12 ελληνικές συλλογές διηγημάτων για το φετινό καλοκαίρι
- 21 ΙΟΥΛ 2024
Όπως έγραψα στο ρεπορτάζ του News24/7 για την εγχώρια διηγηματογραφία: Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο την Ελλάδα -μια πλούσια χώρα σε βιβλιοπαραγωγή και φτωχή ακόμα σε αναγνώστες, όπως επισημαίνει το λογοτεχνικό περιοδικό «Ο Αναγνώστης»- για να αποδοθεί στα αποκαρδιωτικά στοιχεία περί φιλαναγνωσίας στη χώρα μας παρά το γεγονός ότι κάθε χρόνο εκδίδονται ολοένα και περισσότερα βιβλία, λογοτεχνίας και μη.
Σε ολόκληρο τον κόσμο οι συλλογές διηγημάτων ανέκαθεν πουλούσαν λιγότερο από τα μυθιστορήματα. Σε μια παλιά της συνέντευξη, μάλιστα, η εκλιπούσα νομπελίστα Άλις Μονρό, χαριτολογώντας έλεγε ότι θα είχε προλάβει να πλουτίσει βαθιά αν στην πολυδεκαετή συγγραφική της καριέρα των αναρίθμητων περγαμηνών και της παγκόσμιας φήμης, είχε προτιμήσει τη μικρή από τη μεγάλη φόρμα για να εκφραστεί λογοτεχνικά.
Ειδικά όμως στην Ελλάδα -και σε χώρες ανάλογων ποσοτικών/ποιοτικών χαρακτηριστικών όσον αφορά την αγορά του βιβλίου- σχεδόν κανείς δεν επιλέγει να γράψει λογοτεχνία όχι για να πλουτίσει αλλά ούτε καν για να βιοποριστεί αποκλειστικά από αυτή.
Γράφουμε λογοτεχνία για να εκφραστούμε, για να επικοινωνήσουμε, γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς, σε ό,τι με αφορά προσωπικά για να διαχειριστώ τα ζητήματα που με απασχολούν στη ζωή μου την εκάστοτε περίοδο γραφής, κοινώς όχι για να εκθέσω άλλους αλλά ξέροντας ότι αναπόφευκτα θα εκτεθώ εγώ, κι αν ο δρόμος για να επιτευχθούν αυτά ή η ψευδαίσθησή τους είναι ο ακόμη πιο δύσβατος εμπορικά των λίγων λέξεων, παραγράφων, σελίδων ενός διηγήματος, σε αυτόν θα περπατήσουμε, γιατί άλλος μπροστά μας δεν υπάρχει καν. Κι ας μας ρωτάνε -ακόμη κι αν το έχουμε κάνει στο παρελθόν- κάθε τρεις και λίγο: «Μυθιστόρημα πότε με το καλό;»
Αυτά σκέφτομαι τον τελευταίο καιρό με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του νέου μου βιβλίου, της συλλογής διηγημάτων Ένα για τον δρόμο (εκδ. Μεταίχμιο). Και γι’ αυτό το OneMan προτείνει σήμερα 12 συλλογές διηγημάτων Ελλήνων συγγραφέων, συναρπαστικούς νέους τίτλους και πολύτιμες επανεκδόσεις, που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.
Αχιλλέας ΙΙΙ – Τέλος πάντων (εκδ. Ίκαρος)
Στο τέταρτο βιβλίο του ο Αχιλλέας ΙΙΙ (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας 2020 για τη συλλογή φωτογραφημάτων -όπως τη χαρακτηρίζει ο συγγραφέας- Παραχαράκτης) καταστρέφει τον κόσμο είκοσι τέσσερις φορές και με αφορμή τη συντέλεια, δημιουργεί και παρουσιάζει ένα πλήθος από παράξενους –ή όχι και τόσο παράξενους, τελικά– κόσμους, στους οποίους τίποτα δεν είναι αδύνατο. Απολαυστική συλλογή διηγημάτων και πολύ πιο επί της ουσίας «φωτεινή» απ’ όσο θα περίμενε κανείς διαβάζοντας τα παραπάνω, πλησιάστε άφοβα αν σας αρέσει ο Κορτάσαρ.
Βαγγέλης Δημητριάδης – Δίπλα στο ποτάμι (εκδ. Σμίλη)
Άνδρες ή γυναίκες κάθε ηλικίας, μορφωμένοι ή αυτοδίδακτοι, στην πόλη ή στην ύπαιθρο, σε κάθε περίπτωση ασφυκτιούν ενώ αγωνίζονται για τη ζωή τους ακόμη και κόντρα στον ίδιο τους τον εαυτό. Διάφοροι χαρακτήρες του ψυχικού περιθωρίου και της αποκλίνουσας συμπεριφοράς συνθέτουν το μωσαϊκό του Δημητριάδη στα σαράντα ένα διηγήματα της συλλογής που δεν της λείπει ο σαρκασμός, η ειρωνεία και το (όχι ακριβώς οδυνηρό, σίγουρα πάντως όχι εντελώς ανώδυνο) χιούμορ.
Κωνσταντίνος Δομηνίκ – Κακό ανήλιο (εκδ. Ίκαρος)
Τρία χρόνια μετά την εντυπωσιακή συλλογή ιστοριών λαογραφικού τρόμου, όπως είχαν χαρακτηρίσει οι κριτικοί Ώπα-ώπα, μπλάτιμοι (Ενύπνιο, 2021) που είχε δικαίως δημιουργήσει αίσθηση, ο Δομηνίκ επιστρέφει με δώδεκα μικρές ιστορίες στοιχειωμένες από μορφές και όντα του θρύλου και της φαντασίας που ισορροπούν με μακάβρια χάρη μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας, λάμψης και σκοτεινιάς, λύτρωσης κι απελπισίας.
Σπύρος Κιοσσές – Τσιγάρο βαρ; (εκδ. Μεταίχμιο)
Πέρυσι με τα Πρωτοβρόχια, την πρώτη του νουβέλα, βρέθηκε στη Βραχεία Λίστα για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Το Τσιγάρο βαρ; περιέχει κείμενα μικρής έκτασης (αρκετά από τα οποία, στην ίδια ή σε διαφορετική μορφή έχουν δημοσιευτεί σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά), μικροϊστορίες, όπως τις χαρακτηρίζει ο συγγραφέας, εξηγώντας περαιτέρω ότι πρόκειται για «ιστορίες σύντομες σε έκταση» αλλά και «ιστορίες των μικρών αυτού του κόσμου», με μακρινές θείες, γειτόνισσες, πλανόδιους πωλητές, περαστικούς, παιδιά, περιθωριακούς τύπους και αδέσποτα σε πρώτους και δεύτερους ρόλους.
Μαρία Μανωλέλη – In God We Trust (εκδ. Ποταμός)
Τέσσερα χρόνια μετά το ντεμπούτο της με το μυθιστόρημα Μέσα Πέτρα (εκδ. Ποταμός) η δημοσιογράφος και συγγραφέας στρέφεται στη διηγηματογραφία. Στο In God We Trust συναντάμε είκοσι αντιήρωες, που το αμερικανικό όνειρο άφησε έξω από τις φτερούγες του, και ξεστρατισμένοι πορεύονται με δεκανίκια και τρύπιες ασπίδες. Τους μισείς θανάσιμα, ή τους αγαπάς πολύ. Λες και τους νοιάζει.
Γιάννης Παλαβός – Αστείο (εκδ. Ίκαρος)
Η κλασική πια συλλογή του Γιάννη Παλαβού (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2013) επανακυκλοφορεί από τον Ίκαρο. Ένας νεαρός συζητά με τη νεκρή γιαγιά του, ένας υπάλληλος γραφείου μεταμορφώνεται σε συρραπτικό και 15 ακόμη διηγήματα για τη θολή μεθόριο ανάμεσα στην πραγματικότητα και ό,τι την αναιρεί.
Αλέξης Πανσέληνος – Ιστορίες με σκύλους (εκδ. Μεταίχμιο)
Εξαντλημένο εδώ και πολλά χρόνια, επιτέλους όμως επανεκδίδεται το πρώτο βιβλίο του πολυβραβευμένου Αλέξη Πανσέληνου. Σε αυτό διαβάζουμε τέσσερις μεγάλες ιστορίες με κοινό τους παρονομαστή την ανθρώπινη περιπέτεια, τον έρωτα, τη μοναξιά, το τέλος της νεότητας, με μια γραφή ποιητική και συνάμα ιερόσυλη, που παντρεύει τον ρεαλισμό με το φανταστικό κλίμα του κόσμου των ονείρων.
Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος – Ο θησαυρός των Αηδονιών (εκδ. Κίχλη)
Με αυτή τη συλλογή ολοκληρώθηκε η αξιέπαινη νέα έκδοση των διηγημάτων του σπουδαίου Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου (Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων 2015 για το σύνολο του έργου του) σε έξι τόμους.
Η συγκεκριμένη μάλιστα είχε τιμηθεί με το Βραβείο Διηγήματος του περιοδικού Διαβάζω 2010, όπου τότε είχε γραφτεί ότι: «Πρόκειται για ιστορίες ανάμνησης που έχουν ως έναυσμά τους ενθυμήματα από οικείους νεκρούς ή, γενικότερα, για ιστορίες ελεγειακές που αφορούν τη μοίρα ανθρώπων και ζώων».
Απόστολος Στραγαλινός – Το πρωί που θα φύγουμε (εκδ. Κριτική)
Στην πρώτη συλλογή διηγημάτων του, ο μεταφραστής Απόστολος Στραγαλινός πλάθει με τρυφερή αλλά και σκληρή γλώσσα ιστορίες ανθρώπων που, παρότι ασφυκτιούν καθημερινά από τις αντιφάσεις της σύγχρονης Ελλάδας, εξακολουθούν να ονειρεύονται χωρίς να γνωρίζουν πάντα αν βιώνουν μια ζωή που, καθώς περνάει, τους διαφεύγει. Οι ήρωές του, πλανήτες, περίεργοι, ρομαντικοί, αδικημένοι, “τρελοί” με διάφορους τρόπους, αναζητούν εναγωνίως ένα καινούριο σύμπαν για να στεγάσουν τις νίκες και τις ήττες τους.
Αντώνης Τζαβάρας – Καλοκαίρι (εκδ. Συρτάρι)
Έξι ιστορίες που εκτυλίσσονται κάτω απ’ τον ήλιο του ελληνικού καλοκαιριού. Οι ήρωές του μπαίνουν σε καράβια για τα νησιά, κολυμπούν στο Αιγαίο, περπατούν ανάμεσα στους τουρίστες, αλλά παραμένουν εγκλωβισμένοι στο τέλμα, στο οποίο ο καθένας τους έχει βουλιάξει.
Απομακρυσμένοι από τον εαυτό τους, λιωμένοι απ’ τη ζέστη και τυφλωμένοι απ’ τον ήλιο, ψάχνουν σπασμωδικά για βοήθεια μέσα τους, γύρω τους ή πολύ μακριά, σε επινοημένα μέρη και άλλους φανταστικούς ήρωες.
Χρυσόστομος Τσαπραΐλης – De mysteriis (εκδ. Αντίποδες)
Οχτώ διηγήματα στο τρίτο βιβλίο του συγγραφέα που ντεμπούταρε προ επταετίας με την πολυσυζητημένη συλλογή Παγανιστικές δοξασίες της θεσσαλικής επαρχίας (Αντίποδες), κάθε ένα από τα οποία φέρει τον τίτλο του αντίστοιχου κατά σειρά από τα οχτώ τραγούδια του σχεδόν ομώνυμου (De Mysteriis Dom Sathanas) πρώτου δίσκου των Mayhem, μπάντας-τοτέμ του black metal.
Μυστικές λατρείες που αναβιώνουν, τελετουργικά που καλούν σκοτεινές θεότητες, χωριά που αρνούνται να αλλάξουν όνομα, αλλά και γειτονιές με ιλιγγιώδη ρυμοτομία μιας και ο Τσαπραΐλης αυτή τη φορά ξετυλίγει τη δράση και στην Αθήνα.
Μάριος Χάκκας – Τυφεκιοφόρος του εχθρού (εκδ. Άγρα)
Η δεύτερη κατά σειρά (προηγήθηκε η συλλογή Ο μπιντές και άλλες ιστορίες) από τις πέντε συνολικά επανεκδόσεις των μέχρι πρότινος εξαντλημένων βιβλίων ενός από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Έλληνες λογοτέχνες.
Συνδυάζοντας τη διεισδυτική ματιά της κοινωνικής κριτικής με τις μοντερνιστικές τεχνικές του «παραλόγου», ο Χάκκας καταγράφει τις ιδεολογίες και τις νοοτροπίες μιας κοινωνίας, που ζει με τις στοιχειωμένες μνήμες της Κατοχής και του εμφυλίου, την ώρα που αρχίζει η μετάβασή της στην εποχή του ευκαιριακού ατομικισμού και στις διαψεύσεις των συλλογικών οραμάτων.
