10 βραβεία για το 60ό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Στην επετειακή του φετινή έκδοση των 60 χρόνων, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πέτυχε κάτι το αληθινά αξιοθαύμαστο.

Ήταν μεγάλο, ήταν λαμπρό, ήταν ανοιχτό στο ευρύ κοινό, με εκθέσεις, events, προβολές, κόμικς, ομιλίες καλλιτεχνών- υπήρχαν μέρες στη διάρκεια της φετινής διοργάνωσης που είχε στις προβλήτες περισσότερο κόσμο από όσο νιώθω πως έχω δει ποτέ, ενώ τα δύο ΣΚ δεν έβρισκες προβολή με εισιτήρια ούτε με φακό. Αλλά το εντυπωσιακό δεν ήταν αυτό.

Ήταν το ότι τα πέτυχε όλα αυτά, τους επετειακούς εορτασμούς, τις παράλληλες εκδηλώσεις, την κοσμοσυρροή, δίχως να θυσιάσει κάτι από το σινεφιλικό του DNA. Απεναντίας, θα μπορούσε να πει κανείς πως υπήρξε ακόμα πιο προκλητικό και φιλόδοξο σε επίπεδο καθαρά περιεχομενικό, από τη ρετροσπεκτίβα Άλμπερ Σέρα και την προβολή του «Liberte» στο Ολύμπιον μέχρι την τρομερά ευχάριστη αλλαγή ταχυτήτων που ήταν το ζωντανό σόου του Τζον Γουότερς.

Το Φεστιβάλ ολοκληρώθηκε την περασμένη Κυριακή απονέμοντας τα δικά του βραβεία, με μεγάλο νικητή το «Fire Will Come» που πήρε τον Χρυσό Αλέξανδρο, αλλά αυτή είναι η δική μας απολογιστική κατάθεση.

Βραβείο stand-up: Τζον Γουότερς, «This Filthy World»

Τι είναι: Η one-man show παράσταση που δίνει εδώ και χρόνια ο Τζον Γουότερς μιλώντας για την καριέρα του στη διάρκεια των χρόνων και για τον κόσμο γύρω του.

Γιατί το βραβεύουμε: Το vibe και μόνο της βραδιάς ήταν φανταστικό. Το ξεχωριστό εισιτήριο κόστιζε 12 ευρώ, που για τα δεδομένα ενός stand-up show τόσο μεγάλου ονόματος κιόλας, ήταν φτηνό, ανοίγοντας την πρόσβαση στους πάντες, κι αυτό έδειξε στη διάρκεια της βραδιάς, κατά την οποία το Ολύμπιον έζησε μια από τις πιο ιδιαίτερες βραδιές του. Το υποψιασμένο κοινό βρισκόταν σε διαρκή ετοιμότητα, γελούσε και αλληλεπιδρούσε ακόμα και με τα πιο inside αστεία του Γουότερς, με αποκορύφωμα το Q&A που ακολούθησε την παράσταση, όπου ο σκηνοθέτης σχολίαζε από ψαγμένες ερωτήσεις μέχρι έκανε διάλογο με θεατή για τον προβληματικό χαρακτήρα της παράστασης του «Hairspray» με τον Σεφερλή.

Το ίδιο το show, τίμια παλιομοδίτικο, αποκάλυπτε πέραν αμφιβολίας τον ίδιο τον Γουότερς ως μια ιδιόμορφη μίξη καλόκαρδου τζέντλεμαν της ανίερης πρόκλησης. Ο Γουότερς, το σινεμά και το χιούμορ του μπορεί να εμφανίζεται ως κάτι δίχως όρια, κάτι που εύκολα κανείς θα μπέρδευε για πολέμιο κάθε έκφρασης της ορθότητας, αλλά στην καρδιά του είναι ένας παλαιών αρχών ευγενής που απλώς αρέσκεται στο να λειτουργεί εκτός της καθώς πρέπει νόρμας και του οποιουδήποτε mainstream. Προκαλεί γιατί το απολαμβάνει και γιατί κάποιος πρέπει να το κάνει, και γιατί η ευαισθησία του βρίσκεται εκεί, όμως το έργο του και την περσόνα του διέπει μια πολύ συγκεκριμένη ηθική γραμμή και ευγένεια. Ακόμα κι όταν καταφέρεται εναντίον της ορθότητας το κάνει με έναν τρόπο που κοροϊδεύει χιουμοριστικά την ακρότητα (όπως την αντιλαμβάνεται) ενός συστήματος που κατά δική του κιόλας παραδοχή, ασπάζεται. «Είμαι πολιτικά ορθός!», είχε πει στον Άλμπερ Σέρα όταν οι δυο τους συνομίλησαν στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. «Στις ταινίες μου πάντα κερδίζουν οι καλοί».

Το κοινό σε κάθε περίπτωση πέρασε φανταστικά, η ενέργεια στο Ολύμπιον ήταν κάτι το μοναδικό, και η ευγένεια του Γουότερς δεν πέρασε απαρατήρητη από κανέναν. Ο ίδιος φάνηκε να έχει κάνει το research του για την πόλη (για την οποία εμφάνισε σαφές ενδιαφέρον) ενώ τίποτα δεν τον διασκέδασε περισσότερο από όταν έμαθε για το περιστατικό με την αστυνομία και το «Τζόκερ»: γέλασε με την καρδιά του για τον σουρεαλισμό της είδησης, ενώ την επόμενη μέρα στο masterclass δήλωσε και φαν της ταινίας. Όπως και νά’χει: εξαιρετικά πετυχημένη κίνηση για το Φεστιβάλ η πρόσκληση του.

Πού θα το βρεις: Υπήρχε ως σόου στο Netflix σε παλαιότερη φυσικά μορφή του. Για την εκδοχή της Θεσσαλονίκης υπάρχει υποθέτω το YouTube. Εναλλακτικά, μπορείς να διαβάσεις τη μεγάλη μας συνέντευξη μαζί του από τον περασμένο Αύγουστο.

Ελληνικό βραβείο: «Δεν Θέλω Να Γίνω Δυσάρεστος Αλλά Πρέπει Να Μιλήσουμε Για Κάτι Πολύ Σοβαρό»

Τι είναι: Σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα σκοτώνει μόνο τις γυναίκες και τώρα ο Άρης πρέπει να βρει ποια από τις πρώην του μετέδωσε το αρχικό στέλεχος του ιού για μπορέσει έτσι να δημιουργηθεί εμβόλιο.

Γιατί το βραβεύουμε: Είναι μια από τις πιο ξεχωριστές ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, όχι χωρίς τα προβλήματά της (τα κομμάτια με τον Βαγγέλη Μουρίκη κουράζουν πολύ γρήγορα), αλλά με ευκολία μένει στη μνήμη ως κάτι φρέσκο. Προβλήθηκε στο νέο Διαγωνιστικό τμήμα “Meet the Neighbours” του Φεστιβάλ (όχι το μεγάλο Διαγωνιστικό, αλλά ένα πιο τοπικά εστιασμένο στις περιοχές γύρω από την Ελλάδα), αλλά πέτυχε σίγουρα μια word of mouth επιτυχία. Το άκουσα να περιγράφεται μέχρι και ως “είδα αυτό το ελληνικό «It Follows», ωραίο”. Το υπαρξιακό ταξίδι του κεντρικού ήρωα καθώς επισκέπτεται τις γυναίκες και τα λάθη της ζωής του και το ίδιο του το παρελθόν ως μια διαδικασία μη-ωρίμανσης και χαμένων ευκαιριών αποδίδεται με έναν τόνο ανάμεσα στο quirky και το νεκρώσιμο, ο Πουλάκης είναι πολύ καλός στον κεντρικό ρόλο και η δεδομένη φρεσκάδα επιβεβαιώνεται καθόλη σχεδόν τη διάρκεια του φιλμ. Αξίζει μια θέση στις αίθουσες τη νέα χρονιά.

Πού θα το βρεις: Δεν θέλω να γίνω δυσάρεστος αλλά περιμένουμε.

Βραβείο ερμηνείας τραγουδιού: Άνταμ Ντράιβερ, «Marriage Story»

Τι είναι: Σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές ενός φιλμ που μοιάζει όλο αξέχαστο από την αρχή ως το τέλος, ο Άνταμ Ντράιβερ τραγουδάει το «Being Alive» του Στίβεν Σόντχαιμ, υπογραμμίζοντας τη συναισθηματική κορύφωση του δράματος μετά μουσικής.

Γιατί το βραβεύουμε: Για να προλάβουμε πριν πάρει το Όσκαρ Α’ Ανδρικού ο Ντράιβερ; Θα το δούμε αυτό, λογικά φέτος η κατηγορία θα παίξει ανάμεσα σε αυτόν και στον Χοακίν Φοίνιξ, αλλά σε κάθε περίπτωση όλη του η δουλειά σε αυτό το φιλμ-κέντημα είναι εντυπωσιακή. Πάντα όμως σε ένα ισορροπημένο φιλμ λεπτοδουλεμένο δράματος θες και το κερασάκι στην τούρτα, το κάτι παραπάνω, και στο σπουδαίο «Marriage Story» του Νόα Μπόμπακ (για το οποίο γράψαμε αναλυτικά από τη Βενετία) αυτό το κερασάκι είναι η στιγμή που ο Άνταμ Ντράιβερ δεν αντέχει άλλο, και τι να κάνει, μας τραγουδά.

Πού θα το βρεις: Στις αίθουσες, 28 Νοεμβρίου.

Βραβείο “Annihilation” για άψογο κάστινγκ σε συμβολικό χώρο συναισθηματικής αναζήτησης: «Winona»

Τι είναι: H νέα ταινία του The Boy μετά το φοβερό «Νήμα», για 4 κοπέλες σε μια παραλία που παίζουν, λένε ιστορίες η μία στην άλλη, διασκεδάζουν. Αλλά δεν ξέρουν -ή ξέρουν;- γιατί είναι πραγματικά εκεί.

Γιατί το βραβεύουμε: Δε θα μιλήσουμε αναλυτικότερα για την ταινία γιατί είναι δομημένη με ένα τρόπο που ευνοεί την ανακάλυψη δίχως να γνωρίζεις πολλά-πολλά, κι εξάλλου θα βγει στις αίθουσες τους επόμενους μήνες. Αλλά θα σχολιάσουμε οπωσδήποτε το τρομερό καστ, με 4 εξαιρετικές ηθοποιούς (Ανθή Ευστρατιάδου, Δάφνη Πατακιά, Σοφία Κόκκαλη, Ηρώ Μπέζου) να ενσαρκώνουν τις 4 κοπέλες, πλάθοντας όχι απλά διακριτούς αλλά ολοκληρωμένους χαρακτήρες μέσα από διάσπαρτες εικόνες, μέσα από θραύσματα, συνθέτοντας έναν σαρωτικό χάρτη συναισθημάτων καθώς η πλήρης αλήθεια του φιλμ έρχεται σταδιακά σε focus.

Μια ακόμα απολύτως προσωπική και απολύτως μοναδική κινηματογραφική εμπειρία δια χειρός The Boy, κι αυτή τη φορά η δουλειά των ηθοποιών του είναι πιο εντυπωσιακή από ποτέ.

Πού θα το βρεις: Στις αίθουσες το 2020 από τη Weirdwave.

Βραβείο Όσκαρ: «Jojo Rabbit»

Τι είναι: Η νέα ταινία του Τάικα Γουαϊτίτι, για ένα αγοράκι στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που έχει για φανταστικό φίλο τον Αδόλφο Χίτλερ.

Γιατί το βραβεύουμε: Δεν το βραβεύουμε εμείς, αλλά κυριολεκτικά τα Όσκαρ. Η ταινία, για την οποία γράψαμε αναλυτικά μετά το τέλος του Φεστιβάλ, κέρδισε το βραβείο κοινού στο Τορόντο, ένας από τους πιο ισχυρούς δείκτες της οσκαρικής προοπτικής ενός φιλμ. (Περσινός νικητής; Το «Green Book».) Αναμένεται πολύ ισχυρή παρουσία στη φετινή τελετή.

Πού θα το βρεις: Τον Ιανουάριο στις αίθουσες από την Odeon.

Βραβείο τεχνικού επιτεύγματος: Vitalina Varela

Τι είναι: Το αριστούργημα του Πέδρο Κόστα, για μια γυναίκα που επιστρέφει στη Λισαβόνα ύστερα από χρόνια, μετά το θάνατο του άντρα της.

Γιατί το βραβεύουμε: Γιατί ο Πορτογάλος σκηνοθέτης στήνει ένα υπαρξιακό θεατρικό που μοιάζει να βρίσκεται ούτε στη Γη, ούτε στην Κόλαση, ούτε φυσικά στον Παράδεισο, με γκρεμίσματα μες στο σκοτάδι, όπου κάθε άνθρωπος μοιάζει με ηχώ μιας κάποτε ζωντανής ψυχής. Η δουλειά που κάνει ο Κόστα με τη χρήση του φωτός και την εκμετάλλευση του χώρου είναι αποστομωτική.

Η χρήση του φωτός στο «Liberte» του Άλμπερ Σέρα και η φωτογραφία στο «Lighthouse» του Ρόμπερτ Έγκερς θα ήταν επίσης άξιοι νικητές αυτού του εντελώς made-up βραβείου αλλά γι’αυτό είμαστε εδώ, για τις δύσκολες αποφάσεις.

Πού θα το βρεις: Για να δούμε.

Βραβείο “σε ψάχνουμε να σε δείρουμε”: «Babyteeth»

Τι είναι: Αυστραλέζικη quirky δραμεντί ενηλικίωσης για μια έφηβη κοπέλα που αρρωσταίνει και τότε είναι που ερωτεύεται ακριβώς το είδος του αγοριού που δε θα ενέκριναν ποτέ οι γονείς σου.

Γιατί το βραβεύουμε: Γράψαμε και από τη Βενετία για την ταινία, μια από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς, μια ζυγισμένη δραμεντί που ποτέ δεν γίνεται ούτε πλήρως σκοτεινή ούτε στυλιστικά εξυπνακίστικη, με τη Σάνον Μέρφι να πετυχαίνει αξιοθαύμαστη ισορροπία στο ντεμπούτο της, αποσπώντας ταυτόχρονα σπουδαίες ερμηνείες από όλο το καστ «κάπου τους έχω ξαναδεί» προσώπων. (O Μπεν Μέντελσον για την ταινία είναι μάλλον στη φετινή μου δεκάδα ερμηνειών ως τώρα.)

Όσοι άνθρωποι με ρωτούσαν να προτείνω μία ταινία από το Φεστιβάλ εκεί τους έστελνα πρωτίστως (και μετά οι υπόλοιπες προτάσεις πήγαιναν αναλόγως προσωπικών γούστων). Τα reports που λάμβανα μιλούσαν για μια αίθουσα που έκλαιγε. Ένα από μηνύματα που έλαβα μετά το αξέχαστο, αξέχαστα δυνατό φινάλε του φιλμ ήταν «σε ψάχνουμε».

Πού θα το βρεις: Αναζητά διανομή.

Βραβείο οικονομικής, αλλά πλούσιας, αφήγησης: «Βιολέτα»

Τι είναι: Ένα από τα σποτ-μικρού μήκους φιλμάκια του Βασίλη Κεκάτου για το 60ό Φεστιβάλ, με κοινό θεματικό άξονα τα γενέθλια και κάποιου είδους εορτασμό. Αυτό είναι το καλύτερο όλων.

Γιατί το βραβεύουμε: Μέσα σε 2’, χωρίς πολλά λόγια, χωρίς περιττές επεξηγήσεις, ο Κεκάτος έχει δημιουργήσει ένα πανέμορφο, συναισθηματικά πλούσιο σύμπαν δύο ανθρώπων, πάνω στην αγάπη και την αποδοχή. Είναι ακριβώς επειδή λέει τόσα λίγα, που η δύναμη που πηγάζει από αυτή τη σύντομη συνάντηση είναι τόσο μεγάλη. Τυχαία ή όχι, αυτό ήταν το σποτ που άνοιγε τις περισσότερες προβολές που είδα στη διάρκεια του Φεστιβάλ. Πρέπει να το είδα 7-8 φορές. Χωρίς υπερβολή, δεν υπήρξε ούτε μία που να μην δάκρυσα στο τέλος.

Πού θα το βρεις: Το βάλαμε παραπάνω, οπότε τσέκαρε επ’ευκαιρία και την κουβέντα μας με τον σκηνοθέτη πριν τον Χρυσό Φοίνικα που κέρδισε στις τελευταίες Κάννες.

Βραβείο “1001 Νύχτες”: «About Endlessness»

Τι είναι: Η νέα ταινία του Ρόι Άντερσον, σκηνοθέτη του «Τραγούδια από το Δεύτερο Όροφο» και του «Ένα Περιστέρι Έκατσε Σε Ένα Κλαδί Συλλογιζόμενο Την Ύπαρξή Του». Πλοκή δεν υπάρχει φυσικά, αλλά αυτή τη φορά είναι ακόμα λιγότερη από συνήθως. Είναι χίλια περιστέρια, που μας κρατούν τα χέρια, και παρέα συλλογιζόμαστε την ύπαρξή μας μέσα από χίλιες (ή κάμποσες τελοσπάντων) καταστάσεις.

Γιατί το βραβεύουμε: Γιατί είναι πραγματικά η πιο “τα απολύτως απαραίτητα” ταινία του Σουηδού. Βινιέτες-καρτποστάλ που απεικονίζουν όχι ιστορίες, αλλά περισσότερο σκέψεις, ιδέες, καταστάσεις, μια ανάμνηση που κάποτε σου ήρθε μισή αλλά μετά την ξέχασες και κοιμήθηκες- τέτοια πράγματα. Από το πιο ασήμαντο στο πιο ιστορικά συνταρακτικό, από το πιο ανάλαφρο στο πιο δυσάρεστο, κάθε πιθανή γεύση της ανθρώπινης κατάστασης απεικονίζεται σε αυτή τη συλλογή από μικρά μη-επεισόδια. Οι Υπαρξιακές 1001 Νύχτες του Ρόι Άντερσον, βραβευμένες στη Βενετία, επιχειρούν να πουν τα πάντα σε ούτε καν 80 λεπτά.

Πού θα το βρεις: Σύντομα στις αίθουσες από την AMA.

Βραβείο “Marriage Story” αυτοβιογραφικού σινεμά: «The Souvenir»

Τι είναι: Το φιλμ της Τζοάνα Χογκ είναι άμεσα εμπνευσμένο από τη δική της ιστορία και μια σχέση που τη σημάδεψε καθώς προσπαθούσε να ετοιμάσει την πρώτη της ταινία.

Γιατί το βραβεύουμε: Η υπογραφή της Χογκ φαίνεται φαρδιά-πλατιά στις 4 ταινίες που έχει ολοκληρώσει (και που προβλήθηκαν στο Φεστιβάλ με την ίδια καλεσμένη) αλλά η σχετικά mainstream επιτυχία ήρθε με το «Souvenir», μια από τις κορυφαίες της χρονιάς σε επίπεδο αποδοχής από την κριτική, στην οποία (όπως γράφαμε στο preview της Θεσσαλονίκης) μιλά για τον εαυτό της μέσα από το πρίσμα του σινεμά, δίνει στην Τίλντα Σουίντον έναν από τους πιο διεισδυτικά χαμηλών τόνων ρόλους της, και έρχεται για να μείνει στην κινηματογραφική συζήτηση, έχοντας κερδίσει τον θαυμασμό ανθρώπων από τον Μάρτιν Σκορσέζε ως τον Ρόμπερτ Πάτινσον.

Είναι πολύ δύσκολο το να μιλάς μέσω του σινεμά σου για εσένα φτιάχνοντας κάτι που αφορά όχι μόνο εσένα, αλλά μέσα από το συχνά ασφυκτικά λεπτομερές πορτρέτο που σχηματίζει, η ταινία της Χογκ καταφέρνει να ξεπερνά τα στενά όρια της προσωπικής της ζωής. Το φιλμ είναι θαυμάσιο, και ακόμα πιο ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως έχει ήδη γυρίσει ένα δεύτερο μέρος, πάλι εμπνευσμένο από τη δική της εμπειρία. Αναμένουμε.

Πού θα το βρεις: Αναμένουμε!