Ευτυχώς, ο Φάρος Τυφλών φωτίζει -και διαπρέπει- για όλους μας

Δεν έχω κάποιο πρόβλημα όρασης ούτε κάποιος κοντινός μου άνθρωπος έχει. Για την ακρίβεια, μέχρι τη συνάντηση για την οποία σκοπεύω να σου μιλήσω σήμερα, δεν είχα έρθει σε επαφή με έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να με δει ενώ μιλάμε. Δεν είχε τύχει. Ή μάλλον, δεν είχα την τύχη.

Και όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι όπως τα προστάζει η λογική. Όταν η συγκεκριμένη συσκευή αποτέλεσε την αφορμή και το εισιτήριό μου για να περάσω την πόρτα του Φάρου Τυφλών Ελλάδος στην Καλλιθέα και να γνωρίσω ορισμένους ανθρώπους με το πιο ακαταμάχητα γλυκό και καλοσυνάτο χαμόγελο, τότε η ύπαρξή της με επηρεάζει. Αισθητά.

 

Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson

Στο δρόμο για το ασανσέρ που θα με οδηγούσε στον τρίτο και το γραφείο του Γιώργου Καρκούλια, του Διευθυντή του Φάρου Τυφλών Ελλάδος από το 1983 και άρτι βραβευμένο με το Ελληνικό Βραβείο Επιχειρηματικότητας 2015, είχα ένα μικρό άγχος. Ή μάλλον περιέργεια για το ποιον πρόκειται να συναντήσω. Η βιασύνη και η ανυπομονησία δεν με άφησαν να παρατηρήσω καθόλου το χώρο παρά μόνο όταν περίπου μία ώρα αργότερα θα περνούσα και πάλι από εκεί. Μαζί όμως, ας το πάμε πιο ορθολογιστικά.

Όπως μπαίνεις, στο δεξί σου χέρι υπάρχει μία βιτρίνα από μικρά αντικείμενα καθημερινής και όχι τόσο χρήσης, φτιαγμένα από τους ανθρώπους του Ιδρύματος. Όπως θα μου εξηγήσει αργότερα ο κύριος Καρκούλιας, “Το 1983 που ήρθα εγώ και ανέλαβα τη δουλειά, βλέποντας την εξέλιξη της τεχνολογίας είδα ότι το χειροποίητο δεν έχει πλέον τόση ζήτηση και έτσι το εργαστήριο δεν θα μπορούσε να σταθεί επαγγελματικά. Προσπάθησα επομένως να δημιουργήσω έναν καινούριο ορίζοντα τεχνολογίας για τους τυφλούς. Τα είδη καθαριότητας για παράδειγμα είναι ένα τμήμα των εργαστηρίων μας. Δημιουργήσαμε μοντέρνους τρόπους και μέσα παραγωγής. Τώρα βγάζουμε πολλά είδη πλαστικά. Σφουγγαρίστρες, σκούπες πλαστικές αλλά και τις παραδοσιακές. Με αυτά τροφοδοτούμε κυρίως την τοπική αυτοδιοίκηση και τα νοσοκομεία. Και τον ιδιωτικό τομέα αλλά σε μικρότερη κλίμακα“.

 

Παρότι δεν ήμουν σε θέση να δω τα μάτια του να λαμποκοπούν από υπερηφάνεια, η χροιά της φωνής τους ήταν τέτοια που με έπεισε ότι σε αυτόν τον άνθρωπο που έχω απέναντί μου, δεν λείπει καμία απολύτως αίσθηση. Απλώς στη δική του περίπτωση, απουσία της όρασης, εκείνη που συμπληρώνει τις πέντε είναι η ανιδιοτέλεια.

Χτύπησα την πόρτα του γραφείου και εκείνος με ευγενική φωνή με καλωσόρισε και μου πρότεινε να περάσω μέσα. Το δωμάτιο ήταν εξαιρετικά άδειο, αλλά καθόλου ψυχρό. Με ρώτησε το όνομά μου και το όνομα του site και τα έγραψε απευθείας σε μία μηχανή που έμοιαζε με γραφομηχανή.

Η δουλειά

Ο Φάρος Τυφλών ιδρύθηκε το 1946 με απώτερο σκοπό να βοηθήσει τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες. “Έχουμε εργαστήρια προστατευόμενα που απασχολούν άτομα με ειδικές ανάγκες. Τυφλούς και μερικούς βλέποντες και κάποιους κωφαλάλους. Το ίδρυμα δημιουργήθηκε και ξεκίνησε με κάποια εργαστήρια. Τότε βέβαια ήταν άλλες εποχές, κατασκεύαζαν περισσότερα χειροποίητα πράγματα” μου εξηγεί και συνεχίζει.

 

“Ο πυλώνας του Ιδρύματος είναι μία μονάδα κατεργασίας μετάλλων την οποία ίδρυσα το 1984. Πρόκειται για ένα σύγχρονο μηχανουργείο. Το κύριο αντικείμενο της δουλειάς είναι παντός φύσεως κατεργασίας μετάλλων από έκκεντρες μηχανικές και υδραυλικές πρέσες και εργαλειομηχανές και κάνουμε βιομηχανικό facon για λογαριασμό πάρα πολλών εταιρειών όπως η ΔΕΗ, για τη λευκοσιδηρουργία. Ειδικά για τα ψυγεία κάνουμε και εξαγωγές. Βγάζουμε από ανοξείδωτο ατσάλι κάποια εξαρτήματα που τα εξάγουμε στη Ρουμανία, τη Ρωσία, την Αφρική“.

 

Δεν έχει σταματήσει λεπτό να χαμογελά. Καθώς μου μιλούσε, χαμογελούσα και εγώ με τη σειρά μου. 

 

Καθώς εκείνος έκανε την ανάλυσή του για την προσφορά του Φάρου, παρατηρούσα την όψη του. Είναι ένας άνθρωπος που φαίνεται ότι έχει περάσει δύσκολα αλλά δεν ξέρω γιατί, ίσως ο τρόπος που μιλά ή το χαμόγελό του ή η δράση του ή και τα τρία μαζί, μου δημιουργούν όσο περνάει η ώρα την πεποίθηση ότι αυτός ο άνθρωπος δεν το έβαλε ποτέ κάτω. Ο ειρμός των σκέψεών μου διεκόπη από μία όχι και τόσο ενθαρρυντική αλλά άκρως ρεαλιστική ατάκα του.

Η Κρίση

Πήγα να τα ρίξω στην οικονομική κρίση, σε αυτήν που όλοι μας έχουμε μάθει πια να τα ρίχνουμε όλα. Εκείνος με σταμάτησε. Μου εξήγησε ότι δεν έχει να κάνει με αυτήν.

“Χάθηκε πια η δουλειά του τηλεφωνητή” μου λέει εξηγώντας μου ότι τουλάχιστον 1000 τυφλοί έχουν συνταξιοδοτηθεί από αυτές τις θέσεις. Και συνεχίζει: “Δεν είναι η οικονομική κρίση που χάθηκε. Τώρα οι εταιρείες έχουν αυτόματα κέντρα ή σου δίνουν το εσωτερικό του άλλου“. Έπειτα μου φέρνει ένα άλλο παράδειγμα θέσης που δεν υπάρχει χρόνια τώρα: “Στην Καισαριανή που είναι η ταχυπληρωμή του ΕΛΤΑ. Εκεί δούλευαν τρία παιδιά και καταργήθηκε η θέση πριν από δέκα χρόνια“.

Παρότι δεν έχασε το χαμόγελό του, σε εκείνο το σημείο σαν να εντόπισα ένα μικρό άγχος.

Δεν μου το είπε με πικρία προς τιμήν του, μου το είπε με καθαρή ανησυχία. Και με αυτήν συνέχισε να μου εξηγεί και να μου μιλάει για τα τωρινά δεδομένα. “Έχουμε μία μισθοδοσία ύψους 700 με 800 χιλιάδων το χρόνο. Σκεφτείτε το 2009 για να κάνουμε όλη αυτήν την  κοινωνική παροχή, παίρναμε επιχορήγηση από το κράτος 700 χιλιάδες. Σήμερα, λένε 220 αλλά μπορεί και να μην τα πάρουμε. Μία δόση έχουμε πάρει από την αρχή του χρόνου. Είναι πολύ μεγάλο το πρόβλημα“.

Δεν ήξερα τι να πω. Δεν ξέρω αν είχα κιόλας κάτι. Εκείνος όμως είχε. Και δεν ήταν γκρίνια όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις.

Το Smart Guide

Σηκώθηκε και πλησίασε το σακάκι του. Μου έφερνε να δω ένα προσχέδιο της συσκευής που κέρδισε το Ελληνικό Βραβείο Επιχειρηματικότητας, το οποίο θα του εξασφαλίσει μεγάλη οικονομική υποστήριξη αλλά και συμβουλευτικές υπηρεσίες (mentorship) για την επιχειρηματική ανάπτυξη του project.

“Δεν είναι η οικονομική διευκόλυνση που θα μας παρέχει το βραβείο είναι το γεγονός ότι γνωρίσαμε κάποιους ανθρώπους που προσπαθούν πραγματικά να μας βοηθήσουν” μου λέει ενώ ταυτόχρονα ανοίγει τη συσκευή. Είχε έρθει η ώρα να μου παρουσιάσει το δημιούργημά του. Τον άφησα με χαρά να το κάνει.

 

“Είναι μία συσκευή καθαρά ψηφιακή. Αυτό είναι πλεονέκτημα γιατί αν στην πορεία προκύψουν από τις γνώμες των χρηστών να γίνουν διορθώσεις, αυτές θα γίνουν απευθείας στο πρόγραμμα. Οπότε δεν θα χρειαστεί να αλλάξουν τη συσκευή“.

 

“Είναι μία μικρή σε μέγεθος συσκευή που την κρατάει ένας άνθρωπος στο χέρι και μπορεί να ελέγχει το χώρο που βρίσκεται με κάποια ηχητικά σήματα. Βγάζει μία δέσμη από 0 έως 4 μέτρα αναλόγως πόσα θέλω να ρυθμίσω και μπορώ όπου το στρέψω να βρω όποιο αντικείμενο θέλω. Βλέπει τα πάντα“.

Βέβαια, με προειδοποιεί ότι η συσκευή του αυτή δεν ήρθε να αντικαταστήσει το μπαστούνι γιατί κάτι τέτοιο, θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο για τη σωματική τους ακεραιότητα. “Ο τυφλός δεν θα καταργήσει το μπαστούνι. Το μπαστούνι το λευκό είναι απαραίτητο στις μετακινήσεις κυρίως για τον υπόλοιπο κόσμο που σε βλέπει και καταλαβαίνει ότι πρέπει να σε προσέξει“.

Σημειωτέον μιας και είπα για το μπαστούνι, να συμπληρώσω ότι ο άνθρωπος που έχω απέναντι μου έκανε τα αδύνατα δυνατά για την όσο το δυνατόν φθηνότερη απόκτηση του εν λόγω μέσου. “Στην πορεία μου έχω φτιάξει καλούπια και διάφορα συστήματα για τυφλούς. Το λευκό μπαστούνι που φέρναμε από την Αμερική ήταν εξαιρετικά ακριβό. Έτσι, το 1996 κατόρθωσα να βρω τα μέσα και τους τρόπους παραγωγής και έτσι το φτιάχνουμε πλέον εδώ. Για όλη αυτή τη συνεισφορά έχω βραβευθεί από την Ακαδημία το 1996“.

Η χαρά με την οποία περιγράφει λεπτομερώς τις χρήσεις της είναι πραγματικά ένας λόγος για να κάθομαι εκεί και να τον ακούω να μιλάει για πάντα.

“Πάνω της η συσκευή έχει ενσωματωμένες και άλλες εφαρμογές. Για παράδειγμα θα μπορεί ένας τυφλός να εντοπίζει το φως. Και σε ενημερώνει το πόσο φως υπάρχει στο χώρο. Επίσης, έχει άλλο ένα εξάρτημα το οποίο σε ειδοποιεί κάθε φορά που γεμίζεις ένα ποτήρι με ένα ποτό“.

Χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του για να μου εξηγήσει ότι για να καταλάβει ένας τυφλός πότε γεμίζει ένα ποτήρι ή θα πρέπει να βάλει δάχτυλο ή να βάλει πολύ λίγο υγρό. Τα έχει μελετήσει όλα τόσο προσεχτικά και μου τα αναφέρει με τόσο καλή περιγραφή που τόσην ώρα είχα ξεχάσει να ρωτήσει τι ακριβώς έχει σπουδάσει. Ρώτησα και πάλι, μου ήρθε να του σφίξω το χέρι.

“Ηλεκτρονικός μηχανικός έχω σπουδάσει. Ωστόσο την εποχή που σπούδαζα εγώ ηλεκτρονικά ήταν πολύ χαμηλά τα πράγματα από άποψη μόρφωσης. Υπήρχαν δύο ιδιωτικές σχολές που πήγαινες για παράδειγμα να γίνεις ραδιοτεχνίτης. Είχα ανοίξει ένα μαγαζί στην Καλλιθέα και επισκεύαζα τηλεοράσεις, ραδιόφωνα“.

 

“Όταν ήρθα εδώ, άρχισε να με απασχολεί η τεχνολογία ακόμη περισσότερο από πριν. Έχω ένα εργαστήριο που δουλεύω και φτιάχνω μηχανήματα που διευκολύνουν έναν τυφλό. Πρέπει να έχεις σίγουρα ικανότητες και αγάπη γι αυτό που κάνεις, αλλιώς δεν γίνεται τίποτα. Έχω διαβάσει, έχω παρακολουθήσει τις νέες τεχνολογίες, τώρα κάνω προγραμματισμό και μαθαίνω τη C και τη C++ και πλέον τα απογεύματα κάνω τις μελέτες μου για βιομηχανικούς αυτοματισμούς“.

Το έγραψα ότι ήθελα να του σφιξω το χέρι ε;

Τον συνεχάρηκα που δεν επαναπαύεται ποτέ και εκείνος μου εξηγεί ή μάλλον με αποτελειώνει (με την καλή έννοια) “Κάθε μέρα κάτι προκύπτει. Πάντως πάντοτε έχουμε ανησυχίες. Ιδέες μπορεί να έχουμε, τα μέσα για να τις υλοποιήσουμε όμως είναι δύσκολο να βρεθούν“.

Η καθημερινότητα

Η συζήτηση επιστρέφει και πάλι στο θέμα της δουλειάς και των χρημάτων και μέσα αυτά ξεπροβάλει και μία δύσκολη καθημερινότητα.

 

“Είχαμε πρόβλημα με τα κινητά αλλά τώρα τα έχουμε κάπως λύση χάρη στους υπολογιστές. Τα Windows για παράδειγμα έχουν γραφτεί με δύο χειρισμούς. Ο ένας είναι το πληκτρολόγιο και ο άλλος το ποντίκι. Ε εσείς που βλέπετε δεν ασχολείστε πολύ με το πληκτρολόγιο. Με τις βασικές του εντολές εννοώ. Για παράδειγμα το alt tab εσύ δεν το χρησιμοποιείς για να αλλάξεις παράθυρο γιατί έχεις το ποντίκι γι αυτήν τη δουλειά. Με τα γραφικά τώρα ή τις φωτογραφίες, υπάρχουν δυσκολίες. Υπάρχουν κάποια ειδικά προγράμματα όχι για τυφλούς μόνο, που μετατρέπουν την εικόνα σε κείμενο“.

 

Το τηλέφωνο χτύπησε. Εκείνος είπε δύο κουβέντες και το άφησε να κλείσει.

Μου έκανε μία υποσημείωση.

“Είμαστε στις πρώτες 200 υπηρεσίες στην Ελλάδα που πιστοποιηθήκαμε από τον ΕΛΟΤ, τον οργανισμό τυποποίησης. Έχουμε δουλέψει για λογαριασμό της Ελληνικής Βιομηχανίας Όπλων για πολλά χρόνια στο πρόγραμμα του όπλου G3. Βγάζαμε εδώ τα εξαρτήματα του γεμιστήρα. Μόνο η συναρμολόγηση δεν γινόταν εδώ. Το 1998 πιστοποιηθήκαμε με το ISO 9001 που αυτό δίνει μία διασφάλιση της ποιότητας της δουλειάς μας στους πελάτες μας και έτσι μας δείχνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη“.

Κάπως ξαφνικά, στην κουβέντα μας, ήρθε ο Χριστοφοράκος. Ναι, ο Χριστοφοράκος.

“Για παράδειγμα τώρα, έχουμε ξεκινήσει από το 2004 από τους Ολυμπιακούς Αγώνες μία συνεργασία με την PSH με τις ηλεκτρικές συσκευές που έχει γίνει τώρα Siemens. Τότε είχε έρθει ο Πρόεδρος της Γερμανίας να μας επισκεφθεί γιατί η κόρη του ήταν τυφλή και μου είπε τότε, πώς μπορώ να βοηθήσω; Και του είπα φέρε με σε επαφή με μία εταιρεία γερμανικών συμφερόντων. Και πήγα τότε στον Χριστοφοράκο“.

Οφείλω να ομολογήσω ότι σε εκείνο το σημείο μία μεγαλύτερη περιέργεια μου δημιουργήθηκε.

Ήμουν καλυμμένη. Υπερκαλυμμένη θα έλεγα από τη συζήτησή μας. Με ευχαρίστησε και μου πρότεινε αν θέλω, να κάνω μία βόλτα στο κτίριο. ‘Μπορώ;’ τον ρώτησα με φωνή μικρού παιδιού.

Μία κοπέλα εμφανίστηκε στο γραφείο, η Κωνσταντίνα, η οποία ανέλαβε την ξενάγησή μας με τη Φραντζέσκα στους χώρους. περάσαμε από το θέατρο, από τις γραφομηχανές που προηγουμένως μία από αυτές μου είχε εξάψει την περιέργεια. Η Κωνσταντίνα θα μας πει ότι όσοι βλέπουν ίσως κάποτε καταφέρουν να διαβάσουν τη γλώσσα των τυφλών, σε μπρέιλ δηλαδή, αλλά μόνο με τα μάτια. Με την αφή, όπως είπε αποκλείεται. Μας πήγε και από τη βιβλιοθήκη και μας έδειξε τα ‘ομιλούντα βιβλία’ που φτιάχνουν εθελοντές για τους τυφλούς. Εκείνη τη στιγμή, ήρθε στο μυαλό μου το Fahrenheit 451, και χαμογέλασα. Ήθελα πολύ κάποτε να συναντήσω τους ‘Ανθρώπους Βιβλία’ του βιβλίου (ή της ταινίας) και να που τώρα, βρίσκομαι εκεί και τα έχω μπροστά μου.

Ανεβήκαμε στον πρώτο και το Μουσείο Αφής με απομιμήσεις εκθεμάτων που οι τυφλοί μπορούν να αγγίξουν ώστε να έρθουν σε επαφή με ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα τέχνης στον κόσμο. Δυστυχώς, δεν ήταν ανοικτό το εργαστήριο με τον πυλό που όπως μας είπε έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να το παρακολουθήσεις. Αλλά ευτυχώς, ήταν το εργαστήριο που φτιάχνουν τις ζώνες οπλιτών του στρατού (μου το είχε πει με καμάρι προηγουμένως ο κύριος Καρκούλιας).

 

Εκεί, συνάντησα τρεις από τους πιο ευγενικούς και χαμογελαστούς ανθρώπους της ζωής μου. Χωρίς να θέλω να προσβάλω κάποιον. Η ευγένεια με την οποία με κοίταξαν χωρίς να με βλέπουν με έκανε να θέλω να τους πάρω μία αγκαλιά. Και να τους ευχαριστήσω. Δεν το έκανα.

Τους υποσχέθηκα όμως να πάω μία μέρα να χορέψουμε μαζί παραδοσιακούς. Αυτό, σκοπεύω να το κάνω.