Ανήφορος: 8 αποφθέγματα από το μοναδικό ανέκδοτο έργο του Νίκου Καζαντζάκη
- 23 ΟΚΤ 2022
Πώς ακριβώς θα ακούγεται και θα διαβάζεται ο Νίκος Καζαντζάκης στον 21ο αιώνα; Την απάντηση δίνουν οι εκδόσεις Διόπτρα που ανέλαβαν πρόσφατα τη βαριά αποστολή να μεταλαμπαδεύσουν το έργο του στις επόμενες γενιές αναγνωστών, ανασχεδιάζοντας τα εξώφυλλα (με την εξαιρετική γραφιστική πινελιά του Γιάννη Καρλόπουλου) και προχωρώντας στην απαραίτητη νέα επιμέλεια στα μυθιστορήματα, τα φιλοσοφικά αλλά και ταξιδιωτικά κείμενα του μεγάλου Κρητικού. Ήταν άλλωστε καιρός για μία ανανέωση.
Γιατί; Επειδή ο πιο διάσημος Έλληνας πεζογράφος καταφέρνει, 76 χρόνια μετά τον θάνατό του, να αποτελεί σημείο αναφοράς για τους αναγνώστες. Είναι πολλοί εκείνοι που πίνουν νερό στο όνομά του, ενώ δεν είναι καθόλου σπάνιο να συναντήσεις ανθρώπους που μπορεί να μη διαβάζουν συχνά βιβλία αλλά έχουν διαβάσει μέχρι και την τελευταία αράδα του Νίκου Καζαντζάκη.
Κάτι, δηλαδή, που ξεχωρίζει τους κορυφαίους από τους πραγματικά μοναδικούς / σπουδαίους/ ανεπανάληπτους συγγραφείς.
Δεν είναι απλά μία σχέση αγάπης, πρόκειται για θρησκευτική λατρεία προς το πρόσωπό του· προς το έργο ενός συγγραφέα που ενδιαφέρθηκε με ζήλο τόσο για ανθρώπινα όσο και για τα θεϊκά πράγματα, αναγνωρίζοντας ως μέντορές του τον Ιησού, τον Βούδα αλλά και τον Karl Marx.
Άσχετα, βέβαια, με το γεγονός ότι η ελληνική Εκκλησία παραλίγο να τον αφορίσει – αν και αυτό είναι μάλλον παράσημο για έναν στοχαστή και όχι όνειδος.
Για όλους, λοιπόν, αυτούς τους αναγνώστες αλλά και για όσους δεν είχαν την τύχη να γνωρίσουν από κοντά το έργου του Νίκου Καζαντζάκη, η φετινή 26 Οκτώβρη (μέρα που ο συγγραφέας αποχώρησε από τον μάταιο τούτο κόσμο) θα είναι μία σημαντική μέρα, και ο λόγος είναι πολύ απλός: Η κυκλοφορία του μοναδικού ανέκδοτου μυθιστορημάτός του.
Ο Ανήφορος γράφτηκε όσο ο Καζαντζάκης βρισκόταν στην Αγγλία, αμέσως μετά τη συγγραφή του Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και λίγο αφότου τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Σε αντίθεση όμως με το πιο διάσημο μυθιστόρημά του που θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει «έξω καρδιά», αυτό είναι ένα πολύ πιο μελαγχολικό έργο – αν και, όπως οφείλει, λυτρωτικό στο τέλος.
Πρόκειται για την ιστορία του Κοσμά και της γυναίκας του, της Εβραίας Νοεμή που έχει ζήσει από κοντά τη φρίκη του Ολοκαυτώματος· για την επιστροφή τους από την Αγγλία στην Κρήτη αλλά και την περιήγησή τους στα «τέρατα» που έζησε το νησί κατά τη Ναζιστική Κατοχή. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας μέσα από προσωπικές ιστορίες θάρρους και πόνου.
Έτσι, για να μπούμε λίγο καλύτερα στο κλίμα του Ανήφορου εξασφαλίσαμε 8 χαρακτηριστικά αποφθέγματα που επέλεξαν αποκλειστικά για το OneMan ο Φιλήμονας Πατσάκης, Υπεύθνος Εκδοτικού Σχεδιασμού των εκδόσεων Διόπτρα, και η ομάδα του.
Φράσεις και λέξεις που σκιαγραφούν με τον καλύτερο τρόπο το πώς σκεφτόταν ο Νίκος Καζαντζάκης, λίγους μήνες μετά τη λήξης της μεγαλύτερης ανθρώπινης τραγωδίας όλων των εποχών.
«Δε με νοιάζει ο θάνατος. Με νοιάζει η φθορά· αυτή εξευτελίζει τον άνθρωπο. Αυτήν πρέπει να νικήσω…»
«Ο Θεός να μη δώσει του ανθρώπου τα όσα μπορεί να βαστάξει»
«Όταν έβλεπε γύρα του την ασκήμια, τη φτώχεια, την αδικία, πονούσε· κι έκραζε βοήθεια τις λέξες, έβανε μέσα τους τον πόνο του, χωρούσε όλος, κι αλάφρωνε»
«Όποιος διαβάζει ένα κείμενο, αν θέλει να το νιώσει, ένα και μόνο έχει να κάνει: να συντρίβει τη φλούδα, σκληρή ή μαλακιά, της κάθε λέξης και ν’ αφήνει το νόημά της να ξεσπάει μέσα στην καρδιά του»
«Μα ένιωθε, αλήθεια, ένα βάρος στη φούχτα του, σα να ’χε πάρει μαζί του το πρόσωπό της».
«Ανάθεμά τον που ξεδίψασε», ως απάντηση στην ερώτηση: «Και διψάς ακόμα, παππού;»
«Να μην πληγώσεις ποτέ σου ανθρώπου καρδιά, γιατί μπορεί να ’ναι μέσα ο Θεός και θα τον πληγώσεις».
«Κάνε υπομονή, παντοδύναμη είναι η αγάπη, έχε εμπιστοσύνη!»
