Βιβλιοφαγικό mashup v144: Τι είναι το bookshaming και πώς επιδρά στην αγορά του βιβλίου

Καλωσήρθατε στον Σεπτέμβριο των βιβλίων με το Βιβλιοφαγικό mashup που θα σας μιλήσει για αναγνωστικές δημοσκοπήσεις, την αγωνία για την εύρεση του επόμενου καλού βιβλίου, τη βραχεία λίστα ενός μεγάλου βραβείου και την animated μεταφορά ενός γνωστού διηγήματος επιστημονικής φαντασίας.

Ο ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Με μια πολύ ενδιαφέρουσα νέα έρευνα που έγινε στη Βρετανία θα ασχοληθούμε τώρα. Η έρευνα του Capital Crime, τα αποτελέσματα της οποίας ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, ανακάλυψε 2 σημαντικά στοιχεία.

Ένα) Το 72% των ερωτηθέντων που διαβάζουν τουλάχιστον μερικές φορές την εβδομάδα είπε πως υπάρχει σνομπισμός στο πώς ο εκδοτικός κόσμος επιλέγει και προωθεί συγκεκριμένα βιβλία.

Δύο) Το 38% των γυναικών και το 32% των ανδρών αναγνωστών είπε πως τους έχει γίνει κριτική για τις αναγνωστικές τους επιλογές ως “εμπορικές” ή ως “σκουπίδια”.

Η βιομηχανία του βιβλίου λοιπόν, αλλά και οι άλλοι αναγνώστες, κάνουν ένα μεγάλο μέρος των αναγνωστών να αισθάνεται άσχημα για τα βιβλία που επιλέγουν. Ο αναγνωστικός ελιτισμός στη Βρετανία ξεκινά από τα ψηλά και περνά στους βιβλιόφιλους. Ένα τρομερό 88% των ερωτηθέντων δήλωσε πως τα λογοτεχνικά φεστιβάλ θα έπρεπε να καλούν περισσότερους εμπορικούς συγγραφείς.

Η έρευνα είναι μια καλή ευκαιρία να πούμε μερικά πραγματάκια και για την ελληνική βιβλιοφιλική κοινότητα. Εδώ μπορεί να μην υπάρχει εμφανής σνομπισμός από τον εκδοτικό κόσμο, αλλά ο αναγνωστικός ελιτισμός (όπως έχουμε ξαναπεί εδώ στο mashup) έχει γιγαντωθεί. Χαλαρά σχολιάκια για “σκουπίδια” που δε χωράνε σε “σοβαρές συζητήσεις” για τα βιβλία, στοχοποίηση αναγνωστών με βάση τα βιβλία που επιλέγουν να διαβάζουν και συχνότατοι καυγάδες μεταξύ βιβλιόφιλων είναι σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση η πραγματικότητα στα social media, πάντα με θέμα τις επιλογές των άλλων.

“Ο αναγνωστικός ελιτισμός είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικού βιβλιοφιλικού κόσμου. Η (μεγάλη) μερίδα του κόσμου που πιστεύει πως υπάρχουν βιβλία που θα έπρεπε κανείς να διαβάζει απαραίτητα και άλλα που δε θα έπρεπε καν να υπάρχουν, κάνει αρκετή ζημιά στη συζήτηση γύρω από τη λογοτεχνία. Επιπρόσθετα, αποτελεί μια σημαντική τροχοπέδη στην προσέγγιση νέων αναγνωστών και δίνει μια λανθασμένη αντίληψη για το τι είναι και το τι μπορεί να πετύχει η ανάγνωση στη ζωή ενός ανθρώπου. Άλλωστε τα βιβλία δεν έχουν μόνο μια πλευρά και κανείς δεν μπορεί να δρα ως βελόνα της αναγνωστικής πυξίδας όλων.” Αυτά είχαμε γράψει εδώ μερικούς μήνες πριν και επιβεβαιώνονται στο ακέραιο σχεδόν σε κάθε online συζήτηση γύρω από τα βιβλία.

Το μόνο που επιτυγχάνουν οι οπαδοί της ρητορικής του αναγνωστικού ελιτισμού είναι να τοποθετούν τους αναγνώστες σε ξεχωριστά κουτάκια, σε δύο ταχύτητες, στους εμείς και στους εσείς. Είναι καιρός να αφήσουμε πίσω μας αυτούς τους άχρηστους και ανόητους διαχωρισμούς.

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

Ο Ορέστης ρωτά, “Με ποιον τρόπο να επιλέγω ανάμεσα στα βιβλία ενός συγγραφέα; Κάθε φορα που πάω να διαβάσω ένα βιβλίο ενός καινούργιου για εμένα συγγραφέα με πιάνει πονοκέφαλος ποιο από τα βιβλία του να επιλέξω, ποιο θα ήταν το χαρακτηριστικότερο και πιο ενδιαφέρον βιβλίο που έχει γράψει, έτσι ώστε πρώτον να μην χάσω τον χρόνο μου με κάποιο μέτριο βιβλίο και δεύτερον να μην απογοητευτώ από τον συγγραφέα απορρίπτοντας μελλοντικές προσεγγίσεις στο έργο του. Μακάρι να είχα χρόνο να διαβάζω ολόκληρη τη δουλειά όλων των δημοφιλών συγγραφέων, αλλα είναι πάρα πολλοί αυτοί που θεωρώ σημαντικούς και είναι πρακτικά αδύνατον να γίνει αυτό”.

Φίλε Ορέστη, να μια ερώτηση που δεν περίμενα να απαντήσω εδώ στο mashup. Για πάμε όμως να την ξεπακετάρουμε και να δούμε τι μπορούμε να πούμε.

Βρίσκεσαι στο κυνήγι των καλύτερων βιβλίων των καλύτερων συγγραφέων. Από τη μια πλευρά αυτό είναι φυσιολογικό: Υπάρχουν τόσα πολλά βιβλία εκεί έξω που όλοι μας προσπαθούμε να αντλήσουμε όσο περισσότερη ικανοποίηση μπορούμε από τον πεπερασμένο αριθμό των αναγνωσμάτων που μας αναλογούν. Κανείς δε θέλει, θεωρητικά, να εξαντλήσει τον ελεύθερό του χρόνο σε απογοητευτικές ιστορίες.

Όμως για ακόμη μια φορά αυτή η λογική παίρνει μια λανθασμένη στροφή. Δεν υπάρχουν βιβλία που είναι Καλά, άλλα που είναι Μέτρια και άλλα που είναι Κακά. Δεν υπάρχει κάποια αόρατη οικουμενική ζυγαριά που αποφασίζει για την ποιότητα ενός βιβλίου. Δεν υπάρχει canon, ευτυχώς. Υπάρχει μόνο η εμπειρία που ο κάθε αναγνώστης αποκομίζει από το κάθε ανάγνωσμα. Αν λοιπόν δεν ανοίξεις ένα βιβλίο, πώς θα ξέρεις αν θα σου φανεί αριστούργημα, βαρετό, ικανοποιητικό ή ό,τι-χειρότερο-διάβασες-ποτέ;

Τα βιβλία που δε μας αρέσουν είναι το ίδιο χρήσιμα με τα βιβλία που μας αρέσουν. Διαμορφώνουν τη σχέση μας με την τέχνη, την προσωπικότητά μας, την ίδια την προσέγγισή μας στην ανάγνωση. Μην τα φοβάσαι τόσο. Δε θα σε πειράξουν καθόλου, θα βγεις καλύτερος από την επαφή σου μαζί τους.

Το “πιο ενδιαφέρον βιβλίο” ενός συγγραφέα δε θα στο πει το Goodreads. Ούτε η άποψη ενός ατόμου. Θα το ανακαλύψεις μόνος σου ρίχνοντας μια ματιά σε όλα τα στοιχεία που μπορείς να βρεις για αυτό. Η υπόθεσή του, οι κριτικές του, οι γνώμες των αναγνωστών που γνωρίζεις προσωπικά είναι όλα απολύτως έγκυροι τρόποι για να αποφασίσεις αν θα ασχοληθείς μαζί του.

Μην απογοητεύεσαι συνολικά για το έργο ενός συγγραφέα διαβάζοντας μόνο ένα από τα έργα του, αλλά ακόμη κι αν αυτό συμβεί, δεν πειράζει. Υπάρχουν εκατομμύρια συγγραφείς να ανακαλύψεις, κι ας μην είναι μόνο αυτοί που “θεωρείς σημαντικοί”. Είπαμε, το canon πέθανε. Η ιδέα πως όλοι θα *πρέπει* να έχουμε διαβάσει τους ίδιους πεθαμένους συγγραφείς για να είμαστε σωστοί, καλοί αναγνώστες είναι περισσότερο ξεπερασμένη και από τον Οφιούχο ως μέρος του ζωδιακού κύκλου.

Όλοι έχουμε το άγχος του επόμενου αναγνώσματος, άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο. Μην ψάχνεις όμως το ιδανικό βιβλίο. Πιάσε το πρώτο που θα σου κάνει κλικ. Ξεκίνησέ το. Αν δε σου αρέσει, προχώρα στο επόμενο χωρίς να τυραννιέσαι. Δεν υπάρχει χρόνος για βιβλία που δε μας αρέσουν άλλωστε. Αν σου αρέσει, τζάκποτ.

Έχετε οποιαδήποτε ερώτηση για τα βιβλία; Ψάχνετε προτάσεις για ένα συγκεκριμένο είδος ή μια συγκεκριμένη διάθεση; Θέλετε να μάθετε κάτι για συγγραφείς ή για εκδοτικούς; Για τη λογοτεχνία γενικότερα; Θέλετε στοιχεία, αριθμούς, ονόματα, λίστες; Το βιβλιοφαγικό mashup έχει τις απαντήσεις, αρκεί να κάνετε τις ερωτήσεις.

Συμπληρώστε τη φόρμα παρακάτω και ίσως η δική σας ερώτηση να απαντηθεί σε μια από τις επόμενες Δευτέρες της στήλης μας. Περιμένουμε τις ερωτήσεις σας!

AND NOW, THIS

Αυτό το Σαββατοκύριακο όσοι βρίσκεστε στην Αθήνα περάστε μια βόλτα από το πρώτο Athens Art Book Fair, το ανεξάρτητο εγχείρημα καλλιτεχνών που ασχολείται αποκλειστικά με τις εικαστικές εκδόσεις. Φανζινάδες, εκδότες, εικαστικοί, διανομείς παρουσιάζουν και αναδεικνύουν τα Art Book τους, ενώ εργαστήρια, παρουσιάσεις και ομιλίες προσθέτουν το δικό τους κομμάτι στην εγχώρια κοινότητα του καλλιτεχνικού εντύπου.

Στο Facebook event και στο site του Athens Art Book Fair θα βρείτε όλες τις πληροφορίες για το διήμερο. Στοά Καΐρη στο Μοναστηράκι, 7 και 8 Σεπτεμβρίου.

Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟ #INSTAVIVLIO

Λίγη ακόμη άμμος, λίγη ακόμη θάλασσα, όσο πλησιάζουμε σιγά σιγά στο φθινόπωρο. Φυσικά πάντα με βιβλία, όπως εμείς και οι bookstagrammers του #instavivlio ξέρουμε καλύτερα.

Η SHORTLIST ΤΟΥ BOOKER PRIZE

Θυμόσαστε που τον Ιούλιο, όταν είχαμε δει τη longlist του Booker Prize, είχα προβλέψει πως φέτος το βραβείο θα πάει στα χέρια της Valeria Luiselli για το ‘Lost Children Archive’; Ναι, κοιτάξτε, σχετικά με αυτό…

Ανακοινώθηκε χτες η shortlist του βιβλίου και, έκπληξη, η Luiselli δε βρίσκεται ανάμεσα στα 6 ονόματα που θα παλέψουν μέχρι το τέλος για το βραβείο. Μπορεί να απέτυχα στην πρόβλεψή μου αλλά σας είχα προειδοποιήσει να μην το παίξετε στο στοίχημα. Αν δε με ακούσατε και χάσατε ήδη μερικά ευρώ, τι να κάνουμε, tough luck.

Στη shortlist λοιπόν πρωταγωνιστεί η Margaret Atwood με το sequel του ‘The Handmaid’s Tale’ (που βγαίνει στα βιβλιοπωλεία σε μερικές ημέρες), υπάρχουν ακόμη τα δυνατά ονόματα των Salman Rushdie και Elif Shafak, το δεύτερο μυθιστόρημα του Chigozie Obioma που γνωρίσαμε πριν μερικά χρόνια και στην Ελλάδα με το ‘Οι ψαράδες’, τη Βρετανονιγηριανή Bernardine Evaristo και το μονόλογο σε μια πρόταση 1,000 σελίδων της Lucy Ellmann, άνετα το πιο ενδιαφέρον από άποψη φόρμας βιβλίο της εξάδας.

Εκτός της Valeria Luiselli έξω από τη shortlist βρίσκονται μεταξύ άλλων και οι Jeanette Winterson, Max Porter και Deborah Levy.

Αναλυτικά:

• The Testaments by Margaret Atwood

• Ducks, Newburyport by Lucy Ellmann

• Girl, Woman, Other by Bernardine Evaristo

• An Orchestra of Minorities by Chigozie Obioma

• Quichotte by Salman Rushdie

• 10 Minutes 38 Seconds in This Strange World by Elif Shafak

Καθαρό φαβορί δεν υπάρχει, αν και η Ellmann φαίνεται να παίρνει ένα μικρό προβάδισμα στα στοιχηματζίδικα που προσφέρουν αποδόσεις για το βραβείο. Αναμονή μέχρι τις 14 Οκτωβρίου για να μάθουμε τον νικητή.

ΤΟ ΑΥΓΟ

Πριν τη δημοφιλία που έδωσε το μυθιστόρημα (και στη συνέχεια η κινηματογραφική μεταφορά του) ‘The Martian’, ο Andy Weir ήταν κυρίως γνωστός για το διήγημά του με τίτλο ‘The Egg’. Το διήγημα εκδόθηκε το 2009 στο site Galactanet, εκεί όπου μπορείτε να το διαβάσετε και τώρα στο πρωτότυπο ή και στα ελληνικά, αφού οι φανς έχουν μεταφράσει την ιστορία σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

Η ιστορία του Weir ασχολείται με μια συζήτηση που γίνεται στη μετά θάνατον ζωή και αυτό είναι το μοναδικό που χρειάζεται να ξέρετε πριν τη διαβάσετε. Εκτός όμως από την ανάγνωση, η ιστορία έχει μετατραπεί πολλές φορές και σε μικρού μήκους ταινίες. Με μια αναζήτηση στη Google ή στο YouTube θα βρείτε αρκετές από αυτές, κάποιες από τις οποίες υπάρχουν και με ελληνικούς υπότιτλους.

Όμως εδώ σας έχω μια animated μεταφορά που επιχείρησε λίγες μέρες πριν το Kurzgesagt και μπορείτε να δείτε στο παρακάτω βίντεο. Εμένα μου άρεσε, αλλά εγώ είμαι φαν του καναλιού στο YouTube. Εσάς πώς σας φαίνεται;

RANDOM LINKS

Θα έπρεπε όλοι μας να διαβάζουμε περισσότερη Ursula Le Guin, για την απόρριψη στην πορεία κάθε συγγραφέα, ο Kurt Vonnegut πραγματικά μισούσε τα όπλα, το μυαλό μας δεν ξεχωρίζει μεταξύ audiobooks και διαβάσματος, όταν το κοινό φοβόταν πως τα βιβλία της βιβλιοθήκης μπορούν να μεταδώσουν φονικές αρρώστιες, για την Becky Chambers και το μέλλον της επιστημονικής φαντασίας, πώς είναι να συλλέγεις διαφορετικές εκδόσεις ενός συγκεκριμένου βιβλίου, πώς τα κόμικς έγιναν μια διέξοδος για τη γυναικεία ντροπή, οι καλές προτάσεις είναι ο λόγος που διαβάζουμε, η λογοτεχνία του φανταστικού και ο κίνδυνος των σπαθιών, βιβλία του Χάρι Πότερ αφαιρέθηκαν από Καθολικό σχολείο μετά τη σύσταση “εξορκιστών”, τι συνέβη στα βιβλιοπωλεία Barnes & Noble, γιατί απορρίφθηκε στη Βρετανία η πρόταση για ένα αναμνηστικό νόμισμα της Enid Blyton, ο Alan Moore για την τέχνη του William Blake, τι μας έμαθε το ‘It’ του Stephen King για τη μορφή των ιστοριών, που σταματά ο ερασιτέχνης αναγνώστης και που ξεκινά ο επαγγελματίας κριτικός, η ανάλυση 3,500,000 βιβλίων έδειξε πως περιγράφουμε τις γυναίκες από την εμφάνιση και τους άντρες από την ηθική, για τις χαμένες γυναίκες ντετέκτιβ της αστυνομικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα, πώς οι συγγραφείς της εβραϊκής γλώσσας επηρέασαν τους μύθους του Βασιλιά Αρθούρου, μπορείς να γράψεις ομαδικά ένα μυθιστόρημα, αντιμετωπίζοντας τον εθισμό στην αστυνομική λογοτεχνία, η Αφρικανική ιστορία του Booker Prize, για τη γλώσσα της κριτικής βιβλίων, οι συγγραφείς που δίνουν πνοή ζωής στη λογοτεχνία της Ουγκάντα, το ξεχασμένο έπος του Vasily Grossman, η χαρά του να διαβάζεις στην πισίνα ενός μοτέλ, πώς χρησιμοποιώ τεχνητή νοημοσύνη για να γράψω το επόμενο μυθιστόρημά μου.

ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΦΑΓΙΚΑ MASHUPS