Θεώρημα Βάλνερ: Κι αν ο Ολυμπιακός δεν έπαιρνε το ματς στα χαρτιά

Το κείμενο αυτό καπνίζει την πίπα της ειρήνης. Είναι καλοδιάθετο και το δάχτυλό του, που τίθεται επί τον τύπο των ήλων, είναι καθαρό, μόλις πλυμένο, ου μην και απολυμένο.

Ένα top10 στιγμών στο ελληνικό ποδόσφαιρο θα μπορούσε να έχει ως εξής:

10. Το 3-3 του ΟΦΗ με τον Ολυμπιακό την τελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος της σεζόν 1978-79, που έφερε την ισοβαθμία των ‘ερυθρόλευκων’ με την ΑΕΚ στην κορυφή και το μπαράζ, στο οποίο οι Πειραιώτες αρνήθηκαν να παίξουν.

9. Τα μπαράζ του Βόλου, το 1980 (Ολυμπιακός-Άρης 2-0) και το 1982 (Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός 2-1).

8. Τα 13 γκολ του Κώστα Φραντζέσκου από εκτελέσεις φάουλ τη σεζόν 1996-97.

7. Η αποδόμηση του Εθνικού και ο μηδενισμός του από την ΕΠΟ ενώ ήταν πρώτος στο πρωτάθλημα της σεζόν 1956-57 με τέσσερις αγωνιστικές για το τέλος με την αιτιολογία ότι είχε συμφωνήσει με δύο Ούγγρους, τον Φέρεντς Πούσκας και τον Σάντορ Κότσιτς.

6. Ο Βασίλης Χατζηπαναγής: Υπό την έννοια της ψυχαγωγίας και της αναλογίας, ό,τι ήταν ο Ντιέγκο Μαραντόνα για τη Νάπολι, στην Ελλάδα.

5. Το πρωτάθλημα του Βάλνερ, το 2008.

4. Η νίκη της Παναχαϊκής στην Τούμπα με σκορ 3-5 επί του ΠΑΟΚ, το αριστούργημα του υπέροχου Κώστα Δαβουρλή, τη σεζόν 1972-73, που άνοιξε το δρόμο για το πρώτο πρωτάθλημα του πρώτου προεδροκεντρικού Ολυμπιακού (με ισχυρό άνδρα τον Νίκο Γουλανδρή) από το 1967.

3. Το αήττητο πρωτάθλημα του Παναθηναϊκού το 1964.

2. Τα δύο μεγάλα σερί του Ολυμπιακού: Τα έξι πρωταθλήματα από το 1954 έως το 1959 και τα επτά από το 1997 έως το 2003.

1. Το πρωτάθλημα της Λάρισας, το 1988.

Αυτό το top10 δεν είναι ντυμένο για δεξίωση, αλλά για να πάει στο περίπτερο της γειτονιάς, ωστόσο είναι χρήσιμο για το κείμενο: Άνετα έμπαινε το γκολ του Καραγκιοζόπουλου το 1989, η τελευταία αγωνιστική του 2005 (και το διπλό του Ιωνικού στο ΟΑΚΑ), η φυγή του Μπούκοβι τον Δεκέμβριο του 1967, το πρωτάθλημα του ΠΑΟΚ το 1976, εκτός των άλλων. Και ό,τι άλλο θεωρεί ο αναγνώστης.

Έχει να κάνει με το πρωτάθλημα του Βάλνερ, το 2008, μια και συμπληρώνονται την Πέμπτη, 30 Μαρτίου, 9 χρόνια από το απίστευτο 4-0 του ΟΑΚΑ, όταν η ΑΕΚ διέσυρε τον Ολυμπιακό και ο Ριβάλντο έκανε τα δάχτυλα. Συνέπεσε, άλλο ένα προσωπικό κεφάλαιο, να είναι η τελευταία μέρα θητείας μου σε εφημερίδα της ΑΕΚ, που πλέον δεν υπάρχει πια. Good times, bad times, πάντως old times.

Ο Ρομάν Βάλνερ είναι ο Ζαν Μαρκ Μποσμάν της Ελλάδας. Ένας ποδοσφαιριστής που πέρασε και δεν ακούμπησε, παρ’ όλα αυτά το όνομά του είναι αναγνωρίσιμο και συνοδεύεται με τις αντιδράσεις που γεννά η οργή ή με τη χαιρεκακία του ανθρώπου που χρησιμοποιεί το ‘όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια’. Αφορμή για το κείμενο είναι τα σχόλια κάτω από το ’10 διαστροφές της αθλητικής ιστορίας που όλοι έχουμε αποδεχτεί’, το οποίο ήθελε να κρατήσει τη σεμνότητά του, στο όριο με τη σεμνοτυφία, αλλά δεν τα κατάφερε.

Φυσικά και βλέπω τα σχόλια, ποιος είμαι, ο Ζαν Πολ Σαρτρ να αδιαφορώ; Ο Βάλνερ βρίσκεται σε μία κατηγορία ανθρώπων και τόπων όπως είναι το Βατερλό, ο Φάβιος ο Μελητής, ο Φειδιππίδης, το Άρνεμ, η Νορμανδία. Τα οποία, κατά τα άλλα, δεν θα γνωρίζαμε, αν δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός το οποίο προσέφερε την έκσταση του κλονισμού στην ανθρωπότητα. Ασφαλώς ο κατάλογος είναι ατέλειωτος, αλλά δεν είναι της παρούσης.

Το χρονικό

Το παιχνίδι Απόλλων Καλαμαριάς-Ολυμπιακός έγινε στις 3 Φεβρουαρίου 2008 και οι γηπεδούχοι νίκησαν 1-0. Ο Ολυμπιακός υπέφερε όλο εκείνο το χρονικό διάστημα. Ένα παλιό κλισέ, που στο ελληνικό πρωτάθλημα χρησιμοποιούνταν όσο υπήρχε ανταγωνισμός, ανέφερε ότι το πρωτάθλημα είχε περισσότερες πιθανότητες να το κατακτήσει η ομάδα που θα είχε τις λιγότερες απώλειες στην έδρα των μικρών ομάδων, παρά στα ντέρμπι. Στο τέλος, οι ‘ερυθρόλευκοι’ έκαναν ένσταση για την παράνομη συμμετοχή του, με το επιχείρημα ότι την ίδια περίοδο είχε παίξει σε δύο ομάδες και άρα δεν είχε δικαίωμα συμμετοχής σε τρίτη, αν και η ΕΠΟ είχε εγκρίνει τη συμμετοχή του στο πρωτάθλημα.

Η Λίγκα πήρε την απόφαση να επαναληφθεί το παιχνίδι, ωστόσο η υπόθεση έφθασε στο CAS από την πλευρά του Απόλλωνα, το οποίο, όταν την εκδίκασε, αποφάνθηκε ότι η ομάδα που ενίστατο δεν θα σωζόταν με τους 3 βαθμούς και αυτό θα δημιουργούσε στην αντίδικη πλευρά, δηλαδή του Ολυμπιακού, ζημία, χωρίς, ωστόσο, αυτό να αποφέρει όφελος στους προσφυγόντες, ακόμα και κατά το χρονικό διάστημα που έγινε η προσφυγή. Η ΕΠΟ δικαίωσε τον Ολυμπιακό στις 5 Μαρτίου, ο Απόλλων μηδενίστηκε και του αφαιρέθηκε 1 βαθμός και οι ‘ερυθρόλευκοι’ πήραν τους 3 βαθμούς της νίκης.

Στις 30 Μαρτίου 2008 η ΑΕΚ νίκησε 4-0 τον Ολυμπιακό και μείωσε τη διαφορά στους 2 βαθμούς. Μετά ο Ολυμπιακός νίκησε τη Λάρισα με γκολ του Μήτρογλου στις καθυστερήσεις του ματς, νίκησε την Ξάνθη 1-4, νίκησε τον Ηρακλή 3-1 και κράτησε το ελάχιστο προβάδισμα από την ΑΕΚ, η οποία, με τη σειρά της, νίκησε τον Εργοτέλη 3-1, τον ΠΑΟΚ 1-4 και τον Αστέρα Τρίπολης 2-0. Ως εκ τούτου, η αντιπαράθεση γίνεται αναλώσιμη σε ό,τι αφορά την εξής δήλωση: Η ΑΕΚ τερμάτισε με δύο βαθμούς διαφορά πίσω από τον Ολυμπιακό και ο Ολυμπιακός πήρε τρεις βαθμούς στα χαρτιά από το παιχνίδι με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς. Αν ο Ολυμπιακός έχανε αυτό το ματς, τότε η ΑΕΚ θα ήταν από πάνω του στη βαθμολογία, με έναν βαθμό διαφορά.

Κάτι σε αυτήν την εξίσωση δεν στέκει. Και αυτό το κάτι είναι το νεκρό διάστημα, από τις 3 Φεβρουαρίου 2008 έως και τις 30 Μαρτίου 2008, όταν και έγιναν 7 παιχνίδια πρωταθλήματος, με αποτέλεσμα η διαφορά να βρίσκεται στους 4 βαθμούς όταν οι δύο ομάδες συναντήθηκαν στο ΟΑΚΑ. Στις δημοσιοποιημένες τοποθετήσεις, όλα αυτά τα χρόνια, το βήμα στο οποίο πατούν οι οπαδοί της ΑΕΚ είναι ότι ο Ολυμπιακός πήρε το πρωτάθλημα στα χαρτιά και οι οπαδοί του Ολυμπιακού, ότι ήταν μία σύννομη απόφαση. Εδώ, πρέπει κάποιος να πει ότι αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν αλλάζει, ούτως ή άλλως μία διοργάνωση είναι ασύμβατο να εξαρτάται από ένα γεγονός.

Επίσης, είναι κατανοητό ότι στη σούμα κάθε γεγονός δεν γίνεται να αποτελεί κάτι άλλο παρά μία αφορμή, αφού μόνο του δεν θα μπορούσε να στέκει, παρά μόνο ως άθροισμα. Αλλά ούτε αυτό απασχολεί, τουλάχιστον στο προκείμενο. Το ζητούμενο δεν είναι να ενοχοποιηθεί ή να αθωωθεί οποιοσδήποτε μέσα από την κατάσταση που δημιουργήθηκε- και η οποία δεν προκύπτει ως τυχαίο γεγονός, αλλά ως ανάβλυσμα οργής, στην οποία μπορεί να βρεθεί η αρχή της εφηβείας το καλοκαίρι του 1996 και το τέλος της σε αυτό ακριβώς το παράδειγμα.

Ο νόμος του Μόντε Κάρλο

Οι οπαδικές διατυπώσεις για το τι συνέβη την άνοιξη του 2008 στο ελληνικό πρωτάθλημα είναι, όπως πρέπει, κενές λογικής ή ορθολογιστικής σκέψης. Προφανώς πρόκειται για το αρχέγονο σύνδρομο πέους, το οποίο είναι έκδηλο στον ανδροκρατούμενο κόσμο. Στην προκειμένη, η μαζοποίηση των αντιδράσεων καρατομεί την προσωπική ηθική, καθώς, όπως το εκδήλωσε ο Βασίλης Ραφαηλίδης, σε ένα σύνολο, δηλαδή απρόσωπο, η ηθική δεν γίνεται να ευσταθεί. Η συλλογιστική της διαμαρτυρίας για ό,τι συνέβη το 2008, ως πάγιο στη μυθιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, δεν γίνεται να ισχύει, ειδικά από τη στιγμή που διατρανώνεται από όλο τον κόσμο.

Από τη στιγμή που η απόσταση του Ολυμπιακού με την ΑΕΚ ήταν ένας βαθμός και κέρδισε ένα παιχνίδι εκτός του αγωνιστικού χώρου (μία πράξη η οποία αποτελεί βεβήλωση για τα ιερά και τα όσια του ποδοσφαίρου), τότε πρέπει να σημαίνει ότι αυτό το παιχνίδι στέρησε την επιτυχία στην ομάδα που έχασε το πρωτάθλημα. Δεν ήταν απλώς ένας λόγος, αλλά το στέρησε. Σε αυτήν την περίπτωση, η επιχειρηματολογία είναι του στυλ ‘ένα ζώο γαβγίζει, ο γάιδαρος είναι ζώο, άρα ο γάιδαρος γαβγίζει’. Η οποία είναι ελλιπής. Διότι, ακόμα και αν είναι αναπόδεικτο, ό,τι συμβαίνει μετά από αυτό που είχε συμβεί, δεν θα γινόταν αν ό,τι είχε συμβεί πράττονταν διαφορετικά. Αυτό θα μπορούσε να στέκει αν λειτουργούσε στον άνθρωπο ο συμπαντικός νόμος των πιθανοτήτων. Ο νόμος του Μόντε Κάρλο είναι ένα καλό παράδειγμα.

Δεν πρόκειται για τη μαθηματική μέθοδο του Μόντε Κάρλο, αλλά για έναν άγραφο νόμο, ο οποίος δημιουργήθηκε μία καλοκαιρινή μέρα, ή καλύτερα νύχτα, το 1913. Τότε η ρουλέτα είχε τα δικά της κέφια (ας μην ποτιστεί κάποιος με καχυποψία) και το μαύρο χρώμα εμφανίστηκε για πρώτη φορά. Σε αυτήν την πρώτη γύρα οι πιθανότητες να έρθει το μαύρο ήταν 50-50. Οι παίκτες του καζίνο θεώρησαν ότι αφού ήρθε μία φορά το μαύρο, τότε οι πιθανότητες ήταν υπέρ του κόκκινου. Μόνο που στην περίπτωση ενός άψυχου αντικειμένου, στο οποίο η ίδια η μπίλια δεν έχει μνήμη και αντανακλαστικά και, άρα, δεν μπορεί να αναγνωρίζει τη διαφορετική πορεία, δεν γίνεται να ισχύει. Αν στο πρώτο παιχνίδι οι πιθανότητες ήταν 50-50, στο δεύτερο ήταν 25-25.

Μην αναγνωρίζοντας, οι παίκτες, την τυχαία πορεία και σκεπτόμενοι ότι το κόκκινο απομένει αφού ήρθε το μαύρο, συνέχισαν να ποντάρουν στο κόκκινο. Μόνο που εκείνη τη νύχτα το μαύρο ήρθε 26 διαδοχικές φορές και εκατομμύρια φράγκα χάθηκαν από τους πείσμονες, που απλώς δεν μπορούσαν να αποδεχθούν ότι η συνεχής ροπή προς το μαύρο ήταν τυχαίο γεγονός και το ίδιο θα συνέβαινε αν μία από αυτές τις 26 φορές η μπίλια καθόταν στο κόκκινο.

Σε μία τέτοια περίπτωση ίσως να γινόταν αποδεκτό το γεγονός ότι ό,τι κι αν είχε συμβεί η επόμενη φορά θα ήταν ίδια ακόμα και αν την προηγούμενη είχε γίνει κάτι διαφορετικό, ωστόσο αυτό σε ζώντες οργανισμούς δεν μπορεί να γίνει. Η μνήμη και τα ανακλαστικά είναι αυτά από τα οποία εξαρτάται ο εγκέφαλος για να δίνει εντολή, ώστε να υπάρχει εν γένει προστασία.

Στην περίπτωσή μας, δηλαδή του Βάλνερ, ας πάρουμε το σενάριο που θα απέμενε. Να μη διεκδικούσε, δηλαδή, ο Ολυμπιακός το παιχνίδι στα χαρτιά και να το έχανε. Ή να το διεκδικούσε να να αποφαινόταν η ΕΠΟ πως δεν υπήρχε κάτι παράτυπο, όποτε να μη δικαιωνόταν ο σύλλογος. Από εκείνο το ματς και μέχρι το παιχνίδι με την ΑΕΚ μεσολάβησαν 7 ολόκληρα παιχνίδια, πάει να πει κάτι παραπάνω από το 1/4 του πρωταθλήματος. Σε αυτά η ΑΕΚ έχασε 7 βαθμούς, με την ήττα με σκορ 1-0 στη Λάρισα και τις ισοπαλίες 1-1 στο ΟΑΚΑ με τον Παναθηναϊκό και τον Άρη και ο Ολυμπιακός 4, με τις δύο ισοπαλίες 1-1 με τον ΠΑΟΚ στην Τούμπα και τον Αστέρα Τρίπολης στο Καραϊσκάκη. Αν, επίσης, εξεταστούν τα παιχνίδια μετά τις 5 Μαρτίου, τότε η μόνη χασούρα ήταν της ΑΕΚ, με την ισοπαλία με τον Άρη στις 16 του ίδιου μήνα. Δηλαδή, η διαφορά του Ολυμπιακού από την ΑΕΚ πριν το παιχνίδι στην Καλαμαριά ήταν 2 βαθμοί και μέχρι να φθάσουν στο ίδιο το ματς, οι βαθμοί της διαφοράς είχαν γίνει 5. Σε αυτήν την περίπτωση προκύπτουν άλλα δύο σενάρια: πρώτον, εκείνο που αναφέρει ότι και οι δύο ομάδες θα αντιμετώπιζαν όλα τα επόμενα παιχνίδια τους διαφορετικά. Το οποίο είναι και το πιο λογικό. Το άλλο είναι ότι οι ομάδες θα έπαιζαν τα 7 παιχνίδια τους όπως τα έπαιξαν και θα έφθαναν στο ΟΑΚΑ με δύο βαθμούς διαφορά.

Δεν είμαι βέβαιος αν θυμάται κάποιος το κλίμα της εβδομάδας εκείνης, αλλά έμοιαζε περισσότερο διεκπεραιωτικό. Δηλαδή, οι 5 βαθμοί ήταν πολλοί πριν γίνει το παιχνίδι. Η ΑΕΚ, επίσης, ήταν ντεφορμαρισμένη. Και εκείνο το βράδυ στο ΟΑΚΑ ήταν πραγματικά καταιγιστική και διέσυρε τον Ολυμπιακό. Ήδη, εξαρχής, σε περίπτωση που δεν ίσχυε το ‘τρίποντο’ στην Καλαμαριά, το κλίμα θα ήταν ούτως ή άλλως εντελώς διαφορετικό. Μπορεί και πάλι να νικούσε η ΑΕΚ, αλλά ο Ολυμπιακός θα έμπαινε πιο πονηρεμένος στο γήπεδο. Όπως, επίσης, θα ήταν διαφορετικά και τα επόμενα παιχνίδια.

Ο χρόνος στη σκυτάλη

Δεν έχει σημασία να υποθέσουμε τι θα συνέβαινε αν όντως ο Ολυμπιακός δεν έπαιρνε το ματς στα χαρτιά. Αυτό που έχει σημασία είναι η νόρμα της κατάστασης. Ο ίδιος ο Ολυμπιακός έχει νικήσει παιχνίδια με 3-0 και 4-0 στα οποία, είτε στο 0-0 είτε στο 1-1, ακυρώθηκε γκολ ή δόθηκε οφσάιντ σε πλεονεκτική θέση στην αντίπαλη ομάδα. Παραδείγματος χάρη, όταν νίκησε 3-1 τον Αστέρα Τρίπολης στις 29 Νοεμβρίου 2015, ο Δημήτρης Παπαδόπουλος είχε κοπεί επειδή χρεώθηκε λανθασμένα σε θέση οφσάιντ ενώ είχε βγει μόνος απέναντι στον Ρομπέρτο.

Τέτοιες καταστάσεις, ακόμα και αν επρόκειτο για ένα μείγμα λάθους και επιτήδευσης, έχουν συμβεί πολλάκις, από ένα 2-4 στην Τούμπα τον Ιανουάριο του 1997 (με την εφημερίδα Sportime να βγαίνει με τίτλο στο πρωτοσέλιδο Της παράγκας το κάγκελο) έως πιο αθώες καταστάσεις, όπως το φετινό 4-0 του Λεβαδειακού. Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι δεν επιθυμείται να μπει στο ζύγι η αδικία, αλλά να εξηγηθεί η έλλειψη κριτικής και λογικής σκέψης βάσει των οποίων συμβαίνουν αρκετοί τσακωμοί. Το επιχείρημα ότι ο αντίπαλος δεν δικαιούται να διαμαρτύρεται “επειδή έχασε 4-0” δεν γίνεται να στέκει από φυσικής απόψεως. Η μπάλα στήνεται στη γραμμή της μικρής περιοχής για το ελεύθερο και οι παίκτες έχουν συγκεκριμένες θέσεις. Αλλιώς θα στηνόταν στη σέντρα και οι παίκτες θα είχαν άλλες θέσεις, οπότε η εξέλιξη θα ήταν ούτως ή άλλως διαφορετική. Συν, ασφαλώς, τον ανθρώπινο παράγοντα, που θα επαναδημιουργούνταν από την όποια αλλαγή δεδομένων. Οπότε, το “και πάλι, θα ερχόταν 4-1” είναι τουλάχιστον αφελές.

Υπάρχει λόγος που δεν μετράει επίσημος χρόνος στο κατοστάρι του στίβου στα 4Χ100μ. και σε όλες τις σκυτάλες. Οι σπρίντερ τρέχουν τουλάχιστον ένα δευτερόλεπτο πιο γρήγορα από ό,τι θα έτρεχαν κανονικά, διότι στη μία περίπτωση αρχίζουν από στατική θέση ενώ στην άλλη ξεκινούν από το κατοστάρι του προηγούμενου σπρίντερ, οπότε βρίσκονται ήδη σε κίνηση. Ο Μπολτ, ας πούμε, έκανε περίπου 8,5 δευτερόλεπτα στο κατοστάρι του στον τελικό των 4Χ100μ. στο Λονδίνο αφού ήδη είχε διανύσει καμιά δεκαριά μέτρα τρέχοντας όρθιος μέχρι να του δώσει τη σκυτάλη ο Γιόχαν Μπλέικ. Όταν, δηλαδή, ένα γεγονός συμβαίνει σε συνέχειες δεν ξεκινά από το μηδέν.

Το ίδιο ισχύει στην περίπτωση του 2008 και όποιας άλλης φάσης θα μπορούσε να συμβεί σε μία διοργάνωση σε βάθος χρόνου ή ακόμα και όχι: δεν μπορούμε να ξέρουμε αν η ζωή του Άιρτον Σένα θα απαγόρευε στο θρύλο του Μίκαελ Σουμάχερ να γεννηθεί, αν οι Γάλλοι κέρδιζαν στα πέναλτι στον τελικό του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 2006 στην περίπτωση που ο Ζινεντίν Ζιντάν δεν κουτουλούσε ή δεν αποβαλλόταν για την κουτουλιά στον Μάρκο Ματεράτσι, αν δεν διέκοπτε η βροχή τον τελικό του Γουίμπλεντον του 2008 στο πέμπτο σετ, όταν ο Ράφα Ναδάλ εκθρόνισε τον Ρότζερ Φεντερερ και ούτω καθεξής.

Αυτό που μπορούμε μόνο να υποθέτουμε είναι ότι, από τη στιγμή που γίνεται ό,τι γίνεται με βάση την αλληλουχία κινήσεων, οποιαδήποτε κίνηση που δεν διαδραματίστηκε θα ήταν αναπόφευκτο να έφερνε διαφορετικά γεγονότα. Η πιο δημοφιλής διαλεκτική διαδικασία στον κόσμο, άλλωστε, είναι να είμαστε επικριτικοί με τους άλλους για την πράξη τους και όταν εμείς ολισθαίνουμε στους δρόμους της αμαρτίας να επιζητούμε την αμνηστία λόγω του ευάλωτου του ανθρώπινου είδους.