Το πρώτο πράγμα που διαπιστώνεις, μέχρι να αρχίσουν να εμφανίζονται οι δεινόσαυροι, είναι πόσο πολύ ήδη σε νοιάζει. Ο Σπίλμπεργκ έχει φτιάξει μια περιπέτεια για όλη την οικογένεια που πετυχαίνει εκεί που πολλά μοντέρνα μπλοκμπάστερ αποτυγχάνουν: Στο πολύ βασικό επίπεδο των χαρακτήρων. Αν αυτή η ταινία δεν είχε να κάνει με δεινόσαυρους και ήταν απλά μια οποιαδήποτε ιστορία με αυτούς τους χαρακτήρες, τον δρ. Γκραντ, την δρ. Σάτλερ, την Λέξι και τον Τίμμυ, τον “ροκ σταρ” επιστήμονα Ίαν Μάλκολμ, και πάλι θα θέλαμε να τη δούμε.

Διότι κάτω από όλα τα εντυπωσιακά τέρατα, πέρα από τις φοβερές σκηνές δράσης, το “Jurassic Park” είναι η περιπέτεια αυτού του αρχαιολόγου που μαθαίνει πώς να ανοίγει τον εαυτό του στο νέο, που μαθαίνει πώς να είναι φανταστικός πατέρας στα παιδιά που δεν θέλει ποτέ να αποκτήσει. Ο Σπίλμπεργκ πάντα είναι στα καλύτερά του όταν γυρίζει γλυκειάς αφέλειας ταινίες που μιλάνε για οικογένειες, εξ αίματος ή μη, αλλά πάντα οικογένειες. Όταν αφήνεται στην ανακάλυψη και στον ενθουσιασμό.

Και ναι, ΟΚ, είναι και οι δεινόσαυροι.

Κοιτώντας πίσω στην ιστορία του εμπορικού σινεμά, έχει ενδιαφέρον να αναζητήσει κανείς τις σπάνιες εκείνες στιγμές που μας ταξίδεψαν κάπου που δεν είχαμε πάει ποτέ πριν. Στιγμές όπως η πρώτη πτήση του Σούπερμαν στη μεγάλη οθόνη, όταν πιστέψαμε πως ένας άντρας μπορεί να πετάξει. Στιγμές όπως οι bullet time χορογραφίες μάχης του Νίο. Στιγμές που σε έκαναν να κρατήσεις την ανάσα σου και να μη μπορείς παρά να σκεφτείς τα μπλοκμπάστερ πριν και μετά από αυτήν.

Το “Jurassic Park” έχει μια τέτοια στιγμή, και είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μπροστά μας τον T-Rex. Η επιτυχία και το μέγεθος του φιλμ ήταν τέτοιο που έκανε κουλ οτιδήποτε είχε να κάνει με δεινόσαυρους, που έκανε το σκούξιμο του βελοσιράπτορα μυθικό ηχητικό σήμα πωρωτικού φόβου. Και ήταν ταυτόχρονα μια κορύφωση στην καριέρα του Σπίλμπεργκ, που μετά ‘ωρίμανσε’, ‘σοβαρεύτηκε’, σα να μην είχε πια μέσα του άλλο παραμύθι.

20 χρόνια μετά την έξοδό του στις αίθουσες (η πρεμιέρα του ήταν στις 11 Ιουνίου του 1993), είδαμε ξανά το “Jurassic Park” για να διαπιστώσουμε τι αντέχει, τι έχει γεράσει, τι μας έκανε να γουρλώσουμε ξανά τα μάτια σα να ήμασταν πάλι δέκα χρονών.

Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους το “Jurassic Park” παραμένει μια από τις ωραιότερες ιστορίες που έχει αφηγηθεί ο μεγάλος παραμυθάς του σύγχρονου Χόλιγουντ.

***

Η ταινία βάζει το θεατή μέσα στο παιχνίδι

Ήδη από την πρώτη σκηνή, με τους εργάτες που φοράνε τα καπελάκια με το logo της ταινίας, μέχρι αργότερα στο φιλμ όπου η κάμερα μας οδηγεί μέσα στο gift shop του πάρκου και μας δείχνει όλα τα κουκλάκια και τα lunchboxes (σαν αυτά που έβρισκες όντως στα καταστήματα), η ταινία σου έλεγε με σαφήνεια: Αυτό που βλέπεις είναι τόσο συναρπαστικό ακριβώς επειδή και το ίδιο αυτό το υποθετικό πάρκο θα ήταν τόσο μα τόσο συναρπαστικό. Ό,τι είναι που πουλάει η ιστορία, σε ενθουσιάζει μεμιάς επειδή λειτουργεί σε ένα πάρα πολύ βασικό επίπεδο. Το πάρκο αυτό θα ήθελες να το ζήσεις όντως.

Ακόμα και η δομή της δράσης παρουσιάζεται σαν τρενάκι του τρόμου από ένα πολύ γαμάτο θεματικό πάρκο. Οι χαρακτήρες μπαίνουν σε αμάξια που τους οδηγούν από τη μία ατραξιόν στην άλλη, κι εκεί είναι που αρχίζουν όλα να πηγαίνουν στραβά, όπως φυσικά φοβάσαι πως θα συμβεί σε κάθε πετυχημένο τρενάκι του τρόμου. Ακόμα και οι τυπικά βαρετές σκηνές της επεξήγησης που κάθε ταινία αναγκαστικά έχει (όταν ένας χαρακτήρας εξηγεί στους υπόλοιπους -και στο κοινό- τι συμβαίνει) εδώ είναι στημένες σαν εισαγωγικό βίντεο σε κάποιο φανταστικό tour. Όταν ο Χάμοντ λέει στους επιστήμονες να καθίσουν, θα μπορούσε να απευθύνεται κάλλιστα σε εμάς.

Χέρια μέσα, κλειδώστε τις ζώνες σας, και ετοιμαστείτε να ουρλιάξετε. Αυτό το τρενάκι είναι το πιο κουλ που έχεις ζήσει ποτέ δίχως να χρειαστεί να αναποδογυρίσεις στον αέρα.

Ο πρωταγωνιστής ωριμάζει και μαθαίνει

Ο Άλαν Γκραντ είναι ένας αληθινός ήρωας. Όχι γιατί τα βάζει με τυραννόσαυρους και βελοσιράπτορες (αν και, σαφώς, και γι’αυτό) αλλά γιατί μαθαίνει να ωριμάζει στη διάρκεια αυτής της περιπέτειας. Γι’αυτό και είναι τόσο ωραία αυτή η ιστορία και δεν εξαντλείται στο “ΟΥΑΟ, ΓΑΜΩ, ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΟΙ” αλλά αντέχει 20 χρόνια μετά. Στην σκηνή που τον γνωρίζουμε δείχνει αντιστάσεις στην εξέλιξη (αν και με uber-cool αντίδραση, γιατί το “πού θα είναι το fun” είναι πολύ πιο υγιής αντίδραση από το “στην εποχή μου ήταν όλα καλύτερα”), και λίγο αργότερα μαθαίνουμε τα αισθήματά του απέναντι στο ενδεχόμενο να αποκτήσει παιδιά:

Εννοείται πως όλη η ταινία που ακολουθεί είναι χτισμένη ώστε να ο Γκραντ να ξεμείνει μόνος με τα δύο εγγόνια του Χάμοντ, ώστε να μάθει πώς να νοιάζεται για αυτά, πώς να τα προστατεύει, πώς να μεγαλώσει σαν υπεύθυνος άντρας/γονιός. Αν δηλαδή είναι να κάνεις μια ιστορία πάνω σε αυτό, τι καλύτερος τρόπος από το να βάλεις τον πιο κουλ αρχαιολόγο μετά τον Ιντιάνα Τζόουνς, να τρέχει εδώ κι εκεί ανάμεσα σε αιμοβόρους δεινόσαυρους.

Οι χαρακτήρες είναι τέλειοι

Πάντα θες μια ομάδα που να συγκρούεται με απολαυστικό τρόπο. Εδώ το κλειδί είναι ο “ροκ σταρ” επιστήμονας Ίαν Μάλκολμ του Τζεφ Γκόλντμπλαμ, ένας λίγο κούκου τύπος που μιλάει όπου σταθεί κι όπου βρεθεί για τη θεωρία του χάους, την ψιλοπέφτει στην Έλι Σάτλερ (αλλά ίσως και όχι, απλά να περνά η ώρα), και γενικώς αντιμετωπίζει τα όσα συμβαίνουν γύρω του με έναν τρόπο αποστασιοποιημένου θαυμασμού.

Είναι κουλ και αστείος και ενδιαφέρων και σοβαρός την ίδια στιγμή. Όταν η φιλοσοφία ενός φιλμ περνάει μέσα από το χιούμορ (πρόσφατο παράδειγμα, ο nerd από το “Cabin in the Woods”) έχεις κάτι ωραίο στα χέρια σου. Τη δυναμική των Μάλκολμ-Γκραντ-Σάτλερ-Χάμοντ (και Λέξι και Τίμμυ) θα μπορούσα να την παρακολουθώ για ντουζίνες ταινιών.

Η αίσθηση θαυμασμού

Εν τέλει όλα καταλήγουν σε αυτή τη μία στιγμή προς την οποία χτίζει όλη η πρώτη πράξη της ταινίας. Σου κρύβει τα πάντα, σου υπόσχεται μεγαλείο, και επιτέλους φτάνει εκείνη η στιγμή όπου οι ήρωές μας σηκώνουν το κεφάλι, το σαγόνι τους πέφτει στο πάτωμα, και κοιτούν μπροστά τους δίχως να πιστεύουν αυτό που βλέπουν. Αυτό που κοιτάνε έπρεπε να ανταποκρίνεται.

Σου φεύγει η μαγκιά, για να το πούμε απλά.

Όλο το hype άξιζε. Αυτό το πράγμα είναι μεγαλειώδες.

Και σαν δεν έφτανε αυτό;

Έχουμε και T-Rex.

Ναι, έχουμε και T-Rex

Δεν υπάρχει κάτι άλλο να προσθέσεις. Ήταν τότε και παραμένει σήμερα, ένα από τα πιο αποστωματικά πλάσματα που έχουν εμφανιστεί ποτέ στη μεγάλη οθόνη. Δεν πάει πιο επιβλητικό, τρομακτικό και ενθουσιώδες, όλα μαζί, την ίδια στιγμή.

Οι δεινόσαυροι δεν μοιάζουν αστείοι

Έχει σημασία να το πούμε αυτό. Αν εξαιρέσεις 2-3 στιγμές green screen όπου φαίνεται πως οι χαρακτήρες κοιτάζουν έναν κενό τοίχο, οι δεινόσαυροι ως επί σκηνής κατασκευάσματα, παραμένουν φανταστικοί. Υπάρχει μια αξία στο να μη στηρίζεσαι 100% στο CGI, το οποίο πάντα στην εποχή του θα μοιάζει εντυπωσιακό αλλά μοιραία θα ξεπερνιέται πάντα.

Οι δεινόσαυροι του Σπίλμπεργκ μοιάζουν με πλάσματα που είναι εκεί, που μπορούν να σε αγγίξουν, να σε κατασπαράξουν, που κάθε τους κίνηση ή ήχος ή βλέμμα έρχεται και σε πλακώνει ή σε κυνηγά. Είναι εκεί. Δεν μοιάζουν ούτε με λούτρινα τερατάκια, ούτε με ξεπερασμένα εφέ. 20 χρόνια μετά, είναι ακόμα αληθινοί.

Οι γυναικείοι χαρακτήρες είναι άψογοι

Είναι κρίμα να χρειάζεται να τονίζεις ένα τέτοιο πράγμα όποτε το διαπιστώνεις σε μια μεγάλη εμπορική περιπέτεια, αλλά και μόνο το γεγονός ότι το παρατηρείς, είναι μια ακόμα απόδειξη πως οι περισσότερες τέτοιες περιπέτειες δεν έχουν ιδέα πώς να διαχειριστούν έναν δυνατό γυναικείο χαρακτήρα. Το “Jurassic Park” όχι μόνο χτίζει δύο τέτοιους χαρακτήρες, αλλά με εξαίρεση την παραπάνω μισή ατάκα-κλείσιμο ματιού, δεν το κάνει καν θέμα.

Η ταινία έχει χιούμορ

Όταν αφηγείσαι μια ιστορία βαθύτατα εξωφρενική, φρόντιζε να μην παίρνεις τον εαυτό σου πολύ στα σοβαρά. Ο Σπίλμπεργκ ήξερε πώς να το κάνει αυτό- υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στο γελοίο και το χιουμοριστικά κουλ. Το να βάζεις τον T-Rex, εν μέσω της πιο απίστευτης σκηνής δράσης, στη βροχή, να καταβροχθίζει τον πιο μόνο αντιπαθή χαρακτήρα της ταινίας ενώ εκείνος καθόταν στην τουαλέτα; Δεν ξέρω πώς την περιγράφεις, αλλά ήταν απλά σωστή.

Τα πιτσιρίκια είναι φοβερά

Πόσες φορές έχεις δει οικογενειακές και μη περιπέτειες και ευχόσουν να μην υπήρχαν τα ενοχλητικά πιτσιρίκια; Εδώ καμία σχέση. Η Λέξι μπορεί να διαχειριστεί τον εαυτό της στην κρίση (στην τρομερή σκηνή με τους ράπτορες στην κουζίνα, σκηνή ανθολογίας αν μη τι άλλο), ο μικρός Τίμμυ είναι αξιαγάπητος και αστείος, και η χημεία των δύο τους είναι όπως θα έπρεπε να είναι μια σχέση μεταξύ δύο αδερφιών. Ανταγωνιστική, με εκατέρωθεν κακιούλες και πειράγματα, όλα με απόλυτη φυσικότητα, αλλά την ίδια στιγμή με απέραντη αγάπη και έγνοια του ενός για τον άλλον, όπως βγαίνει την ώρα της κρίσης.

Σε αυτό το σημείο να θυμήσουμε πως πέρσι μιλήσαμε στο τηλέφωνο με τον -όχι πια μικρό- Τίμμυ και είναι μια από τις πιο nerdy-περήφανες στιγμές μας. ^_^

Ο Σπίλμπεργκ είναι ο βασιλιάς του γλυκανάλατου συμβολισμού

Και το λέω ως κοπλιμέντο. Μπορεί αυτοί οι συμβολισμοί να έρχονται κάπως αταίριαστοι όταν κάνει σοβαρά ιστορικά δράματα, όμως σε ένα τέτοιο πλαίσιο δε μπορείς παρά να χαμογελάσεις και να χειροκροτήσεις όταν προβάλει τον γενετικό κώδικά πάνω σε έναν βελοσιράπτορα ή όταν βάζει αληθινούς δεινόσαυρους να γκρεμίζουν τα μουσειακά οστά ενώ το banner “Όταν οι Δεινόσαυροι Κυριαρχούσαν στη Γη” τους σκεπάζει.

Απλά φανταστικός.

Επίσης ο Σπίλμπεργκ ξέρει πως να γυρίσει μια τρομερή σκηνή δράσης

Δηλαδή εντάξει. Είτε το έχεις είτε όχι.

Το “Jurassic Park” το είχε, και εξακολουθεί να το ‘έχει’. Σε κάθε επίπεδο.