‘The Dark Knight’: Χάος. Αναρχία. Heath Ledger.

***

Αν τo «Batman Begins» ήταν επιτυχία με κάθε μέτρηση, ήταν το σίκουελ που τα ανατίναξε όλα, μια ταινία που πάτησε στην τάση της κουλτούρας και στις αποδεδειγμένες πλέον ορέξεις του κοινού για να πάει ένα βήμα παραπέρα. Έγινε φαινόμενο στα ταμεία, λατρεύτηκε από το κοινό σε βαθμό ακραίο (ασφυκτικό θα μπορούσε να πει κανείς), διακρίθηκε από την κριτική και έσπασε τα Όσκαρ.

Σήμερα μιλάμε για μια από τις αναμφίβολα καθοριστικές ταινίες του 21ου αιώνα, για το ρόλο της στην καριέρα του Νόλαν, για τις επιρροές που τη σχημάτισαν, για τη θέση της στο industry και φυσικά για το πώς θα είναι για πάντα δεμένη με την τραγωδία του Χιθ Λέτζερ και την εμβληματική ερμηνεία του.

***

Χάος. Αναρχία. Μαμπούζε.

Υπάρχει στην εξέλιξη αυτής της τριλογίας ένας αυξανόμενος θαυμασμός από τον Νόλαν για την πόλη γύρω από τον ήρωά του και το πώς λειτουργεί. Τόσο σε σχέση με αυτόν, όσο και εντελώς ανεξάρτητα από αυτόν- μια ιδέα που φυσικά θα οδηγηθεί στο extreme στην τρίτη ταινία, όπου ο Μπάτμαν έχει σε σημεία οριακά ρόλο κομπάρσου στην ίδια του τη σάγκα.

Όμως κι εδώ ακόμα, αυτό που κοιτάζει δεν είναι ο Μπάτμαν, είναι η πόλη. Και τα διάσπαρτα στοιχεία της. Ανοίγει την ταινία με μια τραπεζική ληστεία και αργότερα ακολουθεί τον Τζόκερ μες στη νύχτα, σα να ήταν το «Heat» του Μάικλ Μαν, ενώ στήνει όλη του την αφήγηση πάνω σχέση των μεγάλων συμβόλων με τον λαό της Γκόθαμ, έναν λαό που κατά τον Νόλαν χρειάζεται σύμβολα περισσότερο από πράξεις- στο τέλος της ταινίας ο Μπάτμαν κυριολεκτικά θυσιάζει την ύπαρξή του για τη συντήρηση μιας ιδέας.

Οι νολανικές ιδέες περί σκοτεινού σωσία καταλαμβάνουν πλήρως την ταινία καθώς ο Μπάτμαν, γνωστός πλέον κυνηγός του εγκλήματος στο σύμπαν των ταινιών, έρχεται αντιμέτωπος με τη νέα απειλή του Τζόκερ, μιας φιγούρας που ετεροκαθορίζεται μόνο σε σχέση με τον Σκοτεινό Ιππότη. Ο Τζόκερ αυτής της ταινίας δεν έχει προέλευση (για την ακρίβεια γελά στο πρόσωπο της ίδιας της ιδέας του origin story) και δεν έχει κατάληξη (την τελευταία φορά που τον βλέπουμε αιωρείται στο κενό), είναι απλώς μια χαοτική ύπαρξη που μοιάζει να γεννήθηκε ως απευθείας ενεργειακή αντίσταση στον Μπάτμαν.

«Καθώς κοιτάζαμε στα κόμικς, υπήρχε αυτή η συναρπαστική ιδέα πως η παρουσία του Μπάτμαν στην Γκόθαμ στην πραγματικά ελκύει τους εγκληματίες εκεί, ελκύει την παράνοια», λέει ο Νόλαν για την ιδέα στην καρδιά της ταινίας. «Όταν ασχολείσαι με αμφισβητήσιμες έννοιες όπως το να παίρνουν οι άνθρωποι το νόμο στα χέρια σου, πρέπει να αναρωτηθείς πραγματικά, πού οδηγεί αυτό; Αυτό κάνει τον χαρακτήρα τόσο σκοτεινό, ότι εκφράζει μια σκοτεινή επιθυμία».

Για να χτίσει τον κόσμο που επιθυμούσε, ο Νόλαν μαζί με τον αδερφό του Τζόναθαν (συν-σεναριογράφο του φιλμ και δημιουργό με πολύ μεγαλύτερη εμμονή με μεγάλες sci-fi ιδέες κοινωνικής και ηθικής αλληγορίας, βλέπε «Person of Interest») θέλησαν να απεικονίσουν μια πόλη που μοιάζει βγαλμένη από τις ειδήσεις, σε μια σταδιακή αποχώρηση από την αποστολή του πρώτου φιλμ. Στο «Batman Begins» ο Μπάτμαν είναι όσο ρεαλιστικός κι ο κόσμος του, εδώ το δίπολο Μπάτμαν-Τζόκερ προσεγγίζει συμβολικές έννοιες του υπεράνθρωπου ενώ ο κόσμος γύρω τους παραμένει γήινος. (Στο «Dark Knight Rises» βλέπουμε πια ένα ξεκάθαρο κόμικ.)

Όπως και το «Begins», έτσι λοιπόν και το «Dark Knight» είναι μια ταινία τοποθεσίας, που κατοικείται από ένα σωρό αναγνωρίσιμες φάτσες- μια πρόθεση του Νόλαν για την οποία μιλήσαμε πιο αναλυτικά στο προηγούμενο κείμενο και φτάνει στο Χόλιγουντ των ‘70s. Ο κόσμος του φιλμ μοιάζει επικός, απλωμένος, ένα αστικό, σκοτεινό crime drama που τακτικά διακόπτεται από την εισβολή δύο υπερ-ανθρώπων. «Επιχειρούμε να πούμε την ιστορία μιας πόλης με τον τρόπο των ταινιών του Μάικλ Μαν, σαν το “Heat”», εξηγεί ο Νόλαν μιλώντας για την πασιφανέστερη επιρροή πάνω στην τριλογία του. «Αν θες να μιλήσεις για την Γκόθαμ, πρέπει να δώσεις στην Γκόθαμ το βάρος και του εύρος, ασχολείσαι με πολιτικές φιγούρες, με τις φιγούρες των media. Αυτά είναι μέρος της υφής του πώς μια πόλη είναι σχηματισμένη».

(Και έβαλε ακόμα και τον Γουίλιαμ Φίχτνερ σε ένα μικρό, χαρακτηριστικό ρόλο στην αρχή της ταινίας, ως απευθείας νεύμα στο «Heat» του Μάικλ Μαν.)

Οι σημαντικές επιρροές δεν σταματούν εκεί. Στην σχεδόν θεατρικά στημένη, ακίνητη μεν αλλά ιδρωμένα αγωνιώδη σεκάνς της ηθικής διαπραγμάτευσης με τους ανθρώπους στις δύο βάρκες (παγιδευμένες με εκρηκτικά από τον Τζόκερ, που τοποθετεί ουσιαστικά δύο μάζες ανθρώπων τη μία απέναντι στην άλλη σε μια κατάσταση ζωής και θανάτου) ο Νόλαν αποτίει φόρο τιμής σε μια από τις αγαπημένες του ταινίες όλων των εποχών, τους «12 Ενόρκους» του Σίτννεϊ Λιούμετ. «Λίγες ταινίες έχουν ποντάρει τόσο πολύ σε μια απλή απεικόνιση των δυναμικών ανάμεσα σε απεγνωσμένους άντρες πέρα από αυτό το κλασικό φιλμ του Λιουμέτ», γράφει καθώς διαλέγει τις 10 αγαπημένες του ταινίες από την συλλογή της Criterion.

Η άλλη σημαντική ταινία ως προς το «Dark Knight» για την οποία μιλά εκεί, είναι φυσικά το «Testament of Dr. Mabuse» του Φριτς Λανγκ το οποίο χαρακτηρίζει ως «απαραίτητο κομμάτι έρευνας για οποιονδήποτε επιχειρεί ποτέ να γράψει έναν supervillain», και το οποίο έβαλε τον αδερφό του να δει προτού γράψουν τον Τζόκερ της ταινίας. O Μαμπούζε είναι σε αυτό το σίκουελ κι ο ίδιος μια εφιαλτική φιγούρα που μοιάζει γεννημένη από το σκοτεινό ασυνείδητο ενός πολιτισμού που καταρρέει (η ταινία βγήκε το 1933), ένα πνεύμα με μόνο σκοπό ύπαρξης ένα διαρκές χάος. «Η ψυχή της ανθρωπότητας πρέπει να ταρακουνηθεί ως τα βάθη της», λέει, «τρομαγμένη από φαινομενικά παράλογα εγκλήματα, των οποίων ο μόνος σκοπός είναι να εμπνεύσουν φόβο και τρόμο».

Αν ο Μπάτμαν είναι ο απολυταρχικός vigilante των οποίων οι πράξεις έχουν συνέπειες που οι Νόλαν επιχειρούν να εξερευνήσουν, κι αν ο Τζόκερ είναι η αναρχική αντίδραση, γι’αυτό και έχει τρομερό ενδιαφέρον ένα τρίτο κεντρικό στοιχείο που τοποθετούν οι Νόλαν στην ιστορία τους: ο Χάρβεϊ Ντεντ, μια αχτίδα ηθικής, η λαμπερή πολιτική φιγούρα-φάρος ελπίδας, στο κέντρο του πολιτικού φάσματος.

«Η δραματουργική διαδρομή της ιστορίας έχει πολύ περισσότερο να κάνει με τον Χάρβεϊ Ντεντ- ο Τζόκερ παρουσιάζεται ως ένα απόλυτο», λέει ο Κρίστοφερ Νόλαν. Πράγματι, ο Μπάτμαν και ο Τζόκερ είναι συμβολικοί μονόλιθοι κι ο μόνος χαρακτήρας με κίνηση, με άνοδο και πτώση και διλήμματα είναι ο Ντεντ, που όχι τυχαία βασίστηκε εν μέρει στην διασημότερη πολιτική δυναστεία της χώρας. «Σκεφτόμουν συνέχεια τους Κένεντι», λέει ο Άαρον Έκχαρτ εξηγώντας τον χαρακτήρα του, τον οποίον βάσισε ιδιαιτέρως στον Ρόμπερτ Κένεντι Τζ., που ήταν ομοίως ιδεαλιστής βάζοντάς τα με τη Μαφία. Όμως ο Ντεντ είναι κι αυτός καταραμένος. Στυλιζαρισμένος (ανάλογα με ποιον άνθρωπο της ταινίας ρωτήσεις) λίγο σαν κούκλα Κεν, λίγο σαν Ρόμπερτ Ρέντφορντ στα ντουζένια του, ο Ντεντ παίρνει την οδό της λογικής αλλά βυθίζεται κι εκείνος στο έρεβος, επιβιώνοντας μόνο ως ιδανικό.

Πολιτικά οι ταινίες του Νόλαν δεν διαθέτουν και την μεγαλύτερη ιδεολογική συνοχή που θα βρεις, αλλά αυτός ο πόλεμος ιδεών που βρίσκεις μέσα τους τις κάνουν αν μη τι άλλο συναρπαστικές και αιχμηρές. Δεν είναι καθόλου τυχαίο εξάλλου πως έχουν διεκδικηθεί παθιασμένα από ανθρώπους σε απομακρυσμένους μεταξύ τους πολιτικούς χώρους, από υπερασπιστές των πολιτικών του Τζορτζ Μπους Τζούνιορ μέχρι υπέρμαχους της κοινωνικής αλληλεγγύης. Κανείς δεν έχει άδικο- ακραία αντικρουόμενα στοιχεία βρίσκονται βαθιά μες στο θεματικό DNA του φιλμ. Κι αυτό ίσως τελικά να είναι και το point: Ο συγχυσμένος αντικατοπτρισμός μιας κοινωνίας όπου η μέση οδός μοιάζει πλέον να μην υφίσταται.

***

«Ο Χιθ Λέτζερ είναι νεκρός»

Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ θυμάμαι πού ήμουν και τι έκανα όταν έμαθα πως ο Χιθ Λέτζερ είχε πεθάνει. Είναι από τις λιγοστές εκείνες περιπτώσεις θανάτων διασήμων που για εντελώς διαφορετικούς λόγους, έχουν εντυπωθεί στο μυαλό μου σα να ήταν κάτι απολύτως προσωπικό μου. Θυμάμαι που ήμουν όταν διάβαζα για τον θάνατο της Aaliyah, θυμάμαι πώς έμαθα ότι πέθανε ο Μάικλ Τζάκσον. Θυμάμαι την ακριβή στιγμή, το τηλεφώνημα, την χροιά της φωνής στην άλλη άκρη της γραμμής, την φίλη που μετά από ένα κενό δευτερολέπτων, ψέλισσε «… εεε…. Πέθανε ο Χιθ Λέτζερ».

Κάθε θάνατος χτυπάει διαφορετικά, και ο Λέτζερ δεν είναι πως ήταν ο αγαπημένος μου ηθοποιός εκείνη τη στιγμή, αλλά ήταν μια παρουσία τόσο μεστή που ένιωθες πως θα μπορούσε να γίνει ο αγαπημένος ηθοποιός πολλών διαφορετικών ανθρώπων σε πολλές διαφορετικές στιγμές της υποθετικής καριέρας που δεν ακολούθησε. Τη χρονιά του «Brokeback Mountain», μιας ταινία-ποίημα που δεν την αξίζαμε, ήθελα πάρα πολύ να κερδίσει εκείνος το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου αντί για τον Φίλιπ Σέϊμουρ Χόφμαν που, ένιωθα, είχε δώσει πολύ μεγαλύτερες στην καριέρα του από το «Capote» και -αναμφίβολα!- θα έδινε πολλές, πολλές, ακόμα. (Και τώρα θέλω να κλάψω λίγο.)

Η ταινία του Ανγκ Λι σηματοδοτούσε τη στιγμή πρώτης δόξας για έναν ανερχόμενο σταρ που τον έβλεπες καιρό να έρχεται και ήξερες πως η δόξα αυτή θα ήταν αναπόφευκτη. Από το πώς λάμπει σαν ήλιος στο (αριστούργημα;) «10 Things I Hate About You» και την σιγουριά με την οποία κατευθύνει την εικόνα σε κάτι σαν τον «Θρύλο Ενός Ιππότη», αλλά και το πώς μπορούσε να κλείσει μέσα στο βλέμμα του την τραγωδία ενός ολόκληρου δράματος ακόμα και σε έναν β’ ρόλο όπως στον «Χορό των Τεράτων». Τον έβλεπες να έρχεται, είναι απλά τα πράγματα.

https://www.youtube.com/watch?v=S7N6kB11GpE

Και είχε μόλις φτάσει. Το «Brokeback» και αμέσως μετά το «I’m Not There», με κεντρικό ρόλο στην πιο ξεχωριστή βιογραφία που εμφανίστηκε στο σινεμά των ‘00s. Και την ακριβή εκείνη στιγμή, μπαμ, ο μεγάλος εμπορικός ρόλος-επιστέγασμα. Ο Χιθ Λέτζερ ήταν εκεί. Κι από τις πρώτες εικόνες από το «Dark Knight», ήταν εμφανές πως το μεγάλο άλμα ερχόταν στο ιδανικό σημείο της τροχιάς της καριέρας του. Ο Χιθ Λέτζερ δεν ήταν απλώς εκεί, αλλά ήταν πασιφανές πώς θα γινόταν ο μεγαλύτερος ηθοποιός της επόμενης δεκαετίας.

Στον τίτλο της είδησης «Ο Χιθ Λέτζερ είναι Νεκρός» του ΤΜΖ χώρεσε λοιπόν μια τρομερή προσωπική τραγωδία όσο και η μη μετρήσιμη απώλεια ενός σχεδόν χειροπιαστού καλλιτεχνικού μεγαλείου που επρόκειτο να επακολουθήσει. Πώς να μην ψελλίζει η φίλη, πώς να μην χάσω τα λόγια μου εγώ, πώς να μην θυμόμαστε όλοι μας τη στιγμή;

Ο Λέτζερ είχε, τραγικά, ιστορικό προβλημάτων και μεταξύ άλλων δυσκολευόταν να κοιμηθεί- για καιρό πριν πάρει τον ρόλο του Τζόκερ. Σε ένα προφίλ στους New York Times το 2007 αναφέρει το πώς είχε φτάσει να κοιμάται για 2 ώρες τη μέρα και πώς οι φαρμακευτικές αγωγές ήδη δεν τον βοηθούσαν, μήνες πριν τον θάνατό του από υπερβολική δόση φαρμάκων. Ο ρόλος του Τζόκερ από τη μία τον διασκέδαζε και τον συνάρπαζε ως ηθοποιό: «Είναι το περισσότερο φαν που είχα ποτέ μου, ή θα έχω ποτέ μου, παίζοντας έναν χαρακτήρα», είπε σύμφωνα πάλι με τους Times, σε ένα ρεπορτάζ ένα χρόνο αργότερα. Από την άλλη τον εξάντλησε ψυχικά και σωματικά, ένας «ψυχοπαθής, σχιζοφρενικός κλόουν χωρίς ενσυναίσθηση» όπως είπε “περιχαρής” κατά την περιγραφή του δημοσιογράφου των Times. «Όπως συμβαίνει συχνά όποτε αφοσιώνεται σε έναν ρόλο, δεν κοιμάται αρκετά», αναφέρει ο ρεπόρτερ της εφημερίδας.

Ο Μάικλ Κέιν θυμάται πως η κούρασή του ήταν εμφανής: «Ήταν εξαντλημένος, εννοώ ήταν πραγματικά κουρασμένος. Θυμάμαι να του λέω, “Είμαι πολύ γέρος για να έχω την ενέργεια να παίξω αυτό το ρόλο” αλλά αυτό που σκεφτόμουν ήταν, Δεν είχα την ενέργεια ούτε όταν ήμουν στην ηλικία του».

Ο Λέτζερ έχει πει πως ένας λόγος που ήθελε να κάνει την ταινία ήταν πως του άρεσε το «Batman Begins» και του έδωσε κατευθείαν μια προσέγγιση που δεν θα είχε καμία σχέση με του Νίκολσον. (Context: Θυμάστε πριν την κυκλοφορία του «Dark Knight» που το βασικό θέμα συζήτησης ήταν το πώς θα ήταν ποτέ δυνατό να παίξει αυτό τον χαρακτήρα άλλος ηθοποιός εκτός από τον Νίκολσον; 12 χρόνια μετά, τον ρόλο έχουν παίξει 3 ηθοποιοί, οι 2 εκ των οποίων κέρδισαν Όσκαρ γι’αυτόν.)

«Ήμουν μεγάλος φάν του Τζακ Νίκολσον -ακόμα είμαι- και η απεικόνισή του Τζόκερ ήταν τέλεια για τον κόσμο του Τιμ Μπέρτον», έλεγε ο Λέτζερ. «Αν ο Τιμ Μπέρτον ερχόταν και μου ζητούσε να παίξω τον Τζόκερ, δεν θα το έκανα. Δε θα μπορούσα. Επειδή δε μπορείς να αγγίξεις αυτό που έκανε ο Τζακ Νίκολσον, θα ήταν έγκλημα». Όταν όμως τον προσέγγισε ο Νόλαν, είχε ήδη προηγηθεί το «Batman Begins». «Ήξερα κατευθείαν μια προσέγγιση. Ήξερα κατευθείαν έναν δρόμο μέσα στον χαρακτήρα. Έναν τρόπο να δημιουργήσω έναν χαρακτήρα που θα ταιριάζει σε αυτό τον κόσμο».

Στο σχεδιασμό του χαρακτήρα, η υπεύθυνη κουστουμιών Λίντι Χέμινγκ έδωσε στον Τζόκερ ένα απεριποίητο λουκ που εκπροσωπεί την προσωπικότητά του, γεμάτο αιχμές ώστε να υπογραμμίζει την απουσία ρυθμού στην κίνησή του. Ο Νόλαν εμπνεύστηκε από τον Φράνσις Μπέικον αποτυπώνοντας την φθορά της ίδιας του της υφής, λέγοντας το φανταστικό «Μπορείς σχεδόν να φανταστείς πώς μυρίζει». Αλλά κάτω από όλα τα εικαστικά στοιχεία, αυτό που συνθέτει ο ίδιος ο Λέτζερ είναι τόσο ακατάληπτο, τόσο δύσκολο να το περικυκλώσεις ως σύλληψη και ως εκτέλεση, μια ερμηνεία που προσπαθώντας να την περιγράψεις ή ακόμα και να της αφεθείς, νιώθεις την ίδια στιγμή να σου ξεφεύγει, σχεδόν σπασμωδικά.

Ο Λέτζερ εμπνεύστηκε από σύμβολα της counterculture σαν τον Τζόνι Ρότεν ή από απρόσμενα συγκεκριμένες στιγμές καλλιτεχνών, των οποία μια σπίθα ήταν αρκετή. Δείτε πώς μια συνέντευξη του Τομ Γουέιτς μοιάζει να έχει δώσει ζωή στον Τζόκερ του Λέτζερ:

Όμως οι εμπνεύσεις του δεν σταματούσαν εκεί. «Μιλούσε για ένα εντυπωσιακά πολυποίκιλο σετ επιρροών, ακόμα και για κούκλες εγγαστρίμυθων», αποκαλύπτει ο Νόλαν. «Το πώς μιλούν και το πώς κινούνται, και άλλες παράξενες ιδέες που δε μπορούσα πραγματικά να τις κατανοήσω μέχρι που τον είδα να ερμηνεύει τις σκηνές και να δείχνει πώς ο χαρακτήρας κινείται, πώς κάνει χειρονομίες και πώς μιλάει με αυτή την εξαιρετικά απρόβλεπτη φωνή».

Για να προετοιμαστεί για το ρόλο κλειδώθηκε σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Λονδίνο για ένα μήνα και έγραφε ένα μικρό ημερολόγιο σκέψεων του χαρακτήρα, πειραματιζόταν με φωνές. «Ήταν σημαντικό να βρω μια εμβληματική φωνή και γέλιο», είχε πει σε μια σπάνια συνέντευξή του για το ρόλο στο Empire λίγες βδομάδες πριν τον θάνατό του. Περιγράφει τον χαρακτήρα ως κάποιον που δεν έχει συνείδηση των πράξεών του, έναν απόλυτο κοινωνιοπαθή, μαζικό δολοφόνο κλόουν, και μια ερμηνεία για την οποία ο Νόλαν του έδωσε πλήρη ελευθερία.

Ο Άαρον Έκχαρτ θυμάται πως μια φορά πηγαίνοντας σε πρόβα για την ταινία, ο Λέτζερ ολοκλήρωνε τη δική του πρόβα με τον Νόλαν. «Ο Κρις με κοίταξε και είπε, “Ο Χιθ κάνει κάτι ξεχωριστό”». Η ερμηνεία πράγματι κατέληξε άμεσα εμβληματική. Ο Νόλαν δεν θέλησε να την πειράξει με εφέ ή με οποιοδήποτε επεμβατικό τρόπο πάνω σε ό,τι υλικό είχε αφήσει πίσω του ο Λέτζερ όταν πέθανε, τον Ιανουάριο του 2008, ενώ γύριζε τον «Δρ. Παρνάσους» του Τέρι Γκίλιαμ. Πάνω στο μοντάζ, συνέθεσε την τελική ερμηνεία-κληρονομιά του ηθοποιού του, γνωρίζοντας πως έχει στα χέρια του κάτι μοναδικό.

Χωρίς να υπάρξει ιδιαίτερη αμφιβολία σε όλο το διάστημα από την κυκλοφορία της ταινίας ως την βραδιά της απονομής, ο Χιθ Λέτζερ έγινε ο δεύτερος ηθοποιός που κερδίζει Όσκαρ μετά τον θάνατό του.

«Οπωσδήποτε το φοβόμουν», είχε πει στο Empire λίγο μετά το τέλος των γυρισμάτων. «Αν και οτιδήποτε με φοβίζει υποθέτω με εξιτάρει την ίδια στιγμή. Δεν ξέρω αν ήμουν άφοβος, αλλά οπωσδήποτε έπρεπε να φορέσω το γενναίο μου πρόσωπο και να πιστέψω πως είχα έναν άσο στο μανίκι μου. Κάτι διαφορετικό…»

***

Η ταινία που έσπασε τα Όσκαρ

«Δε θα έλεγα την αλήθεια αν σας έλεγα πως οι λέξεις “Dark Knight” δεν ακούστηκαν», έλεγε ο τότε Πρόεδρος της Ακαδημίας Σιντ Γκάνις μιλώντας για τις μεγάλες αλλαγές των Όσκαρ από το 2009 και μετά. Το 2008 δύο από τα μεγαλύτερα μπλοκμπάστερ της χρονιάς, το «WALL-E» και φυσικά το «Dark Knight», είχαν αρχίσει από νωρίς να δημιουργούν οσκαρικό buzz, συνδυάζοντας την σαρωτικά θετική ανταπόκριση κοινού και κριτικής με τεράστια νούμερα στο box office. Θα ήταν τρομερή ευκαιρία, θα σκέφτονταν όλοι, να παίξουν τα Όσκαρ με ταινίες που ξέρει ο κόσμος.

Το «Dark Knight» έγινε η εμπορικότερη ταινίας της χρονιάς και η 4η όλων των εποχών, αμέσως πριν την έλευση της δεκαετίας όπου κάθε τέτοια διάκριση θα έπαυε να έχει την παραμικρή σημασία. Η κριτική αγκάλιασε το φιλμ με σχεδόν εξίσου εμφατικό τρόπο, και με τη φόρα της σχεδόν εξαρχής δεδομένης βράβευσης του Λέτζερ, η αφήγηση που αναπτύχθηκε ήθελε τον «Ιππότη» βασικό διεκδικητή: Θα ήταν αυτή η ταινία που θα έσπαγε το φράγμα; Η υποδοχή ήδη μίλαγε για το υπερηρωικό φιλμ που άλλαζε τα δεδομένα, κάτι που βέβαια αποτελούσε erasure για το «Batman Begins». Σε κάθε περίπτωση η διάθεση του industry ήταν αυτή.

Κι αν η υποδοχή αυτή καθώς και η καθολική, σε σημείο ασφυξίας, ενθρόνιση της ταινίας ως Το Μεγαλύτερο Φιλμ Του Αιώνα κρύβει μέσα χροιές εμμονής και υπερβολής, οπωσδήποτε ο αποκλεισμός του (όπως και του «WALL-E») για χάρη φιλμ ασήμαντων από την στιγμή της γέννησής τους, όπως το «Reader», έφεραν μια αλυσιδωτή αντίδραση στους κύκλους της Ακαδημίας. Η επέκταση του πεδίου της Καλύτερης Ταινίας ώστε να συμπεριλαμβάνει 10 και, μετέπειτα, ανάμεσα σε 5 με 10 φιλμ, ήταν οπωσδήποτε μια επιφανειακού τύπου μεν αλλά σαφή αντίδραση σε εκείνο τον αποκλεισμό.

Ας θυμηθούμε τον Χιου Τζάκμαν, στο καλύτερο άνοιγμα των μοντέρνων Όσκαρ, να τραγουδά μεταξύ άλλων για το «Dark Knight» και για το πως «δεν έχω δει το “Reader”»:

Χρόνια αργότερα, το «Black Panther» θα γινόταν τελικά η πρώτη υπερηρωική ταινία που προτείνεται για Καλύτερη Ταινία. Πέραν της δεδομένης επιρροής του «Dark Knight» στην ταινία του Κουγκλερ και στην ερμηνεία του Λέτζερ προς εκείνη του Μάικλ Μπ. Τζόρνταν ως Κιλμόνγκερ, είναι σαφές πως αυτό το επίτευγμα δεν θα είχε γίνει πραγματικότητα αν δεν είχε προηγηθεί η ταινία του Νόλαν. Η ειρωνεία φυσικά είναι πως, φτάνοντας στα Όσκαρ πια του 2019, το πιθανότερο είναι πως το «Black Panther» δεν θα είχε καν ανάγκη τις επιπλέον θέσεις για προταθεί για το μεγάλο Όσκαρ.

Batarangs:

*Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που γυρίστηκε εν μέρει σε ΙΜΑΧ φορμάτ, το «Dark Knight» διέθετε αυτή την επιπλέον πρόκληση σε διάσπαρτες σκηνές της ταινίας, άλλες πιο εσωτερικές κι άλλες μεγάλες, εκκωφαντικές. 4 σκηνές γυρίστηκαν έτσι, σχεδόν 30 λεπτά της ταινίας, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης σκηνής και της καταδίωξης στα μισά του φιλμ. «Αρχίσαμε με τις μεγάλες σκηνές δράσης αλλά τελικά αρχίσαμε να γυρίζουμε και τις πιο ήσυχες στιγμές επίσης», λέει ο Νόλαν. «Είναι η καλύτερη, πιο ξεχωριστή εικόνα που υπάρχει στο σινεμά οπότε είναι κάπως εθιστικό».

Η πρόκληση και η δυσκολία ήταν πως οι πολύ μεγαλύτερες κάμερες που απαιτούνταν για αυτό το γύρισμα ήταν αφενός δυσκολότερες στο χειρισμό κι αφετέρου παρήγαγαν ήχο που έκανε πιο δύσκολη την ηχογράφηση διαλόγων. Επιπλέον μπορούσαν να φιλμάρουν κατά κύριο λόγο από 30” ως 2 λεπτά τη φορά. «Αν ο Ντέιβιντ Λιν μπορούσε να κουβαλήσει μια κάμερα των 65 χιλιοστών μέσα από την έρημο, γιατί δεν πρέπει να μπορούμε εμείς να κάνουμε αυτό;» λέει ο Νόλαν.

*Ένα αντίο στην Κέιτι Χολμς, η οποία προτίμησε να κάνει την ταινία «Mad Money» αντί να επαναλάβει το ρόλο της Ρέιτσελ Ντως. Από τη μία εύκολο να κοροϊδέψει κανείς την επιλογή, από την άλλη η Ρέιτσελ αυτής της ταινίας είναι μια κλασική damsel in distress που με όσο ενδιαφέροντα τρόπο κι αν την παίζει η Μάγκι Τζίλενχαλ, παραμένει ένας ρόλος χωρίς ζουμί. Η Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι γνέφει σιωπηλά.

*Και δυο λόγια για τις κόμικς εμπνεύσεις, που συμπεριλαμβάνουν την πρώτη εμφάνιση του Τζόκερ το 1940, το «Killing Joke» και όπως και στην προηγούμενη ταινία, το «Long Halloween». (Και το «Arkham Asylum», το οποίο διάβαζε ο Λέτζερ ως σημείο αναφοράς για τον Τζόκερ.) Όμως εξηγεί ο Νόλαν πως στην πραγματικότητα δεν κοίταξαν αυτές τις ιστορίες μέχρι αφού ήταν καταλήξει στην ιστορία τους. «Πήγαμε πίσω και κοιτάξαμε αυτές τις ιστορίες και καταλήξαμε σε ένα μέρος που έχει αντλήσει από αυτές. Αλλά φτάσαμε ως εκεί από έναν δικό μας δρόμο, σκεπτόμενοι τι είναι ο Τζόκερ ως σύμβολο μέσα από το πρίσμα του “Batman Begins”.»

***

Την επόμενη εβδομάδα: Κλείνουμε τη σειρά για την τριλογία του Νόλαν με το «The Dark Knight Rises», μια άνιση, messy, συναρπαστική ταινία που έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία ο Νόλαν έχει το μυαλό του πια σε άλλα πράγματα.