Έχεις σκεφτεί ότι μπορεί να προσβάλλεις ένα ΑΜΕΑ όταν του ζητάς συγνώμη;

Όταν ο Βόλφγκανγκ Γκαίτε έγραφε ότι “Δεν υπάρχουν ούτε δυο άνθρωποι στον κόσμο που να βλέπουν τη ζωή με τον ίδιο ακριβώς τρόπο“, μάλλον δεν είχε στο μυαλό του την πιθανότητα η φράση του να χρησιμοποιηθεί κάποτε από ένα 12χρονο στο βήμα μίας σχολικής ημερίδας με θέμα τη διαφορετικότητα. Και καλά έκανε.

Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα σε ένα παιδί και έναν ενήλικα είναι ότι ο δεύτερος, πολλές φορές ψάχνει το νόημα μέσα στα λόγια ή τις πράξεις των άλλων. Το παιδί, ποτέ. Αν κάτι το ενδιαφέρει τότε θα το προσεγγίσει, θα το δει, θα προσπαθήσει να επικοινωνήσει μαζί του με το δικό του τρόπο. Ακόμη και αν αυτός είναι αλλόκοτος, περίεργος.

Για ένα παιδί βέβαια, τίποτα δεν είναι περίεργο. Μοναχά διαφορετικό.

Έμαθα για τον ΣΚΕΠ, το Σύνδεσμο Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους και τη δουλειά που κάνει από το 2008 στα σχολεία, εντελώς τυχαία. Μία μέρα που ο αδερφός μου δεν ήθελε να πάει στο σχολείο. Θυμάμαι επακριβώς τα λόγια του: “Αύριο θα μας πάνε να συναντήσουμε άτομα  με αναπηρία. Δεν θέλω να πάω φοβάμαι. Και αν πω κάτι που θα τους προσβάλλει;“

Λίγους μήνες μετά από αυτήν την ερώτηση, στο Μουσείο Βορρέ και την Ημερίδα ‘Μαθαίνοντας Μαζί’, ο Παναγιώτης Πιτσινιάγκας ο άνθρωπος που έχει επισκεφθεί μέχρι τώρα περισσότερους από 20000 μαθητές για να τους μιλήσει για τη διαφορετικότητα, τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις ενός ατόμου με αναπηρία, μου είπε ακριβώς την ίδια φράση χωρίς το ερωτηματικό. “Ο κόσμος φοβάται έναν άνθρωπο με αναπηρία. Φοβάται ότι μπορεί να τον προσβάλλει“. Για να μου το εξηγήσει μου έδωσε το εξής απλό παράδειγμα:

Σταμάτα ένα λεπτό ό,τι κάνεις και βάλε τον εαυτό σου στη θέση εκείνου του αγνώστου ανθρώπου στο μετρό. Βλέπεις εσένα;

Η συζήτησή μου με τον Παναγιώτη για τον αντίστοιχο τρόπο με τον οποίο ένα παιδί βλέπει ένα άτομο με ειδικές ανάγκες γίνεται εν μέσω της Ημερίδας Μαθαίνοντας Μαζί. Γύρω μας υπάρχουν περίπου στα τριάντα στρογγυλά τραπέζια με παιδιά, δασκάλους, ΑμεΑ. Στο κέντρο της αίθουσας, παιδιά από το 1ο Γυμνάσιο Βριλησσίων, το 2ο Λύκειο Γέρακα, τα Εκπαιδευτήρια Καντά και την Ελληνογαλλική Σχολή ‘Άγιος Ιωσήφ’ παρουσιάζουν τις σκέψεις τους πάνω σε ένα κόσμο που βλέπει τη διαφορετικότητα και δεν την προσπερνά αλλά ούτε τη φοβάται.

Η Ιλεάνα Βασδέκη, η γυναίκα που με κάλεσε στην συγκεκριμένη εκδήλωση και την ευχαριστώ ιδιαιτέρως γι αυτό μου εξήγησε ότι αυτή η Ημερίδα είναι προϊόν της συνολικής ετήσιας δράσης του ΣΚΕΠ ο οποίος μέχρι σήμερα έχει συνεργαστεί με 361 σχολεία, ειδικά σχολεία και κοινωνικούς φορείς.

“Το 2008 ξεκινήσαμε με συμμετοχές από ελάχιστα παιδιά. Ήμασταν το πολύ 20. Σήμερα μας δίνει μεγάλη ευχαρίστηση να βλέπουμε τα παιδιά να συμμετέχουν και να βρίσκουν τρόπους επικοινωνίας μεταξύ τους“, μου εξηγεί η Ιλεάνα ενώ ταυτόχρονα μου αναφέρει ότι η μέρα που τα ΑμεΑ θα ενσωματωθούν στην καθημερινότητά μας ως ομοιογενές κομμάτι αυτής, μπορεί να έρθει μόνο από τα παιδιά. Από την επόμενη γενιά.

Την ώρα που μου το λέει, δύο κορίτσια από το τραπέζι (που καθόμουν μαζί με τον Παναγιώτη) μου ζήτησαν να παίξω μαζί τους φιδάκι. Μέχρι να κοιτάξω το ταμπλό του παιχνιδιού, πίστευα ότι ήταν το κλασικό που έπαιζα μικρή. Δεν ήταν όμως. Ένα κοριτσάκι Γυμνασίου, η Μαρία, έφτιαξε αυτό το φιδάκι το οποίο για ‘βήματα’ είχε φράσεις όπως “δεν άφησες το διπλανό σου να κοροϊδέψει την αναπηρία σου. Πήγαινε μπροστά τρία τετράγωνα“. Η Μαρία, έχει δύο άτομα με αναπηρία στην οικογένειά της.

“Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν άτομα με ειδικές ανάγκες τα οποία δεν είναι δηλωμένα πουθενά. Οι οικογένειές τους τα κρύβουν“,  η Ιλεάνα μου μιλά για ένα διαφορετικό Κωσταλέξι την ώρα που τα παιδιά της αίθουσας σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Στο δεξί τους, έχουν φορεμένη μια κάλτσα και ζητούν να ‘πέσει η χούντα της ομοιογένειας’. “Ζήτω η διαφορετικότητα” φωνάζουν και ξαναφωνάζουν.

Ο Παναγιώτης μου λέει μία ακόμη ιστορία και μία αλήθεια. “Κάθε φορά που μπαίνω στο προαύλιο ενός σχολείο τα πάντα σταματούν. Όλοι με κοιτάζουν λες και κατέβηκα από τον Άρη. Κακά τα ψέμματα, δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στην καθημερινότητά μας άτομα με αναπηρικό αμαξίδιο, εκτός από τους επαίτες του δρόμου“. Εκεί κάπου αντέδρασα, λέγοντάς του ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Τρία παιδιά με πλησίασαν και μου ζήτησαν να παίξουμε μία διαφορετική τυφλόμυγα. Μου έκλεισαν τα μάτια και μου έδιναν διάφορα αντικείμενα. Εγώ έπρεπε να τους πω τι ήταν αυτά. Έπειτα, μου ζήτησαν να τους περιγράψω την εμπειρία. Γέλασαν όταν κατάλαβαν ότι δεν ήξερα τι να τους πω. Γέλασα και εγώ. Έπειτα προβληματίστηκα.

“Το θέμα είναι ο κόσμος να αποκτήσει οικειότητα με τη διαφορετικότητα. Να μην την αποφεύγει. Να μην την αγνοεί. Να την βλέπει. Να ψάχνει τρόπους να επικοινωνήσει μαζί της“, μου λέει η Ιλεάνα εξηγώντας μου ότι δεν επικοινωνούν όλα τα παιδιά μεταξύ τους. Ανεξαρτήτως αν έχουν κάποια ιδιαιτερότητα ή όχι. Είναι ο νόμος της φύσης αυτός.

Σε κάθε δράση του ΣΚΕΠ τα παιδιά καλούνται να συμπληρώσουν τις εξής τρεις ερωτήσεις: ‘Τι σε δυσκόλεψε;’, ‘Τι σε αιφνιδίασε;’ και ‘Τι σε ευχαρίστησε’.

Τα περισσότερα παιδιά ‘φοβούνται μήπως θίξουν κάποιον‘.

Θέλω να κλείσω με μία ακόμη ιστορία του Παναγιώτη, τον οποίο και ευχαριστώ που τη μοιράστηκε μαζί μου: “Μία φορά σε ένα σχολείο με πλησίασε ένας πιτσιρικάς, μου έδειξε τα κλειδιά μου (τα έχει πάνω στο αναπηρικό αμαξίδιο, στο δεξί μέρος) και με ρώτησε: ‘Τι είναι αυτό;’ δείχνοντάς μου το playmobil που είχα κρεμασμένο σε αυτά. Του απάντησα ότι το έχω από παλιά, με ευχαρίστησε και έφυγε. Βάζω στοίχημα ότι αυτός ο πιτσιρίκος γύρισε σπίτι του και είπε: ‘Σήμερα στο σχολείο συνάντησα έναν μεγάλο κύριο με playmobil στα κλειδιά του’. Ούτε αμαξίδιο, ούτε τίποτα “.