Οι άνθρωποι που φέρνουν την επανάσταση στις ερωτικές σκηνές του Hollywood
Απευθείας από τα σετ του HBO και τις σκηνές του Broadway, μιλήσαμε με τους επαγγελματίες που μεταμορφώνουν την Άγρια Δύση του ερωτικού Hollywood σε βιομηχανία ισότητας.
- 16 ΦΕΒ 2020
Να ένας φανταστικός τρόπος να σπάσεις τον πάγο με έναν άνθρωπο που γνώρισες μόλις πριν δέκα λεπτά. Μιλάς για πουτσόκαλτσες σε ερωτικές σκηνές, ξεσπάς σε γέλια όπως κάναμε εμείς, και πετάς την επαγγελματική σου σοβαροφάνεια μια και καλή στα σκουπίδια.
Ο Steinrock, βέβαια, είναι επαγγελματίας στο να σπάει τον πάγο. Είναι κυριολεκτικά μέρος του job description του. Ως intimacy coordinator που δουλεύει στο σινεμά, την τηλεόραση και το θέατρο, η δουλειά του είναι να εντάσσει στη διαδικασία των γυρισμάτων τις άβολες συζητήσεις που αναγκαστικά έρχονται όταν υπάρχουν ερωτικές σκηνές στο σενάριο. Κυρίως όμως, είναι εκεί για να διασφαλίζει ότι υπάρχει συγκατάθεση μεταξύ όλων των συμμετεχόντων της σκηνής και να αμβλύνει τις ανισορροπίες εξουσίας που υπάρχουν δομικά στη βιομηχανία θεάματος.
Μαζί με την Claire Warden, της αναπληρώτριας διευθύντριας του μη κυβερνητικού οργανισμού Intimacy Directors International (IDI) που έχει στόχο την προώθηση της ειδικότητας στα στούντιο, την εκπαίδευση επαγγελματιών και την προάσπιση των δικαιωμάτων όσων συμμετέχουν σε ερωτικές σκηνές, ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μου να συζητήσουμε για το νέο επάγγελμα που έχει εισχωρήσει στα σετ του Hollywood, της Αγγλίας, της Αυστραλίας και όπου αλλού προσπαθεί δειλά ακόμα η βιομηχανία να κατανοήσει τι ακριβώς είναι εκεί για να κάνουν.
ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΕΝΑΣ INTIMACY COORDINATOR
Το Hollywood περνά τη βιομηχανική του επανάσταση. Το κίνημα του #MeToo και τα πρωταρχικά στάδια αφύπνισης που έφερε δεν διαφώτισαν απλά τη συλλογική μας αντίληψη σε σχέση με τη συναίνεση. Η δράση τους είναι περισσότερο αποκατάστασης μιας αλήθειας που ίσχυε πάντα, απλά κάποιοι επέλεγαν να την αγνοήσουν όσο οι υπόλοιποι εκπαιδεύονταν στη συγκατάβαση και το τραύμα.
Και ενώ θα φανταζόταν κανείς ότι, από τη στιγμή που οι stunt coordinators βοηθούν εδώ και δεκαετίες τους ηθοποιούς να μην σκοτώνονται στη διάρκεια γυρισμάτων μάχης θα ήταν λογικό να υπάρχει αντίστοιχη ειδικότητα για τις σκηνές σεξ, κάτι τέτοιο δεν ήταν καν σκέψη. Μέχρι που έγινε.
Η Alicia Rodis, η ιδρύτρια της ΜΚΟ και του κινήματος, πριν γίνει fight director ήταν και η ίδια ηθοποιός που, όπως έχει δηλώσει, εκτός από τις πολύ καλές εμπειρίες που είχε με σκηνές ερωτικού περιεχομένου, είχε και αρκετές που φλέρταραν πολύ επικίνδυνα με την παρενόχληση. Μαζί με την Tonia Sina που συνίδρυσε μαζί της το IDI και είχε κάνει ήδη τη σκέψη τους επάγγελμα στο θεατρικό Φεστιβάλ Stratford, μίλησαν με τη Warden και τα υπόλοιπα τα γράφει αυτή τη στιγμή η ιστορία.
«Είχα εντυπωσιαστεί από τη φύση της δουλειάς και από τη σκέψη πίσω της, και είδα ότι οι δικές μου ικανότητες ως ηθοποιός, ως fight director και ως καθηγήτρια υποκριτικής θα μπορούσαν να συμβάλλουν. Οπότε επικοινώνησα με την Tonia μέσω του Intimacy Directors International που είχε μόλις συσταθεί στα μέσα του 2017, της είπα ότι μου είχε αρέσει αυτό που είχε ξεκινήσει και ήθελα να δω αν θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε. Μιλήσαμε και με την Alicia και με προσκάλεσαν να το χτίσουμε μαζί όλο αυτό. Τελικά λανσάραμε το πρότζεκτ παρέα».
«Εκτός από ηθοποιός, το δικό μου υπόβαθρο είναι ως fight director και έχω εκπαιδευτεί πάρα πολύ στη χορογραφία κινήσεων, έχω τεράστια εμπειρία σ’ αυτό», συμπληρώνει ο Steinrock εξηγώντας τα βήματα που οδήγησαν στη δημιουργία της ειδικότητας. «Πριν υπάρξουν καν οι intimacy directors, σε σκηνές με οξυμένη σωματικότητα όπως μία σεξουαλική επίθεση, ήμασταν συχνά οι fight directors που καλούμασταν να τις οργανώσουμε. Προφανώς γιατί ήμασταν ό,τι πιο κοντινό σε κάποιον που ίσως θα γνώριζε τι να κάνει. Τα τελευταία 3-5 χρόνια ο τρόπος που γίνονται αυτές οι σκηνές έχει αλλάξει δραστικά. Η συναίνεση δεν ήταν στο κέντρο της συζήτησης. Τώρα τα πάντα έχουν να κάνουν με αυτήν και οι ηθοποιοί έχουν τη χορογραφία για να τους βοηθάει».
Η Claire Warden και ο Zev Steinrock καθοδηγούν τους ηθοποιούς
Τι κάνει πρακτικά όμως ένας intimacy coordinator και ποια είναι η διαφοροποίησή του από τον intimacy director;
«Το intimacy direction γεννήθηκε στο θέατρο πριν περίπου τρία χρόνια και το intimacy coordination που αφορά την τηλεόραση και τον κινηματογράφο προήλθε μέσα από αυτό», αναλύει ο Steinrock. «Ο λόγος που είναι διαφορετικοί οι τίτλοι είναι επειδή το κίνημα έχει ξεκινήσει σε σημαντικό βαθμό από τους fight directors όπως ονομάζονται στο θέατρο και τους stunt coordinators όπως λέγονται στο σινεμά και την TV. Ήταν σχετικά εύκολο για τη βιομηχανία να ενσωματώσει το επάγγελμα ακολουθώντας το ίδιο μοντέλο».
«Το άλλο είναι ότι το intimacy direction χρησιμοποιείται συχνά ως όρος για να αναφερθούμε στο κίνημα που στοχεύει στην προσθήκη της συγκατάθεσης και της χορογραφίας στις ερωτικού τύπου στιγμές. Τώρα, όσον αφορά το πότε μας χρησιμοποιούν στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο, είναι συγκεκριμένα για σκηνές όπου υπάρχει γυμνό ή προσποιητό σεξ. Αυτές είναι οι δύο μεγάλες κατηγορίες. Επίσης, για τις περιπτώσεις όπου συμμετέχουν ανήλικοι ηθοποιοί. Τότε θα μας προσλάβουν για ακόμα περισσότερα, για οτιδήποτε δηλαδή θα μπορούσε να θεωρηθεί σεξουαλικό. Όπως, ας πούμε, ένα φιλί. Υπάρχει μεγάλη έννοια για το νομικό πλαίσιο που αφορά στην παιδική πορνογραφία».
«Οι intimacy coordinators πρέπει να εξασφαλίζουν ότι δεν υπάρχει κάποιου τύπου εξαναγκασμός και ότι όλοι όσοι εμπλέκονται, ακόμα και το άτομο που κρατά την κάμερα, ξέρουν τι πρόκειται να συμβεί και ότι, αν προκύψουν αλλαγές, θα γίνει ορθή διαπραγμάτευση το συντομότερο δυνατόν και χωρίς καμία αδικαιολόγητη πίεση, ώστε κανείς να μην κάνει τίποτα για το οποίο δεν έχει συμφωνήσει».
ΤΙ ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΕΝΑΣ INTIMACY COORDINATOR
«Δεν είμαστε η αστυνομία του σεξ», ξεκαθαρίζει ο Steinrock.
«Δεν ορίζουμε το περιεχόμενο και δεν κάνουμε λογοκρισία. Δεν ασχολούμαστε με το τι θα μπει ή δεν θα μπει στην κάμερα. Ασχολούμαστε με το πώς θα οργανωθεί αυτό που θα περάσει στην κάμερα. Αλλάζουμε τη διαδικασία στην οποία συζητάμε τη σκηνή, σιγουρευόμαστε ότι όλοι είναι ενημερωμένοι για όσα θα τους ζητηθούν, ότι όταν θα τους ζητηθούν θα έχουν όντως τη δύναμη να πουν ναι ή όχι και πως, αν πουν όχι, δεν θα έχει ειπωθεί τόσο αργά στη διαδικασία που κανείς δεν θα μπορεί να βοηθήσει πια. Ο τελικός στόχος είναι να ενισχυθεί η τέχνη και όχι να αποδυναμωθεί, γιατί όλοι θα νιώθουν αυτοπεποίθηση για το περφόρμανς τους, θα ξέρουν ακριβώς τι να κάνουν και θα το ολοκληρώσουν ακόμα καλύτερα».
ΓΙΑΤΙ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΤΩΡΑ
Το ‘Euphoria’ του HBO χρησιμοποίησε intimacy coordination από την 1η του σεζόν.
«Σαν κοινωνία, το να μιλάμε για το σεξ και τις πιο προσωπικές στιγμές μάς είναι πιο άβολο και ντροπιαστικό από τη βία», παραδέχτηκε η Warden όταν τη ρώτησα γιατί απουσίαζε ως τώρα η ειδικότητα όταν το stunt coordination βρισκόταν εξαρχής στο DNA των σετ.
«Είμαστε πιο σεμνότυφοι όταν συζητάμε αυτό σε σχέση με τη βία. Πιστεύω επίσης ότι, όσο επιτέλους ξέρουμε περισσότερα γύρω από την ψυχική υγεία και απομακρύνουμε το στίγμα της, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να πούμε ότι ναι, κάτι τέτοιο δεν είναι σωστό, είναι σημαντικό να το συζητήσουμε και αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται στήριξη. Όπως συμβαίνει συχνά, εκείνοι που βρίσκονται στην κορυφαία θέση ισχύος είναι κι αυτοί που έχουν όφελος. Όταν είσαι εκεί, είναι δύσκολο να δεις από ψηλά τους υπόλοιπους που δυσκολεύονται και να τους καταλάβεις. Εκτός κι αν έχεις βρεθεί στη θέση τους. Υπάρχουν, βέβαια, κι αυτοί που απλώς αγνοούν το πρόβλημα γιατί η κοινωνία τούς έχει μάθει ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν. Και το θέμα ήταν ότι οι άνθρωποι που προσπαθούσαν να μιλήσουν γι’ αυτό ήταν οι λιγότερο γνωστοί ηθοποιοί στον πάτο της κλίμακας ισχύος και κανείς δεν τους άκουγε. Έχουμε χτίσει ολόκληρη τη βιομηχανία πάνω στην επιρροή που ασκείται στους ηθοποιούς για να κάνουν ό,τι ζητάται από τους παραγωγούς ή τους σκηνοθέτες, με την ιδέα διαφορετικά θα χάσουν την επόμενη δουλειά ή θα έχουν την ταμπέλα του ‘δύσκολου’».
«Έχουμε δημιουργήσει μια τρομερά καταπιεστική βιομηχανία και τώρα προσπαθούμε να τη μεταλλάξουμε σε μια βιομηχανία ισότητας. Όσο αλλάζει η κοινωνία, με τη βοήθεια του κινήματος #MeToo, την παραδοχή ότι ζούμε με μια επιδημία σεξουαλικών επιθέσεων και την κινητοποίηση για την αντιμετώπιση της κατάστασης, ανοίγουν μάτια και είμαστε σε θέση να πούμε ότι κάποιες συμπεριφορές δεν θα γίνονται ανεκτές».
ΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΩΝ
«Αν έμπαινα στο γραφείο σου και σου έλεγα ‘ναι, λοιπόν, εσύ και όλοι σου οι συνάδελφοι έχετε κάνει τα πάντα λάθος, είστε κακοί άνθρωποι και έχω φέρει κάποιον να κάνει τη δουλειά σας καλύτερα’, προφανώς και θα κοντοστεκόσουν», αντιλαμβάνεται η Warden. «Θα σκεφτόσουν ίσως, ‘πώς θα κάνω τη δουλειά μου τώρα που ο όλος ο κόσμος έχει την προσοχή του επάνω μου;’. Είμαστε όλοι στη βιομηχανία σε μια θέση αυτή τη στιγμή όπου υπάρχει η παράλυση του φόβου και η ανησυχία. Σκεφτόμαστε, θα πέσει στο δικό μου κεφάλι ο ουρανός την επόμενη φορά; Έχω κάνει κι εγώ κάτι που δεν ήταν σωστό;».
Κάποιοι από τους σκηνοθέτες που έχουν συνεργαστεί μαζί της και με τον Steinrock επέδειξαν αντιστάσεις, αλλά και οι δύο επαγγελματίες το αντιμετωπίζουν ως φυσικό επόμενο.
«Είμαστε όλοι στη βιομηχανία σε μια θέση αυτή τη στιγμή όπου υπάρχει η παράλυση του φόβου και η ανησυχία»
«Υπάρχει σίγουρα αντίσταση στην ιδέα της προσθήκης κάποιου άλλου προσώπου στη διαδικασία τους», συμπληρώνει ο Steinrock. «Είναι εύλογος φόβος και αντίδραση στο γεγονός ότι έρχεται κάποιος να βεβαιωθεί ότι τα πράγματα γίνονται σωστά και άρα ίσως σου πει ότι δεν μπορείς να κάνεις αυτό που ήθελες να κάνεις. Είναι λογικό, αλλά θα πω ότι όσο πιο συχνή γίνεται αυτή η διαδικασία, τόσο περισσότερο μετριάζεται ο φόβος».
«Μία από τις πιο προσθήκες που κάνει ένας intimacy coordinator είναι τα μίτινγκ και οι κουβέντες που δεν συνέβαιναν στο παρελθόν. Πολλές φορές γίνονταν ερωτήσεις επιτόπου τη μέρα του γυρίσματος στο σετ και ο κόσμος ήταν συχνά σε πολύ τεταμένες, πιεστικές καταστάσεις, με τον χρόνο να γυρνά αντίστροφα. Και ο χρόνος ως γνωστόν είναι χρήμα! Έτσι πολλοί δεν αισθάνονταν ότι είχαν τον χώρο και τον χρόνο να συζητήσουν. Το να φέρεις έναν intimacy coordinator δεν τα αλλάζει όλα αυτά, ο χρόνος εξακολουθεί να είναι χρήμα και οι επιτόπου αλλαγές είναι μεγάλη πίεση, όμως θα αλλάξει τις συζητήσεις που γίνονται πριν τα γυρίσματα. Και έτσι, εάν κάνουμε εμείς σωστά τη δουλειά μας, δεν θα υπάρχουν εκπλήξεις στο σετ. Όλες οι ερωτήσεις που σχετίζονται με το πώς θα λειτουργήσει η σκηνή έχουν γίνει πριν το shooting. Οπότε σχετικά με το δημιουργικό όραμα του σκηνοθέτη, ένας καλός intimacy coordinator θα το φέρει σε πέρας. Θα το διευκολύνει».
ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΣΕΞΙ
«Η λέξη ‘σέξι’ είναι άμορφη», πιστεύει η Warden.
«Ακούς πολλές φορές, ‘κάν’ το πιο σέξι’. Αυτό όμως που είναι σέξι για μένα μπορεί να μην είναι σέξι για σένα. Ένα μέρος όλου αυτού είναι να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι για αυτό που αφορά η ιστορία της αφήγησης. Για εμάς αυτό σημαίνει διάλογος με τη σκηνοθεσία. Πρέπει να μας εξηγήσουν τι συμβαίνει μεταξύ των χαρακτήρων της σκηνής και ποιος είναι ο τόνος όλου του πρότζεκτ. Όταν ξέρουμε το δικό τους όραμα και μοιραστούν οι ηθοποιοί τις σκέψεις τους για το πού βρίσκονται οι χαρακτήρες τους, τότε το θέμα είναι να μπορέσεις να εκφράσεις αυτή την ιστορία σωματικά.
Η διαφορά που εντοπίζουμε είναι πως όταν οι ηθοποιοί νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, εισπράττουν σεβασμό ως άνθρωποι και έχουν τη σιγουριά πως ό,τι κάνουν στη δουλειά τους είναι ακριβώς αυτό, μέρος της δουλειάς τους, και δεν έχουν την ανησυχία και το άγχος ότι θα παρενοχληθούν σεξουαλικά την ώρα που εργάζονται – γιατί αυτό ενδεχομένως να γίνει στην ουσία – τότε νιώθουν ελεύθεροι και αυτό βιώνει μαζί τους ο θεατής. Φέρνουν αυτή τη φοβερή ευαισθησία, την παρουσία, τις ανάσες, τη σύνδεση που μπορούν να φέρουν οι ηθοποιοί. Όταν δεν ενδυναμώνονται κατ’ αυτόν τον τρόπο και δεν νιώθουν ασφαλείς, μπορείς να το καταλάβεις από την απόδοσή τους στη σκηνή και συχνά χάνεται και η χημεία».
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ
Ο Steinrock και η Warden συμφωνούν στο ότι κάποιοι σκηνοθέτες είναι πραγματικά πολύ καλοί στο να συντονίζουν ερωτικές σκηνές και, στο πλαίσιο αυτό, να δημιουργούν την ατμόσφαιρα ασφαλείας που χρειάζονται οι ηθοποιοί για να λειτουργήσουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως, απλά δεν ξέρουν καν πώς να ξεκινήσουν τη συζήτηση.
Enter intimacy coordinators:
«Πριν φτάσουμε στη μέρα των γυρισμάτων έχουν προηγηθεί πολλά μίτινγκ», περιγράφει ο Steinrock. «Συμβαίνει συνήθως ένα μίτινγκ με τη σκηνοθεσία για να συζητήσουμε για το περιεχόμενο της σκηνής και για την ιστορία της αφήγησης. Η σκηνοθεσία μετά θα μιλήσει με τους ηθοποιούς και οι ηθοποιοί μιλούν ο καθένας κατ’ ιδίαν με τον intimacy coordinator για να βεβαιωθούν ότι γνωρίζουν τα πάντα για όσα θα τους ζητηθούν. Αν έχουν κάποιους περιορισμούς δηλαδή που είναι σημαντικοί θα τους γνωρίζει ο intimacy coordinator και έτσι δεν θα είναι απαραίτητο να τους αποκαλύψουν απευθείας στον σκηνοθέτη και άρα να ρισκάρουν τη σχέση τους μαζί του. Γιατί εκείνος όντως έχει δύναμη που μπορεί να τους δώσει ή να μην τους δώσει την επόμενη δουλειά τους. Ο intimacy coordinator μπορεί να επέμβει και να εμποδίσει κάτι χωρίς να ξέρει κάποιος άλλος τις λεπτομέρειες».
«Κάτι άλλο που άλλαξε η προσθήκη των intimacy coordinators – ή το έκανε έστω λιγότερο αόρατο – είναι να διευκολύνει τη διαφάνεια των συζητήσεων. Γιατί τις περισσότερες φορές δεν είναι ότι κάποιος είναι κακόβουλος και θέλει να βάλει κάτι αιφνιδιαστικά μέσα σε μια σκηνή. Είναι απλώς πολύ αμήχανο πράγμα να το συζητάς και οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν απαραίτητα τις κατάλληλες ερωτήσεις για να κάνουν. Ή και τη σωστή γλώσσα για να χρησιμοποιήσουν χωρίς να ακούγονται ξαφνικά προσβλητικοί. Το να ξέρεις να ρωτήσεις για κάποια πράγματα. Ακόμα και για κάποια αλλεργία στα υλικά που χρησιμοποιούμε στις σκηνές αυτές. Να βεβαιωθείς ότι υπάρχουν κάποια πρακτικά εμπόδια στις σωστές θέσεις. Γιατί πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι, δεν μιλάμε για πορνογραφία. Μιλάμε για κανονικό σινεμά και τηλεόραση όπου οι σεξουαλικές δράσεις είναι προσποιητές. Και ακριβώς επειδή είναι αμήχανο και επειδή δεν υπάρχουν σαφή πρωτόκολλα γι’ αυτές, πολλές φορές είναι δύσκολο».
Κάπου εδώ έπεσαν και τα γέλια για τις κάλτσες που αναφέρθηκαν παραπάνω. «Ο τωρινός όρος είναι το ένδυμα σεμνότητας που προφανώς είναι πιο κατάλληλο από την πουτσόκαλτσα. Δεν υπήρχε κάποια άλλη ονομασία πιο πριν και η χαρακτηριστική ατάκα στα γυρίσματα αυτών των σκηνών ήταν «Με την κάλτσα και μια προσευχή!». Για όνομα του Θεού! (γέλια). H φάση ήταν κυριολεκτικά ‘άντε ωραία, κάντε το!’ και πολλές φορές η κάλτσα έπεφτε. Ήταν συχνά κιόλας ένα πολύ λεπτό ύφασμα. Πλέον έχουμε περισσότερες βερσιόν της κατασκευής και, εάν πρόκειται να υπάρξει επαφή ή κάτι κοντινό σε επαφή με τα γεννητικά όργανα οποιουδήποτε, βάζουμε αυτό που ονομάζουμε ‘εμπόδιο’. Γιατί το ένδυμα σεμνότητας διασφαλίζει ότι δεν μπορείς να δεις κάτι, ενώ το εμπόδιο είναι ένα αντικείμενο που χρησιμοποιείται για να μειώσει την ευαισθησία γύρω από την περιοχή. Όταν γίνεται προσποίηση σεξ δεν χρειάζεται να έρθει κανείς σε επαφή με κανενός τα γεννητικά όργανα στον χώρο εργασίας τους».
Η ΑΓΡΙΑ ΔΥΣΗ ΤΟΥ HOLLYWOOD ΚΑΙ Η ΨΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ
Συνεχίζοντας να εξηγεί τα αυτονόητα, ο Steinrock έβαλε στο τραπέζι την περίπτωση της Maria Schneider και του Marlon Brando στο ‘Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι’ του Bernardo Bertolucci.
Πριν τέσσερα χρόνια, η επανεμφάνιση μιας συνέντευξης του Bertolucci από το 2013 όπου ο σκηνοθέτης παραδεχόταν ότι η πρωταγωνίστρια δεν είχε προειδοποιηθεί για τη διαβόητη σκηνή με το βούτυρο, είχε ξεσηκώσει εύλογες αντιδράσεις. Η Schneider είχε δηλώσει ξεκάθαρα από το 2007 ότι είχε αισθανθεί βιασμένη από τον Brando και τον Bertolucci, αλλά για κάποιον λόγο ξαφνιαστήκαμε ξανά από το περιστατικό. Θα ξαφνιαστούμε ξανά μάλλον όταν έρθει η ώρα να το ξανασυζητήσουμε. Ο Steinrock, πάντως, δεν έχει μείνει με απορίες.
«Μιλάμε για σεξουαλική κακοποίηση on camera», μου λέει χωρίς υπεραναλύσεις και ‘ναι, αλλά’. Δεν ξέρω γιατί μου έκανε εντύπωση. Ειδικά όταν πιστεύω πως αυτό το φιλμ θα πρέπει να αποσυρθεί εντελώς από τη στιγμή που απαθανατίζει την αληθινή κακοποίηση ενός ανθρώπου. Ίσως επειδή έχω συνηθίσει τόσο πολύ να νυχοπατούμε γύρω από τις λέξεις.
«Η βιομηχανία θεάματος είναι η Άγρια Δύση. Μέχρι να έχεις από πίσω σου σωματεία να υποστηρίζουν τους πιο αδύναμους, μπορούν να συμβούν τα πάντα»
«Η βιομηχανία θεάματος είναι η Άγρια Δύση. Δεν υπάρχουν πολλοί κανόνες και, μέχρι να έχεις από πίσω σου σωματεία να υποστηρίζουν τους πιο αδύναμους, μπορούν να συμβούν τα πάντα. Σχεδόν σε κάθε σου στιγμή στη βιομηχανία, όσο θα δουλεύεις σε κάτι για κάποιο διάστημα, θα προσπαθείς ταυτόχρονα να βρεις το επόμενο. Η μελλοντική σου εργασία είναι πάντα σε κίνδυνο. Όποτε τις περισσότερες φορές που κάποιος θα σε ρωτήσει αν μπορείς ή δεν μπορείς να κάνεις κάτι, η απάντησή σου δεν επηρεάζεται μονάχα από τη δεδομένη ερώτηση αλλά και από το μέλλον που θες να έχεις. Έτσι δημιουργούνται εξαναγκαστικές καταστάσεις».
«Οτιδήποτε γίνεται χωρίς τη συναίνεση των ηθοποιών, οτιδήποτε είναι καταναγκαστικό και γίνεται χωρίς την ενθουσιώδη συγκατάθεσή τους είναι αδιαπραγμάτευτο σε ένα σετ», τονίζει η Warden. Χάρηκα πολύ αυθόρμητα με το ‘ενθουσιώδη’ και το κατάλαβε.
«Λέω ενθουσιώδη γιατί οι άνθρωποι λέμε ναι όταν δεν το εννοούμε πολύ στη ζωή μας. Μέρος της ειδικότητάς μας είναι να παρουσιάζουμε και να διατυπώνουμε τις επιλογές των ηθοποιών με τρόπο που να τους είναι πιο εύκολο να βρουν το πραγματικό τους ‘ναι’ και να αναγνωρίζουμε όταν κάποιοι δεν συναινούν με την καρδιά τους. Τότε προσφέρουμε εναλλακτικές ώστε να μπορούν να πουν όχι και να ξέρουν ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε.
Οι διακρίσεις, έπειτα, και η θυματοποίηση οποιουδήποτε μέλους της διαδικασίας – όχι μόνο των ηθοποιών – απαγορεύονται. Πρέπει να υπάρχει σεβασμός για τις ανάγκες, τα αιτήματα και τα όριά τους. Εάν, για παράδειγμα, κάποιος από το συνεργείο θα ήθελε να απουσιάζει από τα γυρίσματα μιας σκηνής σεξουαλικής βίας ώστε να προστατεύσει την ψυχική του υγεία, θα πρέπει να οργανώσουμε έτσι παροχές από το τμήμα του ώστε να μην είναι εκείνος, λόγου χάρη, ο οπερατέρ. Θα πρέπει να μπορεί προσωρινά να αντικατασταθεί».
Η Claire Warden έγινε η 1η intimacy director στο Broadway, στο ‘Frankie and Johnny in the Clair de Lune’.
«Οι πιο πολλοί είναι υπέροχοι και τα ζητήματα δεν έχουν προκύψει από κάποια κακόβουλη πρόθεση», καταλήγει ο Steinrock.
«Έχουν προκύψει γιατί το σύστημα δημιουργεί αυτές τις ανισορροπίες εξουσίας και έτσι, ακόμα κι αν κάποιος ρωτά κάτι καλοπροαίρετα, υπάρχουν δυσκολίες. Είμαι εγώ, ας πούμε, σκηνοθέτης και ρωτώ μια ηθοποιό αν θα ήταν πρόθυμη να εμφανιστεί topless. Και λέω ‘είναι πολύ καλή ιδέα, νιώθω πως θα βοηθούσε στην αφήγηση της ιστορίας από την πλευρά του χαρακτήρα, θα δώσει την αίσθηση του ευάλωτου’. Ακόμα κι αν εγώ ως σκηνοθέτης δεν έχω καν στο μυαλό μου ότι ένα ‘όχι’ θα με αποθάρρυνε απ’ το να δουλέψω ξανά με την ηθοποιό, ακόμα κι αν δεν έχει καμία σημασία για μένα, μπορεί να περνά από το δικό της μυαλό. Δεν έχει σημασία αν ο σκοπός μου είναι να έχω αυτή τη δύναμη. Για την ηθοποιό την έχω. Έτσι σε κάποιες περιστάσεις θα είναι σχεδόν αδύνατο να λάβω ελεύθερη, αυθεντική συναίνεση. Εδώ έρχονται οι intimacy directors και coordinators για να φτιάξουν τον χώρο που επιτρέπει αυτή την ελεύθερη συναίνεση».
ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΟΥ INTIMACY COORDINATION
Οι intimacy coordinators δεν έχουν κρυστάλλινη μπάλα και δεν μπορούν να δουν τι συμβαίνει στο μυαλό σου. Πώς, τότε, μπορούν να ξεχωρίσουν μια ψεύτικη από μια ενθουσιώδη συγκατάθεση;
Μια πρώτη απάντηση θα ήταν ότι, σε κόντρα της εκπληκτικής ικανότητας που επιδεικνύουμε διαχρονικά οι άνθρωποι στο να κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε, έχουν ανοιχτές τις κεραίες τους για τις λεπτές αποχρώσεις της συμπεριφοράς μας. Η εκπαίδευσή τους όμως, ειδικά στους νέους επαγγελματίες που τώρα αποφασίζουν να μπουν στον κλάδο, είναι αυτή που συντονίζει τις κεραίες τους.
Η πιστοποίηση που από φέτος παρέχει μέσω του IDI το Intimacy Directors and Coordinators Incorporated εξασφαλίζεται μετά από 9 μήνες training και περιλαμβάνει τους πυλώνες που η Warden και οι συνάδελφοί της ανέπτυξαν:
Συναίνεση – Context Σκηνής- Χορογραφία – Επικοινωνία – Κάθαρση.
«Τα θεμέλια είναι η κατανόηση των 5 πυλώνων, όπως τους ονομάζουμε», μου λέει η Warden και λάμπουν τα μάτια της. Είναι φανερό πως το training είναι το παιδί της. «Πρέπει να κατανοήσει κανείς καλά τι σχέση έχουν με τη δουλειά, αλλά και με τους ίδιους. Πρέπει να βοηθήσουμε εμάς πρώτα για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους άλλους.
Είμαστε όλοι στη βιομηχανία σε μια θέση αυτή τη στιγμή όπου υπάρχει η παράλυση του φόβου και η ανησυχία. Σκεφτόμαστε, θα πέσει στο δικό μου κεφάλι ο ουρανός την επόμενη φορά; Έχω κάνει κι εγώ κάτι που δεν ήταν σωστό; Γιατί μέρος όλης αυτής της αφύπνισης είναι ότι δεν γνωρίζαμε γι’ αυτά που δεν γνωρίζαμε. Δεν γνωρίζαμε καν κάποιες φορές για το πώς το να λειτουργούμε με τον δικό μας τρόπο μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά κάποιον άλλον. Δεν ξέραμε ότι μπορούσε να υπάρξει καν ένας άλλος τρόπος και οι ηθοποιοί πολλές φορές δεν γνώριζαν ότι φθείρονταν από όσα τους συνέβαιναν. Όλοι μας έχουμε κοιτάξει πίσω και έχουμε πει ‘δεν θα έκανα τώρα αυτό που είχα κάνει πριν 3 χρόνια με τον ίδιο τρόπο’.
Μετά περνάμε στο στάδιο εκπαίδευσης στους συσχετισμούς ισχύος, την αντιρατσιστική συμπεριφορά, τη διπλωματία, τη διαπραγμάτευση, τη σεξουαλική δραματουργία όπως ονομάζουμε τις πιο τεχνικές πλευρές της εκπαίδευσης, και τον εξοπλισμό μας. Εάν κανείς θέλει να δουλέψει ως intimacy coordinator στα σετ, τότε θα πρέπει να αποκτήσει εμπειρία σ’ αυτά σε έναν ικανοποιητικό βαθμό ώστε να τους είναι οικεία».
Το όργιο του ‘Westworld’.
Από όλα τα παραπάνω, αυτό που χρειαζόταν περισσότερες εξηγήσεις ήταν η Κάθαρση. Σε τι μετουσιώνεται εδώ;
«Η κάθαρση είναι ουσιαστικά η δυνατότητα να αφήνεις τη δουλειά στον χώρο εργασίας. Η ικανότητα να μπορείς να ζήσεις τη σκηνή ολοκληρωτικά, ανοιχτά, με όλο σου το ταλέντο, και μόλις την τελειώσεις να μπορείς να πεις ‘τέλεια, αυτή ήταν μια σκηνή, την αφήνω στο σετ και συνεχίζω τη ζωή μου ως άνθρωπος που τυχαίνει να είναι ηθοποιός παράλληλα με όλες τις άλλες πλευρές μου, δεν χρειάζεται να ζω μέσα σ’ αυτήν’.
Ένα άλλο κομμάτι είναι να βοηθάμε τους ηθοποιούς να βρουν τις γραμμές που τα διαχωρίζουν όλα αυτά, ώστε να μην είναι θολωμένες. Έτσι ακόμα κι αν περνούν ώρες ή και μέρες παίζοντας μια σκηνή βαθιάς αγάπης ή σεξουαλικής έλξης, να έχουν τα δομικά εργαλεία στο τέλος της μέρας να πουν ‘πολύ καλή δουλειά, είσαι φανταστικός δημιουργικός παρτενέρ, σε ευχαριστώ πολύ, ήταν πολύ ικανοποιητικό καλλιτεχνικά, αλλά προσποιούμασταν και δεν σημαίνει ότι είμαι ερωτευμένη μαζί σου, τώρα είμαστε συνάδελφοι’».
Μιλώντας με το W Magazine το 2017, η Nicole Kidman είχε αποκαλύψει πως οι βίαιες σεξουαλικές σκηνές που βίωσε ως Celeste στο σετ του ‘Big Little Lies’ έμεναν μαζί της και μετά το γύρισμα. Της ήταν πολύ δύσκολο, είχε δηλώσει, να συνεχίζει μεταξύ των takes – οπότε και έμενε ημίγυμνη στο πάτωμα προσπαθώντας να αναπνεύσει – και όταν πήγαινε σπίτι της αισθανόταν ντροπιασμένη. Η περίπτωσή της ήταν η πρώτη μου σκέψη.
«Το συνειδητό μας δεν γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ μιας πράξης που όντως κάνουμε και κάποιας όπου προσποιούμασταν», μου εξηγεί η Warden. «Οι ηθοποιοί όταν δουλεύουν χρησιμοποιούν αληθινά συναισθήματα, εμπειρίες και γνώσεις, οπότε η αγάπη που αναδύεται είναι πραγματική αγάπη. Λέω συχνά ότι τα συναισθήματα είναι αληθινά, αλλά όχι η κατάσταση. Θέλουμε να μπορούν να αποδεσμευτούν σωματικά και ψυχολογικά με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν σε κάποια ιδιαίτερα έντονη σκηνή μάχης όπου θα κάνουν διατάσεις και μασάζ για να επανέλθει το σώμα τους».
ΤΟ HBO ΚΑΙ Η ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΗΘΟΠΟΙΩΝ
Το ‘The Deuce’ ήταν η πρώτη σειρά που χρησιμοποιήσει intimacy coordinator.
Μετά τη συνεργασία του με την Alicia Rodis στο πλατό του ‘The Deuce’, ο David Simon δήλωσε ότι «δεν θα ξαναδούλευε ποτέ χωρίς intimacy coordinator». Η ανάγκη προέκυψε στη 2η σεζόν της σειράς, όταν η Emily Meade θα έπρεπε να προσποιηθεί στοματικό σεξ σε μία από τις πολλές ερωτικές σκηνές του show. Η ηθοποιός δεν ήταν και πολύ εντάξει με την ιδέα, γιατί δεν είχε ξανακάνει τίποτα τέτοιο στο παρελθόν και χρειαζόταν στήριξη – πρακτική όσο και ψυχολογική. Η εμπειρία ήταν τόσο θετική που το HBO έγινε το πρώτο τηλεοπτικό δίκτυο με εσωτερική intimacy coordinator. Η Rodis δουλεύει σε όλα τα shows τους και καλεί συχνά συναδέλφους της για βοήθεια όταν οι χρονικές απαιτήσεις γίνονται τεράστιες. Αυτή τη στιγμή, άλλωστε, και μέχρι να πολλαπλασιαστούν οι απόφοιτοι της εκπαίδευσης, η ζήτηση για intimacy coordinators δυστυχώς υπερβαίνει της προσφοράς.
Η Warden και ο Steinrock, για παράδειγμα, έχουν δουλέψει και οι δύο για το ‘Mrs. Fletcher’.
«Την πρώτη φορά κλήθηκα να καλύψω μία συνάδελφο που δεν μπορούσε τελικά να συνεργαστεί σε μια σκηνή», θυμάται ο δεύτερος. «Μου τηλεφώνησαν γιατί η συγκεκριμένη ήταν μια σκηνή spanking στο 5ο επεισόδιο και έτσι είχε σημασία το υπόβαθρό μου στις σκηνές βίας. Οι πιο αξιομνημόνευτες κουβέντες μου ήταν με τους ηθοποιούς γιατί ήταν τόσο ανακουφισμένοι. Άκουγα συνέχεια ‘ω, υπάρχει κάποιος στον οποίο μπορώ να κάνω αυτές τις αλλόκοτες ερωτήσεις!’».
Η Warden και ο Steinrock έχουν και οι δύο δουλέψει στο ‘Mrs. Fletcher’
Το HBO, ως γνωστόν, χρησιμοποιεί πολύ γυμνό στις σειρές του. Τα όρια, όμως, μεταξύ του απαραίτητου γυμνού για το context μιας σκηνής και του γυμνού που απλά είναι εκεί για το οφθαλμόλουτρο είναι πανεύκολο να θολώσουν. Και στην πρώτη περίπτωση ακόμα, το δίκτυο δεν διασφάλιζε ως τώρα την ψυχική ισορροπία των ηθοποιών του. Η Emilia Clarke για παράδειγμα, ενώ νεότερη στο παρελθόν εκλογίκευε τον τρόμο που αισθανόταν όταν η Mother of Dragons καλούταν να γδυθεί, αναγνωρίζει πλέον ότι ως νέα ηθοποιός που λαχταρούσε να ικανοποιήσει δεν ένιωθε πως είχε τη δύναμη να φέρει αντιρρήσεις. Στο podcast του Dax Shephard Armchair Expert, η σταρ εκδήλωσε τεράστια ευγνωμοσύνη στον συμπρωταγωνιστή της Jason Momoa για την επαγγελματική του συμπεριφορά και τη φροντίδα του. «Έλεγε συνεχώς ‘Μπορούμε να της φέρουμε μια γαμημένη ρόμπα; Τρέμει!’», θυμάται. «Τώρα συνειδητοποιώ πόσο τυχερή ήμουν [μαζί του], γιατί αυτό όλο θα μπορούσε να έχει πάρει πολύ, πολύ, πολύ διαφορετικό δρόμο».
Σε ένα exposé του Hollywood Reporter επίσης, η διαβόητη παραίτηση της Ruth Wilson από το ‘The Affair’ που είχε σοκάρει τους φαν της σειράς και είχε μείνει ασχολίαστη από την ηθοποιό, αποδόθηκε στο τοξικό περιβάλλον της σειράς που ήταν πρόσφορο για την ανάρμοστη, παρενοχλητική συμπεριφορά κάποιων εκ των συντελεστών και την πίεζε να παίζει γυμνή σε δυσανάλογο βαθμό σε σχέση με τους άντρες συμπρωταγωνιστές της. Η ίδια η Wilson δεν είναι σε θέση να μιλήσει αυτοπροσώπως λόγω συμφωνίας με την παραγωγή, ωστόσο οι συνεργάτες της που έκαναν τις αποκαλύψεις δήλωσαν ότι οι συντελεστές τής είχαν φορέσει την ταμπέλα της ‘δύσκολης’ στο σετ.
«[Οι ηθοποιοί] ποτέ δεν θέλουν να φαίνονται δύσκολοι κι έτσι συχνά δεν κάνουν ερωτήσεις στον σκηνοθέτη», εξηγεί ο Steinrock. «[Στο Mrs. Fletcher] είχαν πολύ εύλογες ερωτήσεις, όπως ‘ξέρουμε αν θα είμαι γυμνή στη σκηνή;’. Εγώ είχα όλες τις απαντήσεις που θα ήθελαν να συζητήσουν. Και γνώριζαν πια ότι, αν άλλαζε κάτι, είχαν κάποιον με το μέρος τους όπου θα μπορούσαν να κάνουν ερωτήσεις χωρίς να φανούν δύσκολοι στον σκηνοθέτη». Η ίδια η πρωταγωνίστρια του ‘Mrs. Fletcher’, Kathryn Hahn, μίλησε για τη Warden στο Ringer ως ‘ένα ανεκτίμητο μέρος της διαδικασίας’.
Μόλις τον Ιανουάριο που μας πέρασε, το σωματείο των ηθοποιών (SAG) υπό την ηγεσία της Προέδρου του, Gabrielle Carteris (βλέπε Andrea στο ‘Beverly Hills, 90210’), έβγαλε ανακοίνωση όπου συνιστά συγκεκριμένα πρωτόκολλα και κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση των intimacy coordinators στις περισσότερες δυνατόν παραγωγές.
ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΕΡΩΤΙΚΩΝ ΣΚΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
Η Jessica Steinrock επί τω έργω
Η σύντροφος του Steinrock και επίσης intimacy coordinator, Jessica Steinrock, παρότι ανταποκρίθηκε αμέσως στο αίτημά μου, δεν μπορούσε να είναι τελικά στη συζήτησή μας γιατί το πρόγραμμά της έχει γίνει πια ασφυκτικό.
Από τα όργια του ‘Claws’ όπου έπρεπε να συντονίσει 90 άτομα και τις ερωτικές σκηνές του ‘Animal Kingdom’, μέχρι κυρίως τους πιλότους που ετοιμάζονται αυτή την εποχή και της έχουν στερήσει τον ύπνο, η βιομηχανία δείχνει να ανταποκρίνεται.
Πώς μοιάζουν όμως για τη Warden οι ερωτικές σκηνές του μέλλοντος;
«Θα ήθελα να δω μεγαλύτερη ποικιλία στα σώματα που κάνουν τέτοιες σκηνές στην οθόνη, να αντιμετωπίζονται κι εκείνα ως θελκτικά και ερωτικά», εύχεται. «Ως έχει, το μόνο σώμα που κάνει σεξ είναι το τέλειο σώμα. Όταν κάνουν σεξ σώματα μεγαλύτερου μεγέθους είναι συνήθως το κωμικό στοιχείο. Ας δούμε σώματα που δεν φοράνε από μέγεθος small και κάτω, ή μόνο άντρες με κοιλιακούς. Μεγαλύτεροι σε ηλικία, επίσης, άνθρωποι. Πρέπει να επιτραπεί σε πολλούς τύπους σωμάτων να φανούν σεξουαλικοί.
Θα ήταν ωραίο να βλέπαμε κιόλας συχνότερα τη διαφορά μεταξύ σεξ και οικειότητας. Χρειαζόμαστε επίσης περισσότερη αφήγηση για ιστορίες που δεν είναι ετεροκανονικό σεξ, χωρίς όμως να γίνεται προσχηματικά ή απλά για να διεγείρουμε με την εικόνα. Και αυτό που είναι φοβερά ζωτικό αυτή τη στιγμή είναι να βλέπουμε όχι μόνο το ρομαντικό ή το λάγνο σεξ, αλλά ιστορίες για τη συναίνεση, αυτή τη διαπραγμάτευση που συμβαίνει μεταξύ των ανθρώπων και το πώς μπορεί να γίνεται. Να δούμε τι συμβαίνει όταν δεν λειτουργεί καλά! Να το εξετάσουμε.
Στον Δυτικό Κόσμο καταναλώνουμε τόσο πολύ τηλεόραση, κινηματογράφο και, σε μικρότερο βαθμό, θέατρο. Είναι βασική μας ψυχαγωγία, βασική πηγή πληροφορίας και μας επηρεάζει πολύ βαθιά. Από τη στιγμή που έχουν τόσο τεράστια επιρροή, ας τα χρησιμοποιήσουμε για να κάνουμε το καλό επεκτείνοντας τη συζήτηση και διαφοροποιώντας τη διαδικασία σκέψης πίσω από τη σεξουαλικότητα».
«Ο κανόνας είναι ‘πρώτα οι άνθρωποι’. Να θριαμβεύουμε αντί απλά να επιβιώνουμε»
Σε αυτή την εικόνα, το όραμα του Steinrock για το μέλλον των intimacy coordinators είναι αναπόσπαστο από τα γυρίσματά της.
«Η ελπίδα μου», μου λέει και δεν χρειάστηκε να τη σκεφτεί για πολύ, «είναι να γίνει η χρήση μας τόσο συνηθισμένη, τόσο δεδομένη, όσο ένας stunt coordinator. Ότι ο κόσμος δεν θα έκανε καν την απόπειρα να κάνει τέτοιες σκηνές χωρίς τους επαγγελματίες, γιατί θα έχει ως τότε την καλή εμπειρία που χρειάζεται για να αναγνωρίσει την αξία τους και το ότι, στην πραγματικότητα, παίρνουμε αυτά τα βάρη από πάνω τους ώστε να συγκεντρωθούν σε αυτά που είναι ειδικοί. Να αναγνωριστεί επίσης ότι ένας καλός συνεργάτης μπορεί να πάρει πολλές μορφές και αυτό δεν σημαίνει ότι οι σκηνοθέτες δεν μπορούν να κάνουν αυτές τις σκηνές – υπάρχουν σκηνοθέτες που το κάνουν άριστα – αλλά ότι οι coordinators είμαστε εκεί για να προασπίσουμε τους ηθοποιούς.
Θα ευχόμουν επίσης να μπει το intimacy direction/coordination σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα της βιομηχανίας στον κόσμο. Και το πιο σημαντικό, ότι οι θεατράνθρωποι, οι κινηματογραφιστές, οι ηθοποιοί, οι σκηνοθέτες, όλοι θα αποκτήσουν καλή γνώση στις συζητήσεις που έχουν να κάνουν με τη συναίνεση. Πώς να διαπραγματεύονται στην τέχνη σε σχέση με αυτήν και πώς να αναγνωρίζουν και να περιορίζουν όλες τις ανισορροπίες δυνάμεων που εμποδίζουν αυτή τη διαπραγμάτευση».
«Ο κανόνας, ουσιαστικά, είναι ‘πρώτα οι άνθρωποι’», το κλείνει τέλεια η Warden. «Ας νοιαζόμαστε ο ένας για τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και τις ανάγκες του άλλου για να ευδοκιμήσουμε παρέα. Να θριαμβεύουμε αντί απλά να επιβιώνουμε».