Από εδώ ως την αιωνιότητα: Στο “Here”, η γωνιά ενός σπιτιού διατρέχει όλη την Ιστορία

Κάποιες φορές ένα concept μπορεί να αρκεί. Ο Ρίτσαρντ Μαγκουάιρ (συνεργάτης του New Yorker, φυσικά) εξέδωσε το 1989 ένα στριπάκι 6 μόλις σελίδων που άλλαξε τα κόμικς για πάντα. Δεν το λέω εγώ, το λέει ο Κρις Γουέρ: “Με αυτές τις 6 σελίδες το 1989, ο Μαγκουάιρ εισήγαγε ένα νέο τρόπο να φτιάχνεις ένα κόμικ.” Όταν αυτά τα λόγια προέρχονται από τον σπουδαιότερο καλλιτέχνη του μέσου, τότε φέρουν μια κάποια βαρύτητα.

Τι ήταν εκείνο το θρυλικό εξασέλιδο; Τίποτα άλλο παρά μια από τις βαθύτερες ιδέες που έχουν αποτυπωθεί ποτέ στο χαρτί. Πώς θα ήταν αν φανταζόμασταν έναν χώρο, μια συγκεκριμένη, μικρή, ασήμαντη γωνιά της Ύπαρξης, και εστιάζαμε το βλέμμα μας εκεί; Για πάντα; Στο σήμερα, στο αύριο, στο χθες, στην αρχή των πάντων, στο Τέλος. Στο 2014, στο 1634, στο 2120, στο 8,000,000 πΧ. Το ίδιο αυτό μέρος. Αλλά πάντοτε. Ταυτόχρονα.

Το κόμικ είναι από τη φύση του ένα στατικό μέσο: Δεν υπάρχει κίνηση, δεν υπάρχει φυσική ροή, τα κενά ανάμεσα στις στατικές πόζες τα γεμίζουμε πάντα εμείς ως αναγνώστες. Η δύναμή μας ως κοινό είναι πολύ μεγαλύτερη από τη δύναμη που έχουμε βλέποντας ας πούμε σινεμά. Αυτό που κοιτάμε είναι ακίνητο, και κινείται όπως και όσο θέλουμε εμείς.

Ο Μαγκουάιρ λοιπόν χρησιμοποιεί αυτή την ιδέα υπέρ του έργου του. Παίρνει τη στατικότητα, παίρνει τη σύμβαση του ‘ένα σαλόνι δύο σελίδων τη φορά’ και πάνω σε αυτά τα δεδομένη στήνει μια μεγαλειώδη καταγραφή της τυχαιότητας, της Ιστορίας, και του μεγαλείου ακόμα και της μικρότερης λεπτομέρειας- όπως μια γωνιά ενός σπιτιού δίπλα στο τζάκι.

25 χρόνια μετά, ο Μαγκουάιρ ετοίμασε μια πλήρη εκδοχή του “Here”, αυτή τη φορά όχι ένα απλό στριπάκι, μα ένα βιβλίο. Ανοίγει καδράροντας ένα άδειο σαλόνι, ένα τζάκι που δεν έχει κανέναν να ζεστάνει. Και προχωρά απλώνοντας την -πάντα- στατική του αφήγηση μέσα από μικρές και μεγάλες ιστορίες, μέσα από στιγμιότυπα, μέσα από συμπτώσεις, αλλά πάντα μα πάντα, με την ‘κάμερά’ του ακίνητη σε εκείνο το ίδιο σημείο.

Λίγους αιώνες πριν δεν υπάρχει δωμάτιο, δεν υπάρχει τζάκι, υπάρχει ένα δάσος. Δισεκατομμύρια χρόνια πριν υπάρχει ασχημάτιστη ουσία. Λίγα χρόνια πριν μια οικογένεια ζει στο σπίτι. Λίγες δεκαετίες πριν το σπίτι κατασκευάζεται από εργάτες. Λίγους αιώνες πριν οι ιθαγενείς Ινδιάνοι ζουν τις τελευταίες στιγμές κυριαρχίας τους. Λίγα χρόνια μετά το σπίτι καταστρέφεται, γιατί τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Λίγους αιώνες μετά… ΟΚ, δεν θα τα πω όλα.

Πλοκές και χαρακτήρες, με την πιο χαλαρή δυνατή έκφρασή τους βέβαια, έρχονται και επιστρέφουν, μα κανείς δεν είναι πιο πάνω από το Σημείο. Είμαστε όλοι προσωρινές υποσημειώσεις στο σημείο του πλανήτη που κατοικούμε, μα όλοι αφήνουμε το σημάδι μας, είμαστε όλοι κομμάτι της ιστορίας. Ο Μαγκουάιρ βάζει καρέ μες στα καρέ, φτιάχνοντας σιγά σιγά τεράστιους πίνακες που απεικονίζουν ταυτόχρονα μέχρι και δεκάδες εποχές. Άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι σε 5 διαφορετικές χρονικές στιγμές. Άνθρωποι που ενθουσιάζονται σε 3 διαφορετικές χρονικές στιγμές. Άνθρωποι που βρίσκονται σε απόγνωση σε 22 διαφορετικές χρονικές στιγμές. Όλοι σε απόσταση χρόνων, δεκαετιών, αιώνων, μα όλοι ενωμένοι. Ένα μαμούθ ξαπλώνει δίπλα σε κοπέλα στα ’70s. Η απόσταση που τους χωρίζει είναι μόλις λίγα εκατοστά.

“Ποιος ή τι είναι ο βασικός χαρακτήρας;” αναρωτιέται ο Κρις Γουέρ. “Είναι ο άντρας που γελάει με ένα αστείο που ακούγεται στις πρώτες σελίδες (και που πεθαίνει, στιγμές αργότερα, πριν τα μισά του βιβλίου, αφού ο αναγνώστης έχει ήδη πάει κι έρθει μέσα από εκατομμύρια χρόνια ιστορίας); Είναι το ζευγάρι ιθαγενών που ψάχνει ένα σημείο για να κάνει σεξ; Είναι η γάτα; Οι χτίστες; Οι θαμώνες του πάρτι; Η γυναίκα που κλαίει;” Όλοι και όλα σε ένα κοκτέιλ ιστορίας, εμφανίζονται, εξαφανίζονται και επανέρχονται, δίχως έγνοια για χρονική ακολουθία, γιατί ό,τι έχει ζηστεί είναι κομμάτι του ψηφιδωτού- η εμπειρία, η ενέργεια, η Ιστορία, δεν είναι ευθεία γραμμή, είναι πίνακας.

“Μπορείς να πεις πως ο βασικός χαρακτήρας είναι ο χώρος του δωματίου,” καταλήγει ο Γουέρ. “Αυτό το τυχαίο κομμάτι γεωμετρίας που ο ανθρώπινος νους επέβαλε σε έναν χώρο για λόγους εστίασης, και ως ταπετσαρία στο θέατρο της ζωής του. Αλλά μπορείς να ισχυριστείς πως είναι κι ο αναγνώστης, η συνείδησή σου όπου τα πάντα είναι ενωμένα μαζί, και όπου προσπαθεί να βρει και να καταλάβει τον εαυτό του.”

Το σπίτι με το οποίο ανοίγει και κλείνει το “Here” κατασκευάζεται στις αρχές του 20ου αιώνα και καταστρέφεται στις αρχές του 22ου. Οι άνθρωποι που μένουν εκεί, είναι για ακόμα λιγότερο, ένα φευγαλέο καρέ μέσα σε μια μεγάλης διάρκειας ταινία. Όμως ο χώρος υπάρχει, υπήρχε, θα υπάρχει, και ό,τι συμβαίνει εκεί θα έχει συμβεί για πάντα, ό,τι κι αν αλλάξει- και, διαμέσου της ανθρώπινης ιστορίας (την οποία το βιβλίο διατρέχει) αλλάζουν τα πάντα, μέχρι και η φυσιολογία του χώρου.

Στο τέλος θυμόμαστε τα πάντα.

*Το “Here” κυκλοφορεί επιτέλους σε τόμο, και μπορείς να το προμηθευτείς από εξειδικευμένα μαγαζιά κόμικς ή online.