Η Disney αδιαφορεί για το μέλλον του σινεμά

(Αν είσαι όντως ο Τζέιμς Κάμερον, τότε μεγάλη μου τιμή που είσαι εδώ. Είμαι τεράστιος φαν. Συνέχισε ό,τι κάνεις, εγώ θέλω να δω όσα ‘Avatar’ θέλεις εσύ να γυρίσεις, καλή δύναμη.)

Οι συγκεντρωτικές πρακτικές του κολοσσού ανέκαθεν μοιάζουν με κάτι που βγήκε από δυστοπικό sci-fi στόρι, όπως σημείωνε και η Ιωσηφίνα μιλώντας τότε για την εξαγορά της Fox από τη Disney με κεντρική φωτό την δαιμονική μορφή του Τζαφάρ από τον ‘Αλαντίν’. Εκεί σημειωνόταν και μια πρακτική που όσο μεγαλύτερος είναι ο κολοσσός και όσο μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας ελέγχει, τόσο ευκολότερο είναι να κάνει πράξη: «Η Disney έβαζε στη μαύρη λίστα τους L.A. Times επειδή η εφημερίδα έκανε ένα – άδικο, μονόπλευρο κατά τη γνώμη τους – ρεπορτάζ για τις τεταμένες οικονομικές σχέσεις της εταιρείας με την πόλη του Anaheim, σπίτι του πάρκου της Disneyland. Αυτό σήμαινε ότι το έντυπο δεν θα είχε πρόσβαση ούτε σε επίσημες προβολές των ταινιών του στούντιο, ούτε σε συνεντεύξεις με καστ, συντελεστές και λοιπά στελέχη. Όλα αυτά μέχρι “να τηρήσει τους κανόνες του ισορροπημένου ρεπορτάζ στο μέλλον”».

Από τότε έχει μπει πολύ νερό στο αυλάκι. Η Disney έχει διώξει σταδιακά τους πρώην staffers της Fox και της Fox Searchlight (του, ας πούμε, ανεξάρτητου τμήματος του στούντιο) σβήνοντας και το όνομα “Fox” από το branding καθώς εισάγει σιγά σιγά σε μια νέα εποχή το ιστορικό πρώην στούντιο. Όμως ο κολοσσός μοιάζει να ενδιαφέρεται κυρίως για μεγάλους τίτλους τύπου ‘Avatar’ ή τους χαρακτήρες των X-Men, που έχει να καρπωθεί από την όλη συμφωνία, παρά το να αναδείξει απαραιτήτως τον κλασικό κατάλογο της Fox ή τα φεστιβαλικά indies της Searchlight.

Πριν από μήνες υπήρξαν πολλές φήμες πως οι αίθουσες ρεπερτορίου είχαν πλέον πρόβλημα να κλείσουν ιστορικούς τίτλους τύπου ‘Alien’ που παραδοσιακά φέρνουν κόσμο στην αίθουσα, ένας τίτλος που πλέον ανήκει στην Disney. Ενώ οι χρεώσεις για ανεξάρτητους τίτλους κρίνονται ασύμφορες για πολύ κόσμο που προγραμματίζει ανεξάρτητες, μη-multiplex αίθουσες που θεωρητικά θα ενδιαφέρονταν περισσότερο να προβάλουν indie τίτλους. Όπως ας πούμε την ‘Κρυφή Ζωή’ του Τέρενς Μάλικ που άνοιξε τον Δεκέμβριο στις ΗΠΑ υπό το management της Disney πλέον, παίζοντας μάξιμουμ σε 151 αίθουσες σε όλη τη χώρα (έναντι των 237 του κάπως συγκρίσιμου ‘Δέντρου της Ζωής’).

Η Disney έχει μια πολύ συγκεκριμένη λογική με την οποία λειτουργεί κι αυτό δεν είναι φυσικά καινούρια πληροφορία. Είχαμε μιλήσει πιο αναλυτικά για την επιλεκτικότητα του Disney Vault όταν γράφαμε για το εξαφανισμένο ‘Song of the South’, την ταινία που εδώ και δεκαετίες η Disney δεν θέλει να δούμε. Έγραφα εκεί πως «υπάρχει σίγουρα κάτι πολύ κυνικό σε μια εταιρεία-κολοσσό που έχει καταπιεί το μισό entertainment και συνεχίζει όπως κι όπου μπορεί να κερδίζει από ένα αντικείμενο του ένοχου παρελθόντος της, δίχως να χρειάζεται όντως να έχει να το αντιμετωπίσει, κρύβοντάς το από κοινή θέα».

Η συζήτηση για το Disney Vault, δηλαδή την συνήθεια της Disney να κρύβει και να επαναφέρει επιλεκτικά τίτλους του καταλόγου της αναλόγως εμπορικών διαθέσεων, γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρη χάρη και σε δύο πρόσφατες εξελίξεις.

Η μία αποτέλεσε τεράστια είδηση ως «Η Disney ρίχνει τη “Mulan” στο streaming» αλλά εξίσου παχύς θα έπρεπε να είναι κι ο υπότιτλος, «…επειδή έχασε δισεκατομμύρια εσόδων το προηγούμενο τρίμηνο». Κατά το τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου η Disney έχασε σχεδόν 5 δισεκατομμύρια δολάρια από τη στιγμή που λόγω πανδημίας παρέμειναν κλειστά τα πάρκα, η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εισόδων της. Υπό το βάρος αυτού του καταστροφικού διαστήματος, η εταιρεία αποφασίζει να θυσιάσει ένα από μεγάλα της μπλοκμπάστερ της χρονιάς για δύο λόγους.

Πρώτον, έτσι ώστε -ακριβώς- οι περισσότεροι τίτλοι να μιλάνε για αυτό ως είδηση παρά για τη χασούρα. Και δεύτερον, προκειμένου να λάβουν ένα άμεσο σωσιβιάκι εσόδων. Κι ενώ λοιπόν ως τώρα είχαμε δει αρκετούς τίτλους να έρχονται πιο γρήγορα σε VOD ή να κάνουν απευθείας εκεί πρεμιέρα, αναμφίβολα κανένα από αυτά τα φιλμ δεν αποτελούσε ένα από τα τοπ αναμενόμενα μπλοκμπάστερ της χρονιάς, μιας κι αυτά έχουν όλα μετακινηθεί, είτε 10ήμερο το 10ήμερο (όπως το ‘Tenet’) είτε με τη μία προς το επόμενο καλοκαίρι (το ‘Fast & Furious 9’, που πραγματικά είπε «βρείτε τα, και τα λέμε του χρόνου, βρουμ βρουμμμμμ»).

Η Disney λοιπόν θα βγάλει το ‘Mulan‘ απευθείας στην online πλατφόρμα της, χρεώνοντας τους ήδη συνδρομητές με 30 επιπλέον δολάρια για ενοικίαση 2 ημερών. (Στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες που είναι διαθέσιμο το Disney+. Αλλού, όπως στην Ελλάδα, ο στόχος είναι ακόμα η κυκλοφορία στις αίθουσες.) Ο στόχος εδώ αναμφίβολα είναι οι οικογένειες που θα έδιναν έτσι κι αλλιώς πολλαπλάσια αυτών των χρημάτων για μια οικογενειακή βόλτα στο κοντινότερο multiplex

To κοντινότερο αντίστοιχο παράδειγμα είναι το ‘Trolls World Tour’ της Universal που βγήκε απευθείας σε VOD στις ΗΠΑ στην αρχή της πανδημίας (στην Ελλάδα κυκλοφορεί στις αίθουσες αυτή την Πέμπτη) καταφέρνοντας να συγκεντρώσει περίπου 5 εκατομμύρια ενοικιάσεις στις πρώτες 3 εβδομάδες κυκλοφορίας. Ακόμα και με τα $30 ανά ενοικίαση που ζητά η Disney για το ‘Mulan’, καταλαβαίνει κανείς πως το να συγκεντρωθεί ποσό που θα έκανε επιτυχία τον συγκεκριμένο τίτλο, είναι πρακτικά αδύνατον. (Η Universal είχε κάπου $77 εκατομμύρια έσοδα σε αυτές τις 3 πρώτες εβδομάδες.) Όχι μόνο επειδή το ‘Mulan’ έχει κοστίσει πάνω από $200 εκατομμύρια δίχως τα κόστη του μάρκετινγκ, αλλά κι επειδή ο προορισμός ενός τέτοιου φιλμ είναι να αποφέρει έσοδα της τάξεως του 1 δις παγκοσμίως (όπως το περσινό ‘Aladdin’ του Γκάι Ρίτσι). Αυτά είναι τα μεγέθη στα οποία παίζει η Disney.

Χρησιμοποιώντας λοιπόν το ‘Mulan’ ως σωσίβια λέμβο, ως διαφημιστικό πρόμο για το Disney+, ως αντιπερισπασμό, κι ως πειραματόζωο, όλα την ίδια στιγμή, η Disney επιπλέον προχωρά και σε μια σαφή δήλωση προς τις αίθουσες τις οποίες αφήνει ουσιαστικά στον τόπο. Ξανά!

Κάτω όμως από αυτό τον κατανοητά εκκωφαντικό ειδησεογραφικό κύκλο, μοιάζει να περνά σχετικά απαρατήρητη άλλη μια εξέλιξη, που ίσως σχετίζεται ή ίσως όχι με την πανδημική πραγματικότητα. Μέσα σε όλα λοιπόν, η Disney ναι, φαίνεται πως πράγματι σκοπεύει να αναστείλει την παραγωγή 4K blu-ray, και μάλιστα σε μια περίοδο που τα έσοδα από το home entertainment είναι φυσιολογικά σε μεγάλη ανοδική πορεία!

Μια απόφαση που, για να τα δέσουμε όλα με το ξεκίνημα του άρθρου, αφορά φυσικά και τον κλασικό κατάλογο της 20th Century -Πάλαι Ποτέ- Fox, που πλέον ανήκει κι αυτός στη Disney και το Vault της. Τίτλοι από το ‘French Connection’ του Φρίντκιν μέχρι το ‘Fight Club’ του Φίντσερ κι από το προαναφερθέν ‘Alien’ μέχρι μεγάλο μέρος της φιλμογραφίας του Τζέιμς Κάμερον βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στο να μείνουν ως τίποτα παρά ντισνεϊκά πίξελ.

Δεν είναι επί της παρούσης μια συζήτηση περί της όποιας ή μη αξίας των physical media, όμως είναι ένα ακόμα χρωματιστό λιθαράκι σε αυτό το μοτίβο ελέγχου που περιγράφουμε σε όλο το άρθρο. Γράφει ο Τζόρνταν Ράουπ για το Film Stage πως «Η ευκολία της πρόσβασης έχει ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα. Οι εταιρείες μπορούν να ελέγξουν τη βιβλιοθήκη σου, αφαιρώντας τίτλους κατά βούληση από την συνδρομητική σου υπηρεσία, η μηνιαία συνδρομή της οποίας μπορεί επίσης να αυξηθεί όποτε έχουν ανάγκη για μεγαλύτερο κέρδος», κάτι που φυσικά δεν αποτελεί πρόβλημα για καμία physical συλλογή.

Η συζήτηση αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά η διάστασή της που μας αφορά έχει να κάνει αποκλειστικά με τη Disney. Η οποία κατάπιε και πλέον ελέγχει το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του entertainment industry, δείχνοντας με κάθε μία της απόφαση πως η αληθινή της διάθεση είναι να ελέγχει τελικά εκείνη (και μόνο εκείνη) τι βλέπεις, πού το βλέπεις και πώς το βλέπεις. Αν η ζωή μας ήταν ντισνεϊκό παραμύθι, η Disney θα ήταν ξεκάθαρα ο villain.

***

Γιατί το ‘Παρασκευή και 13’ κατάφερε να γίνει ένα από τα επικερδέστερα slasher franchises στην ιστορία του σινεμά; Ποιο ήταν το ορίτζιναλ τέλος της ταινίας και ποιο είναι το κρυφό μήνυμα πίσω από τη μουσική της; Πώς συνδέεται με τα slashers που ακολούθησαν και τι έχουμε να δηλώσουμε για τα Final Girls του είδους; Αυτά και πολλά περισσότερα στο νέο επεισόδιο του POP για τις Δύσκολες Ώρες!