Το ‘76 Days’ είναι ένα ντοκιμαντέρ-θρίλερ για το lockdown στη Wuhan

***

Στις πρώτες στιγμές του ντοκιμαντέρ ‘76 Days’ μια γυναίκα (της οποίας δεν ξέρουμε και δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομα, και δεν βλέπουμε το πρόσωπό της έτσι όπως είναι καλυμμένη με προστατευτική στολή) τρέχει στους διαδρόμους του νοσοκομείου (που δε μαθαίνουμε ποτέ ποιο είναι) φωνάζοντας “Μπαμπά! Μπαμπά!” θέλοντας απεγνωσμένα να δει μια ακόμα φορά τον πατέρα της.

Η κάμερα την ακολουθεί, με μια επίπονη αίσθηση αμεσότητας καθώς η κοπέλα προσπαθεί να δει για μια τελευταία φορά το άψυχο κορμί του πατέρα της πριν τον πάρουν μακριά από το νοσοκομείο- δεν θα έχει την ευκαιρία, καθώς στις πρώτες αυτές μέρες της εξάπλωσης του Covid-19, κανείς δεν είναι σίγουρος για τίποτα και τα πάντα απαγορεύονται. Ο πατέρας απομακρύνεται σε ένα όχημα, η κοπέλα μένει πίσω στο νοσοκομείο.

Στο οποίο εργάζεται.

Η ταινία δεν σταματά σε κανένα σημείο. Δεν σταματά για voice over. Δεν σταματά για συνεντεύξεις. Δεν σταματά για αφηγήσεις ή για μηνύματα ελπίδας ή για μαθήματα στρατηγικής, ηθικής, σωστού και λάθους. Για μιάμιση ώρα, αυτό που βλέπουμε είναι ένα ασταμάτητο ντοκουμέντο πρώτου προσώπου από την πρώτη γραμμή των εξελίξεων σε εκείνες ακόμα τις πρώτες μέρες της εξάπλωσης.

Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε υπό ειδικές συνθήκες με έναν τρόπο σχεδόν γκερίλα ρεπορταζιακό. Ο σκηνοθέτης Hao Wu, που μένει στις ΗΠΑ, συντόνισε και κατεύθυνε τη δημιουργία δίχως ποτέ να έρθει σε επαφή με τους άλλους δύο σκηνοθέτες του φιλμ. Ήρθε ονλάιν σε επαφή μαζί με δύο ρεπόρτερ από την Κίνα, τον Weixi Chen κι άλλον έναν δημοσιογράφο-ρεπόρτερ που επέλεξε να παραμείνει ανώνυμος. Κατά τη διάρκεια ειδικά του αρχικού εκείνου ξεσπάσματος η Κίνα απαγόρευε την οποιαδήποτε διαρροή μη κυβερνητικά εγκεκριμένης πληροφορίας, οπότε οι συμμετέχοντας στο φιλμ ρισκάρουν πολλά, και όχι μόνο λόγω του κινδύνου μετάδοσης του ιού.

Ο Hao Wu παρέλαβε το ρεπορταζιακό υλικό των δύο remote συνεργατών του και ανέλαβε να το μετασχηματίσει σε ένα ντοκουμέντο, επιλέγοντας όχι απλά να μην παρέμβει στυλιστικά στις εικόνες πρώτης γραμμής, αλλά να πατήσει εξ ολοκλήρου στην αισθητική της αμεσότητας. Το αποτέλεσμα είναι ένα ντοκιμαντέρ που μοιάζει περισσότερο με βεριτέ θρίλερ παρά με οτιδήποτε άλλο. Ένα σοκαριστικό, αγνά τρομακτικό πορτρέτο ανθρώπων και κοινοτήτων σε σύγχυση και αγωνία μπροστά στο άγνωστο, χωρίς όμως ποτέ να αφήνουν πέρα το καθήκον.

Παρόλο που η ταινία δεν ακολουθεί συμβατική αφήγηση και ανάπτυξη χαρακτήρων, σκιαγραφούνται στην πορεία της μικρά αξιομνημόνευτα ανθρώπινα επεισόδια. Μια μητέρα που πρέπει να περιμένει μακριά από το νεογέννητό της, ένας μεγάλης ηλικίας κύριος που διαρκώς ξεχνάει ή δεν καταλαβαίνει γιατί βρίσκονται εκεί, γιατί δε μπορεί να δει τους συγγενείς του, γιατί πρέπει να φοράει μάσκα (αυτός έχει δικαιολογία τουλάχιστον), μια κοπέλα που κρατά αντικείμενα νεκρών με την ελπίδα πως θα μπορέσει να τα επιστρέψει στους συγγενείς τους.

Αυτό που ενώνει χαρακτήρες και περιστατικά, είναι η αίσθηση ενότητας απέναντι στη φρίκη. Δίχως φυσικά να καταφεύγει σε συναισθηματικές φτήνιες α λα “τα γενναία παιδιά μας” σε πρωτοσέλιδα στο τέλος του ‘Dunkirk’, αλλά αντιθέτως, εστιάζοντας αποκλειστικά και απόλυτα σε διαδικασίες και σε υπεράνθρωπες προσπάθειες καθήκοντος. Οι πάντες σε αυτό το φιλμ μοιάζουν ανώνυμοι, τα πάντα μοιάζουν χαοτικά, κι αυτό ακριβώς είναι που το κάνει τόσο δυνατό. Στο τέλος ηχούν οι σειρήνες για τους νεκρούς και η επόμενη μέρα -που θα μοιάζει υπερβολικά πολύ με την όποια μέρα μόλις έδυσε- κάποια στιγμή θα ξημερώσει.

Το ντοκιμαντέρ έκανε την πρεμιέρα του στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Τορόντο και ένας εκ των σκηνοθετών, ο Hao Wu, μιλάει περισσότερο για τις ‘76 Days‘ σε αυτό το ονλάιν Q&A:

Μιλώντας για βεριτέ καταγραφή αμόλυντου process, το ‘76 Days’ θα έκανε εντυπωσιακά ταιριαστό double feature με άλλο ένα φιλμ που προβλήθηκε αυτές τις μέρες στο Τορόντο, το ‘City Hall’ του θρυλικού ντοκιμαντερίστα Frederick Wiseman. Αν το ‘76 Days’ είναι το θρίλερ, το ‘City Hall’ είναι το πολιτικοκοινωνικό δράμα- αν του αφαιρέσεις το δράμα.

Ο Wiseman, 90 χρονών πλέον, έχει αφιερώσει την καριέρα και τη ζωή του στην αποτύπωση των διαδικασιών της κοινωνικής και πολιτικής λειτουργίας πόλεων και κοινοτήτων- ένα από τα διάσημα πρόσφατα έργα του ήταν ας πούμε το ‘Ex Libris’, ένα 4ωρο ντοκιμαντέρ για τη δημόσια βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Το ‘City Hall’ ακολουθεί καθημερινές διαδικασίες και συμβάντα από το δημαρχείο της Βοστώνης.

Ο Wiseman επίσης επιλέγει μια αφηγηματικά αφιλτράριστη προσέγγιση στο υλικό του, χωρίς συνεντεύξεις, χωρίς voice over, χωρίς συμβατική δραματουργία. Για 4μιση ώρες παρακολουθούμε την ομάδα του δημάρχου στην καθημερινή της λειτουργία και το πώς προσεγγίζει κάθε παραμικρή πτυχή της τοπικής διακυβέρνησης. Από μια σκηνή 20 λεπτών που αναλύει το μπατζετάρισμα του δημαρχείου μέχρι ένα 15λεπτο ευχαριστήριο λόγο ενός βετεράνου του Ιράκ στη διάρκεια ενός event, ο Wiseman καταγράφει με αυθεντική περιέργεια αλλά και αγάπη για αυτού τους είδους το process, κάθε κομμάτι του τι σημαίνει να βρίσκεται στο επίκεντρο της λειτουργίας μιας πόλης.

Μέσα από αυτή την παρατήρηση γεννιούνται συναρπαστικές παρατηρήσεις για τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές: Η σιγουριά του λόγου όταν μιλάμε για γνώριμες διαδικασίες είναι απαράμιλλη όμως καθώς η συζήτηση έρχεται σε ζητήματα διακρίσεων ή diversity τα πάντα μοιάζουν να γίνονται πιο ρευστά και αβέβαια, δείγμα του πώς το άγνωστο και η αλλαγή εισέρχονται μέσα σε σφιχτές και καλολαδωμένες μηχανές.

Μέσα όμως από όλη αυτή τη συλλογή περιστατικών, σχηματίζεται τελικά η εικόνα και της ίδιας της πόλης, ακριβώς επειδή την παρατηρούμε από την πλευρά της τοπικής της διακυβέρνησης: Γινόμαστε μάρτυρες των προβλημάτων, των αναγκών, της κουλτούρας. Και στη μεγάλη εικόνα του όλου του εγχειρήματος, ο Wiseman καταθέτει τελικά ένα παθιασμένο επιχείρημα υπέρ της ζωτικής σημασίας ισχυρής παρουσίας θεσμών και κρατικής οργάνωσης σε τοπικό επίπεδο. Όπως και στο ‘76 Days’, αυτή η αμεσότητα αναδεικνύει ανθρώπους, καθήκον και κοινότητες ως την αρχή και το τέλος.

*Το Φεστιβάλ του Τορόντο διαρκεί ως τις 20 Σεπτεμβρίου.