Frank Ocean: Η καινή διαθήκη του R’n’B

Frank Ocean. Ένας ωκεανός έμπνευσης.

Frank Ocean. Το υπερωκεάνιο της μαύρης μουσικής.

Frank Ocean. Η Ατλαντίδα που δεν χάθηκε ποτέ.

Frank Ocean. Ο ωκεανός που δεν πρόλαβε να ανακαλύψει ο Κουστώ.

Frank Ocean. Εκεί που κρύβεται η πραγματική άβυσσος του James Cameron.

Frank Ocean. Στα βαθιά νερά.

Προσπαθώ να ξορκίσω όλες τις κρυάδες που μου έρχονται στο μυαλό.

Frank Ocean. Με την αλμύρα.

***

Σε ένα hip hop κόσμο που κυριαρχεί η αντρίλα, οι κώλοι κι οι μύες, τα ντρόγκια, τα γκάνια, τα ακριβά αυτοκίνητα (αυτό είναι το μόνο που αρέσει και σ’ αυτόν), το ατελείωτο μπινελίκι, ο Frank Ocean στάθηκε τόσο θαρραλέος ώστε να παραδεχτεί με δική του ανακοίνωση ότι είναι ομοφυλόφιλος. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο από τα κατορθώματα του, μέσα στο λίγο χρόνο που έχει ξοδέψει για να φτάσει σήμερα όλος ο κόσμος να λυσσάει να μάθει πότε επιτέλους βγάζει δίσκο.

Το δίσκο τον έβγαλε. Και μαζί μ’ αυτόν και έναν δεύτερο. Ένα visual album. Η Beyonce (θα δούμε και παρακάτω αυτό το όνομα) δημιούργησε trend. Ο Frank έτσι κι αλλιώς της χρωστάει, οπότε δεν μας κάνει εντύπωση που πατάει στα βήματα της.

Το πραγματικό του όνομα είναι Christopher Breaux και πριν εγκατασταθεί στη Μέκκα του hip hοp, το Los Angeles, ζούσε στη Νέα Ορλεάνη, που φυσικά του έδωσε ουσιαστικό μουσικό προβάδισμα. Από την αρχή βρήκε τις σωστές γνωριμίες. Βέβαια τις αγγαρείες δεν τις γλύτωσε και δούλεψε σε κατάστημα με κινητά τηλέφωνα, σε μια ασφαλιστική εταιρία, ακόμα και κομμάτι για τον Justin Bieber έγραψε. Και σαν ghostwriter συνέχισε γράφοντας κομμάτια για τη Brandy, τον John Legend και τη Beyonce. Η Def Jam τον πήρε γρήγορα χαμπάρι και τον τσίμπησε στο roster της με συμβόλαιο για πρώτο δίσκο, παρά το γεγονός ότι αυτός το καταπάτησε και τους τσάτισε μια χαρά.

Προτού συμβεί όμως αυτό, έμπλεξε με την κολεκτίβα των Odd Future, δηλαδή το αλήτικο παρεάκι του σπουδαίου πλέον Tyler, The Creator (και ο Earl Sweatshirt μέσα) και μπήκε με τα μπούνια στo hip hop. Τότε σκέφτηκε να αλλάξει το όνομα του σε Frank Ocean, γιατί πίστευε ότι θα έδειχνε καλύτερα σε εξώφυλλο περιοδικού. Εξαρχής φιλόδοξος και σίγουρος για τον εαυτό του. Μάλιστα σε μερικές συνεντεύξεις τότε, δεν κόλλαγε να δηλώνει γιός τους Billy Ocean, έτσι για πλάκα.

Το όνομα του είχε ήδη δημιουργήσει αρκετές προσδοκίες. Tο 2011 ανέβασε μόνος του το πρώτο του mixtape, ‘nostalgia,Ultra’, στο tumblr του, χωρίς την άδεια της Def Jam, γιατί όπως ο ίδιος είπε, δεν φάνηκε να τον στηρίζουν και πολύ. Το ‘nostalgia,Ultra’ έγινε αμέσως viral στον κύκλο του και μεγάλωσε τις προσδοκίες για ένα κανονικό ντεμπούτο. Ένα R&B mixtape, με διασκευές και μερικά δικά του κομμάτια, όπως το ‘Novacane‘ που έδειχναν το ταλέντο του σαν τραγουδοποιός. Φυσικά η Def Jam, αργότερα απέκτησε τα δικαιώματα από αυτή την ανεπίσημη κυκλοφορία. Όχι θα τ’ άφηνε.

Rob Base, Dana Dane, Marley Marl, Olatunji, Chuck D, Ray Charles, EPMD, Alberta Hunter, Run DMC, Stetsasonic, Sugar Bear, John Coltrane, Big Daddy Kane, Salt-n-Pepa, Luther Vandross, McCoy Tyner, Biz Markie, New Edition, Otis Redding, Anita Baker, Thelonious Monk, Marcus Miller, Branford Marsalis, James Brown, Wayne Shorter, Tracy Chapman, Miles Davis, Force MDs, Oliver Nelson, Fred Wesley, Maceo, Janet Jackson, Louis Armstrong, Duke Ellington, Jimmy Jam, Terry Lewis, George Clinton, Count Basie, Mtume, Stevie Wonder, Bobby McFerrin, Dexter Gordon, Sam Cooke, Parliament Funkadelic, Al Jarreau, Teddy Pendergrass, Joe Williams, Wynton Marsalis, Phyllis Hyman, Sade, Sarah Vaughn, Roland Kirk, Keith Sweat, Kool Moe Dee, Prince, Ella Fitzgerald, Dianne Reeves, Aretha Franklin, Bob Marley, Bessie Smith, Whitney Houston, Dionne Warwick, Steel Pulse, Little Richard, Mahalia Jackson, Jackie Wilson, Cannonball and Nat Adderly, Quincy Jones, Marvin Gaye, Charles Mingus and Mary Lou Williams. We want to thank you all for making our lives just a little brighter, here on We Love Radio.

Αυτά δια στόματος Samuel L. Jackson ως Mister Senior Love Daddy, δηλαδή ο dj του We Love Radio στο ‘Do the Right Thing’ του Spike Lee. Σε όλα τα παραπάνω ο Frank Ocean θα προσθέσει τους MGMT, τους Coldplay, τους Radiohead ακόμα και τους The Eagles, πράγμα που με οδηγεί αυτόματα εδώ, και τον Frank πολύ κοντά σε μήνυση από τους νότιους που τόλμησε και αστειεύτηκε με το ‘Hotel California’.

Τότε ήταν που η Beyonce του εμπιστεύτηκε χώρο στο πρώτο της visual album και τον προώθησε στον Kanye West που μαζί με τον Jay Z τον συμπεριέλαβαν στο από κοινού άλμπουμ τους ‘Watch the Throne’ με το κομμάτι ‘No Church in the Wild’ κι εκείνο το τρομερό βίντεο. Αυτό ήταν και το πρώτο του Grammy, έστω κι αν δεν το έχει στο δικό του ράφι. Αλλά το 2012 ήταν έτσι κι αλλιώς η χρονιά του. Εφτά υποψηφιότητες στα Grammy του έδωσε το ‘Channel Orange’ και μία από αυτές (Best Urban Contemporary Album) κέρδισε κιόλας. Και μπορεί να μην τον ενδιαφέρουν τόσο πολύ τα Grammy και τα λοιπά βραβεία της μουσικής βιομηχανίας, αλλά είναι ωραίο λέει να αναγνωρίζεται η δουλειά σου.

Το ‘Channel Orange’ (με την ίδια γραφιστική γραμμή-ποιος ξέρει, για εξιλέωση ίσως) πράγματι ήταν ένας από τους καλύτερους δίσκους του 2012. Από εκείνα τα άλμπουμ που δεν χρειάζεται να είσαι R&B φαν για να σου αρέσει. Από εκείνα που βρίσκουν ακροατήριο παντού. Με τους κατάλληλους ανθρώπους στο στούντιο, όπως τον Pharrell συμπαραγωγό, τον Andre 3000 των Outkast και τον Earl Sweatshirt, ο Ocean έγραψε ένα εξ ολοκλήρου δικό του δίσκο που μιλάει για την ανθρώπινη φύση και ό,τι αυτή εσωκλείει, μέσα από μια αστική αντίληψη. Μουσικά παρότι είναι μέσα στα πλαίσια του σύγχρονου R&B και της soul, έχει αρκετές αναφορές στον ηλεκτρονικό ήχο και τη jazz. Ακόμα και τώρα που έχει βγάλει δύο ολοκαίνουργια άλμπουμ, αμφιβάλλω αν θα μπορέσει ποτέ να ξαναδώσει κομμάτια όπως το 9λεπτο έπος ‘Pyramids’, το ‘Lost’ ή το ‘Super Rich Kids’.

«I got twoooo versions» έγραφε στο twitter του.

Ένα ακόμη σημείο που κάνει αυτό το ντεμπούτο τόσο σημαντικό, πέρα από την τεράστια αποδοχή του από τους πάντες, είναι ότι αυτή η αποδοχή ήρθε αμέσως μετά την αποκάλυψη για την σεξουαλικότητα του. Λίγες μέρες πριν την κυκλοφορία του δίσκου, είχε το τεράστιο θάρρος να βγει και να πει κάτι τέτοιο. Γνωρίζοντας πόσο πολύ περίμενε ο κόσμος αυτό το άλμπουμ, δεν κώλωσε να τον μπερδέψει και να τον διχάσει με αυτό τον τρόπο. Ίσως γιατί ήξερε ότι έχει δημιουργήσει κάτι μεγάλο και μοναδικό.

Όπως είναι κατανοητό αυτός ο άνθρωπος δεν έχει πια καμία σχέση με αυτόν που έφτιαξε εκείνο το mixtape, μακριά από το άγχος της επαλήθευσης οποιουδήποτε hype και προσδοκιών. Έφτασε στο σημείο να αφήσει υπονοούμενα ότι παρατάει τη δισκογραφία για να γράψει μια νουβέλα. Μάλλον τσαχπινιά ήταν αυτό για να κόψει αντιδράσεις. Δεν συνέβη ποτέ. Αντίθετα άρχισε εδώ και δύο χρόνια να πετάει hints για καινούργιο δίσκο και μάλιστα σε δύο εκδοχές («I got twoooo versions» έγραφε στο twitter του). Κι αυτό ανακριβές. Στην πραγματικότητα ετοίμασε δύο διαφορετικά projects. Ένα για ορεκτικό και ένα για κυρίως πιάτο.

Το ορεκτικό είναι το ‘Endless’, το visual album του. Ένα 45λεπτο στο οποίο κλωνοποιεί τον εαυτό του 3 φορές σε Frank O Μάστορας. Γυρισμένο σε μια αποθήκη που είχε μετατραπεί σε εργαστήρι ξυλουργικής, φέρνει βόλτες, άλλοτε φορώντας μπλουζάκι Jesus And Mary Chain κι άλλοτε πουλόβερ playboy και φτιάχνει κάτι ξύλινα κουτιά που θα καταλήξουν να συναρμολογούν μια σκάλα. Δεν μπορώ να πω ότι αντιλαμβάνομαι την αλληγορία, αν υπάρχει, που συνδέει την εικόνα με τον ήχο.

Το ‘Endless’ σαν δίσκος από μόνο του μπορεί και δεν μπορεί να σταθεί. Έχει μέσα αρκετές μισοτελειωμένες ιδέες όπως το ‘Comme des Garcons’ που ξεκινάει τόσο τέλεια και κόβεται στο 1 λεπτό. Μπορεί αυτό να είναι το κρυφό μήνυμα. Μικρά κομμάτια ξύλου που συνθέτουν μια σκάλα και μικρά κομμάτια που συνθέτουν ένα δίσκο που καταλήγει σε ένα μεγάλης διάρκειας electro house κομμάτι που πάλι μου δημιουργεί απορίες (‘Higgs/Outro’). Όμως ακόμα κι εδώ βρίσκονται μερικά έργα τέχνης, σαν τη διασκευή στο ‘At Your Best (You Are Love)’ των Isley Brothers (αλλά όπως το ερμήνευσε η μακαρίτισσα η Aaliyah) με τη βοήθεια του Jonny Greenwood των Radiohead στην ενορχήστρωση και του James Blake στα πλήκτρα (ο Ocean έχει συνεισφέρει 2 κομμάτια στο πρόσφατο άλμπουμ του Blake).

Το κυρίως πιάτο μας το σέρβιρε 2 μέρες μετά. Και όχι σκέτο. Για κάποιους τυχερούς σε Νέα Υόρκη, Σικάγο, Λος Άντζελες και Λονδίνο συνοδεύτηκε με το πολυσέλιδο περιοδικό Boys Don’t Cry, αυτό δηλαδή που νομίζαμε αρχικά για τίτλο του καινούργιου του δίσκου. Μέσα σ’ αυτό βρίσκεται και ένα (βλακωδέστατο) ποίημα που έγραψε ο Kanye West για τα McDonald’s («I know the French fries have a plan, the cheeseburgers and the shakes formed a band»).

Το ‘Blonde’ όμως (στο εξώφυλλο ‘Blond’ χωρίς e), δεν χαρίζεται εύκολα, όπως το Boys Don’t Cry. Αντίθετα, είναι κι αυτό ένα concept άλμπουμ που μόνο ως σύνολο αποκτά μυϊκή μάζα. Πολύπλοκο, σκοτεινό και τουλάχιστον κατά το ήμισυ δύσπεπτο, δεν μπορεί αυτή τη φορά να περιοριστεί στην R&B ταμπέλα. Το casting είναι εντυπωσιακό αλλά όχι αναπάντεχο. Beyonce (τελευταία φορά για σήμερα), Kendrick Lamar (στην πιο διακριτική του δισκογραφική παρουσία), James Blake (κι εδώ) και Andre 3000. Έχει κλασσικές στιγμές (‘Nikes’, ‘Pink + White’, ‘Nights’) αλλά κυρίως απαρτίζεται από πολλά πλήκτρα και ambient ήχους που δεν έχουμε μάθει είτε στο είδος είτε στον Frank Ocean. Όχι πως δεν έχει αναδείξει τις φωνητικές του δυνατότητες παλιότερα αλλά εδώ με κομμάτια όπως το ‘Solo’ ή το ακουστικό ‘White Ferrari’, τα beats περισσεύουν.

Το ‘Blonde’ όμως δεν χαρίζεται εύκολα όπως το Boys Don’t Cry. Αντίθετα, είναι κι αυτό ένα concept άλμπουμ που μόνο ως σύνολο αποκτά μυϊκή μάζα.

Εγώ δεν έχω καταλήξει, από το λίγο χρόνο που είχα με το ‘Blonde’ μέχρι τώρα που γράφω αυτό το κείμενο, εάν πρόκειται για μια αντάξια συνέχεια του ονόματος του. Είναι όμως μέρος αυτής της χρυσής εποχής που διανύει η μαύρη μουσική τα τελευταία χρόνια. Πιο μορφωμένη από ποτέ. Πιο τολμηρή και εξελιγμένη από ποτέ. Πιο ακομπλεξάριστη και προοδευτική από ποτέ. Μια χρυσή εποχή που αναδεικνύεται από μια ανοιχτόμυαλη γενιά που δεν είναι κολλημένη στον μαύρο κατάλογο της μουσικής κληρονομιάς αλλά εντάσσει στον ήχο της ό,τι μπορεί να δώσει έμπνευση στο δημιουργό.

Είναι χαρακτηριστικό, εκτός από τον Kendrick Lamar που τα samples του περιλαμβάνουν μέχρι και Beach House και Sufjan Stevens, ότι στη λίστα του Frank Ocean με τα αγαπημένα του τραγούδια, την οποία δίνει στις σελίδες του Boys Don’t Cry, θα δείς Cure, Talking Heads, Steve Reich (τα σημάδια του φαίνονται και στο ‘Blonde’), Nick Cave, Mazzy Star και Crosby Stills & Nash. Εδώ πρέπει αναγκαστικά (ναι οκ δεν τον γουστάρω!) να δώσουμε εύσημα και στον Kanye West που δεν έχει αφήσει τίποτα όρθιο από King Crimson και Tony Joe White, μέχρι Daft Punk και Bon Iver. Η μαύρη κοινότητα ανοίγει τα φτερά της και ξεφεύγει από την αυστηρή λογική των blocks όπως τα μαθαίνουμε και πρόσφατα από το ‘The Get Down’ του Netflix. Οι μουσικές διαφορές μεταξύ λευκών και μαύρων αμβλύνονται ακόμα περισσότερο και αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι για μας που θέλουμε να καταναλώνουμε καλή μουσική από όπου κι αν προέρχεται. Μακάρι αυτό το νέο pattern που δημιουργείται να συνεχιστεί και να δώσει κι άλλους καρπούς.