Είναι το ‘Toni Erdmann’ η ταινία της χρονιάς;

Πολύ θα ήθελα να μπορούσα να ξεκινήσω περιγράφοντας κάποια από τις σκηνές που έκαναν εμένα και πολλούς ακόμα να ξεμπακιαστούμε από τα γέλια κατά τη διάρκεια της πανελλήνιας πρεμιέρας, αλλά αυτό θα χαλούσε την έκπληξη. Κι επειδή σ’ έναν μεγάλο βαθμό το χιούμορ της ταινίας βασίζεται στο πόσο από το πουθενά σου σκάνε τα αλλόκοτα σενάρια που σκέφτηκε η Maren Ade για τους ήρωές της, θα τηρήσω σιγή ιχθύος μέχρι να τη δεις και να τα ξαναπούμε παρέα στο τέλος της χρονιάς. Μάλλον θα έχουμε την ευκαιρία, γιατί στην αντίστοιχη λίστα ανασκόπησής μου για όλο το κινηματογραφικό ‘16 πιστεύω θα το βρεις μέσα. Ήδη πάντως είναι η μοναδική φετινή ταινία που συμπεριλήφθηκε στη λίστα του BBC με τις καλύτερες ταινίες του αιώνα που διανύουμε.

Και είναι εκπληκτικό γιατί το ‘Toni Erdmann’ θα έπρεπε να είναι συνταγή για την καταστροφή. Μιλάμε για μια τρίωρη σχεδόν κωμωδία, γεμάτη με τεράστιες, αμήχανες σκηνές. Η αρχή γίνεται με το εξαιρετικά άβολο σαββατοκύριακο που περνάει το πρωταγωνιστικό ζευγάρι πατέρα-κόρης, όταν ο πρώτος αποφασίζει να κάνει έφοδο στο Βουκουρέστι όπου εργάζεται για μία μεγάλη εταιρία συμβουλευτικής η απόμακρη κόρη του.

Η δύσκολη σχέση τους είναι ένα καζάνι που βράζει, αλλά ποτέ δε σκάει πέραν σχολίων τύπου “Είσαι εσύ άνθρωπος;” και “Ξέρω ανθρώπους της ηλικίας σου με φιλοδοξίες, αλλά τι να σου λέω τώρα”. Τις υπόλοιπες ώρες δεν ξέρει τι να τον κάνει πριν της χαλάσει τα σχέδια με τον μεγαλύτερό της πελάτη. Αυτό σε άλλη κωμωδία θα μπορούσε από μόνο του να είναι το σενάριο μιας δίωρης ταινίας μεταξύ ‘Proposal’ και ‘Father of the Bride’, για μία hardcore καριερίστα και το σαββατοκύριακό της από την κόλαση με έναν απροσάρμοστο πατέρα που της χαλάει το πρεστίζ, αλλά όταν φτάνει η Κυριακή και ο Winfried αποχωρεί από το διαμέρισμα της Ines, εσύ έχεις δει μόνο την αρχή. Η ταινία έχει πολύ περισσότερα να κάνει.

Η συνέχεια προσπαθεί να βρει κοινό έδαφος μεταξύ των δυο τους σχολιάζοντας το χάσμα μεταξύ εργασίας και οικογένειας, αλλά o τρόπος που το πετυχαίνει διαφέρει από αυτό που μάλλον ήδη έχεις φανταστεί, με πολυδιάστατους χαρακτήρες που βγαίνουν από την ειδική φουσκίτσα ασφαλείας τους και έρχονται αντιμέτωποι με τις αποφάσεις και τα ελαττώματά τους. Η σκηνοθεσία είναι απλή και σχεδόν ντοκιμαντερίστικη, βάζοντάς σε στο κέντρο της μοντέρνας καθημερινότητας που ξέρεις και αυτόματα αβαντάροντας πολύ όσα έχει να πει η ταινία για τη σκληρότητα του corporate περιβάλλοντος, τη θέση μιας γυναίκας μέσα σ’ αυτό, αλλά και την καθοδική πορεία της Ευρώπης όπως διαμορφώνεται από την οικονομική κρίση. Φιλόδοξο πλάνο για μία κωμωδία που θέλει να νιώσεις, όσο θέλει και να ξεκαρδιστείς.

Η τελευταία ώρα απογυμνώνει τους χαρακτήρες με τρόπους που δε θα αποκαλύψω, αλλά όχι πριν ακούσεις μια αναπάντεχη διασκευή του Greatest Love of All της Whitney Houston από την Sandra Hüller στην κορυφαία της σκηνή στην ταινία. Όσο για τον Toni Erdmann, δεν ξέρω αν θα ευχόσουν να υπήρχε πραγματικά, αλλά μάλλον θα τον βρίσκαμε όλοι πολύ χρήσιμο από καιρό σε καιρό.