8 βιβλία που απαγορεύτηκαν επειδή θεωρήθηκαν επικίνδυνα
- 17 ΣΕΠ 2023
Δυστυχώς, δε φαντάστηκε μόνο το sci-fi αυτό το εφιαλτικό σενάριο. Σε όλες τις εποχές υπήρξαν βιβλία που απαγορεύτηκαν: από το κάψιμο στη Ναζιστική Γερμανία μέχρι πιο πρόσφατα στην πλήρη απαγόρευση της δυτικής λογοτεχνίας από τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν.
Στα Αγγλικά, υπάρχει μία παροιμία που λέει ότι «η πένα είναι πιο ισχυρή από το σπαθί». Έτσι, διαχρονικά τα πιο συντηρητικά κομμάτια της κοινωνίας πάντοτε έβλεπαν με εχθρικό μάτι εκείνες τις τυπωμένες σελίδες που ξέφευγαν από τα χρηστά ήθη.
Η λίστα που ακολουθεί περιέχει μερικά από τα πιο διάσημα βιβλία που βιώσαν πάνω τους τη σφραγίδα της λογοκρισίας τα τελευταία 100 χρόνια.
D. H. Lawrence | Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι
Υβριστικό, πορνογραφικό, χυδαίο. Έτσι, το αντιμετώπισαν οι κατήγοροί του στην ίσως μεγαλύτερη λογοτεχνική δίκη του 20ου αιώνα. Το μυθιστόρημα του D.H Lawrence κατάφερε 30 χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα να ταρακουνήσει συθέμελα τη Μεγάλη Βρετανία, δίνοντας και ένα χεράκι βοηθείας στη σεξουαλική επανάσταση που ακολούθησε.
Σημαντική σημείωσή: Το κείμενο εκδόθηκε το 1928 μακριά από το «Νησί», και για σχεδόν τρεις δεκαετίες κανείς δεν τολμούσε να το τυπώσει επί βρετανικού εδάφους.
Aldous Huxley | Θαυμαστός καινούργιος κόσμος
Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος που πρέσβευε ο Aldοus Huxley βρήκε γενναία αντίσταση σε αρκετές περιπτώσεις. Στην Ιρλανδία το προφητικό (;) μυθιστόρημα απαγορεύτηκε ενώ στην Ινδία τα δικαστήρια έφτασαν να τον κατηγορήσουν ως «πορνογράφο». Έτσι ή αλλιώς, το βιβλίο πούλησε και συνεχίζει να πουλά εκατομμύρια αντίτυπα.
Henry Miller | Ο τροπικός του καρκίνου
«Ένας ανοιχτός υπόνομος, ένας λάκκος δυσωδίας, μία σύναξη όλων εκείνων των πραγμάτων που είναι σάπια στην ανθρώπινη κοινωνία». Αυτά είναι τα λόγια ενός δικαστή από την Πενσιλβανία για το κομβικό έργο της σύγχρονης λογοτεχνίας, το οποίο είναι γεμάτο εκρηκτικό ερωτισμό. Πώς να μη θες να το διαβάσεις μετά;
Salman Rushdie | Σατανικοί στίχοι
Φετφάς, η εξήγηση που δίνει ένας μουφτής στον ισλαμικό νόμο. Στην περίπτωση του Salman Rushdie, όμως, αυτό σήμαινε την επικήρυξη για το κεφάλι του. Το βιβλίο του θεωρήθηκε βλάσφημο, απαγορεύτηκε στον αραβικό κόσμο, εκείνος αναγκάστηκε για χρόνια να ζει σαν κυνηγημένος, ο Ιάπωνας μεταφραστής του κειμένου έχασε τη ζωή του. Λίγα σύγχρονα κείμενα κουβαλούν τόσο άδικα χαμένο αίμα πάνω τους.
Vladimir Nabokov | Λολίτα
Περισσότερο σατυρικό για τον αμερικανικό τρόπο ζωής και σημαντικό για την εξέλιξη της λογοτεχνίας, παρά ανίερο και επικίνδυνο όπως ήθελαν να πιστεύουν οι συντηρητικοί κύκλοι. Παρ’ όλα αυτά, και επειδή αρκετές φορές τα Media λατρεύουν να σκορπούν πανικό, το συγκεκριμένο αριστούργημα βρέθηκε στο στόχαστρο των βρετανικών tabloids με αποτέλεσμα να απαγορευτεί. Θλιβερό αλλά συμβαίνει.
James Joyce | Οδυσσέας
Ειλικρινά, ποιος διάβασε ολόκληρο τον Οδυσσέα του James Joyce για να τον λογοκρίνει; Αυτό το μυθιστορηματικό αίνιγμα, το οποίο ελάχιστοι έχουν καταφέρει να λύσουν, περιέχει κάποιος επίμαχες σκηνές (όπως αυτή του αυνανισμού). Ο φόβος όμως που προκάλεσε είχε να κάνει περισσότερο με τα κρυφά μηνύματα που πιθανόν ήθελε να περάσει.
Έτσι, σε μία ακραία έκφραση ανελευθερίας του λόγου, παρέμεινε απαγορευμένο σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία σε όλη τη δεκαετία του 1930. Υπάρχουν, μάλιστα, φωτογραφίες που δείχνουν τους υπαλλήλους των ταχυδρομείων να καίνε αντίτυπα του βιβλίου.
George Orwell | Η φάρμα των ζώων
Η πιο σκληρή κριτική του Σταλινισμού ήρθε με τη μορφή μίας αλληγορίας γεμάτη ανθρωπόμορφα ζώα. ΟK, αναμενόμενη η απαγόρευση στη Σοβιετική Ένωση, ενώ δεν προκαλεί έκπληξη το ότι μέχρι σήμερα ο George Orwell αποτελεί persona non grata σε Βόρεια Κορέα και Κούβα.
Αλήθεια, όμως, μήπως η απαγόρευση του βιβλίου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επειδή τα ομιλούντα γουρούνια προσβάλλουν τη μουσουλμανική πίστη είναι λιγάκι υπερβολική;
Breat Easton Ellis | Αμερικάνικη Ψύχωση
Το πιο πρόσφατο βιβλίο της λίστας από το πιο κακό παιδί της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας περιέχει επικίνδυνα μεγάλες δόσεις από μαύρο χιούμορ. Splatter φόνοι, φρικιαστικά εγκλήματα, αποτρόπαιοι άνθρωποι σε ένα κείμενο που σηκώνει το μεσαίο δάχτυλο απέναντι στα υψηλά κλιμάκια της δυτικής κοινωνίας.
Κανένα βιβλίο δε θα έπρεπε σήμερα να είναι απαγορευμένο. H Αμερικανική Ψύχωση όμως τα έχει καταφέρει κατά καιρούς και σε αρκετές χώρες του πλανήτη (Γερμανία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία). Αν όχι για όλες τις ηλικίες, σίγουρα τότε για τους αναγνώστες κάτω των 18. Τι νόημα έχει άλλωστε η λογοτεχνία αν δεν είναι επικίνδυνη;
Τα διάσημα βιβλία που απαγορεύτηκαν δεν είναι καθόλου λίγα τα τελευταία 100 χρόνια. Μήπως, όμως, αυτό δείχνει τη δύναμη τους;
Τελικά, οι λέξεις κάνουν τους ισχυρούς να νιώθουν άβολα και το κατεστημένο να φοβάται για την επόμενη μέρα. Δεν είναι κάτι καινούργιο, πάντα συνέβαινε – και θα συμβαίνει.
