8 σύγχρονα ελληνικά νουάρ που αξίζει να έχεις δει

Κυνικοί χαρακτήρες, εκτελεστές, άνθρωποι της νύχτας, συναίσθημα στο βάθος αλλά και συναίσθημα ως κινητήριος δύναμη για το χειρότερο δυνατό έγκλημα, κοφτές ατάκες, μαύρο χιούμορ, αγωνία.

Αν εξαιρέσεις το θέμα της παθογένειας της ελληνικής οικογένειας που είδαμε να γίνεται ο φάρος για το ελληνικό σινεμά που ζητά τη διεθνή αναγνώριση, αυτό που μας προσφέρεται αφειδώς τα τελευταία χρόνια στις αίθουσες είναι συμπαθέστατα ελληνικά νεο-νουάρ.

Το πιο πρόσφατο, το ‘Τετάρτη 04.45’ του Αλέξη Αλεξίου με πρωταγωνιστή τον Στέλιο Μάινα, είναι μια εξαιρετική τέτοια στιγμή. Στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή τους στον Θοδωρή Δημητρόπουλο, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής μίλησαν για την απαιτητική αποστολή του ήρωα της ταινίας, Στέλιου Δημητρακόπουλου. Ενός ιδιοκτήτη νυχτερινού μπαρ που έχει 32 ώρες για να μαζέψει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.

Μέχρι να δεις το ‘Τετάρτη 04.45’ -βασικά, σπεύσε αν δεν έχεις ήδη-, ρίξε μια ματιά στη λίστα με άλλα δέκα πολύ συμπαθή ελληνικά νουάρ:

Ο Μαχαιροβγάλτης, 2010

Η πλοκή: Μετά το θάνατο του πατέρα του, ο Νίκος κατεβαίνει στην Αθήνα μετά από προτροπή του θείου του. Ο θείος θα προσφέρει στον Νίκο στέγη και έναν άτυπο μισθό για να του φροντίζει τα δύο σκυλιά. Τα πάντα θα πάρουν μια άγρια τροπή όταν ο Νίκος θα αποτύχει να συγκρατήσει τη ζωώδη ερωτική του έλξη για τη γυναίκα του θείου του.

Αυτό που ανιχνεύθηκε από τους πιο κραταιούς κριτικούς κινηματογράφου ως η πιο ώριμη στιγμή του Γιάννη Οικονομίδη είναι η πιο ώριμη στιγμή του Γιάννη Οικονομίδη, θέση που παραμένει αταλάντευτη ακόμη και μετά το τελευταίο δείγμα γραφής του -άκρως σημαντικού- σκηνοθέτη, το ‘Μικρό Ψάρι’ που θα δεις στη συνέχεια της λίστας. Σε αντίθεση με το ‘Σπιρτόκουτο’ και την ‘Ψυχή στο Στόμα’, οι εδώ ήρωες του Οικονομίδη φωνάζουν χωρίς λόγια. Στον ‘Μαχαιροβγάλτη’ μιλάει περισσότερο από ποτέ το σάπιο κοινωνικό ψηφιδωτό, κι επειδή έχω αρχίσει να μιλάω σαν τον Μπακογιαννόπουλο, ρίχνω λίγο νερό στη μούρη μου και επιστρέφω.

Βαγγέλη Μουρίκη, πάντα εσύ σούπερ-νουάρ.

Ο Χαμένος Τα Παίρνει Όλα, 2003

H πλοκή: Πέντε αντιθετικές, ελκυστικές και ημι-λούμπεν φιγούρες ενώνουν τις ψυχές και τις τύχες τους, προσπαθώντας να μαζέψουν τα λεφτά που χρειάζονται για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή, σε κάποιο μακρινό, εξωτικό νησί. Για ένα ταξίδι στο πουθενά, με άλλα λόγια.

Θα λέγαμε ότι η ύπαρξη του Γιάννη Αγγελάκα και της Ιωάννας Παππά σε μια ταινία, σε ένα μπαρ ή στην Πλάση αν θέλαμε να γενικεύσουμε, είναι μια συνθήκη που αρκεί για να σηκωθούμε από τη βολή του καναπέ μας και να τρέξουμε στον κινηματογράφο. Όταν όλο αυτό το σκηνοθετεί και το υπογράφει ο Νίκος Νικολαΐδης, δεν μιλάμε για απλό τρέξιμο, αλλά για το πιο γρήγορο σπριντ της ζωής σου.

Illusion, 2013

H πλοκή: Ο Σωτήρης, που δεν είναι και ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο, γνωρίζει τυχαία μια Ρωσίδα χορεύτρια, την Όλγα, και ξαφνικά η ζωή του γεμίζει υπόκοσμο, κινδύνους και μαφία.

Ο Σάββας Καρύδας βαδίζει πιστά πάνω στις γραμμές της νουάρ αφήγησης φωτίζοντας περισσότερο από τις άλλες, τις σκηνές που ο δημοσιογράφος Σωτήρης έρχεται αντιμέτωπος -ή έστω κάθεται στην διπλανή καρέκλα- με τον νονό της νύχτας-αφεντικό της Όλγας. Ο Ιωσήφ Πολυζωίδης είναι όσο καλός χρειάζεται και η ταινία του Καρύδα βρίσκεται στη λίστα όχι επειδή πρόκειται για αριστούργημα (σε καμία περίπτωση δεν είναι κακή πάντως) όσο γιατί τεχνικά είναι ίσως η πιο αρχετυπικά νουάρ ταινία από τις οκτώ.

Οι Αισθηματίες, 2014

Η πλοκή: Ο Ερμής και ο Γιάννης είναι δύο εκτελεστές-κλητήρες που δουλεύουν για λογαριασμό ενός αρχαιοκάπηλου τοκογλύφου. Είναι οι πιο σκληροί και κυνικοί ήρωες που είδες ποτέ. Αρκεί η ‘κουβέντα’ να μην πάει στον έρωτα και στις γυναίκες που αγαπάνε βαθιά.

Δεν ξέρω αν έχει βρει ακόμα τις λέξεις για να περιγράψω τον αναπάντεχο ενθουσιασμό μου μετά από εκείνη τη μεσημεριανή προβολή των ‘Αισθηματίων’ στο Ιντεάλ. Είναι η πρώτη ταινία του Τριανταφυλλίδη που είδα ποτέ (πολύ γρήγορα βρήκα και είδα και το ‘Ράδιο Μόσχα’), έμεινα εκστασιασμένος με την ερμηνεία του Χάρη Φραγκούλη και πολύ ικανοποιημένος με το πόσο σωστά -και όχι υπερβολικά δραματικά- ξεδιπλώθηκαν και συναντήθηκαν συναισθηματικά οι ιστορίες των ηρώων. Λίγο μετά, έτρεξα στο σπίτι του σκηνοθέτη για να το συζητήσουμε. 

Singapore Sling, 1990

Η πλοκή: Πόσο δυνατός είναι ο έρωτας; Ή μάλλον τι είναι πιο δυνατό από τον έρωτα; Ρώτησε τον Singapore Sling να δούμε τι θα απαντήσει. Ο πιο κινηματογραφικός ήρωας του Τριανταφυλλίδη, παρότι υποψιάζεται ότι η Λάουρα που ψάχνει τόσα χρόνια ενδέχεται να είναι νεκρή, δεν το βάζει κάτω και συνεχίζει μέχρι να τη βρει. Δεν έχει να χάσει τίποτα. Στον κήπο του σπιτιού που θεωρεί ότι βρίσκεται η Λάουρα, δυο γυναίκες προσπαθούν να θάψουν το πτώμα ενός άνδρα.

Σπλάτερ, ωμό γυμνό και νουάρ αισθητική σε ένα μνημείο του Νικολαΐδη που δύσκολα θα συγχωρέσεις τον εαυτό σου που δεν το ‘χει δει ακόμα. Με δικά του λόγια, “Όταν κάποιοι Ευρωπαίοι και Aμερικάνοι κριτικοί την χαρακτήρισαν  σαν μια από τις ‘πιο ενοχλητικές ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ’, άρχισα να πιστεύω ότι κάτι δεν πάει καλά με μένα”.

Ο Εχθρός Μου, 2013

Η πλοκή: Ένας γλυκύτατος οικογενειάρχης, ο Κώστας Στασινός, αποφασίζει να πάρει το νόμο στα χέρια του όταν ληστές εισβάλλουν στο σπίτι του, την ώρα που όλη η οικογένεια είναι εκεί και κοιμάται. Παρ’ όλ’ αυτά, ο εξαίσιος Μανώλης Μαυροματάκης δεν έχει καμία σχέση με τους εκδικητές που έχεις συνηθίσει.

Ίσως η ταινία με τη λιγότερη νουάρ αισθητική σε σχέση με τις υπόλοιπες της λίστας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν βρίσκεται δίκαια εδώ. Η επιστροφή του Γιώργου Τσεμπερόπουλου στο σινεμά μετά από 13 χρόνια ήταν, κατά τη γνώμη μου, αξιοπρεπέστατη, με το σενάριο να έχει πολύ συμπαθείς ανατροπές που κρατούν το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος. Το οποίο επίσης δεν είναι αυτό που περιμένεις. Γλυκός και φανταστικός Μανώλης Μαυροματάκης.

Το Μικρό Ψάρι, 2014

Η πλοκή: Ένας αποφυλακισμένος πληρωμένος δολοφόνος, ο Στράτος, προσπαθεί να ζήσει όσο πιο αθόρυβα γίνεται. Τα βράδια δουλεύει σε ένα αρτοποιείο, τις μέρες συνεχίζει να ‘καθαρίζει’ αυτούς που πρέπει να καθαρίσει για να ξεπληρώσει το χρέος του στον Λεωνίδα που κάποτε του έσωσε τη ζωή στη φυλακή. Ο Στράτος θέλει να ξεχρεώσει.

Βαγγέλη Μουρίκη, πάντα εσύ σούπερ-νουάρ, ΛΕΜΕ. Κατά τ’ άλλα, το ‘Μικρό Ψάρι’ είναι η λιγότερη αγαπημένη μου από τις ταινίες του Οικονομίδη. Μου άρεσε αρκετά μέχρι το τέλος, το οποίο βρήκα σκέτο και εύκολο. Για την ακρίβεια, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα μετά τους ‘Αισθηματίες’ είναι ότι μου άρεσαν περισσότερο από το ‘Μικρό Ψάρι’ που έτυχε να έχω δει επίσης εκείνες τις μέρες. Η ταινία δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα ακριβώς γιατί και οι εκατό χιλιάδες άνθρωποι (τυχαίος αριθμός) που το ‘χουν δει θα έχουν να σου πουν κάτι τελείως διαφορετικό.

Ράδιο Μόσχα, 1995

Η πλοκή: Ένας αποτυχημένος βιολιστής, ένας διεφθαρμένος διπλωμάτης, ένα αφεντικό με περίεργα σεξουαλικά βίτσια και μια στρίπερ που τα υπομένει. Όλοι θα ρίξουν την ιστορία τους στα βρώμικα τραπέζια και τη λερωμένη σκηνή ενός καμπαρέ. Όλοι τους είναι έκπτωτοι από ένα μεταφορικό ή κυριολεκτικό αξίωμα.

Μια ταινία βγαλμένη από την μπάρα του Gagarin, χρόνια πριν υπάρξει το Gagarin. Όποιος έχει πάει στο Gagarin ή αγάπησε το Χάρρυ Κλυνν ή εκτιμά τον Νίκο Τριανταφυλλίδη, θα με καταλάβει. Την αγάπη μας στον Blaine Reininger παρεμπιπτόντως.