Ο Terry Pratchett δεν ήθελε να ξεκινήσετε το ‘Discworld’ από το ‘Colour of Magic’

Κάθε μήνα διαβάζουμε κι από ένα βιβλίο της επικής σειράς ‘Discworld’ του Terry Pratchett. Όλο το αρχείο μπορείτε να βρείτε εδώ.

***

Χμ, ναι, βλέπω καθαρά γιατί οι αναγνώστες και ο ίδιος ο δημιουργός του Discworld λένε πως δεν πρέπει κανείς να ξεκινήσει τα βιβλία από αυτό εδώ το πρώτο μυθιστόρημα: Το ‘The Colour of Magic’ περιέχει μόνο ψήγματα των στοιχείων που κάνανε αγαπητό στη συνέχεια τον κόσμο του Terry Pratchett. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Τίτλος: ‘The Colour of Magic’

Ημερομηνία έκδοσης: Νοέμβριος 1983

Σειρά: 1/41, Rincewind (1)

Το πρώτο βιβλίο που γράφει ο Pratchett για τον Discworld ξεκινά κάπως έτσι:

In a distant and second-hand set of dimensions, in an astral plane that was never meant to fly, the curling star-mists waver and part…

Ο κόσμος που έχει φανταστεί ο συγγραφέας είναι παράξενος αλλά σίγουρα όχι και πρωτάκουστος, αφού βασίζεται σε Ινδικό μύθο. Ο επίπεδος κόσμος του στηρίζεται πάνω σε 4 γιγαντιαίους ελέφαντες, τους Berilia, Tubul, Great T’Phon και Jerakeen, που με τη σειρά τους στηρίζονται πάνω στο καβούκι μιας τεράστιας χελώνας, της Great A’Tuin, η οποία ταξιδεύει στο διάστημα. Φυσικά, βεβαίως, γιατί όχι.

(gmfate)

Πρώτος πρωταγωνιστής του ‘Discworld’ είναι ο Rincewind, ένας δειλός, άτυχος, αποτυχημένος μάγος που ένα παντοδύναμο ξόρκι έχει καρφωθεί στο μυαλό του και μένει στην Ankh-Morpork, τη μεγαλύτερη πόλη αυτού του κόσμου. Ο Rincewind συναντά έναν αφελή, χαρωπό τουρίστα που ονομάζεται Twoflower. Ο τουρισμός είναι πράγμα άγνωστο για τους κατοίκους και θα αναστατώσει τους εμπόρους, τους κλέφτες και τους δολοφόνους της πόλης. Ο Twoflower έχει παρατήσει τη δουλειά του σαν ασφαλιστής και έχει επισκεφθεί την περιοχή για να συναντήσει τους ήρωες και τους δράκους για τους οποίους έχει ακούσει να μιλούν. Μαζί οι 2 τους, ο ένας απαισιόδοξος και απρόθυμος, ο άλλος κεφάτος και η χαρά της ζωής, θα συναντήσουν περιπέτειες και θα φτάσουν πολύ μακρύτερα από εκεί από όπου ξεκίνησαν.

Twoflower was a tourist, the first ever seen on the discworld. Tourist, Rincewind had decided, meant “idiot”.

Ο Pratchett θέτει με τις πρώτες του λέξεις τις βάσεις του κόσμου του, που δε φανταζόταν ποτέ πίσω στο 1983 πως θα έφτανε τα 40+ βιβλία και θα ήταν το έργο της ζωής του. Πέρα από το να περιγράψει στην αρχή το πως μοιάζει ο κόσμος, μαθαίνουμε από τις αρχικές σελίδες τη σημασία του αριθμού 8 για τον Discworld. Υπάρχουν 8 εποχές, 8 ημέρες στην εβδομάδα, 8 χρώματα στο ουράνιο τόξο: Το Octarine είναι το 8ο μαγικό χρώμα, από το οποίο παίρνει και τον τίτλο του το βιβλίο.

It was octarine, the colour of magic. It was alive and glowing and vibrant and it was the undisputed pigment of the imagination, because wherever it appeared it was a sign that mere matter was a servant of the powers of the magical mind. It was enchantment itself.

But Rincewind always thought it looked a sort of greenish-purple.

Ο συγγραφέας εξηγεί το πως ορίζονται οι κατευθύνσεις σε αυτόν τον επίπεδο, στρόγγυλο δίσκο που δεν υπάρχει η έννοια του Βορρά και του Νότου, μιλά για την περιστροφή του, τη γεωγραφία του, ακόμα και τις γιορτές του ημερολογίου. Οι βασικοί κανόνες του Discworld γίνονται σαφείς πριν ακόμη περάσουμε τις 25 πρώτες σελίδες και το με πόση λεπτομέρεια έχει αναπτύξει ο Terry Pratchett το νέο αυτό περιβάλλον της ιστορίας του θα φανεί ακόμη περισσότερο παρακάτω. Υπάρχουν στοιχεία για τη λειτουργία και τη λαογραφία του κόσμου σε όλη την έκταση του βιβλίου.

Το βιβλίο είναι γεμάτο παράξενους χαρακτήρες, πολλοί από τους οποίους είναι παρωδίες χαρακτήρων της pulp fantasy λογοτεχνίας των 2 προηγούμενων δεκαετιών. Υπάρχουν εδώ μάγοι, βάρβαροι, δράκοι, κλέφτες, δικτάτορες αλλά και αστροζωολόγοι, θεοί που παίζουν σκάκι, μαγικά σπαθιά που μιλάνε, χελωναύτες, δρυάδες, τρολς της θάλασσας και ο Death (ναι, ο ίδιος ο Θάνατος, για τον οποίο θα μιλάμε συχνά αφού έχει και τη δική του σειρά βιβλίων μέσα στον ‘Discworld’). Α ναι, κι ένα ζωντανό σεντούκι με πόδια, μην ξεχάσουμε τον σπουδαιότερο χαρακτήρα του βιβλίου, το Luggage.

(JessKat-art)

Death sat in His garden, running a whetstone along the edge of His scythe. It was already so sharp that any passing breeze that blew across it was sliced smoothly into two puzzled zephyrs, although breezes were rare indeed in Death’s silent garden. It lay on a sheltered plateau overlooking the Discworld’s complex dimensions, and behind it loomed the cold, still, immensely high and brooding mountains of Eternity.

Όλα ξεκινούν στην Ankh-Morpork, που γρήγορα θα γίνει μια από τις σπουδαιότερες πόλεις του φανταστικού, εκεί που με το καλημέρα ανακαλύπτουμε τους μηχανισμούς του υποκόσμου της και γνωρίζουμε τον Rincewind. Η παρουσίαση του μοιάζει με την παρουσίαση που θα έκανε στον πρωταγωνιστή του ο αφηγητής ενός sitcom και αυτό είναι το ύφος που θα μας ακολουθήσει σε ολόκληρο το βιβλίο. Από εδώ ξεκινά και η slapstic δράση, με επίκεντρο πάντα το ζευγάρι των Rincewind/Twoflower, δηλαδή ενός πεσιμιστή ήρωα κι ενός εκ φύσεως αισιόδοξου χαρακτήρα.

Η αφήγηση των περιπετειών των ηρώων συχνά διακόπτεται για να μας δώσει σύντομες εικόνες από διαφορετικά σημεία της πλοκής, που λειτουργούν σαν cutaway gags και δίνουν ματιές στο τι θα συναντήσουν παρακάτω οι 2 τους.

It was all very well going on about pure logic and how the universe was ruled by logic and the harmony of numbers, but the plain fact of the matter was that the Disc was manifestly traversing space on the back of a giant turtle and the gods had a habit of going round to atheists’ houses and smashing their windows.

Πολλά από τα αστεία του βιβλίου λειτουργούν μεμονωμένα, μπορώ να ρίξω εδώ διάφορα κομμάτια από τις σελίδες του. Άλλα λειτουργούν περισσότερο στο context της ιστορίας. Ο δημιουργός μπλέκει τη μοντέρνα εποχή με το fantasy του και αυτό οδηγεί σε περίεργα gags, όπως το σημείο που 2 χαρακτήρες συζητούν για ασφάλειες. Οι ήρωες του βιβλίο έχουν μια σχεδόν καρτουνίστικη ποιότητα: Συνεχίζουν, για παράδειγμα, να πετούν στον αέρα για μερικά δευτερόλεπτα όταν ο δράκος τους χάνεται κάτω από τα πόδια τους, σα να βλέπουμε τον Wile E. Coyote να κυνηγά τον Road Runner.

Ο Pratchett χαρακτήρισε σε μια ομιλία του, 2 χρόνια μετά το βιβλίο, τα αστεία του ‘The Colour of Magic’ σαν “boffo laughs” και εξήγησε την προσπάθεια του να αστειευτεί με τα κλισέ της fantasy λογοτεχνίας. Είναι αυτά τα αστεία όμως που κάνουν το βιβλίο να διαβάζεται ευχάριστα, είμαστε εδώ κυρίως για τα χαχανητά δηλαδή. Καθώς όμως το πρωταγωνιστικό ζευγάρι πηδά από περιπέτεια σε περιπέτεια και από close call σε ακόμη ένα close call (έχει φτάσει κανείς χαρακτήρας της λογοτεχνίας τόσες πολλές φορές κοντά σε σίγουρο θάνατο μέσα σε 280 σελίδες;), περνώντας από πτήσεις με δράκους σε Λαβκραφτιανά τέρατα, το μυθιστόρημα μοιάζει σαν μια μάλλον άνιση, άβολη προσπάθεια ανοίγματος σε έναν φανταστικό, ξεκαρδιστικό κόσμο.

Το βιβλίο τελικά δεν κάνει μέχρι το τέλος του πολλά βήματα παραπέρα. Οι παράξενοι μηχανισμοί που σκαρφίστηκε ο Pratchett για τον κόσμο του μερικές φορές μοιάζουν δυσνόητοι. Το βασικό κόνσεπτ του πιθανότατα να μη δούλευε καν αργότερα, όταν η Ankh-Morpork αλλάζει εντελώς υφή και ένας τουρίστας όπως ο Twoflower δε θα έκανε καμία εντύπωση ανάμεσα στους χιλιάδες επισκέπτες της. Η γεωγραφία του Discworld θα αλλάξει κι αυτή μέσα στα επόμενα βιβλία, όπως το ίδιο θα συμβεί και με ήρωες όπως ο Death, με τον χαρακτήρα που αναπτύσσεται αργότερα στη δική του σειρά να έχει λίγη σχέση με αυτόν του πρώτου μυθιστορήματος και το comedic relief που προσφέρει να είναι σχεδόν απαράμιλλο στη λογοτεχνία του φανταστικού.

Some pirates achieved immortality by great deeds of cruelty or derring-do. Some achieved immortality by amassing great wealth. But the captain had long ago decided that he would, on the whole, prefer to achieve immortality by not dying.

Θέτει όμως τις βάσεις του ‘Discworld’ με πολλούς τρόπους, πέρα από το να μας μιλήσει για τη μορφολογία του ας πούμε, και είναι καλό πάτημα για να εξηγήσουμε αργότερα τις αλλαγές στον τρόπο που ο συγγραφέας αναπτύσσει τον κόσμο του. Εδώ συναντάμε για πρώτη φορά χαρακτήρες, τοποθεσίες και κόνσεπτ με τα οποία θα ξανασχοληθεί ο Pratchett πολλές φορές στη συνέχεια. Εδώ ξεκινά η μίξη, αν και όχι στο βαθμό που αυτό συμβαίνει στη συνέχεια, του φανταστικού και της σάτιρας με τη φιλοσοφία και την κριτική σκέψη για την κοινωνία. Εδώ χωράει σχολιασμός για θέματα όπως το πως τα απολυταρχικά καθεστώτα αποκλείουν τους πολίτες τους από το να έρχονται σε επαφή με ξένα κράτη ή το πόσο λάθος μοιάζουν τα ρούχα των γυναικείων χαρακτήρων στη λογοτεχνία του φανταστικού. Προλαβαίνει να σπάσει πλάκα με την πίστη μας στην επιστήμη, την πίστη μας στο fantasy, την πίστη μας στη θρησκεία.

Σίγουρα, τα καλύτερα έρχονται. Το μυθιστόρημα είναι από τα πιο αδύναμα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα 40 του ‘Discworld’. Μη μένετε όμως μακριά από το ‘The Colour of Magic’ γιατί θα χάσετε ένα άκρως ψυχαγωγικό βιβλίο και τους σπόρους αυτού που μετέπειτα θα γίνει μια από τις σημαντικότερες σειρές βιβλίων στην ιστορία της σύγχρονης λογοτεχνίας. Άλλωστε στο fantasy του Terry Pratchett πάντα χωράνε πλάσματα αλλόκοτα, απόκρυφες γνώσεις, ανάποδα βουνά, πνεύματα που κατοικούν ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών κι εκείνο των νεκρών, ένα μπαούλο. Και φυτά που φυτεύονται σήμερα και φυτρώνουν μέχρι και 8 χρόνια πριν από τη σπορά τους. Σας αφήνω ένα λεπτάκι να το σκεφτείτε αυτό.

“Sometimes I think a man could wander across the disc all his life and not see everything there is to see,” said Twoflower. “And now it seems there are lots of other worlds as well. When I think I might die without seeing a hundredth of all there is to see it makes me feel,” he paused, the added, “well, humble, I suppose. And very angry, of course.”

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ‘THE COLOUR OF MAGIC’:

Hrun, the Barbarian

Lio!rt Dragonlord

Goldeneyes Silverhand Dactylos

Zlorf Flannelfoot

Erig Stronginthearm​

ΚΙ ΑΛΛΑ ΕΠΗ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

Η Μεγάλη Βίβλος του Stephen King