Στο Blackhat ο χάκερ Thor θέλει απλά να αποδράσει

Με $70 εκατομμύρια μπάτζετ και εισπράξεις ούτε καν 20, και με την ταυτόχρονη αδιαφορία της κριτικής απέναντί του, το Blackhat του Michael Mann αποτέλεσε την πιο εκκωφαντική αποτυχία της μεγαλειώδους καριέρας του σκηνοθέτη του Heat και του Τελευταίου των Μοϊκανών. Χρόνια μετά, και με ένα δυσεύρετο director’s cut να έχει κυκλοφορήσει βελτιώνοντας κάποια στοιχεία της πλοκής, το φιλμ έχει γίνει αντικείμενο επανεκτίμησης σε κάποιους στενούς κύκλους των φανς του σκηνοθέτη.

Καθώς εδώ και αρκετές μέρες βρίσκεται σταθερά στο τοπ-10 του Netflix κι ο κόσμος φαίνεται να το ανακαλύπτει ξανά (ή πιθανότατα για πρώτη φορά!) θυμόμαστε γιατί μας είχε κερδίσει από την πρώτη στιγμή. Όταν βγήκε σιωπηλά και σύντομα στις αίθουσες, το 2015.

***

Η πρώτη αντίδραση όταν διαβάσει κανείς την σύνοψη της πιο πρόσφατης ταινίας του Michael Mann ή ακόμα κι όταν δει κάποιο από τα τρέιλερ, είναι να σηκώσει ένα φρύδι και να αναρωτηθεί αν αυτό είναι κάτι που μπορεί να λειτουργήσει.

«ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΤΟΥ HEAT!»

Φαίνεται τόσο περίεργο, τόσο ξένο σε σχέση με τη φιλμογραφία του τότε 71χρονου σκηνοθέτη: Ένας χάκερ (γραμμωμένος, φέτες, ερμηνευμένος από τον “Thor” Hemsworth) συμφωνεί πως θα κερδίσει την ελευθερία του από τη φυλακή εφόσον βοηθήσει μια διεθνή ομάδα συνεργασίας μεταξύ Αμερικής και Κίνας, να βρει και να σταματήσει έναν cyber-τρομοκράτη που έχει προκαλέσει μια επίθεση σε πυρηνικό εργοστάσιο της Κίνας και στο χρηματιστήριο στις ΗΠΑ. Από τον δημιουργό που σας έφερε το Heat!

Κι όμως, υπάρχουν εκείνοι οι σκηνοθέτες που υπό μια έννοια παραδίδονται στα βασικότερά τους ένστικτα όσο περνάει ο καιρός. Όπως όταν βρίσκεις αυτό ακριβώς που θέλεις και πλέον σου αρέσει να επιστρέφεις εκεί αντί να αναζητάς διαρκώς κάτι άλλο. Στο δίπολο Collateral – Miami Vice είδαμε, λίγα χρόνια νωρίτερα, τον Michael Mann δημιουργικά ξεγυμνωμένο στα απόλυτα στα στοιχειώδη του.

Ίσως η ψηφιακή κάμερα να του επέτρεψε να βυθιστεί περισσότερο στις απλές αστυνομικές περιπέτειες που μοιάζουν να τρέχουν στο αίμα του, δεν ξέρω. Ίσως και να βρήκε αυτό που ήθελε. Όλη του η καριέρα μοιάζει σα να έχτιζε προς το Miami Vice, και το Blackhat συνεχίζει στο ίδιο ακριβώς μοτίβο, με τον σκηνοθέτη να παραδίδεται ολοκληρωτικά στις εμμονές που κουβαλά από την πρώτη του ταινία- ακόμα κι αν ο καμβάς του μοιάζει μεγαλύτερος από ποτέ.

Ο BLACKHAT, ΤΑ ΠΙΞΕΛ ΚΙ ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ

Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς στο Blackhat είναι πώς τα πίξελ χάνονταν στην Mann-ική παλέτα. Ως είθισται, κάθε πλάνο της πόλης, της νύχτας, του ουρανού, των ηρώων, είναι πανέμορφο- αλλά αυτό το ξέραμε ήδη. Όμως ο Mann εδώ κάνει κάτι άλλο. Ενδιαφέρεται για το πώς ο άνθρωπος και η μηχανή αλληλεπιδρούν, πώς η ροή πληροφορίας διαχέεται από τον φυσικό κόσμο στον ψηφιακό σα να μην υπάρχει σύνορο ανάμεσά τους. Καδράρει τις οθόνες σαν να είναι πόλεις. Ένα κάδρο με πληροφορίες σε μια οθόνη μπορεί να είναι στημένο σαν ένα κάδρο της νυχτερινής Κίνας. Άνθρωπος, μηχανή, πίξελ, φώτα, δρόμοι, κέρσορες, είναι όλα ένα σύστημα.

Ένα σύστημα μέσα στο οποίο ο ήρωάς του, που είναι πάντα ο ίδιος ήρωας, ο ίδιος σοβαρός, λιγομίλητος, ματσό άντρας που δεν ανήκει ακριβώς εκεί, προσπαθεί να χαθεί. Να δραπετεύσει. Να ξεπεράσει τους κανόνες που τον κρατούν δεμένο και να βγει έξω. (Το «έξω» δεν ξέρουμε πώς μοιάζει βέβαια. Είναι ίσως ένας τελικά άφταστος παράδεισος σαν την Αβάνα του Miami Vice.) Ο ήρωάς του εδώ, ο Χάκερ Thor, χρησιμοποιεί μέχρι και το προσωνύμιο “ghostman”. Θέλει να εξαφανιστεί, θέλει να γίνει ένα φευγαλέο πνεύμα μες στη μηχανή.

Η εξέλιξη της πλοκής έχει ενδιαφέρον ακριβώς επειδή σταδιακά παύει να έχει ενδιαφέρον. Καθώς προστίθενται πληροφορίες και στοιχεία και πρόσωπα και ανατροπές και αποκαλύψεις, σε μια ιστορία αυτοβούλως σαχλή (θα μπορούσε να είναι το James Bond του Michael Mann, αν ο Mann θα νοιαζόταν ποτέ να γυρίσει ταινία με έναν ήρωα που είναι τόσο ΟΚ με τη θέση του στον κόσμο), τα πάντα γίνονται ταυτόχρονα και πιο προσωπικά. Είναι λες και η φασαρία συγκεντρώνεται, γίνεται εντονότερη, και ταυτόχρονα ευκολότερο να την αγνοήσεις. (Βοηθάει που οι σκηνές δράσης είναι τόσο ευκρινείς, συγκεκριμένες, καθηλωτικές.)

O ΧΑΚΕΡ THOR ΚΑΙ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΗΣ VIOLA DAVIS

Το βάρος πέφτει στον Χάκερ Thor και στην άμεσα κοντινή του ομάδα. Την Tang Wei του Lust, Caution, με την οποία κάθε άγγιγμα που μοιράζεται μας μεταδίδει κάτι το σαρωτικό. Την Viola Davis που κλέβει μπόλικες από τις στιγμές της ταινίας, παίζοντας μια ομοσπονδιακή πράκτορα αραιά μεν γραμμένη μα τόσο μεστή. Η πιο συγκλονιστική στιγμή της ταινίας, της ανήκει. Είναι ένα βλέμμα που καθώς χάνεται μοιάζει να διαπερνά το χωροχρονικό συνεχές, να προσγειώνεται στα τραύμα ενός άλλου τόπου, μιας άλλης στιγμής, μοιάζει να κρατά για πάντα. Τα πάντα είναι διαδρομές και συνδέσεις.

Είναι όλοι και όλες τους σώματα, πνεύματα, που κινούνται ποιητικά, σχεδόν αχρονικά, μέσα σε έναν κόσμο βαρύ, που δεν τους χωράει. Ένα στιγμιαίο βλέμμα μπορεί να κρατάει περισσότερο από ώρες, ένα άγγιγμα κλείνει μέσα του μια ζωή πάθους. (Η ταινία, όπως και όλες του Mann, είναι υπέρμετρα ρομαντική.) Οι έννοιες αυτές είναι σχετικές, όπως και χρόνος. O Mann έτσι κι αλλιώς πάντα γύριζε ιστορίες που διαδραματίζονται μέσα σε κάποιου είδους δίκτυο, με τροχιές και πλέγματα και διαδρομές που διασταυρώνονται, με αιώνιες νύχτες και με συναισθήματα έξω από συμβάσεις γραμμικής ροής του χρόνου.

Το Blackhat είναι, ναι, μια περιπέτεια που διαδραματίζεται σε 3 χώρες και 2 ηπείρους, με δράση στον ψηφιακό και τον πραγματικό κόσμο, με μια αξιαγάπητα σαχλή πλοκή που μεταπηδά με απόλυτη σοβαρότητα από πυρηνικές καταστροφές σε χρηματιστηριακά συμφέροντα κάνοντας χρήση κλισέ τύπου «ο ένας άνθρωπος που μπορεί να μας σώσει είναι στη φυλακή!». Ναι. Είναι όλα αυτά.

Αλλά όταν τα λόγια και οι πράξεις και οι εκρήξεις σβήνουν στο background, στην καρδιά του το Blackhat είναι ένα ακόμα νουάρ απόδρασης του Michael Mann, σαν όλα αυτά στα οποία έχει αφιερώσει όλη του την καριέρα, την τέχνη, την ψυχή. 35 χρόνια μετά το Thief ο κόσμος έχει αλλάξει ολοκληρωτικά, αλλά ο Mann γοητεύεται ακόμα από εκείνους που θέλουν να χαθούν στη νύχτα του.