Ένας σύντομος οδηγός ανάγνωσης του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Τέτοιες μέρες πέρυσι φούντωνε και στην Ελλάδα η συζήτηση για το αν έπρεπε ή όχι να κυκλοφορήσει το μυθιστόρημα Τα λέμε τον Αύγουστο (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός), το τελευταίο που ο αξεπέραστος Νομπελίστας άφησε πίσω του με τη ρητή εντολή να μη φτάσει ποτέ στα βιβλιοπωλεία.

Όπως αναφέρθηκε στο σχετικό ρεπορτάζ του OneMan, η έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σηματοδότησε τη δεύτερη φορά που οι δύο γιοι του παράκουσαν ρητή εντολή του -ή έστω μια σαφώς εκπεφρασμένη επιθυμία- όσον αφορά το έργο του. Είχε προηγηθεί η άδεια των Ροντρίγκο και Γκονζάλο Γκαρσία Μπάρτσα για να προχωρήσει η τηλεοπτική μεταφορά του Εκατό χρόνια μοναξιά, αν και εν ζωή ο «Γκάμπο» αρνιόταν πεισματικά τις προτάσεις των στούντιο, κρίνοντας ανέφικτη την οπτικοακουστική απόδοση της δαιδαλώδους υπόθεσης του αριστουργήματός του υπό τους χρονικούς περιορισμούς ακόμη και μιας μεγάλης σε διάρκεια παραγωγής.

Ευτυχώς, παρά τον αρχικό μας σκεπτικισμό (στο ρεπορτάζ του News24/7) -και αυτό οφείλουμε να το τονίσουμε- η σειρά του Netflix αποδείχτηκε εξαιρετική και αναμένουμε με μεγάλη αγωνία τη δεύτερη σεζόν του χρόνου.

Για την ώρα καταπιανόμαστε ξανά με τον Μάρκες, αυτή τη φορά με αφορμή τη συμπλήρωση έντεκα ετών από τον θάνατό του στις 17 Απριλίου 2014 σε ηλικία 87 ετών. Αυτός είναι ένας σύντομος οδηγός ανάγνωσης των βιβλίων του που κυκλοφορούν σήμερα στα ελληνικά.

Θέλω να διαβάσω το σπουδαιότερο έργο του

Και μπράβο σου γιατί θα βιώσεις μία ασύγκριτη αναγνωστική εμπειρία ζωής από την πρώτη κιόλας αράδα του αξεπέραστου αριστουργήματος Εκατό Χρόνια Μοναξιά (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός): «Πολλά χρόνια μετά, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, ο συνταγματάρχης Αουρελιάνο Μπουενδία θα έφερνε στον νου του το μακρινό απόγευμα που ο πατέρας του τον πήγε να γνωρίσει τον πάγο».

Η ιστορία μιας πόλης, του Μακόντο, και μιας οικογένειας, των Μπουενδία – και μέσα από τα πάθη, τα όνειρα, τις τραγωδίες, τις προδοσίες, τις ανακαλύψεις, τα θαύματα, τα μυστήρια και τις διαψεύσεις τους, η ιστορία μιας χώρας, μιας ηπείρου και ολόκληρου του κόσμου.

Και πώς έφτασε μέχρι εδώ;

Ο λόγος στον Κονράδο Σουλουάγα, επιμελητή της έκδοσης Ο δρόμος προς το Μακόντο (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός): «Ο Γκαρσία Μάρκες ισχυριζόταν κατά καιρούς πως για να γράψει κάθε βιβλίο πρώτα έπρεπε να μάθει να το γράφει και μονάχα τότε να έρθει αντιμέτωπος με τη γραφομηχανή. Του πήρε σχεδόν είκοσι χρόνια “να ζήσει” στο Μακόντο για να μάθει να γράψει το μυθιστόρημα του Εκατό χρόνια μοναξιά.

Αυτή η ανθολογία, έχοντας υλοποιηθεί με τη διάθεση να ιχνηλατήσει την πορεία του συγγραφέα, θα επιτρέψει στον περίεργο αναγνώστη να εντοπίσει κάποιες στιγμές αυτής της μετατόπισης». Εδώ λοιπόν βλέπουμε πώς διαμορφώθηκε το σύμπαν του Gabo, από τις σημειώσεις του για ένα μυθιστόρημα του 1950 και τα πρώτα του διηγήματα έως τα έργα Ο συρφετός, “Ο συνταγματάρχης δεν έχει κανέναν να του γράψει” και “Η κακιά η ώρα” το 1966.

Δώσε μου ρομάντσο και πάρε μου την ψυχή

Το οπισθόφυλλο και μόνο θα έπρεπε να είναι αρκετό για να σε πείσει ότι το μυθιστόρημα Ο Έρωτας στα χρόνια της χολέρας (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός) γράφτηκε για σένα (τι κρίμα που δεν βλεπόταν η κινηματογραφική μεταφορά με τον Javier Bardem): Όταν η νεαρή Φερμίνα Δάσα αρνείται τις παθιασμένες προτάσεις του Φλορεντίνο Αρίσα και παντρεύεται τον δόκτορα Χουβενάλ Ουρμπίνο, ο αθεράπευτα ρομαντικός Φλορεντίνο αναζητά παρηγοριά στην αγκαλιά πολλών άλλων γυναικών, καμία όμως δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη Φερμίνα στην καρδιά του.

Πιστός στον όρκο του ότι θα την αγαπάει για πάντα, ζει για την ημέρα που εκείνη θα απελευθερωθεί από τα δεσμά της. Όταν, μισό αιώνα αργότερα, ο σύζυγος της Φερμίνα σκοτώνεται προσπαθώντας να κατεβάσει τον παπαγάλο του από ένα δέντρο μάνγκο, ο Φλορεντίνο αρπάζει την ευκαιρία να δηλώσει την αιώνια αγάπη του. Μπορεί όμως ο νεανικός τους έρωτας να ξαναζωντανέψει στο λυκόφως της ζωής τους;

Λίγο ρομάντσο ακόμη, παρακαλώ

Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός), βεβαίως βεβαίως: Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, στην Καρνταχένα ντε Ίντιας, ένα λυσσασμένο σκυλί δαγκώνει στον αστράγαλο ένα λευκό κορίτσι, τη Σιέρβα Μαρία. Πρόκειται για την κόρη του μαρκησίου του Κασαλντουέρο, που έχει μεγαλώσει στα παραπήγματα των σκλάβων του αρχοντικού, μιλάει τις γλώσσες τους και συμπεριφέρεται όπως εκείνοι. Το κορίτσι πέφτει στα νύχια της Ιεράς Εξέτασης.

Ο νεαρός ιερωμένος ερευνητής Καγετάνο Ντελάουρα αναλαμβάνει να διαπιστώσει αν η κοπέλα διακατέχεται πράγματι από δαιμόνια, και αναπόφευκτα καταλαμβάνεται ο ίδιος από το δαιμόνιο του έρωτα για κείνη. Το δουλεμπόριο, τα φέουδα, η εκκλησιαστική παντοδυναμία, η ελευθεριότητα και ο διονυσιασμός του έρωτα, οι κυνηγημένοι Εβραίοι διανοούμενοι, η ιατρική της εποχής, οι δεισιδαιμονίες και οι εξορκισμοί πρωταγωνιστούν σ’ αυτό το χρονικό της συνάντησης δυο ανθρώπων που αγαπήθηκαν βαθιά.

Ποιο είναι το πιο «ρεαλιστικό» του έργο;

Δικαιωματικά πρόκειται για το Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός) δεδομένου ότι βασίζεται σ’ ένα αληθινό γεγονός που συνέβη στην Κολομβία. Η υπόθεση έχει ως εξής: Λίγες ώρες μετά τον γάμο του με την Άνχελα Βικάριο, ο Μπαγιάρδο Σαν Ρομάν στέλνει τη νύφη πίσω στους δικούς της γιατί τη βρήκε ατιμασμένη. Αφού τη βάζουν να ομολογήσει το όνομα του εραστή της, τα αδέρφια της κινούν να τον σκοτώσουν για να ξεπλύνουν την τιμή της οικογένειάς τους.

Αλλά γιατί, ενώ όλοι γνωρίζουν τι πάνε να κάνουν οι δυο αδερφοί, κανείς δεν τους εμποδίζει; Είκοσι επτά χρόνια αργότερα, ένας άντρας επιστρέφει στον τόπο του φονικού, προσπαθώντας να ξεδιαλύνει το μυστήριο. Και, καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας, φτάνει η στιγμή όπου θα πρέπει να κριθούν όχι οι δυο δολοφόνοι αλλά μια ολόκληρη κοινωνία…

Και αυτό που σκανδαλίζει πιο πολύ;

Ίσως και το πιο περίεργο βιβλίο του σύμφωνα με τους New York Times: Οι δύστυχες πουτάνες της ζωής μου (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός). Ένας ηλικιωμένος δημοσιογράφος, όταν γίνεται ενενήντα χρονών, αποφασίζει να κάνει ένα ξεχωριστό δώρο στον εαυτό του: μια νύχτα με μια έφηβη παρθένα.

Η πιο φημισμένη και καπάτσα πατρόνα της πόλης τού βρίσκει αυτό που ζητάει. Αλλά, αντί για μια μικρούλα πόρνη που θα τον αναζωογονήσει, ο ήρωάς μας συναντά μια Ωραία Κοιμωμένη, που θα του πάρει τα μυαλά. Και συνειδητοποιεί ότι μπορεί κανείς να πεθάνει στ’ αλήθεια από βαθύ, βασανιστικό, παράφορο έρωτα, σαν αυτόν που νιώθει τώρα ο ίδιος για πρώτη φορά στη ζωή του.

Έχει κάτι σε non fiction το μενού;

Ο Γκάμπο ως γνωστόν υπήρξε πολυγραφότατος και ως δημοσιογράφος, ο ίδιος μάλιστα είχε πει κάποτε: «Δε θέλω να με θυμούνται για το Εκατό χρόνια μοναξιά, ούτε για το βραβείο Νομπέλ, αλλά για την εφημερίδα» (ναι καλά…).

Το σκάνδαλο του αιώνα (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός) περιέχει πενήντα δημοσιογραφικά κείμενά του από την πολυετή καριέρα του στον Τύπο, από τα πρώτα του κείμενα, σε εφημερίδες της Κολομβίας, έως τα εκτενέστερα, πιο μυθιστορηματικά, ρεπορτάζ του από το Παρίσι και τη Ρώμη, και τη στήλη που διατηρούσε στην ισπανική El País.

Τελικά, να διαβάσω ή όχι αυτό που βγήκε μετά τον θάνατο του;

Ας ξεκινήσετε διαβάζοντας τις απόψεις που κατέθεσαν στο OneMan για το Τα λέμε τον Αύγουστο (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός) τέσσερις συγγραφείς και μύστες του έργου του από την Ελλάδα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ