Το ‘Disaster Artist’ του James Franco είναι το απόλυτο κινηματογραφικό πάρτυ

Τι είναι το ‘Disaster Artist’; Είναι κωμωδία, είναι βιογραφικό δράμα, είναι μια ταινία για μια άλλη ταινία, είναι ένα meta σχόλιο πάνω στη δημιουργία, και είναι επίσης μια από τις ταινίες της χρονιάς.

Μάρτυρές μου οι τυχεροί συν-θεατές της πρεμιέρας της ταινίας στην Ελλάδα, την περασμένη Παρασκευή στο Ολύμπιον, στο πλαίσιο του 48ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Δεν θα περίμενες μια βιογραφική ταινία του James Franco με ένα all-star κωμικό καστ να κάνει φεστιβαλική πρεμιέρα, αλλά πες το αυτό πρώτα στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν, το μεγαλύτερο ισπανόφωνο Φεστιβάλ με ένα αρκετά φεστιβαλικού τύπου διαγωνιστικό, που έδωσε στο ‘Disaster Artist’ του μεγάλο του βραβείο.

Να, εδώ ο James Franco με το Χρυσό Κοχύλι:

(AP Photo/Alvaro Barrientos)

Κι αυτός απορεί, μη νομίζετε.

(AP Photo/Alvaro Barrientos)

Στο Ολύμπιον που λέτε, επειδή για το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης λέγαμε, έγινε σεισμός. Από τις πρώτες ήδη σκηνές, το υποψιασμένο κοινό είχε αρχίσει να ζεσταίνετε και να μπαίνει στο αυτοαναφορικό κλίμα του φιλμ, και σε σκηνές-κλειδιά έγινε χαμός, με ιαχές, με χειροκροτήματα, φωνές. Ειλικρινά έχω πάρα πολύ καιρό να περάσω τόσο καλά στο σινεμά, και δε βλέπω την ώρα να βγει η ταινία για να την ξαναδώ σε γεμάτη αίθουσα.

Τι είναι όμως αυτή η ταινία;

Είχαμε γράψει κάποια πρώτα πράγματα όταν εμφανίστηκε το πρώτο τρέιλερ. Είναι μια ταινία για τα γυρίσματα της ‘χειρότερης ταινίας όλων των εποχών’, το διαβόητο ‘The Room’ του Tommy Wiseau. Όταν γυρίστηκε αυτή η ταινία, πριν μερικά χρόνια, αποτέλεσε ένα ντροπιαστικό φιάσκο για κάθε εμπλεκόμενο, μέχρι που σταδιακά διαπιστώθηκε πως ο κόσμος δε χόρταινε να τη βλέπει. Το ‘The Room’ είναι τόσο ανίκανα φτιαγμένο (βλέπει και σχετικό report του εμβρόντητου Κωνσταντίνου) που ξεπερνάει την απλή ιδέα μιας ‘κακής ταινίας που αγαπάμε’ και φτάνει στο σημείο να σε γαργαλάει σινεφιλικά.

Έχει ατάκες που δε λέγονται, ερμηνείες που δε βλέπονται, πλοκές που ξεχνιούνται, stock background που δεν αντιστοιχούν σε κανένα γήινο τοπίο, κουστουμαρισμένους τύπους να παίζουν φούτμπολ σε ταράτσες, γενικά πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις. Είναι ανεξάντλητο. Και πίσω απ’όλα βρίσκεται ο Wiseau, που το έκανε πιστεύοντας πως φτιάχνει το ‘Λεωφορείο ο Πόθος’ αλλά στη διάρκεια των χρόνων αγκάλιασε κάπως την αφήγηση περί απολαυστικά κακής ταινίας. Τι να έκανε κιόλας, η ταινία αυτή τον έκανε θρύλο, με κάποιο τρόπο.

Κι αυτό είναι το θέμα στην καρδιά του ‘Disaster Artist’, το οποίο διασκευάζει το βιβλίο που έγραψε ο συμπρωταγωνιστής του φιλμ, για την καταστροφική εμπειρία των γυρισμάτων. Η ταινία δεν είναι απλώς μια διασκεδαστική καταγραφή αλλεπάλληλων fails, αλλά μια ψυχωμένη και ειλικρινής ματιά στο πώς μπορεί η διαδικασία δημιουργίας να σε οδηγήσει σε εντελώς διαφορετικά μονοπάτια από αυτά που ήλπιζες ή φανταζόσουν, επειδή η τέχνη δεν ανήκει σε κανέναν, ούτε καν στον δημιουργό της.

Πίσω από την ταινία βρίσκεται ο James Franco, ένας μετριοσυμπαθής troll artist, ένας ‘δυόμιση στα πέντε’ Shia LaBeouf, ο οποίος στη διάρκεια των χρόνων έχει θελήσει με διάφορους τρόπους να τεστάρει τα όρια της mainstream περσόνας του, σκηνοθετώντας παράλληλα κάποιες μέτριες έως unwatchable ταινίες. (Στην περσινή Βενετία είχα δει το ‘In Dubious Battle’, το οποίο θα μπορούσε να έχει γυριστεί από τον ίδιο τον Wiseau.) Ο Franco νιώθει ξεκάθαρα τέτοιο δέος απέναντι στη μυθική περσόνα ενός ανθρώπου που δημιούργησε κατά λάθος μια εκπληκτικά πετυχημένη ταινία για όλους τους λάθος λόγους, που καταφέρνει (ενστικτωδώς;) να συνθέσει, από το υλικό μιας τυπικής βιογραφίας, ένα παθιασμένο, εξωφρενικά committed, πολύ αστείο, πολύ συγκινητικό, εκπληκτικά ειλικρινές πορτρέτο για το πώς η μανία για δημιουργία παράγει τέχνη ακόμα κι αν δεν ξέρεις πώς να δημιουργήσεις τίποτα.

Είναι συγκινητικό και το εννοώ, και είναι ασυγκράτητα αστείο, είτε αναγνωρίζεις τις αναφορές από πρώτο χέρι είτε αφήσεις την ταινία να στις διδάξει.

Διότι εδώ είναι που έρχεται η πιο συνήθης ερώτηση: “χρειάζεται να έχω δει το ‘The Room’ πριν το ‘Disaster Artist’;” Όχι φυσικά. Αλλά εννοείται πως αν το έχεις δει (ή έστω μια συλλογή από κλιπ στο YouTube) θα εκτιμήσεις τα πάντα περισσότερο, και πιο γρήγορα. Διότι η ταινία του Franco δεν προσποιείται στιγμή πως στέκεται μόνη της στον αέρα. Αντιθέτως, καταλύει τα όρια ανάμεσα στη δραματική αφήγηση και την παρωδία (είναι ειλικρινής κατάθεση αυτό που βλέπουμε; είναι troll υπερβολή; είναι κάτι που διαλύει την απόσταση ανάμεσα στις δύο θέσεις;), τερματίζοντας την αυτοαναφορικότητα σε κάθε επίπεδο. Πλάνα του ορίτζιναλ έργου και της ανασύστασής τους στο ‘Disaster Artist’ κατοικούν στον ίδιο χώρο, την ώρα που ο ίδιος ο Franco ως Wiseau με μια ερμηνεία ζωής αφήνει πίσω τον μιμητισμό και φτάνει οριακά στη μετενσάρκωση.

Είναι τέτοιο το πάθος του Franco για το αρχικό υλικό, που σε παρασύρει στο παιχνίδι- φεύγοντας από το σινεμά όλοι επαναλαμβάναμε ατάκες και προσπαθούσαμε να μιμηθούμε το αδιανόητο “ha ha ha” του ηθοποιού-στο-ρόλ0-του-ηθοποιού. Ο Franco δεν παίζει απλώς. Γεμίζει την οθόνη με την παρουσία του, με την αύρα του Wiseau. Δεν είναι οι ατάκες, είναι η κίνηση, είναι η παρουσία, είναι η κατάθεση ψυχής όταν ερμηνεύει, ας πούμε, Τενεσί Γουίλιαμς.

Ο χαρακτήρας Wiseau μοιάζει με αυτούς τους μυθικούς β’ ρόλους ταινιών που τα έχουν όλα μυστηριωδώς και εμφανίζονται για να βοηθήσουν τον κεντρικό μας ήρωα να ξεπεράσει τα εμπόδιά του. Απλά εδώ είναι κι ο ίδιος αυτός ήρωας- ένα πλάσμα χωρίς προέλευση, χωρίς προορισμό, χωρίς εξήγηση. Ο Wiseau του ‘Disaster Artist’ απλά είναι, υπάρχει ως αυτόφωτο μυθικό ον που βρίσκεται εκεί για να μας μάθει κάτι για την τέχνη, σχεδόν καταστρέφοντάς την.

Υπάρχει στην ταινία ένα χλιαρό storyline για την αξία της φιλίας, από την πλευρά κυρίως του Dave Franco (στο ρόλο του Greg Sestero, συμπρωταγωνιστή του ‘The Room’ που έγραψε και το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε το ‘Disaster Artist’), πιθανώς επειδή παραήταν βαθιά στο DNA της αφήηγησης του βιβλίου για να εξαφανιστεί τελείως. Υπό μία έννοια αυτό το παράπτωμα μας υπενθυμίζει διαρκώς κατά τη διάρκεια της ταινίας πόσο τυπικά χολιγουντιανή βιογραφική συνταγή θα μπορούσαμε να έχουμε δει.

Αντ’αυτού, το ‘Disaster Artist’ είναι ένα παθιασμένο, ενστικτώδες, ειλικρινές, κινηματογραφικό θαύμα. Δε βλέπω την ώρα να το δω ξανά.

*Το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης διεξήχθη από τις 2 ως τις 12 Νοεμβρίου. Το ‘Disaster Artist’ θα βγει στις αίθουσες τον Ιανουάριο από την Tanweer.