5 πράγματα που χρωστάει το σύγχρονο σινεμά στον King Kong
- 2 ΜΑΡ 2021
Ο προϊστορικός King Kong συναρπάζει το κοινό από το 1933. Σκέψου το λίγο. Μιλάμε για 84 χρόνια. Σ’ αυτά τα 84 χρόνια, κάθε φορά που ο υπερπίθηκος εμφανίζεται στη μεγάλη οθόνη για να τσακίσει κτίρια και να κρατήσει προσεκτικά στην παλάμη του μια χαμένη υπόθεση αγάπης απόχρωσης ξανθού, εμείς είμαστε εκεί για να κόψουμε εισιτήριο (αξίας 81.6 εκατομμυρίων παγκοσμίως μέχρι στιγμής για το ‘Skull Island’).
Για να ακούσουμε, να δούμε και να διαβάσουμε δεκάδες αναφορές στην ποπ κουλτούρα μας, από ιστορίες του Superman με έναν γιγάντιο πίθηκο να σκαρφαλώνει το κτίριο του Daily Planet και επεισόδια στον Doctor Who των ‘70s, μέχρι διαφημίσεις της Coca Cola και το εμπνευσμένο από τον Kong κρασί που κυκλοφόρησε πέρσι ο Francis Ford Coppola. Για να δούμε πολλούς δημιουργούς του χτες και του σήμερα όπως ο Steven Spielberg να επηρεάζονται ευθέως από εκείνη την πρώτη ταινία του ‘33 και, μαζί με τις επιρροές αυτές, να γεννιέται και το υποείδος του kaiju monster movie που κι αυτό όπως ο πρόγονός του, δε θα πεθάνει ποτέ.
Ο Kong επιβιώνει και θα επιβιώνει γιατί συμβολίζει το ένστικτο του πρωτόγονου ανθρώπου που απαρνήθηκε τη φύση για να ξεσπάσει τελικά και να χάσει τη ζωή του από τον καταπιεστικό πολιτισμό. Για την ιστορία να πούμε ότι μετά την πρεμιέρα του, το ορίτζιναλ ‘King Kong’ έγινε πολύ δημοφιλές στους αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς κύκλους διανοούμενων, ειδικά στους σουρεαλιστές, με τον συγγραφέα Ray Bradbury να σημειώνει πως όταν κυκλοφόρησε η ταινία “ένα πλήθος αγοριών τρελάθηκε αθόρυβα σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, και ταξίδεψαν στο φως για να γίνουν εξερευνητές, επιστάτες ζωολογικών τύπων, κινηματογραφιστές”.
Με λίγα λόγια, ο King Kong μετατράπηκε αργά αλλά σταθερά σε έναν χολιγουντιανό χαρακτήρα-είδωλο με κληρονομιά μεγαλύτερη από αυτή που ίσως νομίζεις.
Δες παρακάτω:
ΤΟ STOP MOTION
Ο Willis O’ Brien, ο υπεύθυνος των εφέ για την ταινία, αποφάσισε να δουλέψει με μαριονέτες όπως είχε κάνει με το ‘The Lost World’ του ‘25. Ήταν ήδη ο εφευρέτης της stop motion τεχνικής ουσιαστικά, αλλά στο ‘King Kong’ την τελειοποίησε. Οι μαριονέτες ήταν φτιαγμένες από μέταλλο, βαμβακερό οδοντικό διάφραγμα, καουτσούκ και γούνα από λαγό, και κινούνταν με σύρματα που δεν όριζαν μόνο τον ρυθμό και τα βήματα του χαρακτήρα, αλλά και τις εκφράσεις του προσώπου του. Ο O’ Brien είχε οραματιστεί έναν Kong αρκετά ανθρωπόμορφο ώστε να μπορεί το κοινό να αναγνωρίσει τον εαυτό του σ’ αυτόν, σε αντίθεση με τον σκηνοθέτη Merian C. Cooper που τον φανταζόταν κτηνώδη και τρομακτικό. Η ζυγαριά έγειρε στην πρώτη εκδοχή με το μέγεθος της δεύτερης.
Υπάρχει κάτι στον τρόπο που λειτουργούν τα εφέ στον ίδιο τον Kong, στον τρόπο που κινείται, που τον έκαναν πολύ ζωντανό. Για μένα – και φυσικά είμαι μεγάλος – αλλά ακόμη προτιμώ αυτή την κίνηση από ηλεκτρονική. Του έδινε ψυχή. – Martin Scorsese
O O’ Brien κατοχύρωσε τις πατέντες των τεχνικών του, αν και μεγαλύτερη ακόμα αξία έχει η μεταλαμπάδευση των γνώσεών του στον Ray Harryhausen που επικοινώνησε μαζί του όταν είδε την ταινία σε ηλικία 13 ετών και αργότερα έγινε ο ίδιος ειδικός για οπτικά εφέ για το ‘Clash of the Titans’ και το ‘Jason and the Argonauts’, αλλά και η χρήση του stop motion σε σημερινά θαύματα όπως το περσινό ‘Kubo and the Two Strings’. Μπορεί τα εφέ της μεθόδου για το κοινό και τους κριτικούς του ‘33 να φαίνονταν δυσκίνητα, αλλά παρ’ όλα αυτά τους κέρδισαν και θεωρήθηκαν – και ήταν – επαναστατικά.
REAR SCREEN PROJECTION
Οι σκηνές που απαιτούσαν stop motion γυρίζονταν σε ένα σετ από ματ πίνακες, με τις λήψεις να γίνονται μέσα από διαφορετικά στρώματα γυαλιού για να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση του βάθους. Οι σκηνές αυτές στη συνέχεια ενώνονταν με το υλικό που είχε γυριστεί με τους πραγματικούς ηθοποιούς με διάφορες μεθόδους, όπως η χρήση του ίδιου φιλμ δύο φορές εκθέτοντας διαφορετικό κάθε φορά μέρος του ή η χρήση optical printer που επέτρεπε μέσω του συνδεδεμένου με την κάμερα προτζέκτορα τον συνδυασμό πολλών φιλμ στριπ σε ένα καρέ. Η νέα ωστόσο μέθοδος που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα, ήταν η χρήση οθόνης οπίσθιας προβολής (rear screen projection), με τους ηθοποιούς να παίζουν όσο πλάνα του Kong εκτυλίσσονταν σε οθόνη πίσω τους και το συνεργείο να πετάει props την κατάλληλη στιγμή.
ΟΡΙΤΖΙΝΑΛ ΣΑΟΥΝΤΡΑΚ
Η ανακύκλωση στο Χόλιγουντ των ‘30s δεν ήταν μόνο προσφιλής τακτική, αλλά και αναγκαία. Το ‘King Kong’ για παράδειγμα χρησιμοποίησε σκηνές από το ‘Creation’ του ‘31 που δεν τελείωσε ποτέ. Στην ίδια λογική, όχι μόνο ανακυκλωνόταν τότε μουσική που είχε χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενες ταινίες από το ίδιο στούντιο, αλλά το κοινό ήταν τυχερό εάν η μουσική μιας σκηνής ταίριαζε με την ατμόσφαιρά της. Οι επιλογές ήταν στο περίπου τυχαίες.
Το στούντιο RKO ήταν ήδη στα πρόθυρα της πτώχευσης όταν αποφάσισε να δαπανήσει το αστρονομικό για την εποχή ποσό του μισού σχεδόν εκατομμυρίου δολαρίων, οπότε όλα έδειχναν ότι θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν κομμάτια από τις ‘Μικρές Κυρίες’ (!) για να ντύσουν την ταινία. Ο σκηνοθέτης Cooper ωστόσο, ήταν τόσο πεπεισμένος ότι το ‘King Kong’ θα τους αποζημίωνε, που πρότεινε στον μουσικό Max Steiner να φτιάξει ένα ορίτζιναλ σκορ για την ταινία και θα πλήρωνε την ορχήστρα από την τσέπη του. Πράγματι, ο Cooper πλήρωσε το αδιανόητο ποσό των 50.000 δολαρίων για μία ορχήστρα 46 μουσικών και ο Steiner, επηρεασμένος από τον Wagner, ανταπέδωσε με το ‘Main Title’ σε μοτίβο από τρεις νότες που χρησιμοποίησε και σε άλλα κομμάτια του σάουντρακ, όπως ‘Entrance of Kong’, ‘The Cave’, ‘Kong Escapes’, ‘Aeroplanes’ και ‘Finale’.
Οι συνθέσεις απαιτούσαν εναλλαγές τεσσάρων μουσικών οργάνων από τους παίκτες πνευστών ή εναλλαγές από βιολί σε βιόλα σε άλλα σημεία, ήταν απόλυτα δεμένες με όσα συνέβαιναν στην οθόνη και συγχρονίζονταν μέχρι και με τα βήματα του Kong όπου χρειαζόταν για να δοθεί έμφαση. Με λίγα λόγια, ο Steiner έφτιαξε το μοντέλο που ακολουθείται μέχρι σήμερα για τα μουσικά σκορ και δεν το είχε πάρει είδηση.
Η επένδυση όχι μόνο έβγαλε τα λεφτά της, αλλά η ταινία έσωσε την RKO από τη χρεωκοπία και έκοψε εισιτήρια αξίας 89.931 δολαρίων τις πρώτες τέσσερις μέρες κάνοντας ρεκόρ εισπράξεων για δραστηριότητα κλειστού χώρου (για πρώτη φορά μάλιστα σε δύο αίθουσες της Νέας Υόρκης) και μάλιστα τις ίδιες μέρες που ο Franklin D. Roosevelt έκλεινε τις τράπεζες λόγω της μεγάλης οικονομικής ύφεσης.
Νομίζω είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όταν ο Steiner έκατσε κάτω για να συνθέσει τον ‘King Kong’ δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου αναφορές. Ξεκινούσε πρακτικά με λευκό χαρτί – αχαρτογράφητα νερά. Τόσα πράγματα που έκανε ο Steiner τα θεωρούμε δεδομένα τώρα που η γλώσσα αυτή έχει οριστεί. Είναι πραγματικά ο παππούς αυτής της υπέροχης μορφής τέχνης. – Danny Elfman
ΤΑΙΝΙΕΣ KAIJU
Το Χόλιγουντ δεν ήταν ξένο στον κόσμο των τεράτων μέχρι την επινόηση του Kong το ‘33. Είχαν προηγηθεί το ‘Frankenstein’ και το ‘Dracula’. Ήταν και οι δύο, ωστόσο, ιστορίες βασισμένες σε πετυχημένα βιβλία και ούτως ή άλλως δε μιλάμε για τεράστια κτήνη που θα ισοπεδώσουν και εσένα και το σπίτι σου.
Μια εικοσαετία περίπου μετά το ‘King Kong’, η Ιαπωνία εμπνεύστηκε από τον υπερπίθηκο απέκτησε το δικό της τέρας με τον Godzilla. Μάλιστα οι δυο τους ήρθαν και αντιμέτωποι στο ‘King Kong vs. Godzilla’ που θα αναβιώσει φέτος με το καινούριο της MonsterVerse της Warner Bros. Ο Godzilla έβαλε μπροστά την ιαπωνική τρέλα με τις ταινίες kaiju (βλ. παράξενο κτήνος) και ακολούθησαν η Mothra, ο King Ghidorah, o Rodan, ο Gamera, και άλλα κτήνη που πολλές φορές έχουν περάσει στις αίθουσες της άλλης όχθης του Ατλαντικού και συνήθως συμβόλιζαν την απειλή των πυρηνικών.
Πότε με τις επαναφορές του Kong, πότε τον δική τους παραγωγής Godzilla και πότε με ταινίες όπως ‘Jurassic Park’, ‘Cloverfield Lane’ και ‘Pacific Rim’, το αμερικανικό σινεμά έχει αυτό τις δικές του ταινίες kaiju.
ΗΧΗΤΙΚΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Πριν τα Blu-ray είχαμε τα DVD και πριν τα DVD είχαμε τα LaserDisc. Αυτά υπάρχει λόγος που δεν τα θυμάσαι, αλλά αυτό είναι άρθρο από μόνο του.
Το 1984 που κυκλοφόρησε το ‘King Kong’ του ‘33 σε LaserDisc, συνοδευόταν από το πρώτο track ηχητικού σχολιασμού, με τον ιστορικό κινηματογράφου Ronald Haver να δίνει πληροφορίες για την παραγωγή της ταινίας, τους συντελεστές της, τον αντίκτυπο και την επίδραση του φιλμ, και τη διαχρονική αγάπη του κοινού για το παρεξηγημένο τέρας.
Το άρθρο είχε δημοσιευτεί αρχικά τον Μάρτιο του 2017. Το αναδημοσιεύουμε με αφορμή την επέτειο του King Kong του 1933.