Εκτός από το Queer: Ένας σύντομος οδηγός ανάγνωσης του William Burroughs
Με αφορμή την πολυσυζητημένη ταινία του Luca Guadagnino με τον Daniel Craig στον πρωταγωνιστικό ρόλο, δύο Έλληνες aficionados του σπουδαίου συγγραφέα δίνουν χρήσιμες οδηγίες που θα διευκολύνουν τους αμύητους στις λέξεις του αξεπέραστου συγγραφέα.
- 18 ΙΑΝ 2025
«Οι ιστορίες με τα ναρκωτικά και την ομοφυλοφιλία είναι τόσο διαβόητες ώστε σκιάζουν, ενίοτε, τη σπουδαιότητα του έργου του» έχει δηλώσει για τον William Burroughs στο News24/7 ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, συγγραφέας (και) του βιβλίου Το Ιλιγγιώδες Καλειδοσκόπιο (εκδ. Κριτική) όπου εστίασε στον δημιουργό Burroughs και όχι στην περσόνα που κατέστη τόσο δημοφιλής, ιδίως από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Αυτό δηλαδή θεωρεί ως τη μεγαλύτερη παρεξήγηση γύρω από το έργο του πολυσυζητημένου συγγραφέα.
Ο Γιώργος Μπέτσος, μεταφραστής των βιβλίων του Burroughs για λογαριασμό των εκδόσεων Τόπος, συμπληρώνει τα εξής: «Πως ήταν ανθρωπιστής – τουλάχιστον με την ακαδημαϊκή έννοια του όρου. Ο Burroughs έτρεφε απέχθεια για την ανθρωπότητα, ήταν αυτή που επιχείρησε, ήδη από την παιδική ηλικία του, να θέσει φραγμούς στην ταυτότητά του, αυτή που παρά τα χιλιάδες έτη που είχε στη διάθεσή της για να εξελιχθεί, παρέμενε ένα συντηρητικό οικοσύστημα εθισμένο στον έλεγχο, αυτή που με μαζοχιστικό ζήλο ποινικοποιούσε την προσωπική και συλλογική ευεξία.
Ο αναμφισβήτητος ουμανιστικός αντίκτυπος του έργου του (ορισμένοι θεωρούν πως η κατάργηση της θανατική ποινής στην Αγγλία οφείλεται εν μέρει στο «Γυμνό Γεύμα») ήταν παραπροϊόν της δικής του βουλιμικής ανάγκης για ελευθερία από οτιδήποτε θα μπορούσε ακόμη και εν δυνάμει να την περιορίσει. Ήθελε οι άνθρωποι να κοιτούν τη δουλειά τους, να τον αφήνουν ήσυχο, ήθελε ολοκληρωτική ελευθερία κινήσεων. Δεν είναι τυχαίο πως μετακόμισε στο Μεξικό κι έπειτα στην Ταγγέρη σε μια εποχή κατά την οποία τα μέρη αυτά ήταν παράδεισος για μια τέτοια ψυχοσύνθεση.
Επίσης δεν είναι τυχαίο πως στα γραπτά του δεν συναντούμε τα αφηγηματικά δεσμά που παραδοσιακά διαρρέουν τη λογοτεχνία. Ήταν εξαρτημένος από την ελευθερία του και απεχθανόταν καθετί που θα μπορούσε να την περικόψει. Το παιδί του, για παράδειγμα. Ανένταχτος, λοιπόν, με έναν τεράστιο κύκλο ακολουθητών κι έναν μικροσκοπικό κύκλο φίλων».
Εκατόν δέκα χρόνια μετά τη γέννηση του, είκοσι επτά μετά τον θάνατό του και με την κινηματογραφική μεταφορά του Queer από τον Luca Guadagnino να εγκωμιάζεται από τους κριτικούς παγκοσμίως, οι οποίοι μιλάνε και για ερμηνεία ζωής από τον Daniel Craig, τα φώτα πέφτουν για πολλοστή φορά στο συγγραφικό έργο του Burroughs. Είναι λοιπόν η κατάλληλη στιγμή για ένα οδηγό ανάγνωσης από δύο aficionados του, μερικές οδηγίες που θα διευκολύνουν τους αμύητους.
Εν αρχή ην Γυμνό Γεύμα για τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη
Εν αρχή ην Γυμνό Γεύμα, το αβανγκάρντ αριστούργημα που συνέθεσε ο Burroughs κόβοντας και ράβοντας (κυριολεκτικώς) με τη βοήθεια του Jack Kerouac και εξέδωσε χάρη στον Allen Ginsberg. Βρίσκουμε εδώ, σε συμπυκνωμένη μορφή, όλα όσα πρόσφερε ο συγγραφέας μας στη λογοτεχνία και στη φιλοσοφία του πράττειν: το μοντάζ, το χιούμορ, την αντίληψη ότι ζούμε στο στούντιο της πραγματικότητας, την άλγεβρα της ανάγκης, τη γειτνίαση με τον κίνδυνο, τη γραμματική της ζωής.
Μετά, πάμε στον Εξολοθρευτή, ένα συναρμολογημένο βιβλίο, όπου σύντομα πεζά (οι ρουτίνες, όπως τα έλεγε) συνυπάρχουν με αγριεμένα ποιήματα, μια συλλογή από ασπρόμαυρες πολαρόιντ και μικρού μήκους έγγραφες ταινίες. Και φτάνουμε στην περίφημη, ώριμη τριλογία του: Οι Πόλεις της Κόκκινης Νύχτας, Ο Τόπος των Νεκρών Δρόμων, και Δυτικές Χώρες.
Μετά το Γυμνό γεύμα η σειρά δεν διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο για τον Γιώργο Μπέτσο
Πιστεύω πως μια καλή αφετηρία για τον αμύητο είναι το Γυμνό γεύμα και αυτό επειδή πρόκειται για το έργο από το οποίο ξεπήδησαν όλα τα μετέπειτα βιβλία του – υφολογικά και θεματολογικά. Από εκεί κι έπειτα θεωρώ πως η σειρά δεν διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο μιας και η φύση του έργου του είναι τόσο κερματισμένη που οποιαδήποτε υποψία αλληλουχίας γρήγορα εκφυλίζεται.
Μάλιστα η εν λόγω έλλειψη αλληλουχίας αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του Γυμνού γεύματος – αξίζει να σημειωθεί πως η διαδοχή των κεφαλαίων του συγκεκριμένου βιβλίου έχει αλλάξει αρκετές φορές σε διάφορες εκδόσεις και ο ίδιος ο συγγραφέας διακήρυττε πως η σειρά από τις βινιέτες του δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.
Μια εναλλακτική θα ήταν τα Τζάνκι και Queer, ώστε ο αναγνώστης να έρθει σε επαφή με τη λογοτεχνική αφετηρία του δημιουργού. Σε κάθε περίπτωση, θα αποθάρρυνα έναν νέο αναγνώστη να ξεκινήσει με κάποιο από τα Soft Machine, The Ticket that Exploded και Nova Express – την τριλογία του cut-up – μιας και πιστεύω πως θα σχηματίσει λάθος εικόνα. Είναι σαν να ζητάς από κάποιον να βγάλει άκρη με το Fire Walk with Me του David Lynch χωρίς να έχει παρακολουθήσει πρώτα ολόκληρο το Twin Peaks.
