6 λογοτεχνικοί έρωτες που μας σημάδεψαν

Mε αφορμή την ημέρα των ερωτευμένων, η συντακτική ομάδα του OneMan επιστρέφει σε έξι λογοτεχνικά αριστουργήματα με τον έρωτα στον πυρήνα τους. Όλα τους έχουν αφήσει εποχή και δεν θα αφήσουν κανέναν ασυγκίνητο.

Προσοχή: δεν έχουν όλα happy end.

Πάτι και Ρόμπερτ στην ομώνυμη αυτοβιογραφία της Πάτι Σμιθ

Ο έρωτας της Πάτι Σμιθ και του φωτογράφου Ρόμπερτ Μέιπλθορπ ήταν όπως και οι ζωές τους: ροκ, όπως πρέπει δηλαδή να είναι κάθε έρωτας. Γνωρίστηκαν μικροί, κλείστηκαν στο θρυλικό Chelsea Hotel της Νέας Υόρκης, αγαπήθηκαν, χωρίσαν (ο Ρόμπερτ αποδέχτηκε πια πλήρως την γκέι ταυτότητά του), όμως η αγάπη παρέμεινε και συνέχισαν να μένουν μαζί για ένα διάστημα. Αυτή η αγάπη αποτυπώθηκε στην αιωνιότητα και στο εξώφυλλο του Horses, όπου τη φωτογραφία έχει τραβήξει ο πάντα προκλητικός Μέιπλθορπ.

Κάπως έτσι πρέπει να είναι όλοι οι έρωτες. Να αρχίζουν με πάθος, να τελειώνουν -αν τελειώσουν- πολιτισμένα και να αφήνουν πίσω τους κάτι ουσιαστικό. Στο βιβλίο, που αποτελεί ουσιαστικά τη βιογραφία της Πάτι (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Κέδρος), βλέπουμε πώς γεννήθηκε αυτός ο έρωτας και το κυριότερο, πώς ξεκίνησε η καριέρα δύο σπουδαίων καλλιτεχνών που αγαπήθηκαν βαθιά.
– Κωνσταντίνος Αμπατζής

Κολέν και Κλοέ στον Αφρό των Ημερών του Μπορίς Βιάν

Δεν είναι ακριβώς ερωτικό, είναι όμως σίγουρα ιδανικό λόγω της ημέρας. Λουλούδια, πολλά λουλούδια την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, λουλούδια, υπερβολικά πολλά λουλούδια και στο βιβλίο Ο Αφρός των Ημερών, του Μπόρις Βιάν (μτφρ. Μαρίνα Λεοντάρη, Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Νεφέλη). Η ιστορία είναι απλή ή τουλάχιστον έτσι δείχνει μέχρι να κάνει την εμφάνισή του το παράλογο (ο λόγος που με κέρδισε, μαζί με το τζάζι περιβάλλον): H Chloe αρρωσταίνει στο ταξίδι του μέλιτος όταν ένα νούφαρο εμφανίζεται στους πνεύμονές της και μόνο αν περιβάλλεται συνεχώς από -μαντέψτε- λουλούδια μπορεί να θεραπευτεί.

Ο Colin, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, είναι πλούσιος όμως καταστρέφεται οικονομικά από τις συχνές αγορές στην προσπάθειά του να σώσει την Chloe. Στο ενδιάμεσο, ένα ποντίκι έχει αποκτήσει μιλιά και ένας άντρας γερνάει μέσα σε μία εβδομάδα. Ένα σουρεαλιστικό μυθιστόρημα με γλυκόπικρη γεύση, όπως ακριβώς αυτή που αφήνει και το αίσθημα του έρωτα.
– Κωνσταντίνος Δέδες

Κεµάλ και Φισούν στο Μουσείο της Αθωότητας του Ορχάν Παμούκ

Ιστανµπούλ, άνοιξη 1975. Ο Κεμάλ και η Σιμπέλ, παιδιά δύο γνωστών οικογενειών της πόλης, ετοιμάζονται να αρραβωνιαστούν. Όταν όμως ο Κεμάλ συναντά τη Φισούν, μακρινή του ξαδέλφη και πωλήτρια σε μπουτίκ, μαγεύεται. Έκτοτε, φαντάζεται διαρκώς το κοινό του μέλλον με τη Φισούν – και η ζωή του αλλάζει. Ο παθιασμένος έρωτάς του δημιουργεί ένα αγεφύρωτο ρήγμα που τον χωρίζει από την αστική τάξη της Ιστανμπούλ.

Για πολλά χρόνια ο Κεμάλ συλλέγει με μανία όλα τα πράγματα που έχει αγγίξει η αγαπημένη του, ώστε, κοιτάζοντάς τα, να τη νιώθει πάντα κοντά του. Όταν η Φισούν πεθαίνει, μετά από χρόνια, ο Κεμάλ αγοράζει το σπίτι της για να το μετατρέψει σε μουσείο, φόρο τιμής προς εκείνη αλλά και προς τη ζωή που ο ίδιος δεν έζησε. Ένα μουσείο, που θα είναι ταυτόχρονα ο χάρτης μιας κοινωνίας και της καρδιάς του.

Αυτή είναι η υπόθεση του ξακουστού best-seller Το Μουσείο της Αθωότητας (μτφρ. Στέλλα Βρετού, εκδ. Πατάκη) που ο Παμούκ κυκλοφόρησε το 2008, δύο χρόνια μετά τη βράβευσή του με Νόμπελ, με τα χρήματα από το οποίο κατασκεύασε όντως το μουσείο που περιγράφει ότι κατασκευάζει ο ήρωάς του αριστουργήματός του ενώ εξομολογείται την ιστορία του (όχι, δεν είναι αυτοβιογραφικό όλο αυτό, το έχει ξεκαθαρίσει ο καλλιτέχνη) ένα μοναδικό στο είδος του παγκοσμίως cabinet of curiosities -τα πάντα είναι τακτοποιημένα σε 83 βιτρίνες που ακολουθούν τη σειρά των ισάριθμων κεφαλαίων- που θα σε συγκλονίσει ακόμη κι αν δεν έχεις διαβάσει το βιβλίο. Ομιλώ ως παθών. Πρώτα το επισκέφτηκα και μετά παρασύρθηκα από τα weird waves αυτής της ανεπανάληπτης -έως και πολύ άβολα τρικυμιώδους- ερωτικής ιστορίας.

«Τι είναι έρωτας;»
«Τι είναι;»
«Έρωτας είναι η αφοσίωση που νιώθει ο Κεμάλ για τη Φισούν όταν την κοιτάζει καθώς εκείνη τριγυρίζει στις λεωφόρους, στα πεζοδρόμια, στα σπίτια, στους κήπους και στα δωμάτια, στα καφενεία, στα εστιατόρια και στο τραπέζι όταν κάθονται το βράδυ για φαγητό».
«Χμμ… ωραία απάντηση», έλεγε η Φισούν. «Δηλαδή όταν δεν με κοιτάζεις, δεν υπάρχει έρωτας;»
«Τότε υπάρχει εμμονή, αρρώστια».
– Θεοδόσης Μίχος

Κονστάνς και Όλιβερ στον Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι του Ντ. Χ. Λόρενς

Διάβασα πρώτη φορά το απαγορευμένο την εποχή του και πλέον, κλασικό μυθιστόρημα του Ντ. Χ. Λόρενς, Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι (το μυθιστόρημα έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από πολλούς εκδοτικούς οίκους) σε καλοκαιρινές διακοπές, όταν ήμουν στο Λύκειο. Σε μία ηλικία δηλαδή που δεν είχα κάνει σεξ, δεν είχα ερωτευτεί αληθινά, δεν είχα υπάρξει σε συντροφική σχέση. Η ιδέα που είχα για όλα αυτά τέλος πάντων ήταν κάπως παιδική/εφηβική, μέσα από την ποπ κουλτούρα, απ’ όσα λέγαμε με τις φίλες μου, από στερεοτυπικές αντιλήψεις που συνόδευαν τη γυναικεία σεξουαλική απόλαυση με ένα αίσθημα ντροπής, συστολής, καταπίεσης.

Διαβάζοντας τις σχεδόν 500 σελίδες του, ήταν η πρώτη φορά που αποκαλύφθηκε μπροστά μου ένας αμοιβαίος έρωτας -ίσως, η απόλυτη λογοτεχνική έκφανση αυτού- μεταξύ της παγιδευμένης σε έναν ανέραστο γάμο Λαίδης Κόνι Τσάτερλι και του δασοφύλακα Όλιβερ Μέλορς, που είχε τη γυναικεία ηδονή σε πρώτο πλάνο· να εκφράζεται τόσο «χυδαία» και ταυτόχρονα, τόσο αληθινά, τρυφερά και όμορφα, που γινόταν ταυτόσημη με το να ζεις τη ζωή σου ελεύθερος και ζωντανός.
– Χριστίνα Φαραζή

Μπετόβεν και Άγνωστη Αγαπημένη στην Ανθολογία Περί Έρωτος Επιστολές 

Για πάντα δικός σου
Για πάντα δική μου
Για πάντα δικοί μας.

Έτσι κλείνει το γράμμα του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν προς την «Αθάνατη Αγαπημένη». Χωρίζεται σε τρία μέρη και θα βρεθεί στα προσωπικά έγγραφα του Γερμανού συνθέτη μετά τον θάνατό του. Στις δέκα μικρές σελίδες όπου είχε γράψει την επιστολή δεν αναφέρει έτος και τόπο συγγραφής, μα ούτε και την αποδέκτρια. Η ταυτότητα της «Αθάνατης Αγαπημένης» παραμένει άγνωστη, όπως αναφέρεται και στην ανθολογία Περί Έρωτος (Επιστολές). Αναφέρονται, ωστόσο, κάποιες επικρατέστερες αλλά και ονόματα γυναικών που κατά καιρούς έχουν παρουσιαστεί ως ενδεχόμενες παραλήπτριες.

Το βιβλίο αυτό δεν συγκεντρώνει τις καλύτερες ερωτικές επιστολές που γράφτηκαν ποτέ- και οι συγγραφείς τους δεν είναι οι σημαντικότερες προσωπικότητες που μίλησαν για τον έρωτα. Στο βιβλίο αυτό συγγραφέας και αναγνώστης κάθε επιστολής μοιράζονται τα καλύτερα στοιχεία από τη ζωή: τον έρωτα και την ειλικρίνεια.

Το γεγονός ότι ο Μπετόβεν δεν υποδεικνύει το όνομα της αποδέκτριας, παρά την αποκαλεί «Αθάνατη Αγαπημένη» είναι μία τόσο ποιητική προσέγγιση στον έρωτά του που λίγο μας ενδιαφέρει τελικά ποια ήταν. Γιατί στον έρωτα υπάρχει αθανασία.
-Μάρω Παρασκευούδη

Αϊζάια και Σάμιουελ στους Προφήτες του Ρόμπερτ Τζόουνς Τζ.

«Ο Αϊζάια ήταν του Σάμιουελ και ο Σάμιουελ του Αϊζάια», έτσι ξεκινούν οι Προφήτες του Ρόμπερτ Τζόουνς Τζ., ένα βιβλίο που δίνει φωνή στους σκλάβους μιας φυτείας στον Αμερικάνικο Νότο. Στο επίκεντρο δύο έφηβοι σκλάβοι που η μοίρα τους έφερε μαζί από την αρχή μέχρι το τέλος.

Μοναδικό τους καταφύγιο ένας στάβλος και η αγάπη. Σε ένα κόσμο που ορίζεται από μαστίγια και αφέντες, ο Αϊζάια και ο Σάμιουελ έκαναν τον στάβλο καταφύγιο της ανθρωπιάς, της τρυφερότητας και της ελπίδας.

Οι Προφήτες δεν είναι εύκολο βιβλίο και μάλλον δεν είναι βιβλίο διακοπών, παρόλα αυτά όμως ο λυρισμός της γραφής του Ρόμπερτ Τζόουνς Τζ. κατάφερε να με συνεπάρει με τέτοιο τρόπο που ώρες-ώρες ξεχνούσα τα καταγάλανα νερά που βρίσκονταν μόλις δύο βήματα μακριά μου.

Η αγνή αγάπη και ο άδολος έρωτας, ο τρόπος που φρόντιζαν ο ένας τα τραύματα του άλλου, που αδιαφορούσαν για τα επικριτικά βλέμματα και που κατάφερναν να χωρέσουν τον κόσμο τους σε έναν στάβλο δίπλα σε ζώα, ο Αϊζάια και ο Σάμιουελ, συγκλονίζουν και συγκινούν, έτσι όπως θα έπρεπε να κάνει ο έρωτας.
-Ντενίσα Λυδία Μπαϊρακτάρι