Xρήστο Νίκου γιατί στα Μήλα έμπλεξες τον Τιτανικό, το Truman Show και τη νοσταλγική Αθήνα;

Με μια πολυσυζητημένη πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας όπου η ταινία κέρδισε τις εντυπώσεις του διεθνούς τύπου αλλά και μεγάλων σταρ (όπως της Cate Blanchett, η οποία μπήκε executive producer στην ταινία), τα Μήλα παρουσιάζουν μια αχρονικά νοσταλγική Αθήνα στην οποία ένας μοναχικός, λιγομίλητος ήρωας (Άρης Σερβετάλης) κυκλοφορεί προσπαθώντας να μάθει πάλι να θυμάται. Να μάθει ξανά, σαν από την αρχή, ποιος είναι. Να ξεπεράσει τον ενστικτώδη πόνο που τον έφερε εδώ.

«Δοκιμάσαμε να τα κάνουμε όλα τρυφερά και ευγενικά, ακόμα κι όταν συμβαίνει κάτι σκληρό», μου λέει ο σκηνοθέτης της ταινίας καθώς καθόμαστε για μια συζήτηση εφ’όλης της ύλης. Ο συνδυασμός επιρροών και περασμένων δουλειών του Νίκου κάνει και τον ίδιο ενδιαφέρουσα περίπτωση, όσο και την ταινία του.

Ο ίδιος ξεκίνησε πριν χρόνια δουλεύοντας στον Κυνόδοντα, απλώς επειδή διάβασε τη σύνοψη και αποφάσισε πως ό,τι κι αν γινόταν, θα δούλευε σε αυτή την ταινία. Κάπως έτσι βρέθηκε λίγα χρόνια αργότερα και στο Πριν τα Μεσάνυχτα του Richard Linklater, να ανταλλάζει απόψεις με τον Ethan Hawke μετά από τα γυρίσματα της μέρας. Ένα αγνό σινεφιλικό πάθος μοιάζει να τον έχει ταξιδέψει, από τις μέρες εκείνες που έκανε τα πάντα για να βρεθεί σε μια παραγωγή επειδή τον ιντρίγκαρε μια ιδέα ή ένας δημιουργός, μέχρι σήμερα που οι διάφορες επιρροές του βοήθησαν να γεννηθεί ένα υπέροχο ντεμπούτο.

Σήμερα, ετοιμάζεται ήδη για το αγγλόφωνο ντεμπούτο του, με την ταινία Fingernails στην οποία θα πρωταγωνιστεί Carey Mulligan.

Όσο καθόμαστε μαζί μοιράζεται την αγάπη του για τα πάντα, από το Superbad και το Adventureland («θεωρώ τρομερά υποτιμημένη ταινία, πολύ συγκινητικό, νοσταλγικό, αστείο, μαζί με πολύ συναίσθημα») μέχρι τον Ευτυχισμένο Λάζαρο («αυτή την ταινία τη λατρεύω, έχω κλάψει τόσο με αυτόν τον ήρωα, θες να τον αγκαλιάσεις») και την Emma Stone, αλλά και το πώς είναι σκεπτικός απέναντι στο βαρύ arthouse («είναι κακό να γράψουμε μια ιστορία; Εμείς στα Μήλα προσπαθήσαμε να έχουμε μια ιστορία, συνέχεια κάτι να γίνεται»).

Και μιλάμε και για τη διαδρομή του, από τον Κυνόδοντα μέχρι τα Μήλα, από τον Ethan Hawke μέχρι τον Άρη Σερβετάλη.

Ο Χρήστος Νίκου μαζί με την Cate Blanchett.

 

ΠΡΩΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ Ο ΚΥΝΟΔΟΝΤΑΣ

Το Πριν τα Μεσάνυχτα και ο Κυνόδοντας είναι οι μόνες ταινίες που έχω δουλέψει και ζήτησα εγώ να είμαι εκεί. Στον Κυνόδοντα διάβασα μια σύνοψη. Έτσι ξεκίνησα, δεν έχω σπουδάσει σινεμά. Ήθελα, αλλά δεν σπούδασα. Στα 18 μου δεν ήξερα πώς να το κάνω και στα 22 που είχα τελειώσει το Οικονομικό της Νομικής δεν πήγαινα, απλά έβλεπα όλη μέρα ταινίες. Κάποια στιγμή έψαχνα ταινία να δουλέψω σαν βοηθός, γιατί ήθελα να μπω στον χώρο και δεν ήξερα κανέναν.

«Η ταινία που είδα και αποφάσισα να κάνω σινεμά ήταν το Truman Show στα 14 μου».

Διάβασα τη σύνοψη του Κυνόδοντα, που είχε μόλις εγκριθεί από το ΕΚΚ, και λέω ώπα, αυτό ακούγεται γαμάτο. Δεν ήξερα ότι ο Γιώργος θα πήγαινε και θα έφερνε αυτό το χιούμορ μέσα. Πήρα τηλέφωνο στην εταιρεία παραγωγής και ζήτησα τον παραγωγό, είπα ότι θέλω να εργαστώ στην ταινία ως βοηθός σκηνοθέτης, είπαν έλα από εδώ να σε γνωρίσουμε. Τους λέω δεν έχω κάνει τίποτα! Βλέπω όλη μέρα ταινίες. Μου λέγανε πώς είναι δυνατόν να έχεις δει όλες αυτές τις ταινίες 22 χρονών. [γελάει] Κάπως έτσι ξεκίνησα. Ήμουν πολύ τυχερός σε αυτό το κομμάτι.

ΜΕ ΤΟΝ ETHAN HAWKE ΣΤΟ ΠΡΙΝ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ

Στα Μεσάνυχτα βρέθηκα επειδή τα δύο πρώτα τα είχα λατρέψει, τα είχα λιώσει. Το τέλος του Before Sunset είναι από τα ωραιότερα φινάλε έβερ. Όταν έμαθα ότι θα γυριστεί εδώ λέω δεν γίνεται να μην δουλέψω, είχαν κλείσει τους περισσότερους κια έπαιρνα επίμονα τηλέφωνα, λέω δεν γίνεται να μην είμαι. Και κάπως έτσι μπήκα. Μόλις έφτασα κάτω, το πρώτο βράδυ στο φαγητό καθόμουν δίπλα στον Ethan Hawke, κάναμε μια μεγάλη κουβέντα για σινεμά, μιλούσαμε δυο ώρες, του μίλαγα για τις ταινίες του, Chelsea Walls, το Hottest State, και μου λέει, Πού τις ξέρεις εσύ αυτές τις ταινίες; Δεν μου έχει μιλήσει κανένας για αυτές τις ταινίες.

Εκεί κατάλαβε, του είπα πως είμαι εδώ γιατί ήθελα να είμαι εδώ, γιατί γουστάρω τις ταινίες σας. Και του είπα μάλιστα κιόλας ότι «κάνετε λάθος που γυρίζετε τρίτο μέρος»! [γελάει δυνατά]. Ο Linklater καθόταν δίπλα, το άκουσε και δεν είπε τίποτα. Αλλά έχει τόσο τέλειο τέλος το δεύτερο, δεν έπρεπε να γίνει τρίτο. Και μου λέει ο Ethan Hawke, «θα είναι καλύτερο, θα το δεις».

ΤΑ ΜΗΛΑ, Η ΔΥΣΤΟΠΙΑ ΚΙ Η APPLE

Ο στόχος ήταν να κάνουμε μια ταινία που δεν θα είναι δυστοπική, αλλά πιο κοντά στο σήμερα ή σε ένα πρόσφατο παρελθόν, όταν η τεχνολογία δεν ήταν και τόσο διαδεδομένη στη ζωή μας. Γιατί θεωρώ ότι η τεχνολογία έχει κάνει τη μνήμη μας πιο τεμπέλικη. Δεν χρειάζεται να αποθηκεύεις τα πράγματα στο μυαλό σου, πιο πολύ τα αποθηκεύεις σε προϊόντα της apple.

«Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε μια άλλη αθήνα, λίγο πιο νοσταλγική, πιο ιδεατή».

Οι δυστοπικές ταινίες έχουν συνήθως κάποιο high concept, είναι φουτουριστικές, πιο απόμακρες. Νομίζω είναι πιο δυνατό όταν μένεις κοντά στον άνθρωπο και ακολουθείς τον άνθρωπο. Είναι κάτι που δεν το βλέπεις συχνά. Λατρεύω αυτές τις ταινίες.

Η ταινία που είδα και αποφάσισα να κάνω σινεμά ήταν το Truman Show στα 14 μου. Ήταν στο Αττικόν τότε θυμάμαι. Είχα εντυπωσιαστεί και είχα πει θέλω μια μέρα αν κάνω σινεμά να κάνω τέτοιο σινεμά. Που να δημιουργεί κόσμους. Γι’αυτό το λόγο λατρεύω και τον Kaufman. Συνεκδοχή και Anomalisa είναι πολύ βαριά πράγματα. Anomalisa λατρεύω! Είναι όλα αριστουργήματα.

Αυτό το είδος σινεμά μου άρεσε πάντα, ακόμα κι η μικρού μήκους που είχα γράψει το 2005 ήταν κάπως έτσι. Και το πρώτο σενάριο μεγάλου μήκους το έγραψα πάλι έτσι, πάντα έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός κόσμου. Να πειράζουμε έναν κόσμο. Ελπίζω να συνεχίσουμε έτσι.

O ΑΡΗΣ ΣΕΡΒΕΤΑΛΗΣ, Ο TATI ΚΑΙ ΤΟ TRUMAN SHOW

Στην ταινία ήταν από την αρχή ο Άρης. Κάναμε μαζί τη μικρού μήκους και θέλαμε να συνεργαστούμε, οπότε γράψαμε τα πάντα τελείως πάνω του. Είναι άνθρωπος που δουλεύει πάρα πολύ με το σώμα του, και είναι πολύ καλό για έναν σκηνοθέτη να έχει ένα τέτοιο εργαλείο, έναν άνθρωπο που ξέρει να παίζει τόσο καλά με το σώμα του. Από Αμερική με ρωτάνε ποιος είναι αυτός, και που τον βρήκαμε.

«Η τεχνολογία έχει κάνει τη μνήμη μας πιο τεμπέλικη».

Του είχα δώσει αναφορές, να δει Tati και Jim Carrey στην Αιώνια Λιακάδα και το Truman Show, και κάπως αυτό να συνδυαστεί. Από Αμερική τους θυμίζει Busten Keaton, δεν ήξερα ότι ο Tati κι ο Jim Carrey μπορούν να βγάλουν Buster Keaton! Έχει αυτή τη μελαγχολία. Σε κάνει να χαμογελάς συνέχεια, όχι απαραίτητα να γελάς δυνατά. Εξαρχής είχαμε αυτές τις αναφορές, κάναμε πρόβες για να δει κι ο ίδιος τι θέλουμε, και μετά αφήναμε πράγματα στο γύρισμα. Πάντα του έδινα την πρώτη λήψη δική του. Του έλεγα κάνε κάτι, και μετά διορθώναμε αρκετές φορές, αλλά έχει ενδιαφέρον ως διαδικασία γιατί πάντα κάτι θα έπαιρνα. Πολλοί σκηνοθέτες μπορεί να είναι κολλημένοι σε αυτά που έχουν στο μυαλό τους και να μην θέλουνε να αλλάξουν τίποτα. Αλλά σε εμάς λειτούργησε.

Η σκηνή που ήταν περισσότερο πρόταση του ίδιου του Άρη ήταν όταν ήταν αστροναύτης στο σπίτι που κάνει πολύ αργές κινήσεις. Εγώ είχα κάτι άλλο σωματικό εκεί, πάντα έψαχνα να βρω κάτι σωματικό να κάνει, αλλά είχε μια ιδέα να κάνει αυτό, η πρόταση να κινείται σαν αστροναύτης ήταν δικιά του. Πολύ έντονο αποτέλεσμα, είχε μεγάλη διαφορά από αυτό που γράψαμε.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΙΤΑΝΙΚΟ ΣΤΟΝ ELVIS

Ο στόχος είναι να τοποθετηθεί η ταινία κάπου αρχικά που δεν ξέρουμε πού είμαστε, χρονικά. Προσπαθήσαμε να κάνουμε κάτι νοσταλγικό, ακόμα και την Αθήνα να την κάνουμε νοσταλγική, πήγαμε σε παλιά κτίρια, κτίρια με πολύ πιο ωραία αισθητική, όχι αυτό το busy της Αθήνας που δεν είναι ωραίο. Αλλά να δημιουργήσουμε μια άλλη Αθήνα, λίγο πιο ιδεατή, πιο νοσταλγική. Γενικά όλα είναι πιο νοσταλγικά. Αν κάποιος ψάξει στοιχεία, να τοποθετήσει δηλαδή την ταινία κάπου, ενώ φαίνεται ότι είναι ‘80s, υπάρχει αναφορά στον Τιτανικό, που είναι του ‘97. Δηλαδή αυτό κατευθείαν σε πάει κάπου αλλού. Οπότε είναι όλο άχρονο κάπως.

Ο Τιτανικός ως αναφορά επελέγη επειδή είναι μια ταινία που δεν μπορεί να ξεχάσει κανένας. Και τα τραγούδια στην αρχή ήταν ας πούμε το Sealed with a Kiss, το Can’t Help Falling in Love… Γενικά θέλαμε να βάλουμε Jackson και Presley γιατί είναι οι τραγουδιστές που δεν ξεχνάει ποτέ κανένας. Αλλά του Elvis ήταν τόσο ακριβώς που πήγαμε με το Kiss, που έτσι κι αλλιώς μου αρέσει. Και στον χορό, αντί για το τουίστ ήταν να χορέψει το Billie Jean και να κάνει moonwalk, αλλά καταλάβαμε ότι το μπάτζετ για το κομμάτι ήταν σχεδόν το μπάτζετ της ταινίας. Αλλά γενικά η μουσική παραπέμπει πριν από τα ‘80s.

Σχεδόν με όσους έχω μιλήσει μου λένε ότι η σκηνή που χορεύει είναι η αγαπημένη τους σκηνή της ταινίας. Μπαίνεις εκεί με τον ήρωα και τον ακολουθείς. Θέλαμε να είναι η σκηνή που ουσιαστικά αφήνεται. Αφήνει το σώμα του, αφήνει τα πάντα να κινηθούν μόνα τους, και το κάνει εξαιρετικά ο Άρης.

Η ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ, ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΚΑΙ ΤΟ KARATE KID

Η νοσταλγία γενικά είναι μια παγίδα, αν μείνουμε εκεί δε θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι τώρα. Δε μπορεί να ξαναέρθει αυτό που νοσταλγούμε. Αλλά με κάποιο τρόπο καλό είναι να νοσταλγούμε, να μαθαίνουμε κάπως το παρελθόν. Τώρα, κινηματογραφικά το πώς λειτουργεί, στα δικά μου μάτια μόνο ωραία μπορεί να λειτουργήσει αν αναμιχθεί ιδιαιτέρως με κάτι σύγχρονο και διαφορετικό. Μπορεί να κάνει κάτι που θα με αγγίξει. Κι αυτός είναι ο στόχος, όταν κάνεις κάτι νοσταλγικό να αγγίξεις τον άλλον.

Στο μασκέ πάρτυ υπάρχουν αναφορές από τα δικά μου ‘80s και ‘90s, είμαι του ‘84. Όταν βγαίνει ο Άρης φοράει στολή αστροναύτη γιατί είναι από άλλο πλανήτη, αλλά για μένα είναι και αναφορά στο 2001. Αυτός που χαιρετάει δίπλα του είναι σκελετός, που είναι αναφορά στο Karate Kid, στη σκηνή που τον κυνηγούσαν με την στολή-μπανιέρα. Είναι μια ταινία που έβλεπα πάρα πολύ μικρός συνέχεια στο Mega. Η γκέισα είναι από Kurosawa, η αρκούδα είναι αναφορά στον Ανέστη Βλάχο και τον Ξανθόπουλο [γελάει]. Όχι, πλάκα κάνω, η στολή της αρκούδας υπήρχε και την χρησιμοποιήσαμε, αλλά μες στο μυαλό μου υπήρχε πάντα αυτή η σκηνή!

Μου αρέσει να βλέπω σινεμά. Έχω κόλλημα με αυτό, οι περισσότεροι σκηνοθέτες δεν βλέπουν ταινίες. Σοκάρομαι όταν διαβάζω λίστες αγαπημένων και βλέπω ταινίες από ‘70 και πίσω. Μετά δεν γίνανε ταινίες; Λατρεύω Κασαβέτη, Godard, Resnais, αλλά μπορώ να συνδεθώ με ταινίες από το ‘90 και μετά. Μια ταινία που έχω δει 50 φορές εννοείται είναι η αγαπημένη μου. Η Λιακάδα είναι αριστούργημα, μακάρι να μπορούσαν να κάνουν κι άλλοι τέτοιο σενάριο.

ΚΑΝΕΙΣ ΣΙΝΕΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ

Αυτός είναι ο λόγος που κάνεις σινεμά, να μιλήσεις στο κοινό. Αν κάνεις κάτι που είναι μόνο αυτοαναφορικό και δεν αφορά κανέναν άλλον δεν έχει νόημα. Γι’αυτό δεν έχω και κανόνες στο σινεμά, παλιότερα είχα. Για παράδειγμα παλιότερα δεν ήθελα μουσική σε ταινία, τώρα είμαι σε φάση ναι, μουσική, τέλεια, να συγκινήσεις. Γνωστά κομμάτια, να δεθεί ακόμα περισσότερο ο κόσμος. Ο μόνος μου κανόνας είναι το φλάσμπακ, δεν θέλω φλάσμπακ ποτέ. Το σιχαίνομαι στο σινεμά όταν το βλέπω και σαν θεατής.

Στα Μήλα είναι σα να βλέπεις τη μνήμη του σιγά σιγά, να μπαίνεις μες στο μυαλό του λίγο. Στόχος ήταν να δώσουμε όλα τα hints αλλά με έναν τρόπο πολύ σταδιακό, ώστε να μην χάνεται κανείς. Προσπαθήσαμε να χτίσουμε τα πάντα. Και στο τέλος ο θεατής να συνειδητοποιεί πως υπάρχουν μέσα του τα πάντα.

Προσπαθήσαμε να δώσουμε καρδιά σε όλο αυτό. Σταδιακά, να μην το έχει εξαρχής. Ο θεατής να μπαίνει σταδιακά μέσα στην ταινία. Ήταν απόφαση με τον διευθυντή φωτογραφίας να πάμε πιο αποστασιοποιημένα, λίγο πιο ακίνητα κάδρα, και σιγά σιγά να πάρουμε την κάμερα στο χέρι και να πάμε πιο κοντά του. Ελπίζω να λειτουργεί έτσι.

*Τα Μήλα κυκλοφορούν στις αίθουσες την Πέμπτη 3 Ιουνίου σε διανομή Feelgood Entertainment.