Από τον Lincoln στον Nixon: 10 ταινίες για Αμερικάνους Προέδρους

Έχουμε δει από fictional Προέδρους να πρωταγωνιστούν σε ταινίες δράσης (Air Force One) μέχρι αληθινούς Προέδρους να γίνονται αντικείμενο φαντασιακής αφήγησης (οι Πρόεδροι στο Forrest Gump ή ο Clinton στο Contact του Robert Zemeckis), έχουμε δει κωμωδίες σαν το Dave και ιδεαλιστικά δράματα σαν το The American President.

Αλλά δε χρειάζεται να φτάσουμε στο καθαρό φιξιόν. Είναι πολλές οι φορές που η παρουσία αληθινών Προέδρων βρίσκεται ακόμα και στο περιθώριο άλλων ιστοριών, από τη δολοφονία του Κένεντι (στο JKF του Oliver Stone ή στο Jackie του Pablo Larrain) ως την παραίτηση του Nixon (στο All the President’s Men ή -ξανά!- στο Forrest Gump).

Όμως αυτό που έχει τεράστιο ενδιαφέρον είναι το πώς το αξίωμα κι όλα όσα κουβαλά μαζί του, έχουν αποτυπωθεί σινεμά μέσα από τις ιστορίες αληθινών Προέδρων στο κέντρο της ιστορίας. Πώς δηλαδή έχει εμπνευστεί το Χόλιγουντ από τις εμβληματικές, ή άλλοτε διαβόητες, φιγούρες της τοπικής ιστορίας της χώρας, προκειμένου να μιλήσει για κάτι ευρύτερο;

Με αφορμή την ορκωμοσία του Joe Biden, θυμόμαστε 10 σημαντικές ταινίες όπου αληθινές φιγούρες Προέδρων βρέθηκαν στο επίκεντρο. Είτε ως βιογραφία, είτε ως σάτιρα, είτε ως κάτι εντελώς διαφορετικό.

Lincoln

Μέρος του εκλεκτού κλαμπ κινηματογραφικών βιογραφιών που αδιαφορούν για μια γραμμική wikipedia αφήγηση μιας ολόκληρης ζωής, παρά εστιάζουν σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι της κληρονομιάς του εκάστοτε προσώπου. Η ταινία του Spielberg, σε σενάριο Tony Kushner εν μέρει βασισμένο σε μια βιογραφία του Lincoln από το 2005, εστιάζει αποκλειστικά στους 4 τελευταίους μήνες της θητείας του. Και συγκεκριμένα στην προσπάθεια να συγκεντρώσει τις ψήφους στη Βουλή των Αντιπροσώπων για να θέσει εκτός νόμου τη δουλεία, τον Ιανουάριο του 1865. Ένα χαμηλών τόνων, σίγουρο για τον εαυτό του δράμα που ξεφεύγει από την πεπατημένη, και που λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό χάρη στην εντελώς προσγειωμένη και στιβαρή ερμηνεία του Daniel Day-Lewis στον εμβληματικό κεντρικό ρόλο, ο οποίος του απέφερε και το τρίτο του Όσκαρ.

W.

O Oliver Stone έχει ξεχωριστή θέση όταν μιλάμε για την απεικόνιση Προέδρων στο σινεμά, έχοντας γυρίσει 3 εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους ταινίες για 3 εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους Προέδρους. Εδώ, μακριά από το οριγισμένο σασπένς του JFK και το πυρετώδες πορτρέτο του Nixon, προσεγγίζει τον George Bush Jr. (στο ρόλο ο Josh Brolin) με απρόσμενα μαλακό τόνο, καδράροντάς τον ως έναν άνθρωπο που ούτε είχε όρεξη, ούτε ταλέντο, ούτε όραμα στην ανάληψη πολιτικής θέσης. Σαν νεποτισμός που έχει αποκτήσει δική του βούληση και δρα σαν αχόρταγο τέρας ανεξαρτήτως συγκεκριμένων προσώπων, μια ιδέα που καλό είναι να την έχουμε υπόψην μας κι εμείς εδώ στην ταπεινή Ελλάδα.

Primary Colors

H ταινία του Mike Nichols για έναν ιδεαλιστή αλλά εν τέλει παραδομένο στις προσωπικές του αδυναμίες πολιτικό (που μάλιστα κυκλοφόρησε λίγους μήνες μετά το σκάνδαλο Lewinsky!) αποτελεί μεταφορά ενός βιβλίου για την πρώτη θητεία του Bill Clinton δίχως να τον κατονομάζει, αλλά όλοι ξέρουμε τι βλέπουμε. Στο ρόλο του “Clinton” ο John Travolta τον ενσαρκώνει ιδανικά, ενώ στο σενάριο η σπουδαία Elaine May (που προτάθηκε και για Όσκαρ) συνδυάζει την πολιτική ματιά με τη χαρακτηριστική της δηλητηριώδη γραφή δίνοντας τελικά ένα περίεργο φιλμ που στέκεται ανάμεσα σε τοποθετήσεις και εντάσεις πάνω από ένα αβέβαιο κενό- αλλά που πάντως καταλαμβάνει οπωσδήποτε μια ξεχωριστή θέση στον κανόνα του Προεδρικού σινεμά.

Lee Daniels’ The Butler

Έμμεση προσθήκη στη λίστα. Η συναρπαστικά άνιση ταινία του Lee Daniels (Empire, Precious: Based on the Novel ‘Push’ by Sapphire) παρακολουθεί τη ζωή ενός μπάτλερ στο Λευκό Οίκο που υπηρετεί για 8 διαφορετικούς Προέδρους, αποτελώντας μια χαραγματιά μέσα από την οποία παρατηρούμε την ιστορική διαδρομή της χώρας διαμέσου των δεκαετιών. Στο ρόλο ο Forest Whitaker, αν και στην πραγματικότητα η ταινία ανήκει στην παρέλαση από γνωστές φάτσες που ερμηνεύουν τους διάφορους Προέδρους, ανάμεσα στους οποίους ο Alan Rickman ως Reagan (καλός!), o Robin Williams ως Eisenhower (καρτούν) ή ο John Cusack ως Nixon (μια κάποια επιλογή).

Thirteen Days

O τιμιότατος σασπένς σκηνοθέτης Roger Donaldson (No Way Out με τον Kevin Costner) σκηνοθετεί την αληθινή ιστορία της πυραυλικής κρίσης της Κούβας το 1962, από την οπτική της Αμερικάνικης πολιτικής ηγεσίας. Στο ρόλο του Kennedy o Bruce Greenwood αλλά αληθινός πρωταγωνιστής είναι ο Kevin Costner στο ρόλο του συμβούλου του, καθώς το φιλμ εστιάζει πλήρως σε διαδικασίες και σε διλήμματα και αποφάσεις. Όχι τόσο βιογραφία, όσο απαραίτητη λεπτομέρεια ενός ευρύτερου πορτρέτου, και ένα πολύ δυνατό θρίλερ σε κάθε context.

Nixon

Πολλά χρόνια πριν το W., ο Oliver Stone παρουσιάζει ένα προεδρικό πορτρέτο ακραίας στυλιστικής αντίθεσης ως προς το μετέπειτα έργο του (και πολύ πιο κοντά στα ‘90s LSD κινηματογραφικά του οράματα) όμως περιέργως κοντινό σε θεματική προσέγγιση. Όπου ο Stone δεν αθωώνει σε καμία περίπτωση τον Nixon, αλλά επιχειρεί να τον κατανοήσει χρησιμοποιώντας τον παράλληλα ως ένα αρρωστημένο παράγωγο του δηλητηριασμένου αμερικάνικου ονείρου. Στον ρόλο ο Anthony Hopkins μοστράρει την επιβλητική του larger than cinema περσόνα του (ειδικά τότε, στην πιο διάσημη περίοδο της καριέρας του) όχι επιχειρώντας να μιμηθεί τον Nixon, όσο να τον αναλύσει και αποτυπώσει μέσα από σκέψεις, αισθήσεις και οράματα.

Dick

Παραμένοντας στον Nixon για μια στιγμή, η απολαυστική κωμωδία του 1999 παίρνει μια ακραία διαφορετική οδό, κοιτάζοντάς τον μέσα από τα μάτια δύο έφηβων κοριτσιών (Michelle Williams και Kirsten Dunst πραγματικά μεγαλειώδεις, τι να λέμε τώρα) και δίνοντας στην ιστορία του μια απαραίτητα χιουμοριστική χροιά, αναγνωρίζοντας την εγγενή γελοιότητα της κατάστασης. Στο ρόλο εδώ ο Dan Hedaya, εξίσου κόπανος με τον Woodward του Will Ferrell. Πολύ απλά, στον κόσμο του Dick όλες οι ιστορικές φιγούρες παρουσιάζονται ως απλουστευτικές ιστορικές παρωδίες. Κάποιες φορές, μόνο έτσι βγαίνει νόημα.

PT 109

Μια λιγότερο γνωστή αλλά πολύ περίεργη και μοναδική περίπτωση προεδρικού biopic. Απεικονίζει τα ανδραγαθήματα του Kennedy κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, φτιαγμένη εν μέρει υπό την επιρροή του πατέρα του. Απορρίφθηκε στην εποχή της (λίγους μήνες πριν την δολοφονία του JFK) ως αγιογραφία, αλλά έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον ως κινηματογραφικό κομμάτι προπαγάνδας. Δεν ασχολείται με την πολιτική σταδιοδρομία του ήρωά της, παρά τον παρουσιάζει απλώς σε ένα πλαίσιο αγνής στρατιωτικής περιπέτειας.

Southside with You

Δύο είναι η βιογραφίες του Obama που κυκλοφόρησαν μάλιστα πολύ κοντά χρονικά. Το Barry ήταν το πιο συμβατικά βιογραφικό από τα δύο (εστιάζοντας στην εποχή των σπουδών του), αλλά είναι ετούτο που, παρότι όχι ιδιαίτερα καλή ταινία, έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον ως concept. Στημένο ως ρομαντικό δράμα στη διάρκεια μιας μέρας του καλοκαιριού του 1989, ακολουθεί το ραντεβού του Barack με τη Michelle δίνοντας στη γνωριμία τους κινηματογραφικά επικές διαστάσεις. Αλλά ο Richard Tanne (Chemical Hearts) δεν είναι Richard Linklater, οπότε ας μην περιμένουμε και κάποια ιδιαίτερη εμβάθυνση. Η καθοριστική βιογραφία του Obama ακόμη δεν έχει έρθει.

Frost/Nixon

Οι περισσότερες ταινίες της λίστας (και κάθε άλλης αντίστοιχης λίστας) αφορούν τον Nixon ή τον Kennedy, τους δύο τρόπους δηλαδή με τους οποίους η Αμερική βλέπει εναλλάξ τον εαυτό της. Ας κλείσουμε λοιπόν με μια ακόμα αναφορά στον Nixon, την προσωπική μου αγαπημένη, μια λίγο ως πολύ ευθεία αναπαράσταση της συνέντευξης του Προέδρου στον δημοσιογράφο David Frost που είχε ως αποτέλεσμα μια σαρωτική παραδοχή. Το ενδιαφέρον του Ron Howard (σε μια από τις ανώτερες «τρία στα πέντε» δουλειές του) εντοπίζεται περισσότερο στο πώς η αλληλεπίδραση των δύο αντρών επανακαλιμπράρει το ηθικό κέντρο βάρους και των δύο κατά τη διάρκεια των συνομιλιών τους, ενώ Frank Langella (Nixon) και Michael Sheen (David Frost) του δίνουν και καταλαβαίνει στους δύο ρόλους του τίτλου. Όχι κάποιο τρομερά φιλόδοξο κομμάτι κινηματογραφικής έμπνευσης, αλλά μια από τις κατεξοχήν απολαυστικές και rewatchable πολιτικές βιογραφίες του ‘00s Χόλιγουντ.

Και τώρα, έχουμε απλώς να περιμένουμε. Ο αναπόφευκτος κατακλυσμός από ταινίες για τον Donald Trump θα μας αναγκάσει στο μέλλον να φτιάξουμε μια ξεχωριστή τέτοια λίστα.