4 λόγοι για να (ξανα)δεις το Spotlight στο Netflix

Αυτή την εβδομάδα προτείνουμε μία από τις πιο υποτιμημένες ταινίες με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας των τελευταίων ετών, που μόλις ανέβηκε στο Netflix.

Netflix Pick of the Week:

Το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας του 2016 που γύρισε και συνέγραψε ο Tom McCarthy και που τώρα μπορείς να (ξανα)δεις στο Netflix, βασίζεται στην αληθινή ιστορία της ομάδας Spotlight της Boston Globe. Της ομάδας δηλαδή που διαχρονικά αναλάμβανε την έρευνα γύρω από συγκεκριμένες υποθέσεις με ορίζοντα μηνών, αν όχι ετών, ανεξάρτητα από το καθημερινό περιεχόμενο της γνωστής εφημερίδας.

Το 2001 λοιπόν, εκείνη η ομάδα που στην ταινία παίζουν οι Mark Ruffalo, Rachel McAdams, Michael Keaton και Brian d’Arcy James (οι δύο πρώτοι κέρδισαν υποψηφιότητες στα Όσκαρ), ξεκινώντας από την περίπτωση ενός κακοποιητικού καθολικού ιερέα πέφτουν πάνω σε ένα παγόβουνο υποθέσεων για αντίστοιχους ιερείς, που η εκκλησία κάλυπτε στέλνοντάς τους απλώς σε διαφορετικές ενορίες από αυτές όπου συνέβαιναν οι καταγγελίες.

Οι δημοσιογράφοι έπρεπε να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο ασφάλειας για να τους εμπιστευτούν οι καταγγέλοντες και να τους μιλήσουν χωρίς φόβο, να δώσουν μάχη απέναντι στο ως τότε αλεξίσφαιρο σύστημα της εκκλησίας που εξασφάλιζε τη συγκάλυψη στους εγκληματίες, να κινηθούν νόμιμα και νομικά για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, να αφήσουν στον εαυτό τους χώρο για να δουν τη μεγαλύτερη εικόνα ώστε να φτάσουν το θέμα ως εκεί που μπορούσε να φτάσει (η αλυσιδωτή αντίδραση και οι συνέπειές της ήταν κυριολεκτικά παγκόσμιες), και να κάνουν εν τέλει την αυτοκριτική τους για την έκταση ενός προβλήματος που δεν θα έπρεπε να είχε πάρει ποτέ τις διαστάσεις που πήρε. Όπως τους λέει ο Michael Garabedian, ο δικηγόρος που υποδύεται ο Stanley Tucci, «αν χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί, χρειάζεται ένα χωριό και για να κακοποιηθεί».

Η ταινία πήρε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας – ο McCarthy είχε πάρει και του Πρωτότυπου Σεναρίου μαζί με τον Josh Singer – απέναντι από τα Brooklyn, Bridge of Spies, The Martian, The Revenant, Mad Max: Fury Road, Room και The Big Short. Όπως συμβαίνει καμιά φορά, ειδικά όταν ο ανταγωνισμός στην κατηγορία είναι δυνατός (προσωπικά ήθελα να κερδίσει το Mad Max), ένας τόσο χαμηλού προφίλ νικητής όπως το Spotlight μπορεί και να υποτιμηθεί.

Παράδοξο να θεωρούμε υποτιμημένη μία οσκαρική ταινία; Όχι εάν ξεχαστούν οι αρετές της επειδή επικράτησε μπροστά στους πιο συναρπαστικούς αντιπάλους.

Εάν έχει μία αδιαμφισβήτητη δύναμη το Spotlight όμως, είναι το πόσο υπόκωφο ήταν. Ποιες ήταν συνολικά οι δυνάμεις του;

Το procedural μέρος του Spotlight

Το Spotlight είναι μία ταινία εφημερίδας που ακολουθεί το old school μοντέλου του είδους. Είχε συγκριθεί με το All the President’s Men και το Zodiac, δύο ταινίες με παρόμοια αφοσίωση στο κομμάτι του ρεπορτάζ που γίνεται αντιληπτό ως βαρετό πολλές φορές. Οι δημοσιογράφοι κυκλοφορούν σε γκρίζους και υποκίτρινους χώρους, κυνηγούν την ουρά τους, πέφτουν σε αδιέξοδα, χτυπάνε πόρτες, χτυπάνε πόρτες που κλείνουν στη μούρη τους, δεν είναι καν οι πρωταγωνιστές της ιστορίας τους.

Σε μία από τις τελευταίες σκηνές του Spotlight βλέπουμε μία πολύ κλασική εικόνα σε ταινίες εφημερίδας. Τα πιεστήρια να τυπώνουν το επίμαχο τεύχος που αποκαλύπτει το big story. Είναι τόσο στάνταρ μία τέτοια σκηνή που συνορεύει με το κλισέ, όμως στο Spotlight είναι μία στιγμή έντονης συγκίνησης. Η αλήθεια των άρθρων εκείνων, το κακό που περιέγραφαν, θα τραυμάτιζε εκατομμύρια ανθρώπους, όμως έπρεπε να ειπωθεί.

Έμεινε μακριά από την υπερβολή, κοντά στη σειρά των γεγονότων

Το Spotlight δεν ανεβάζει τους τόνους και, πέρα από την εύλογη σύμπτυξη του χρονικού διαστήματος που απασχολήθηκαν οι δημοσιογράφοι με την υπόθεση, δεν αλλάζει τη σειρά των γεγονότων για να εκβιάσει τον εντυπωσιασμό ή το σοκ.

Αντίθετα, το χαρακτηριστικό ξέσπασμα που κάνει ο χαρακτήρας του Mark Ruffalo («θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας στη θέση τους!!11!), από αυτά που μπαίνουν στο highlight reel των Όσκαρ, είναι το μόνο τυποποιημένο beat που θα ήθελα να απουσιάζει από την ταινία καθώς σπάει αυτήν ακριβώς την υπόκωφη χροιά που το ξεχωρίζει.

Το μήνυμα ταπεινότητας

Η δουλειά της Boston Globe ήταν συγκλονιστική, αποκαλυπτική και εκτεταμένη στις συνέπειές της. Οι δημοσιογράφοι του Spotlight όμως πενθούν ακόμα και αφότου έκαναν μία από τις πιο επιτυχημένες, σημαντικές και απαιτητικές έρευνες στην ιστορία του Τύπου.

Γιατί δεν το είχαν ανακαλύψει νωρίτερα, αναρωτιούνται. Πώς θα μπορούσαν να έχουν προσπεράσει κάτι που κρυβόταν σε κοινή θέα;

Καθώς ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, Walter “Robbie” Robinson (Keaton), αναρωτιέται: «Και με εμάς τι γίνεται; Είχαμε όλα τα κομμάτια του παζλ. Γιατί δεν το πήραμε είδηση νωρίτερα;». Αυτή ήταν μία διάσταση εκτός του αρχικού σεναρίου που προβλημάτιζε τον McCarthy γιατί έμοιαζε άμορφο. Προέκυψε μέσα από ένα δείπνο που είχε κάνει με τον πραγματικό Robinson, όταν εκείνος του είχε περιγράψει πως η ομάδα θα μπορούσε να είχε εξερευνήσει νωρίτερα την υπόθεση αλλά δεν το είχε κάνει επειδή είχε προσπεράσει κάποιες βασικές ενδείξεις. Δεν έχει κι εκείνη τη δική της ευθύνη λοιπόν;

Ίσως αυτός είναι ο λόγος που η ηθική ταπεινότητας του Spotlight είναι τόσο ισχυρή. Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε, τόσες πολλές εικασίες που δεν αναγνωρίζουμε ως τέτοιες, τόσες πολλές ερωτήσεις που ούτε καν σκεφτόμαστε να κάνουμε.

Το Spotlight προειδοποιεί ότι δεν γνωρίζουμε σχεδόν ποτέ ολόκληρη την ιστορία, αν κάτι τέτοιο είναι καν εφικτό. Είναι μία άξια υπενθύμιση, και όχι μόνο για τους δημοσιογράφους.

Τελειώνει εκεί που άλλες ταινίες θα άρχιζαν

Η τελευταία σκηνή δείχνει την ομάδα του Spotlight στο γραφείο της να δέχεται μεγάλο αριθμό τηλεφωνημάτων—οι επιζώντες είχαν δει το άρθρο της εφημερίδας και ήθελαν να μοιραστούν τις ιστορίες τους.

Όσοι έχουν παρακολουθήσει την πραγματική έρευνα γνωρίζουν ότι το έργο της ομάδας Spotlight δεν τελείωσε εκεί. Από όταν δημοσιεύτηκε η πρώτη ιστορία τον Ιανουάριο του 2002, η ομάδα και άλλοι δημοσιογράφοι σης Globe έγραψαν περισσότερα από 600 άρθρα που θα εξέταζαν μεμονωμένους ιερείς, θύματα, και τον χειρισμό του σκανδάλου από την Καθολική Εκκλησία.

Η απόφαση του McCarthy να κλείσει την ταινία εκεί που άλλοι θα ξεκινούσαν τη δική τους ήταν αμφιλεγόμενη πριν τα γυρίσματα. «Θυμάμαι ότι διάβασα το σενάριο αρχικά και δεν ήμουν σίγουρος για αυτό το τέλος», είχε πει κάποτε ο Ben Bradlee Jr., ο τότε βοηθός διευθυντή της Boston Globe. Όμως άλλαξε γνώμη.

«Το τηλέφωνο χτυπούσε εκτός ελέγχου. Αυτός ήταν ο αντίκτυπος της ιστορίας», θυμάται ο Bradlee. «Ήθελαν κι άλλοι να βγουν μπροστά για να πουν την ιστορία τους και είχαν διαπιστώσει πως τώρα έλαμπε ένα φως και ένιωθαν αρκετά δυνατοί για να το κάνουν».