4 non fiction βιβλία που πρέπει να διαβάσεις φέτος το καλοκαίρι
Από την ιστορία για το πώς το βαμβάκι άλλαξε τον καπιταλισμό μέχρι μία εξονυχιστική ματιά στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008.
- 6 ΙΟΥΛ 2022
Υπάρχουν βιβλία που μπορούν να σε συγκινήσουν, βιβλία που θα σε κάνουν να περάσεις ευχάριστα την ώρα σου, κείμενα που θα σου βάλουν ευχάριστες σπαζοκεφαλιές καθώς προσπαθείς να λύσεις τον αστυνομικό τους γρίφο. Και υπάρχει και μία ολόκληρη κατηγορία βιβλίων που μπορεί να σου ανοίξει τα μάτια για να καταλάβεις λίγο καλύτερο τον περίπλοκο κόσμο που ζούμε. Έτσι, το non fiction καταφέρνει δύο σκοπούς σε μία ανάγνωση: ψυχαγωγεί ενώ παράλληλα ενημερώνει.
Τι να διαβάσεις στις φετινές διακοπές αν θες να διευρύνεις λίγο περισσότερο τους ορίζοντές σου;
Ακολουθούν τέσσερις επιλογές από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης που όχι απλά δε θα σε απογοητεύσουν αλλά αντίθετα θα σε γοητεύσουν με τα θέματα που διαπραγματεύονται, τις απαντήσεις που δίνουν αλλά και τις νέες ερωτήσεις που θέτουν.
Η αυτοκρατορία του βαμβακιού | Sven Beckert
Είναι ποτέ δυνατόν κάτι τόσο ταπεινό όσο το βαμβάκι, να λειτούργησε ως το γρανάζι που επιτάχυνε την πορεία του καπιταλισμού; Ακούγεται υπερβολικό, η ιστορία του όμως είναι αλληλένδετη με το οικονομικό σύστημα που ζει και βασιλεύει σε κάθε γωνιά του πλανήτη σήμερα.
Αυτήν ακριβώς την πορεία, λοιπόν, καταγράφει ο διακεκριμένος Αμερικανός ιστορικός Sven Beckert, ο οποίος έφτασε μάλιστα να είναι υποψήφιος για βραβείο Pulitzer με το εν λόγω κείμενο. Στις 800 και πλέον σελίδες του παρακολουθούμε μία πραγματική εποποιία:
Για το πώς η Δύση κέρδισε μέσα σε ελάχιστα χρόνια τις παραδοσιακές δυνάμεις του χώρου (Κίνα, Ινδία), για το πώς μπόρεσε μέσα από το συγκεκριμένο εμπόριο να αλλάξει τις παραγωγικές και εργασιακές της δομές, για την εκρηκτική ανάπτυξη που γνώρισε και, τέλος, για το πως η ευρωπαϊκή αυτοκρατορία του βαμβακιού έγινε στάχτη μέσα σε λιγότερο από 100 χρόνια.
Φυσικά, η ιστορία του βαμβακιού δε γράφτηκε μόνο με χρυσά γράμματα και χοντρά πορτοφόλια. Στη σκιά της ανάπτυξης, δεκάδες εκατομμύρια Αφρικανοί σκλάβοι λύγιζαν καθημερινά στον ζυγό ενώ οι εργάτες της εποχής βιώνων μία θλιβερή ζωή δίνοντας όπιο στα μωρά τους έτσι ώστε να μπορέσουν να είναι φρέσκοι το πρωί για τη δουλειά.
Άλλωστε, κάθε εμπόριο, κάθε ανταλλαγή, κάθε οικονομική ανάπτυξη, κάθε νόμισμα έχει πάντα δύο πλευρές.
To ευρωπαϊκό όνειρο | Aleida Assman
Από τη μία έχουμε το προπύργιο του ορθολογισμού, της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας αλλά και, γενικά, της ελευθερίας. Και από την άλλη την περιοχή του πλανήτη η οποία ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων πάντα έβλεπε τον εαυτό της ως τον ομφαλό της Γης – ως το πολιτισμένο έθνος που είναι υποχρεωμένο να βασιλέψει πάνω στις ορδές των βαρβάρων.
Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι η ιστορία του σύγχρονου κόσμου είναι μία ιστορία που σε μεγάλο βαθμό έγραψε ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός, ο οποίος ευθύνεται για δεκάδες τραγωδίες και μία ολόκληρη όχι-και-τόσο-ηθική κατάσταση που ονομάστηκε αποικιοκρατία.
Λαμβάνοντας αυτά τα στοιχεία ως δεδομένα, η Aleida Assman, μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της προοδευτικής γερμανικής διανόησης, έρχεται όχι απλά να ασκήσει κριτική αλλά να δώσει λύσεις στο αδιέξοδο.
Κατά την άποψή της, αν η Ευρώπη θέλει να βρει έναν κοινό βηματισμό που θα της δώσει εφόδια για τις προκλήσεις του μέλλοντος θα πρέπει να εξετάσει από κοινού την ιστορία της βίας: γιατί έγινε ό,τι έγινε, ποιες ήταν οι αιτίες και οι αφορμές, ποια είναι τα κοινά στοιχεία που ενώνουν τα έθνη σε όλη αυτή τη διαδρομή.
Διότι, τελικά, για να ξεπεράσεις ένα πρόβλημα και να μπορέσεις να ζήσεις ειρηνικά και σε αρμονία, θα πρέπει πρώτα από όλα να το αναγνωρίσεις.
Πολιτική Οικονομία μίας κατάρρευσης | Adam Tooze
15 Σεπτεμβρίου 2008, η Lehman Brothers καταρρέει σαν χάρτινος πύργος. Το πρώτο κομμάτι του ντόμινο έχει πέσει, ο θόρυβος είναι εκκωφαντικός, αλλά κανείς δεν έχει καταλάβει ακόμα το μέγεθος της καταστροφής. Λίγους μήνες μετά όλα γίνονται ξεκάθαρα: βίαιοι τριγμοί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κρίση ρευστότητας, μείωση της παραγωγής, εκτόξευση της ανεργίας.
Και αυτό ήταν μόνο η αρχή. Στη συνέχεια οι συνέπειες ήταν πολιτικές και έφτασαν μέχρι τις γεωπολτικές εξελίξεις. Πώς αλλιώς άλλωστε θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το Brexit, την άνοδο του Donald Trump, τον πρόσφατο πόλεμο στην Ουκρανία αλλά και -πρώτα από όλα- την οικονομική κονιορτοποίηση της Ελλάδας τα χρόνια της κρίσης;
Όλα αυτά αποτελούν ένα τεράστιο κεφάλαιο όχι μόνο στην ιστορία αλλά και στην ίδια τη ζωή μας. Έτσι, χρειάζεται κάποιος που να έχει όχι μόνο τις γνώσεις αλλά και την ικανότητα του εκλαϊκευμένου story telling για να βάλει τα κομμάτια αυτού του περίπλοκου παζλ σε μία τάξη – ακριβώς, δηλαδή, όπως έκανε ο Adam Tooze με αυτό το βιβλίο φτάνοντας μέχρι τη λίστα με τα βιβλία της χρονιάς (2018) στους New York Times και στο περιοδικό Economist.
Άλλωστε, ο πρόσφατος καλεσμένος του Eteron, Ινστιτούτου για την έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή, στο Οικονομικό Forum των Δελφών, έχει μία μαγική ικανότητα να εξηγεί το χάος που μας περιβάλλει. Είναι με άλλα λόγια ο πλέον ικανός ιστορικός του 21ου αιώνα στο να εξηγεί τον περίπλοκο κόσμο μας με τα πιο απλά λόγια. Και αυτό εδώ είναι ένα non fiction θριλερ που συναρπάζει όσο παράλληλα βάζει τους αναγνώστες σε σκέψεις.
Η οικονομική επιστήμη στην υπηρεσία του καλού | Jean Tirole
«Ο κόσμος δεν είναι εμπόρευμα προς πώληση». Να ένα σύνθημα που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στις δύο πραγματικότητες του θαυμαστού νέου κόσμου που ζούμε – στην πραγματική ζωή αλλά και στον ψηφιακό κόσμο. Θα περίμενε κανείς ότι μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού αλλά και την οικονομική αλλαγή πλεύσης της Κίνας, ο καπιταλισμός θα ήταν ο απόλυτος νικητής. Κι όμως, δε συμβαίνει αυτό.
Την ίδια στιγμή που το οικονομικό μοντέλο είναι ένα και αδιαμφισβήτητο, την ίδια ώρα που η αγορά και οι ανεξάρτητοι θεσμοί δίνουν όλο και λιγότερο χώρο στο κράτος για να επέμβει στην αγορά, ο κόσμος έχει σοβαρά παράπονα: νιώθει ότι οι ανθρώπινες αξίες έρχονται σε δεύτερη μοίρα.
Πάνω, λοιπόν, σε αυτήν την παγιωμένη κατάσταση, έρχεται να στοχαστεί ο κάτοχος του Νόμπελ Οικονομίας (σ.σ: τιμήθηκε για την ανάλυσή του πάνω στη δύναμη της αγοράς και τους κανονισμούς λειτουργίας της) για το 2014, Jean Tirole. Ο Γάλλος καθηγητής οικονομίας έρχεται να δείξει ότι η οικονομική επιστήμη δεν είναι μόνο ικανή να βγάζει budget και να δημιουργεί υπερκέρδη. Αντίθετα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κοινό συμφέρον· να θέσει τον εαυτό της στην υπηρεσία του καλού.
