96 ώρες στον ‘Αρκτούρο’, χορεύοντας με τις αρκούδες

Το ήξερες ότι υπάρχουν ακόμα αρκουδιάρηδες; Ότι στο παραμύθι με τον λύκο και την Κοκκινοσκουφίτσα ο κακός της υπόθεσης είναι η κοκκινοσκουφίτσα και η γιαγιά της; Ότι στο Νυμφαίο η θερμοκρασία φτάνει συχνά τους -30; Εγώ πάντως δεν είχα ιδέα για από όλα αυτά. Μετά από τέσσερις μέρες στον Αετό Φλώρινας και συγκεκριμένα στον «Αρκτούρο»*, έμαθα αυτά και άλλα τόσα σημαντικά για τις αρκούδες, τους λύκους και τους ανθρώπους.

Έχοντας λίγες μέρες άδεια και ακόμα λιγότερα λεφτά κανόνισα στις αρχές του Νοέμβρη να πάω εθελοντής στον «Αρκτούρο». Δεν είμαι ο πιο ζωόφιλος άνθρωπος που έχεις γνωρίσει, αλλά ο «Αρκτούρος» προσέφερε ό,τι αναζητούσα εκείνη την περίοδο. Δωρεάν στέγη, φυσικό περιβάλλον και εθελοντική εργασία για να μην βαριέμαι μιας και στην Φλώρινα πήγα μόνος μου.

Μετά από ένα ταξίδι εφτά ωρών με το τρένο έφτασα από την Αθήνα στο Αμύνταιο Φλώρινας. Ο Αετός απέχει 12 χλμ. από το Αμύνταιο. Πήρα ένα ταξί και έφτασα στα γραφεία του Αρκτούρου. Εκεί με υποδέχτηκαν και με οδήγησαν στο σπίτι του «Αρκτούρου», στο οποίο θα έμενα δωρεάν τις επόμενες μέρες. Το σπίτι είχε δύο ορόφους. Στον δεύτερο όροφο έμεναν οι εθελοντές του «Αρκτούρου», ενώ στον πρώτο βρισκόταν το ιατρείο των ζώων. Εκείνες τις μέρες στο ιατρείο βρισκόταν ο Ούσκο, ένα ορφανό αρκούδι που λόγω ενός ατυχήματος που οφειλόταν σε άνθρωπο είχε μείνει παράλυτο από την μέση και κάτω.

Ανέβηκα στον δεύτερο όροφο, όπου γνώρισα τους συγκάτοικους μου. Δυο 23χρονα κορίτσια που θα έμεναν εκεί 20 ημέρες και βοηθούσαν στο μεγάλωμα κουταβιών ελληνικού ποιμενικού και τον Brian. O Brian είναι ένας 24χρονος Ολλανδός ο οποίος μένει εδώ και δύο εβδομάδες στον Αρκτούρο, σχεδιάζει να κάτσει άλλες τόσες, ενώ πέρυσι τέτοιον καιρό είχε μείνει άλλους περίπου δύο μήνες στο ίδιο μέρος βοηθώντας την οργάνωση.

Ο Αετός είναι τόσο μικρό μέρος που όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Όπου κι αν πήγα καταλάβαιναν ότι ήμουν εθελοντής του «Αρκτούρου» χωρίς να φορούσα κάποιο διακριτικό της οργάνωσης, ενώ ο Brian αν έδινε για υποψηφιότητα για δήμαρχος θα έβγαινε χαλαρά, αφού τον γνωρίζει όλο το χωριό, από τον ταμία στο mini-market μέχρι τον ταξιτζή. Μπορεί να μην έχεις ακούσει ποτέ το συγκεκριμένο χωριό, αλλά ξέρεις σίγουρα κόσμο που έχει γεννηθεί στην ευρύτερη περιοχή όπως ο Νίκος Νταμπίζας, ο Φλωρινιώτης, ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Γιάννης Μπουτάρης.

Όπως ενημερώθηκα από τους υπεύθυνους της οργάνωσης το πρόγραμμα μου περιλάμβανε τα εξής: πρώτη μέρα ρεπό για να ξεκουραστώ από το ολονύκτιο ταξίδι, δεύτερη και τρίτη μέρα καταφύγιο της αρκούδας στο Νυμφαίο (ένα από τα πιο ωραία μέρη που έχω δει στη ζωή μου) και την τελευταία μέρα καταφύγιο του λύκου στην Αγραπιδιά (ένα χωριό 2 χλμ. έξω από τον Αετό).

Το καταφύγιο της αρκούδας

Στο Νυμφαίο ο «Αρκτούρος» έχει μια έκταση περίπου 50 στρεμμάτων στην οποία ζουν οι αρκούδες. Δίπλα σε αυτή την έκταση υπάρχει ένα οίκημα του «Αρκτούρου» στο οποίο πωλούνται αναμνηστικά μπλουζάκια, τετράδια και άλλα αντικείμενα που φέρουν τα διακριτικά της οργάνωσης. Εκεί βρίσκονται οι ξεναγοί, αλλά και οι φροντιστές του καταφυγίου.

Μέσα στην μέρα γίνονται οχτώ ξεναγήσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων ο επισκέπτης μπορεί να δει τις αρκούδες, αλλά και να μάθει αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα για αυτές. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

-Αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται 12 αρκούδες στο καταφύγιο.

-Οι αρκούδες του καταφυγίου είναι στειρωμένες. Έρχονται σε σεξουαλική επαφή, αλλά δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν. Αφού οι ήδη υπάρχουσες αρκούδες μεγάλωσαν πλάι στον άνθρωπο, δεν έχουν μάθει να ζουν ανεξάρτητες και να αυτοεξυπηρετούνται. Επομένως, δεν έχουν την δυνατότητα να μεταδώσουν τέτοιες γνώσεις στα παιδιά τους. Οπότε, πιθανοί γέννηση νέων αρκουδιών θα είχε ως αποτέλεσμα να διαιωνιστεί η παραμονή των αρκούδων στο καταφύγιο, κάτι που είναι αντίθετο με τις αρχές του «Αρκτούρου».

-Όταν πεθάνει και η τελευταία αρκούδα από γηρατειά, δεν θα κλείσει ο «Αρκτούρος», αφού φιλοξενεί αρκούδες και από τα υπόλοιπα Βαλκάνια, μιας και δεν υπάρχει αντίστοιχη οργάνωση στις γείτονες χώρες.

-Οι αρκούδες τρέφονται με μέλι, φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς.

-Ο άνθρωπος δεν βρίσκεται στις διατροφικές επιλογές της αρκούδας.

-Η θερμοκρασία στο Νυμφαίο φτάνει μερικές φορές τους -30 και είναι περίπου 7 βαθμούς χαμηλότερη από την θερμοκρασία στον Αετό.

Μέσα στα καθήκοντα μου ως εθελοντής ήταν να ενημερώνω τον κόσμο για τους χρόνους των ξεναγήσεων, να καθαρίζω τα μονοπάτια της ξενάγησης, να εξυπηρετώ τους επισκέπτες του καταστήματος και να βοηθάω τους εργαζόμενους του “Αρκτούρου”.

Η δουλειά δεν είναι δύσκολη και το εθελοντικό πρόγραμμα του «Αρκτούρου» είναι μια καλή ευκαιρία για να έρθει κάποιος σε επαφή με ζώα που δεν θα ερχόταν υπό φυσιολογικές συνθήκες, να γνωρίσει την μαγικό νομό Φλωρίνης, ο οποίος έχει τις περισσότερες λίμνες από οποιοδήποτε άλλο νομό της Ελλάδας και να έρθει σε επαφή με το περιβάλλον.

Το σπίτι του «Αρκτούρου» μοιάζει με φοιτητική εστία. Είναι εξοπλισμένο με όλες τις ηλεκτρικές συσκευές που μπορεί να χρειαστεί κανείς, με τζάκι, ενώ έχει και οχτώ κρεβάτια για να φιλοξενεί τους εθελοντές και άλλους συνεργάτες.

Το καταφύγιο του λύκου

Στο καταφύγιο του λύκου ο επισκέπτης μπορεί να μάθει διάφορα πράγματα για τους λύκους, να δει λύκους, αλλά και ελληνικούς ποιμενικούς σκύλους. Όσον αφορά αυτά που μαθαίνει σχετικά με τους λύκους, αυτά που μου έμειναν είναι τα εξής:

-Ο λύκος δεν τρέφεται με ανθρώπους.

-Ο λύκος μπορεί να επιτεθεί στα κοπάδια των κτηνοτρόφων ως ύστατη λύση για αναζήτηση τροφής, αφού πρώτα εκείνοι έχουν σκοτώσει όλα τα πιθανά θηράματα του, όπως είναι οι λαγοί, τα ελάφια και τα αγριογούρουνα.

-Ο λύκος τρέφεται συχνά με νεκρά, τραυματισμένα και μολυσμένα ζώα αποτελώντας ένα είδος «αντιβίωσης» για τη φύση.

-Ο ρόλος του λύκου στη φύση είναι καταλυτικός. Στο Yellowstone στην Αμερική για χρόνια είχαν εξαφανίσει τους λύκους. Όταν κατάλαβαν ότι αυτό είχε δημιουργήσει πρόβλημα στο εκεί περιβάλλον, επανεγκατέστησαν λύκους στην περιοχή. Το αποτέλεσμα ήταν σιγά σιγά να επανεμφανιστούν και άλλα ζώα που είχαν εξαφανιστεί, ενώ άλλαξε ακόμη και η ροή του ποταμιού.

-Οι λύκοι ζουν σε αγέλες των εφτά ατόμων. Σε κάθε αγέλη υπάρχει ένα κυρίαρχο αρσενικό και ένα κυρίαρχο θηλυκό τα οποία ζευγαρώνουν μεταξύ τους. Για να βρεθούν τα πιο ισχυρά δίνονται σκληρές μάχες στην αγέλη. Οι νικητές από τότε και στο εξής κυκλοφορούν με σηκωμένη την ουρά για να ξεχωρίζουν.

-Μόνο το ζευγάρι των ισχυρών μπορεί να τεκνοποιήσει. Για να αποφευχθεί η τεκνοποίηση των υπόλοιπων ζευγαριών, το ισχυρό ζευγάρι, την περίοδο ζευγαρώματος των λύκων αρχίζει και τρομοκρατεί τα υπόλοιπα ζευγάρια μέσω επιθέσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τα στρεσάρει και να μην τους επιτρέπει να κάνουν απογόνους, όπως συμβαίνει και με τον άνθρωπο. Κάθε φορά που υπάρχει άγχος για τεκνοποίηση στο ζευγάρι, το να πιάσει τελικά παιδί γίνεται σχεδόν ακατόρθωτο.

Ο εθελοντής στο καταφύγιο του λύκου μπορεί να βοηθήσει στο τάισμα των λύκων,στο τάισμα και τις βόλτες των σκύλων, αλλά και στην καθαριότητα του χώρου.

Όσον αφορά εμένα έμαθα πως:

-Μπορώ να ζήσω χωρίς ίντερνετ και smartphone για τέσσερις ημέρες, αφού το είχα αφήσει σκοπίμως στην Αθήνα για να ηρεμήσει το κεφάλι μου.

-Η σαρανταποδαρούσα που δεν σε «σκοτώνει» σε κάνει πιο δυνατό. Είχα βρει μία πνιγμένη στο ποτήρι νερό που αφήνω πλάι μου το βράδυ.

 -Ζώντας στη φύση καταλαβαίνεις πόσο παρά φύση ζεις στην πόλη.

-Βοηθώντας τον «Αρκτούρο» βοηθάς τόσο εσένα ψυχολογικά, αφού συνεισφέρεις σε κάτι μεγάλο όσο και ουσιαστικά αφού προστατεύεις το περιβάλλον => την τροφή σου => εσένα.

Την επόμενη φορά που θα ψάχνεις μέρος για διακοπές, κάνε στην άκρη τις Μυκόνους, τις Πάρους, τα Λονδίνα και τις Χαλκιδικές. Ο Αρκτούρος είναι στον Αετό και σε περιμένει.

*Ο «Αρκτούρος» είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση που ασχολείται με την προστασία της καφέ αρκούδας, του λύκου και του ελληνικού ποιμενικού σκύλου και έχει έδρα τον Αετό Φλώρινας.

ΥΓ: Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί ρεπορτάζ, ούτε εκφράζει τις επίσημες θέσεις του «Αρκτούρου». Πήγα, είδα, γύρισα μου άρεσαν αυτά που έζησα και έμαθα και είπα να τα μοιραστώ.

ΥΓ2: Οι φωτογραφίες είναι από την ιστοσελίδα και το facebook του Αρκτούρου.

ΥΓ3: Ευχαριστώ τους ανθρώπους του «Αρκτούρου» για την φιλοξενία.