Βιβλιοφαγικό mashup v150: Τι κάνει ένας βιβλιοθηκονόμος τον 21ο αιώνα;

Νέες κυκλοφορίες, Nobel και Booker, τι είναι δυστοπία και τι μετα-αποκαλυπτικό μυθιστόρημα, ρομπότ βιβλιοθήκης και όλα όσα χρειάζεται να ξέρετε για τον κόσμο των βιβλίων της περασμένης εβδομάδας.

ΤΑ ΡΟΜΠΟΤ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ ΚΑΙ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Στο βίντεο που θα δείτε εδώ πιο κάτω ο Tom Scott μας μιλά για τα ρομπότ-βιβλιοθηκάριους της Oodi, της υπερσύγχρονης νέας Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Ελσίνκι.

Ο αγαπημένος Tom Scott, με ένα από τα διαχρονικά πιο αγαπημένα μου κανάλια στο YouTube, μας εξηγεί τη δουλειά που κάνουν αυτά τα ρομπότ αλλά και το γιατί, παρόλη τη δημοσιότητα που τους δίνεται, δεν είναι το σημαντικότερο κομμάτι της βιβλιοθήκης.

Αν ψάχνατε έναν ύμνο στους βιβλιοθηκονόμους κάθε σύγχρονης βιβλιοθήκης ή αν δε γνωρίζατε το ρόλο τους στον 21ο πρώτο αιώνα, τότε εδώ είσαστε. Μέσα σε 4,5 λεπτά ο Tom θα σας κάνει να δείτε τις βιβλιοθήκες του σήμερα αλλιώς.

ΔΙΠΛΟ BOOKER PRIZE

Λοιπόν, αυτό δεν το περιμέναμε:

Το φετινό Booker Prize κατέληξε στα χέρια όχι ενός αλλά δύο συγγραφέων, για δύο εντελώς διαφορετικά βιβλία.

Και δεν είναι μόνο το γεγονός πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψεις τη διπλή βράβευση ενός οποιουδήποτε βραβείου σε οποιοδήποτε τομέα κι αν αποδίδεται, είναι πως οι κανόνες του Booker Prize αποκλείουν ρητά τη βράβευση δύο βιβλίων.

Αλλά ξέρετε τώρα πώς πάνε αυτά. Οι κανόνες, που άλλαξαν το 1992 μετά τη διπλή βράβευση των Michael Ondaatje και Barry Unsworth, είναι για να σπάνε, η λογοτεχνία δεν μπαίνει σε στεγανά και άλλα τέτοια κλισέ. Η επιτροπή του Booker Prize (με τον Peter Florence, δημιουργό του Hay Festival, να προεδρεύει φέτος) αποφάσισε να μοιράσει το βραβείο στο μεγάλο φαβορί Margaret Atwood για το ‘The Testaments’ και στο κρυφό αουτσάιντερ Bernardine Evaristo για το ‘Girl, Woman, Other’.

Κι αυτό παρά τις επαναλαμβανόμενες προτροπές του διευθυντή του Booker Gaby Wood πως δεν μπορούν να σπάσουν το βραβείο, πράγμα που έγινε σαφές στη συνέντευξη τύπου του ίδιου μετά την ανακοίνωση της απόφασης της επιτροπής. Προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη για διόρθωση του ιστορικού λάθους του βραβείου να τιμήσει πίσω στο 1986 το ‘The Old Devils’ του Kingsley Amis αντί για το ‘The Handmaid’s Tale’ της Atwood και στην diverse φωνή της Evaristo, η επιτροπή μάλλον βλάπτει με την επιλογή της τον ίδιο το θεσμό του Booker Prize.

Η Atwood κερδίζει το βραβείο για δεύτερη φορά μετά το ‘The Blind Assassin’ το 2000 και γίνεται έτσι η τέταρτη συγγραφέας που έχει κερδίσει 2 φορές το Booker (Peter Carey, J. M. Coetzee, Hilary Mantel οι άλλοι τρεις), ενώ στα 79 της χρόνια γίνεται η μεγαλύτερη σε ηλικία νικήτρια του βραβείου. Από την άλλη, η Evaristo είναι η πρώτη μαύρη γυναίκα και η πρώτη μαύρη Βρετανίδα συγγραφέας στην οποία αποδίδεται το βραβείο.

Για το βιβλίο της Atwood έχουμε μιλήσει ήδη αρκετά και έρχεται στα ελληνικά τον προσεχή Μάρτιο, αλλά το ‘Girl, Woman, Other’ της Evaristo είναι μια ιστορία που αφηγούνται οι φωνές 12 διαφορετικών χαρακτήρων, στην πλειοψηφία τους μαύρες γυναίκες, ένα μυθιστόρημα που εξερευνά τους χαρακτήρες μέσα στη σύγχρονη Βρετανία, ένα πολυφωνικό έργο για το ρατσισμό, τον σεξισμό, τα στερεότυπα, τον φεμινισμό και την εποχή μας.

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Με άλλη μια σπουδαία κυκλοφορία από τις Εκδόσεις Δώμα ξεκινάμε αυτή την εβδομάδα την αναφορά μας για τα νέα βιβλία των ελληνικών βιβλιοπωλείων. Το ‘Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες’ (‘Where the Crawdads Sing’, 2018) της Delia Owens, σε μετάφραση Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, είναι ένα mega-bestseller που έχει πουλήσει 1,500,000 αντίτυπα στην Αμερική και όχι τυχαία.

Το βιβλίο διαδραματίζεται σε 2 ξεχωριστά χρονικά πλαίσια που μπλέκονται σιγά σιγά στην πορεία της ιστορίας. Το πρώτο από αυτά περιγράφει τη ζωή και τις περιπέτειες της νεαρής Κάια, που απομονώνεται όλο και περισσότερο σε έναν βάλτο της Βόρειας Καρολίνα από το 1952 και έπειτα. Το δεύτερο ακολουθεί την έρευνα της δολοφονίας του Τσέις Άντριους, ενός ντόπιου σελέμπριτι του Μπάρκλι Κόουβ, μιας παραλιακής πόλης της περιοχής. Δολοφονία για την οποία πολλοί υποψιάζονται την Πιτσιρίκα του Βάλτου.

Ξεκίνημα και για τη νέα σεζόν των Εκδόσεων Ψυχογιός, που μας φέρνουν τρία ενδιαφέροντα νέα αναγνώσματα αυτή την εβδομάδα.

Το ‘Θρύλος’ (‘Legendary’, 2018), σε μετάφραση Πηνελόπης Τριαδά, είναι το δεύτερο μέρος της τριλογίας της Stephanie Garber, μια ιστορία που κινείται γύρω από το θρυλικό παιχνίδι Καραβάλ και την αναζήτηση δύο αδελφών, της Τέλα και της Σκάρλετ, του αληθινού ονόματος του Άρχοντα του Κάραβαλ, Λέτζεντ.

Το κωμικό ‘Ο εκατοντάχρονος που ανέβηκε στο αερόστατο και εξαφανίστηκε’ (‘The Accidental Further Adventures of the Hundred-Year-Old Man’, 2018) του Jonas Jonasson, σε μετάφραση Ξενοφώντα Παγκαλιά, είναι το sequel των περιπετειών του υπεραιωνόβιου Άλαν, που αυτή τη φορά μπλέκεται μαζί με τον κολλητό του Γιούλιους σε καταστάσεις που τους φέρνουν μπλεγμένους με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, τον Ντόναλντ Τραμπ και την Άνγκελα Μέρκελ.

Τέλος, το ιστορικό μυθιστόρημα ‘Το εργαστήριο με τις κούκλες’ (‘The Doll Factory’, 2019) της Elizabeth Macneal, σε μετάφραση Μιχάλη Μακρόπουλου, μας ταξιδεύει στο Λονδίνο του 1850, εκεί που θα συναντηθούν η ονειροπόλα Άιρις και ο συλλέκτης Σίλας. Κι ενώ η συνάντηση για την Άιρις είναι μια ασήμαντη στιγμή, για τον Σίλα η όμορφη Άιρις γίνεται εμμονή. Ταυτόχρονα ο ζωγράφος Λούις Φροστ ζητά από την Άιρις να ποζάρει για έναν πίνακά του κι εκείνη δέχεται υπό τον όρο να τη μάθει να ζωγραφίζει.

ΕΚΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Τέσσερα βιβλία εντός και τέσσερα βιβλία εκτός των τειχών σήμερα, έτσι για ισορροπία. Για πάμε να τα δούμε ένα ένα, ξέρετε τώρα πια τη διαδικασία.

‘Olive, Again’ της Elizabeth Strout, στο οποίο η συγγραφέας επιστρέφει στην πρωταγωνίστριά της Olive Kitteridge 11 χρόνια μετά το πρώτο βιβλίο, με δεκατρείς διασυνδεδεμένες ιστορίες που αφορούν την Olive, τους γείτονές της και την πόλη της, το Crosby του Maine.

‘Your House Will Pay’ της Steph Cha, με δύο οικογένειες, οι Park και οι Matthews, η καθεμιά με τους δικούς της δαίμονες και τις δικές τους εσωτερικές διαμάχες, να συγκρούονται με φόντο ένα σοκαριστικό έγκλημα στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του ’90.

‘Curious Toys’ της Elizabeth Hand, όπου ένα νεαρό κορίτσι με το ψευδώνυμο Pin ντύνεται σαν αγόρι για να τριγυρίσει στο λούνα παρκ που ο μπαμπάς της λέει το μέλλον, όταν ο δρόμος της διασταυρώνεται με τον τρελό καλλιτέχνη Henry Darger στο κυνήγι ενός serial killer που τρομοκρατεί το Σικάγο του 1915.

‘Fireborn’ της Rosaria Munda, όπου μετά από μια βίαιη επανάσταση ένα αριστοκρατικό αγόρι και ένα κορίτσι ταπεινής καταγωγής γίνονται φίλοι και η σχέση τους εξελίσσεται καθώς μεγαλώνουν και γίνονται ανταγωνιστικοί ιππευτές δράκων, με τα πράγματα να περιπλέκονται όταν επιστρέφει η χαμένη οικογένεια του αγοριού.

Ο ΑΠΟΗΧΟΣ ΔΥΟ ΝΟΜΠΕΛ

Μπορεί να μιλήσαμε για τους 2 νέους Νομπελίστες εκτεταμένα μετά την ανακοίνωση των ονομάτων τους την περασμένη Πέμπτη, αλλά φυσικά και δε θα αφήσουμε να λήξει εκεί το θέμα. Ποιες οι αντιδράσεις του λογοτεχνικού κόσμου λοιπόν για τις βραβεύσεις των Olga Tokarczuk και Peter Handke; Αντιδιαμετρικά αντίθετες, φίλες μου και φίλοι.

Ως μια άκρως προβληματική επιλογή χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό η συγγραφική κοινότητα τη βράβευση του Αυστριακού Handke, ο οποίος στήριξε πολλές φορές δημόσια τον εγκληματία πολέμου Slobodan Milosevic και αρνείται τη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα. Η PEN America, οργανισμός για την υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου, εξέδωσε ανακοίνωση λίγες ώρες μετά τη βράβευση του Handke στην οποία σημειώνει τη βαθιά λύπη της για την επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας λέγοντας πως “σε μια στιγμή ανόδου του εθνικισμού, αυταρχικών ηγεσιών και εκτενούς παραπληροφόρησης σε όλο τον κόσμο, η λογοτεχνική κοινότητα άξιζε καλύτερα από αυτό”. Σε παρόμοια ανακοίνωση προχώρησε και η PEN International.

Στον Guardian ο συγγραφέας Hari Kunzru δήλωσε πως ο Handke είναι μια προβληματική επιλογή για μια επιτροπή των Νόμπελ που προσπαθεί να επαναφέρει τα βραβεία μετά από τα πρόσφατα σκάνδαλα. “Είναι ένας καλός συγγραφέας, που συνδυάζει την ισχυρή διορατικότητα με τη σοκαριστική ηθική τύφλωση”, συμπλήρωσε.

Οι New York Times χαρακτηρίζουν τον Handke “Bob Dylan των υπερασπιστών της γενοκτονίας”, οι The Times χαρακτηρίζουν ποταπή την απόφαση (ολόκληρο το κείμενο σε paywall) και η Politico μιλά για σκανδαλώδη απόφαση.

Η επιλογή της Olga Tokarczuk θεωρήθηκε από όλους μια ευχάριστη έκπληξη από την Ακαδημία, με τα έργα της να προσφέρουν ποικιλία λογοτεχνικών ειδών και τη φεμινιστική της οπτική να είναι μια φρέσκια ματιά που απελπισμένα χρειαζόταν το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η βράβευσή της όμως μπήκε δυστυχώς σε δεύτερη μοίρα, μιας και η συνολική εικόνα για τα Νόμπελ 2018 και 2019 δεν είναι σίγουρα η καλύτερη. Στο Paris Review πάντως η Αμερικανίδα μεταφράστρια της Tokarczuk έγραψε πως το Νόμπελ Λογοτεχνίας φτιάχτηκε για τη συγγραφέα.

Μετά από τις δηλώσεις της Ακαδημίας πως θα κινηθεί στο μέλλον μακρύτερα από την Ευρώπη, είχαμε 2 νικητές από… την Ευρώπη. Κάτι που σχολιάζει στο κείμενό του και ο Guardian, που επισημαίνει τον περιορισμένο ορίζοντα του βραβείου (και εξερευνά μερικά από τα ονόματα εκτός Ευρώπης που θα μπορούσαν να έχουν ακουστεί στην ανακοίνωση της περασμένης Πέμπτης).

Στο ίδιο μήκος κύματος και τα κείμενα των Electric Literature (“φέτος το βραβείο επέστρεψε και σύμφωνα με τις επιλογές του η Ακαδημία δεν έμαθε τίποτα”) και Quartz (“το βραβείο φέτος απέδειξε πως η ακαδημία προσπάθησε να περπατήσει και προς τις δύο κατευθύνσεις, αλλά του χρόνου θα πρέπει να επιλέξει μόνο έναν δρόμο μπροστά”). Εμείς εδώ θα είμαστε και τότε.

AND NOW, THIS

Ετούτος εδώ ο κύριος ονομάζεται Motofuyu Okochi και αυτό που μας δείχνει είναι το χαμένο κεφάλαιο από το The Tale of Genji, το κλασικό Ιαπωνικό έργο της συγγραφέα Murasaki Shikibu που γράφτηκε τον 11ο αιώνα και θεωρείται το πρώτο μυθιστόρημα του κόσμου.

Το βιβλίο που ολοκληρώθηκε γύρω στο 1010 περιέγραφε τις αισθηματικές και πολιτικές ιστορίες του Genji, γιου ενός αυτοκράτορα και αποτελούνταν από 54 κεφάλαια των οποίων μόνο τα 4 διασώζονταν μέχρι σήμερα. Το σημαντικό χειρόγραφο βρέθηκε ανάμεσα στα κειμήλια της οικογένειας του Okochi.

Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟ #INSTAVIVLIO

Εσείς τι διαβάζετε αυτή την εβδομάδα; Φωτογραφίστε τα βιβλία σας, ανεβάστε τα στο Instagram με το hashtag #instavivlio και ίσως δείτε τον εαυτό σας στο Βιβλιοφαγικό mashup την επόμενη φορά.

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

Η Ειρήνη ρωτά, “Μπορείς να μας ξεκαθαρίσεις τις διαφορές μεταξύ dystopian, apocalyptic και post-apocalyptic βιβλίων; Παρότι ακούμε συνέχεια αυτούς τους όρους, δεν είμαι σίγουρη πως ξέρω να τα ξεχωρίζω.”

Φίλη Ειρήνη, ευχαρίστως να τα ξεκαθαρίσουμε εδώ μαζί όλα αυτά. Δεν είναι δύσκολο, θεωρητικά μιλώντας.

Ως dystopia αναφέρεται ένα βιβλίο το οποίο περιγράφει έναν εφιαλτικό κόσμο. Συνήθως σε αυτά τα βιβλία παρουσιάζονται οι πολιτικές και κοινωνικές δομές αυτού του κόσμου, ενώ είναι αρκετές φορές που ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι αυτός που ανακαλύπτει πως κάτω από την επιφανειακή τελειότητα και ισορροπία του κόσμου κρύβεται κάτι σκοτεινό. Η καταπίεση σε κάθε της μορφή βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε δυστοπικής ιστορίας. Τα ‘Brave New World’ του Aldous Huxley, ‘Fahrenheit 451’ του Ray Bradbury, ‘The Handmaid’s Tale’ της Margaret Atwood και ‘The Hunger Games’ της Suzanne Collins είναι χαρακτηριστικά δείγματα dystopian λογοτεχνίας.

Ως apocalyptic αναφέρεται ένα βιβλίο που περιγράφει έναν κόσμο υπό κατάρρευση. Περιλαμβάνουν από φυσικές καταστροφές και εισβολές εξωγήινων μέχρι πυρηνικούς πολέμους και θανατηφόρους ιούς. Αρκετές φορές επικεντρώνονται σε ιστορίες ατόμων που προσπαθούν να επιβιώσουν ενώ η ζωή γύρω τους παύει να υπάρχει όπως τη γνωρίζουν μέχρι τότε. Τα ‘The War of the Worlds’ του H. G. Wells και ‘World War Z’ του Max Brooks είναι χαρακτηριστικά δείγματα apocalyptic λογοτεχνίας.

Ως post-apocalyptic αναφέρεται ένα βιβλίο που περιγράφει τον κόσμο μετά την κατάρρευση. Επικεντρώνεται συχνά σε επιζώντες και στην προσπάθειά τους να παραμείνουν ζωντανή σε έναν αφιλόξενο, διαφορετικό κόσμο. Σε αυτά τα βιβλία ο χρόνος απόστασης από το τέλος του κόσμου διαφέρει σε μεγάλο βαθμό, με κάποια έργα να ακολουθούν λίγες μέρες ή και ώρες μετά την αποκάλυψη, ενώ σε άλλα να παρακολουθούμε τον νέο κόσμο αιώνες μετά. Τα ‘The Road’ του Cormac McCarthy, ‘Bird Box’ του Josh Malerman, ‘Station Eleven’ της Emily St. John Mandel και ‘Metro 2033’ του Dmitry Glukhovsky είναι χαρακτηριστικά δείγματα post-apocalyptic λογοτεχνίας.

Συχνά όμως τα παραπάνω είδη μπλέκονται και είναι δύσκολο μερικά βιβλία να τα κατατάξει κάποιος επαρκώς, ενώ άλλα έργα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν και στο είδος του τρόμου. Τα καλύτερα παραδείγματα για όλα αυτά είναι το ‘The Stand’ του Stephen King και το ‘The Passage’ του Justin Cronin, βιβλία που μιλούν για το τέλος του κόσμου αλλά και την επόμενη μέρα, ενώ προσθέτουν στο μείγμα τους και κάμποσα στοιχεία τρόμου.

Έχετε οποιαδήποτε ερώτηση για τα βιβλία; Ψάχνετε προτάσεις για ένα συγκεκριμένο είδος ή μια συγκεκριμένη διάθεση; Θέλετε να μάθετε κάτι για συγγραφείς ή για εκδοτικούς; Για τη λογοτεχνία γενικότερα; Θέλετε στοιχεία, αριθμούς, ονόματα, λίστες; Το βιβλιοφαγικό mashup έχει τις απαντήσεις, αρκεί να κάνετε τις ερωτήσεις.

Συμπληρώστε τη φόρμα παρακάτω και ίσως η δική σας ερώτηση να απαντηθεί σε μια από τις επόμενες Δευτέρες της στήλης μας. Περιμένουμε τις ερωτήσεις σας!

RANDOM LINKS

Δεν πειράζει αν δεν διαβάσετε πρώτα το βιβλίο πριν δείτε την ταινία, ένας δείκτης λογοτεχνικών τεχνασμάτων, ο Philip Pullman για την παιδική λογοτεχνία και τους κριτικούς που τον σιχαίνονται, για ποιον είναι τα φεμινιστικά βιβλία για μωρά, η κλιματική λογοτεχνία φαντάζεται ένα μέλλον πέρα από την κλιματική κρίση, για τα 2 χρόνια της λογοτεχνίας του #MeToo, για τον γίγαντα των Κενυατικών γραμμάτων Ngugi wa Thiong’o, να πώς μετατρέπονται τα βιβλία σε ταινίες, ο Joe Hill για το πώς είναι να στέκεται στη σκιά του διάσημου πατέρα του, νέα στοιχεία δείχνουν πως οι αναγνώστες κόμικς αφήνουν πίσω τους υπερήρωες και πώς τα κόμικς βοήθησαν την κόρη μου να αποδεχτεί την υπερήρωα που κρύβεται μέσα της, 4 ελληνικά παιδικά βιβλία στα White Ravens 2019, η Τιφλίδα της Γεωργίας ανακηρύχθηκε σε Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου για το 2021, αποκρυπτογραφώντας τα μεσαιωνικά μυστικά ενός προσευχητάριου, η πολιτιστική ιστορία της Nancy Drew και ποια ήταν τελικά η Nancy Drew, οι φετινοί φιναλίστ των National Book Awards της Αμερικής, το πρώτο λογοτεχνικό φεστιβάλ στη Μοσούλη μετά από 5 χρόνια, για τα 75 χρόνια του ‘Goodnight Moon’, οι 10 καλύτερες συλλογές διηγημάτων της δεκαετίας, η επιστημονική φαντασία ως φακός στους πολέμους του μέλλοντος.

ΚΑΙ ΤΑ 150 ΒΙΒΛΙΟΦΑΓΙΚΑ MASHUPS ΕΔΩ

***

Και μην ξεχνάς! Αν κι εσύ δεν έχεις βγει ακόμα από το μυαλό του John Malkovich, άκου το POP για τις Δύσκολες Ώρες με καλεσμένο τον ίδιο τον θρυλικό ηθοποιό.