CODA: Όταν κυκλοφόρησε η ταινία της χρονιάς δεν ασχολήθηκε κανείς. Γιατί;

Τι είναι η αγορά του CODA από την Apple για το ποσό-ρεκόρ των 25 εκατομμυρίων δολαρίων; Μια ελπιδοφόρα κίνηση που δείχνει πως υπάρχει λαμπρό μέλλον για το ανεξάρτητο σινεμά; Ή μια κίνηση παραλογισμού στην εποχή της τιτανομαχίας των streaming corporations;

Το CODA, ένα ανεξάρτητο αμερικάνικο ριμέικ της μεγάλης γαλλικής επιτυχίας Οικογένεια Μπελιέ, έκανε πρεμιέρα στο περσινό Σάντανς, ένα Φεστιβάλ που παραδοσιακά τροφοδοτεί το Χόλιγουντ με νέα πρόσωπα και με κατά κανόνα δραματικά τακτοποιημένες ιστορίες που όλο και προς κανά Όσκαρ στοχεύουν όταν έρθει η ώρα.

Στο Σάντανς προσγειώνονται κάθε χρόνο όλοι οι μεγάλοι Αμερικανοί διανομείς με κρυφή ελπίδα να ανακαλύψουν τον επόμενο Soderbergh ή τον επόμενο Damien Chazelle αλλά με ρεαλιστικό στόχο να βρουν και να αγοράσουν έστω το επόμενο Little Miss Sunshine.

Οτιδήποτε από τα δύο θα λειτουργήσει.

Το Σάντανς εν μέσω πανδημίας

Πέρσι το Σάντανς έγινε σε μεγάλο βαθμό online εν μέσω πανδημίας (υπήρξαν και κάποιες προβολές στη Γιούτα, όπως και σε drive-in σινεμά σε όλη τη χώρα) κι αυτό ήταν ίσως ένας παράγοντας που συνέβαλε στο να δημιουργηθεί ένα ακόμα πιο εσωτερικό, κλειστό σύστημα ανάμεσα στο προϊόν και τους αγοραστές. Έτσι κι αλλιώς σε ένα Φεστιβάλ τα πράγματα λειτουργούν περίεργα, μιλάμε σε κάθε περίπτωση για μια τεχνητή φούσκα μες στην οποία ζεις (είτε ως κοινό, είτε ως δημοσιογράφος, είτε ως αγοραστής, είτε ως καλλιτέχνης) για ένα σύνολο ημερών κατά τη διάρκεια των οποίων ο έξω κόσμος είναι λίγο σα να μην υπάρχει. Όταν το μεγάλο μέρος των προβολών και της επικοινωνίας γίνονται online, η αίσθηση παραμόρφωσης είναι ακόμα εντονότερη.

Κοινώς, είναι ακόμα πιο δύσκολο να έχεις αληθινή αίσθηση του πώς αυτό που βλέπεις μπορεί να τοποθετηθεί στον Αληθινό Κόσμο- ειδικά όταν κανείς δεν είναι σίγουρος πώς θα είναι ο Αληθινός Κόσμος μετά από όλο αυτό, και πότε θα επανέλθει.

Σε αυτή την αβεβαιότητα, με σινεμά κλειστά και Φεστιβάλ στον αέρα, ήταν οι streaming υπηρεσίες που έκαναν τις περισσότερες αγοραστικές κινήσεις. Η Apple έβαλε πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη, αγοράζοντας την ταινία που σάρωσε όλα τα μεγάλα βραβεία της διοργάνωσης, το CODA της Siân Heder. Το ριμέικ της Οικογένειας Μπελιέ ακολουθεί μια μαθήτρια, παιδί κωφών γονέων, της οποίας η αγάπη για τη μουσική και το ταλέντο στο τραγούδι την βάζει σε δύσκολη θέση απέναντι στην οικογένειά της, που τόσο λατρεύει κι αγαπά.

Κινηματογραφικά, η ταινία είναι εμφανέστατο παιδί του Σάντανς: Μια εντελώς γνώριμη αφήγηση γεμάτη γλυκερές στιγμές «ρεαλισμού» και προδιαγεγραμμένες δραματικές κορυφώσεις συνθέτουν ένα εντελώς ασφαλές δράμα δίχως κάποια ουσιαστική νέα ματιά. Είναι σαν όλες οι ταινίες του Σάντανς σε μία, όπως έγραψε το Rolling Stone. Μια ταινία που θέλει τόσο πολύ να σε κάνει να Νιώσεις με κάθε προβλέψιμο τρόπο, που τελικά μοιάζει σαν εργασία για το σπίτι.

Αν μη τι άλλο, το σημαντικότερο επίτευγμα της ταινίας είναι εξω-αφηγηματικό και έχει να κάνει με τη στελέχωση του κεντρικού καστ από ανθρώπους που πράγματι έχουν αναπηρία. Η μητέρα της πρωταγωνίστριας ερμηνεύεται από την βραβευμένη με Όσκαρ (για τα Παιδιά Ενός Κατώτερου Θεού) Marlee Matlin, η οποία απείλησε πως θα αποχωρούσε από το πρότζεκτ αν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας δεν ερμηνεύονταν από κωφούς ηθοποιούς- καθώς η Matlin είναι το μεγαλύτερο όνομα που σχετιζόταν με την παραγωγή, οι χρηματοδότες (που ήταν δυστυχώς αναμενόμενα αντίθετοι στην ιδέα) τελικά ενέδωσαν.

Μια συμφωνία-φίασκο

Η Apple TV+ πλήρωσε 25 εκατομμύρια δολάρια για τα παγκόσμια δικαιώματα της ταινίας, ένα ποσό αφενός εξωφρενικό για μια τόσο -πώς αλλιώς να το πω- συνηθισμένη ταινία κι αφετέρου μια συμφωνία κανονισμένη με τρελή προχειρότητα. Χωρίς να μπούμε βαθιά στα τεχνικά ζητήματα το πρόβλημα ήταν πως η «παγκόσμια αποκλειστικότητα» της Apple TV+ δεν ήταν καθόλου παγκόσμια καθώς κάπου στη γραμμή της επικοινωνία, κάποιος ξέχασε να ρωτήσει διάφορους διανομείς ανά τον κόσμο που είχαν την ταινία ήδη προ-αγορασμένη.

Δίχως το CODA να διαθέτει εξ αρχής διανομέα στην Αμερική, χρειάστηκε πολλά διεθνή κεφάλαια ώστε να συγκεντρωθεί η χρηματοδότηση. Κάποια από αυτά είχαν προέλθει από διανομείς σε μεγάλες αγορές, που έβαλαν λεφτά με δεδομένη τη μετέπειτα συμμετοχή τους στην κυκλοφορία της ταινίας.

Σε πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής και της Ευρώπης, το CODA ήταν -εν ολίγοις- ήδη πιασμένο. Ο Ιταλός διανομέας της ταινίας έλεγε στο IndieWire πως οι παραγωγοί τον ρώτησαν την 1η Φεβρουαρίου αν θα ήταν διατεθειμένος να τους πουλήσει πίσω τα Ιταλικά δικαιώματα της ταινίας, τα οποία είχε για τα επόμενα 20 χρόνια. Εκείνος αρνήθηκε, έχοντας ως πλάνο να βγάλει την ταινία τα ερχόμενα Χριστούγεννα στις αίθουσες, κι έχοντας ήδη προπωλήσει τα τηλεοπτικά δικαιώματα. «Δεν έχουμε καμία πρόθεση να δώσουμε πίσω αυτά τα δικαιώματα τώρα», εξηγεί.

Η 1η Φεβρουαρίου είναι σημαντική ημερομηνία, γι’αυτό και την αναφέρουμε. Γιατί; Διότι η ανακοίνωση της αγοράς των «παγκόσμιων δικαιωμάτων» του CODA από την Apple TV+ έγινε, εχμ, στις 30 Ιανουαρίου. Αν αναρωτιέστε αν έχετε χάσει κάτι από την πλοκή, τότε όχι. Αυτή είναι η ακολουθία των γεγονότων. Οι παραγωγοί της ταινίας την πούλησαν στην Apple TV+ για όλο τον κόσμο, και από την επόμενη μέρα άρχισαν να ψάχνουν στα τηλέφωνα έναν-έναν τους διάσπαρτους ανα χώρα διανομείς που την είχαν ήδη αγορασμένη, ρωτώντας αν θα τους ήταν πρόβλημα να την επιστρέψουν. Το αποτέλεσμα; Στα message boards βοήθειας της Apple σήμερα άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί η ταινία δεν εμφανίζεται στη χώρα τους.

Κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να κάνει διευκρίνηση γιατί, πολύ απλά, η Apple TV+ αυτό που ήθελε από αυτή την αγορά ήταν απλά ο τίτλος της είδησης. Ήθελε, έχοντας μπει σε μάχη με Netflix και Amazon Prime Video για την ταινία, να πληρώσει όσα λεφτά χρειάζονταν, ακόμα κι ένα παράλογο ποσό, απλά για να μπορεί να βγει και να πει: Καλημέρα σας, εμείς εδώ στην Apple TV+ θα σας φέρουμε παγκόσμια και αποκλειστικά τον φετινό μεγάλο νικητή του Σάντανς.

Μια σιωπηλή κυκλοφορία

Η ταινία τελικά έγινε διαθέσιμη δίχως τυμπανοκρουσίες μια ήσυχη μέρα του Αυγούστου, την Παρασκευή αμέσως πριν το Δεκαπενταύγουστο, μες στην καρδιά του καλοκαιριού, και με ανύπαρκτο hype προ της κυκλοφορίας. Η πολυβραβευμένη ταινία των 25 εκατομμυρίων και των μεγάλων headlines, έγινε απλά ένα μάτσο πίξελς δίπλα σε σειρές και άλλες ταινίες και ντοκιμαντέρ για τον Obama, και επεισόδια του Ted Lasso και αθλητικές ιστορίες, δίχως κανείς απολύτως να ασχοληθεί.

Πώς ξέρουμε ότι κανείς δεν έχει ασχοληθεί; Γιατί στη διάρκεια του ΣΚ της πρεμιέρας και αμέσως μετά από αυτό, κανείς online δεν συζητούσε για την ταινία (εκτός από ένα εξαιρετικό άρθρο που αναδεικνύει τα μυριάδες προβλήματά της) κι επίσης η ίδια η Apple δεν είπε κουβέντα στα Μέσα για την επίδοσή της. Αν πολύς κόσμος είχε δει το CODA, είναι βέβαιο πως θα είχαν υπάρξει κι άλλοι μεγάλοι τίτλοι, σαν εκείνον της 30ής Ιανουαρίου, που εξηγούσαν πως «Τόσα Εκατομμύρια Accounts Πάτησαν Κατά Λάθος Play Στο CODA Και Το Άφησαν Να Παίζει Για Άλλα Δύο Λεπτά», μιας κι εξάλλου έτσι πλέον μετράμε τα views μιας ταινίας.

Είναι δυνατόν μια streaming υπηρεσία (που by the way έχει πολύ καλό original περιεχόμενο, αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση) να έδωσε ένα αμύθητο -για τα δεδομένα του ανεξάρτητου σινεμά πόσο μάλλον σε μια περίοδο τέτοιας αβεβαιότητας- ποσό, μόνο για να βγάλει ησύχως την ταινία μες στην καρδιά του Αυγούστου και να προχωρήσει σαn να μην έγινε τίποτα;

Η απάντηση βρίσκεται κάπου μέσα σε όλες τις παραπάνω σκέψεις και δεν είμαστε σίγουροι τι λέει αυτό για το μέλλον. Η Apple TV+ δεν ήθελε το ίδιο το CODA ως ταινία, γιατί είναι προφανές στους πάντες πως αυτό είναι παράλογο ποσό για μια τέτοια ταινία. Ήθελε -πολύ απλά- κανείς ανταγωνιστής της να μην έχει την ταινία. Και ήθελε τα headlines που έλεγαν, Η Επόμενη Ανεξάρτητη Οσκαρική Ελπίδα Έρχεται Αποκλειστικά(*) Στο Apple TV+. Ή ίδια η ταινία είναι κάτι το συμπτωματικό. Θα μπορούσε να είναι δυο ώρες με χιονάκια. Δεν έχει σημασία. Έτσι κι αλλιώς μια ταινία σαν το CODA δε θα μπορούσε υπό καμία συνθήκη να επιστρέψει πίσω μια επένδυση τέτοιου χρηματικού ύψους, και με τα λεφτά αυτά η Apple TV+ θα μπορούσε να έχει γυρίσει τρεις τέτοιες δικές της ταινίες, και με γνωστούς ηθοποιούς κιόλας.

(*απλά, ξέρεις, όχι αποκλειστικά)

Το πιθανότερο είναι πως στους επόμενους μήνες η εταιρεία θα διαθέσει μπόλικα ακόμα εκατομμύρια, όχι στο απευθείας πρόμο της ταινίας (αν ήταν θα το είχε ήδη κάνει), αλλά σε κάποια οσκαρική καμπάνια που ίσως έχει σοβαρές ελπίδες να φέρει αποτελέσματα- πιθανότατα για την Marlee Matlin στον Β’ Γυναικείο Ρόλο, ας πούμε. Ή Διασκευασμένο Σενάριο. Όταν κατά το χειμώνα συζητάμε για τα οσκαρικά φαβορί και αναφέρουμε τη Matlin, αρκετός κόσμος θα αρχίσει να ρωτάει, τι είναι αυτή η ταινία το CODA, πότε βγαίνει; και θα λέμε, είναι στο Apple TV+ από τον Αύγουστο!.

Στον αβέβαιο παραλογισμό αυτής της στιγμής στο χρόνο, θα έχουμε δει μια εταιρεία να πληρώνει τεράστια ποσά για (α) Να γράψει το ίντερνετ ότι έχει μια ταινία, άρα δεν την έχει το Netflix και (β) Να γράψει το ίντερνετ ότι απέσπασε 2 υποψηφιότητες Όσκαρ. Οτιδήποτε ενδιάμεσο είναι αστερίσκος.

*Το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 20 Αυγούστου του 2021, όταν και το CODA κυκλοφορούσε στο Apple TV+.