Από το Λευκό Οίκο στο “Newsroom”: 10 μεγάλες τηλεοπτικές στιγμές του Aaron Sorkin

Είναι πια γνωστό το στυλ του, τόσο πολύ που όχι μόνο παρωδείται με ευκολία (τα πάντα παρωδούνται εύκολα), αλλά παρωδείται και ιδιοφυώς ως κομμάτι κριτικής αποδόμησης, παρωδείται αυτοσαρκαστικά με συμμετοχή του ίδιου και τελικά παρωδούνται ακόμα και οι παρωδίες του. Ο Σόρκιν είναι από τους γραφιάδες με τόσο χαρακτηριστικό στυλ, που μπορείς να αναγνωρίσεις μια σκηνή του σα τη μύγα μες στο γάλα. Ειδικά στην τηλεόραση, όπου το ύφος του σεναριογράφου περνά πιο αμόλυντο.

Ο Σόρκιν, εκτός από τους χαρακτηριστικούς πια γρήγορους διαλόγους-πυροβόλα του, που συνήθως λαμβάνουν χώρα καθώς οι εμπλεκόμενοι χαρακτήρες περπατούν σε μακρείς διαδρόμους, έχει τελειοποιήσει κι ένα ακόμα είδος κατάστασης: Αυτή την πίστη σε κάτι Καλό και Σημαντικό, που κρέμεται πάνω από τους ήρωές του (οι οποίοι συχνά είναι avatars του εαυτού του), συχνά με μια ιερή αγανάκτηση, άλλοτε με συγκινητική πειθώ που δείχνει προς μια ανθρωπότητα ικανή για το καλύτερο.

Η ουσία είναι πως πάντα βρίσκει τα λόγια και μια σχεδόν οπερατική δυναμική καταφέρνοντας να δένει τη συμβιβαστική καθημερινότητα με τα Υψηλά Ιδανικά (του), κάτι που άλλες φορές μοιάζει με μανιέρα, αλλά όταν λειτουργεί είναι ικανό να σου σηκώσει την τρίχα κάγκελο.

Λίγο καιρό μετά το τέλος των γυρισμάτων για την 3η και τελευταίας σεζόν του “Newsroom”, σεζόν η οποία κάνει πρεμιέρα στην Ελλάδα τη Δευτέρα 17/11 στις 21:00 σε novacinema1 και novacinema1HD, ο Σόρκιν γνωστοποίησε πως έχει πλέον τελειώσει με την τηλεόραση. Φυσικά ποτέ μη λες ποτέ, και για έναν από τους σημαντικότερους auteurs του μέσου, αυτή είναι μεγάλη κουβέντα. Όμως για την ώρα θα αφοσιωθεί περισσότερο στο σινεμά, όπου δεν τα πάει και άσχημα, έχοντας παραδώσει μια από τις διασημότερες ατάκες στην ιστορία του μέσου, γράφοντας υπέροχα σενάρια όπως το “Moneyball” ή, ξέρεις, κερδίζοντας Όσκαρ για μια από τις σημαντικότερες ταινίες των τελευταίων 15 χρόνων.

Όμως εμείς δεν ξεχνάμε ποτέ τις μεγάλες του τηλεοπτικές στιγμές, από αυτές τον πρωτογνωρίσαμε άλλωστε. Και για να τιμήσουμε το αντίο του “Newsroom” αλλά και του Σόρκιν ως δημιουργού τηλεόρασης, θυμόμαστε τις 10 τηλεοπτικές στιγμές που έγραψε, που μας έκαναν να θέλουμε να φωνάξουμε με ενθουσιασμό, να βουρκώσουμε από συγκίνηση, να ρίξουμε γροθιά πώρωσης στον πρώτο τοίχο που θα βρούμε μπροστά μας ή, συχνά, όλα τα παραπάνω ταυτοχρόνως.

(Ακολουθούν spoilers κυρίως για το “West Wing”.)

Ο Σαμ και η εφέυρεση της τηλεόρασης, “Sports Night”

To “Sports Night” ήταν μια σειρά για το παρασκήνιο μιας αθλητικής εκπομπής που φυσικά δεν υπάρχει πουθενά στους δέκτες μας, επειδή αυτοί οι άνθρωποι ασχολούνται πράγματι με όλο το φάσμα του αθλητισμού κι όχι μόνο με #μπαλα.. Αυτό φυσικά δεν είναι παρά μια πλατφόρμα από την οποία ο Σόρκιν μιλάει για όλα αυτά που είμαστε ικανοί να πετύχουμε ως άνθρωποι, κοίτα πόσες ώρες παίζει ο ένας, κοίτα τι αντέχει ο άλλος, κοίτα που σκαρφάλωσε ο παράλλος, κοίτα από τι τραυματισμό επέστρεψε εκείνος, κλπ. (Στο αληθινό “Sports Night” θα αναλύαμε αμφισβητούμενες φάσεις.)

Τελοσπάντων, όπως καταλαβαίνει κανείς, αυτά δεν είναι ακριβώς τα πιο σέξι θέματα του κόσμου, οπότε το κανάλι αρχίζει να παρεμβαίνει στην ύλη για να ανεβάσει τις θεαματικότητες κι εκεί εμπλέκεται ο χαρακτήρας του Γουίλιαμ Μέισι, ο οποίος έρχεται στη 2η σεζόν να προστεθεί σε ένα ήδη εντυπωσιακό καστ (χωρίς πλάκα, δες τι πράγμα είχε περάσει από αυτή τη σειρά: Ο Τζος Τσαρλς του “Good Wife”, η Φελίσιτι Χάφμαν των “Desperate Housewives”, o Πίτερ Κράουζε του “Six Feet Under”, o Τζόσουα Μαλίνα του “Scandal”!) στο ρόλο ενός συμβούλου με ειδίκευση στις θεαματικότητες.

Όλα αυτά για να δώσω απλώς το background αυτής της σκηνής, όπου ο Σαμ ξεφτιλίζει τα κουστούμια του δικτύου που δεν ξέρουν πώς να βοηθήσουν τους ανθρώπους της εκπομπής να πουλήσουν αυτό που έχουν στα χέρια τους. Ο Σόρκιν ανάγει την αθλητικογραφία σε τέχνη μέσα από σκηνές σαν αυτή, και δε θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν- για τον Σόρκιν κάθε είδος δημιουργίας ή αφήγησης, με οποιοδήποτε τρόπο κι αν συμβαίνει, είναι λόγος έμπνευσης και πίστης στην ανθρωπότητα. Ίσως αφελές, μα σίγουρα τίμιο.

O Μπάρτλετ διαολοστέλνει το θεό, “Two Cathedrals”

Γι’αυτό δεν έχω και πολλά να πω (αν και έχω πει), μιας και είναι απλά ένα από τα κορυφαία επεισόδια στην ιστορία της τηλεόρασης. Ο Μπάρτλετ θρηνεί, ο θεός του τον έχει απογοητεύσει, και όπως έκανε παλιά ως πιτσιρικάς με πολύ ύφος, πεισμώνει και παίρνει τη μεγαλύτερη απόφαση της ζωής του την ώρα που έξω λυσσάει η καταιγίδα και στις οθόνες μας παίζουν ατμοσφαιρική ροκ οι Dire Straits. Η συναισθηματική τηλεόραση δεν γίνεται και πολύ καλύτερη από ό,τι εδώ.

Everest, “Sports Night”

Αυτή είναι ίσως η πιο Άαρον Σόρκιν σκηνή που έχει γράψει ποτέ ο Άαρον Σόρκιν. Η αθλητική εκπομπή των ονείρων μας κάνει ζωντανές συνδέσεις με αναβάτες που πλησιάζουν την κορυφή του Έβερεστ και σε ένα τελευταίο διάλειμμα ο Νταν πετάγεται στο γραφείο για να φέρει ένα σάντουιτς από το ψυγειάκι. Εκεί τον περιμένει μια έκπληξη: Ένας άστεγος άντρας τον κοιτάζει έντονα, σιωπηλά, καθώς ο Νταν ζυγίζει την κατάσταση. Και, αντί να φωνάξει την ασφάλεια, ο Νταν θα μοιραστεί ένα σάντουιτς με τον άστεγο άντρα καθώς οι δυο τους βλέπουν μαζί στα σκοτάδια μια ομάδα ανθρώπων να κατακτούν την κορυφή του Έβερεστ.

Όταν με ρωτά κάποιος να του ‘εξηγήσω’ τον Σόρκιν, απλά περιγράφω αυτή τη σκηνή.

Γιουχάροντας έναν γκέι στρατιώτη, “The Newsroom”

(Δεν επιτρέπεται η ενσωμάτωση, εδώ η σκηνή.)

Βάζοντας λόγια στο στόμα του Γουίλ Μάκαβοϊ, ο Σόρκιν είχε την ευκαιρία να μιλήσει ευθέως για ένα σωρό κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που τον απασχολούν ως liberal. Για τους συντηρητικούς, για το ρατσισμό, την ομοφοβία, τις εκτρώσεις, την οπλοκατοχή, πες το και έχει μιλήσει γι’αυτό. Σχεδόν κάθε αποκορύφωμα εκπομπής του Γουίλ ήταν και μια μικρή (ή μεγάλη) ευκαιρία να αρχίσεις να χειροκροτάς, αν μη τι άλλο για τα λόγια που ακούγονταν και για τις κοινωνικές σκέψεις πίσω από αυτά. Εδώ, σε ένα επεισόδιο της 2ης σεζόν, ο Γουίλ γίνεται έξαλλος με το περιστατικό γιουχαρίσματος ενός γκέι στρατιώτη.

Ο θρίαμβος των παππούδων, “The West Wing”

Συχνά το “West Wing” χρησιμοποιούσε διάφορες συγκεκριμένες και περίεργες έννοιες στήνοντας πλοκές γύρω τους, και δεν ήταν πάντα απαραίτητο να καταλαβαίνεις τα πάντα για τις πολιτικές διαδικασίες του Λευκού Οίκου ή της Γερουσίας για να πιάσεις το νόημα. Όπως σε αυτό το συγκινητικό επεισόδιο όπου ο γερασμένος Στάκχαουζ επιχειρεί το ακατόρθωτο, να συνεχίσει να μιλάει μόνος του για ώρες και ώρες περί ανέμων και υδάτων, ώστε να περάσει η διορία και να μην προλάβει να ψηφιστεί ένα νομοσχέδιο υγείας του Μπάρτλετ. Όταν όλοι καταλαβαίνουν γιατί το κάνει αυτό (έχει ένα αυτοστικό εγγονό) αποφασίζουν να τον βοηθήσουν, βάζοντας δικούς τους ανθρώπους να θέσουν στον Στάκχαουζ ερωτήσεις σχετικές με το ζήτημα. Στο τέλος όλοι οι παππούδες ενωμένοι κερδίζουν και οι υπάλληλοι του Λευκού Οίκου γράφουν συγκινητικά γράμματα στους συγγενείς τους την ώρα που η Σι Τζέι κλείνει το επεισόδιο λέγοντας “αν η πολιτική βγάζει το χειρότερο στους ανθρώπους, τότε οι άνθρωποι ίσως βγάζουν το καλύτερο”. Σε καλό μας.

Η Σημαία του Νότου, “Sports Night”

ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ, παιδιά. Ο Άιζακ (ο Ραφίκι από το “Lion King”, αν αναρωτηθείτε στιγμιαία τι σας θυμίζει αυτή η χροιά φωνής) ζει μια μεγάλη διαμάχη με τον εαυτό του για το αν θα πρέπει να ορθώσει ανάστημα στον ιδιοκτήτη του καναλιού όπου δουλεύει μέσω της εκπομπής του, με αφορμή ένα επεισόδιο σε ένα κολέγιο του Τενεσί. Ένας νεαρός παίχτης αποβάλλεται όταν αρνείται να παίξει υπό τη σημαία της ντροπής και 6 συμφοιτητές του, του συμπαραστέκονται. Ο Άιζακ θα κάνει το σωστό επειδή είναι ήρωας του Σόρκιν, και θα το κάνει με έναν τρόπο που σε κάνει να θες να βγεις στους δρόμους και να συμμετάσχεις στην πρώτη επανάσταση που θα βρεις μπροστά σου.

Ο “mad as hell” μονόλογος, “Studio 60 on the Sunset Strip”

Ο Σόρκιν όταν παρέλαβε το Όσκαρ ανέφερε πρώτο πρώτο ως επιρροή τον Πάντι Τσαγιέφσκι, σεναριογράφο του “Network”, το οποίο ξεκινάει με την ακριβώς ίδια σκηνή με το “Studio 60”, τη μοναδικη σειρά του Σόρκιν που δεν είδε 2η σεζόν. Στα παρασκήνια μιας εκπομπής τύπου “SNL”, ο Σόρκιν αυτή τη φορά απέτυχε κυρίως επειδή η εκπομπή-μες-στην-εκπομπή που παρουσίασε δεν κατάφερε ποτέ να είναι ούτε όσο αστεία ούτε να μοιάζει όσο σημαντική την ήθελε η σειρά να είναι. Όλα ξεκίνησαν με τον Τζαντ Χερς να μην αντέχει άλλο και να παραδίδει έναν μονόλογο για την κατάντια του pop culture entertainment, ποσο ανεγκέφαλοι είμαστε όλοι σήμερα, πόσο σκουπίδια όλα αυτά που μας ταϊζουν κλπ. Έξαλλος. Δηλαδή δεν λέω ότι έχει άδικο απαραιτήτως, απλά κάπου καταδικάζεις τη σειρά σου αν ξεκινάς από την αξιωματική θέση πως τα πάντα στην ποπ κουλτούρα είναι σκουπίδια κι εσύ έρχεσαι να η σώσεις. Όπως και νά’χει, δυνατή στιγμή, την οποία ο Σόρκιν θα τελειοποιούσε…

Η κατάρρευση του Γουίλ Μάκαβοϊ, “The Newsroom”

(Δεν επιτρέπεται η ενσωμάτωση, εδώ η σκηνή.)

….λίγα χρόνια αργότερα με το “Newsroom”.

To set-up είναι ακριβώς ίδιο με το “Studio 60” (και με το “West Wing” δηλαδή, εκεί όλα ξεκίνησαν από μια μικρή αλήθεια από το στόμα του Τζος Λάιμαν), καθώς ο πολιτκός αναλυτής Γουίλ Μάκαβοϊ δεν αντέχει άλλο τα παραμύθια και ξεσπά απέναντι στη “Χειρότερη. Γενιά. Ever.” εξηγώντας γιατί η Αμερική ΔΕΝ είναι η σπουδαιότερη χώρα στον κόσμο.

Το έγκλημα φίλε, “The West Wing”

Πριν το ντιμπέιτ για την επανεκλογή του, ο Μπάρτλετ τα λέει χαλαρά με τον Κυβερνήτη Ρίτσι και ο Σόρκιν τουμπάρει τις κατηγορίες περί σνομπισμού και ελιτισμού πίσω προς όσους τις εκτοξεύουν. “Έχεις κάνει την απάθειά σου κάτι σαν ζεν προσέγγιση” λέει στον Ρίτσι ο Μπάρτλετ, λίγο αφού έχει εξηγήσει πως ένας άνθρωπος μπορεί να απολαμβάνει ένα βιβλίο κι έναν αγώνα μπέιζμπολ εξίσου. Είναι προφανής τηλεόραση, γραμμένη από έναν δημιουργό προς υπεράσπιση του εαυτού του, αλλά λειτουργεί- και η στιγμή που ο Μπάρτλετ εξηγεί στον Ρίτσι ποια είναι η στιγμή που αποφάσισε να τον ξεσκίσει, είναι από αυτές που σε κάνουν να θες να υψώσεις γροθιά στον αέρα.

Το Όσκαρ για το “Social Network”

Ήταν τηλεοπτική στιγμή και διαθέτει κείμενο γραμμένο από τον ίδιο, οπότε αποφασίζω πως μετράει- έτσι κι αλλιώς ο Σόρκιν είναι ο σπουδαιότερος χαρακτήρας που δεν δημιούργησε ποτέ ο Σόρκιν. Και, παραλαμβάνοντας το Όσκαρ Σεναρίου για το “Social Network” χώρεσε το μότο του μέσα σε ελάχιστες λέξεις -που, ταιριαστά, κατάφεραν να έχουν και επανάληψη μέσα τους, μιας και οι επαναλήψεις είναι χαρακτηριστικό της γραφής του.

“Good enough is never good enough.”

Άαρον Σόρκιν, ό,τι και να κάνεις στη συνέχεια θα το περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον.

Για την ώρα, περιμένουμε τις τελευταίες τέτοιες μεγάλες τηλεοπτικές στιγμές που θα μας χαρίσει με τα τελευταία επεισόδια του “Newsroom”, αποκλειστικά μέσα από τα κανάλια novacinema.