Γιατί απεργούν οι σεναριογράφοι στο Χόλιγουντ

Αφού απέτυχαν οι μισθολογικές διαπραγματεύσεις τους με τα μεγαλύτερα στούντιο και τις πλατφόρμες streaming και δεν υπήρξε συμφωνία για την αύξηση των απολαβών των μελών του από τα μεγάλα στούντιο (Walt Disney Co, Netflix Inc., Paramount), η ηγεσία του Σωματείου Αμερικανών Σεναριογράφων (WGA) αποφάσισε ομόφωνα να ξεκινήσει απεργία διαρκείας, παραλύοντας τη μεγαλύτερη κινηματογραφική και τηλεοπτική βιομηχανία στον κόσμο.

«Μετά από έξι μήνες διαπραγματεύσεων με την πρόθεση να πετύχουμε μια δίκαιη συμφωνία, οι απαντήσεις των στούντιο στις προτάσεις μας ήταν εντελώς ανεπαρκείς, δεδομένης της υπαρξιακής κρίσης που αντιμετωπίζουν οι συγγραφείς. Η συμπεριφορά των εταιρειών δημιούργησε μία οικονομία περιστασιακής απασχόλησης εντός του εργατικού δυναμικού. Πρέπει τώρα να ασκήσουμε τη μέγιστη δυνατή πίεση για να αποκτήσουμε ένα δίκαιο συμβόλαιο για την εργασία μας», ανέφερε μεταξύ άλλων η ανακοίνωση του Σωματείου, που εκπροσωπεί πάνω από 20.000 μέλη.

Και κάπως έτσι, το Χόλιγουντ, που έχει ήδη κλονιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, τόσο από την πανδημία και τα lockdowns, όσο και από τις τεχνολογικές εξελίξεις και την άνοδο του streaming, είναι αντιμέτωπο -καθόλου ξαφνικά, μάλλον αναμενόμενα- με μία ακόμα κρίση, που δεν είναι βιώνει μάλιστα για πρώτη φορά.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται 

Η τελευταία απεργία των σεναριογράφων συνέβη το 2007 και τερματίστηκε το 2008. Διήρκησε συνολικά από τον Νοέμβριο του 2007 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2008 και κράτησε 100 μέρες, στοιχίζοντας 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια στον τομέα της οπτικοακουστικής ψυχαγωγίας μόνο στην Καλιφόρνια.

Ήταν ουσιαστικά μία απεργία προάγγελος αυτής που συμβαίνει σήμερα, 15 χρόνια μετά. 

Τότε, μόλις είχαν ξεκινήσει να ανθίζουν οι ροές streaming και οι σεναριογράφοι ζητούσαν το δικό τους μερίδιο στην πίτα. Μία από τις σημαντικότερες παραχωρήσεις που κέρδισαν ήταν ο ορισμός συγκεκριμένων προδιαγραφών στην πρόσληψη και στις μισθολογικές τους απολαβές που θα έπρεπε να καλύπτουν οι ροές. 

Η μεγαλύτερη πάντως σε διάρκεια απεργία του WGA έγινε το 1988 και διήρκησε πέντε μήνες. Η πρώτη σημειώθηκε το 1960. Συνολικά, οι σεναριογράφοι έχουν απεργήσει έξι φορές, περισσότερες από κάθε άλλο σωματείο/συνδικάτο/ένωση στο Χόλιγουντ.

Γιατί απεργούν σήμερα 

Επιστρέφοντας στις σημερινές απεργιακές κινητοποιήσεις του WGA αξίζει να κάνουμε μία μικρή παρένθεση για να εξηγήσουμε τι ακριβώς είναι αυτό το σωματείο.

Το Writers Guild of America είναι ένα σωματείο που εκπροσωπεί τους τηλεοπτικούς και κινηματογραφικούς σεναριογράφους/συγγραφείς και αποτελείται από δύο ενώσεις της Ανατολής και της Δύσης: το The Writers Guild of America, East με έδρα στη Νέα Υόρκη και το AFL–CIO The Writers Guild of America West με έδρα το Λος Άντζελες.

Το συγκεκριμένο σωματείο λοιπόν βρισκόταν εδώ και ένα εξάμηνο σε διαπραγματεύσεις με ένα άλλο σωματείο, το Alliance Motion Picture and Television Producers (AMPTP), που εκπροσωπεί τα στούντιο του Χόλιγουντ, οι εταιρείες παραγωγής και οι streaming εταιρείες, προκειμένου να βρεθεί ένας κοινός τόπος για μία πιο σταθερή και δίκαιη εργασία κυρίως στον χώρο της τηλεόρασης, με αφορμή τη λήξη του τριετούς συμβολαίου τους.

Οι σεναριογράφοι υποστηρίζουν ότι η άνοδος του streaming έχει αρνητική επίδραση στα κέρδη τους, λιγότερα τηλεοπτικά επεισόδια και συνεπώς, χαμηλότερα έσοδα. Για παράδειγμα, στην εποχή της καλωδιακής τηλεόρασης, οι σεναριογράφοι συχνά αμείβονταν ανά επεισόδιο και μπορούσαν να βρουν δουλειά σε μία εκπομπή ή σε μία σειρά με περισσότερα από 20 επεισόδια τη σεζόν και άρα να έχουν μία επαγγελματική σταθερότητα μέσα στον χρόνο.

Στην εποχή του streaming όμως, το σταθερό ετήσιο εισόδημά τους διακυβεύεται, καθώς τα επεισόδια έχουν μειωθεί σε 8-12 και οι εταιρείες προσλαμβάνουν ολοένα και λιγότερους για να γράφουν ολοένα και πιο μικρής διάρκειας σειρές. 

Σε αυτό έρχεται να προστεθεί και το γεγονός ότι πλέον για μία σειρά μπορεί να εργάζεται όχι ένας σεναριογράφος, αλλά μία μικρή ομάδα σεναριογράφων, με αποτέλεσμα το ποσό της αμοιβής τους να επιμερίζεται. 

Ζητούν λοιπόν από το AMPTP αύξηση του μισθού τους, εγγυήσεις για τη σταθερότητα της θέσης εργασίας τους με την υποχρεωτική πρόσληψη ενός προκαθορισμένου αριθμού σεναριογράφων (είτε χρειάζονται, είτε όχι) για κάθε παραγωγή και μεγαλύτερο μερίδιο (το αποκαλούν αποζημίωση) από τα κέρδη που αποφέρει η απογείωση του streaming. 

Συγκεκριμένα, σχετικά με το τελευταίο αίτημα, οι σεναριογράφοι αποζημιώνονται ετησίως με ένα προκαθορισμένο ποσό, ακόμα και αν η δουλειά τους γίνει παγκόσμια επιτυχία, όπως με τις σειρές Bridgerton ή Stranger Things. Γι’ αυτό και το Σωματείο τους απαιτεί αναπροσαρμογή του ποσού καθώς θεωρείται «πολύ χαμηλό».

Από την άλλη πλευρά, το AMPTP δεν προτίθεται να πει το «ναι» σε τίποτα από όλα αυτά. Υπογραμμίζει ότι τα στούντιο πρέπει να μειώσουν το κόστος λόγω των οικονομικών πιέσεων που δέχονται με την έκρηξη του streaming και του ανταγωνισμού που γιγαντώνεται, ενώ όσον αφορά τις αποζημιώσεις τονίζει ότι τα δικαιώματα που εισέπραξαν οι σεναριογράφοι έπιασαν το 2021 το ποσό-ρεκόρ των 494 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ μία δεκαετία πριν άγγιζαν μόλις τα 333 εκατομμύρια δολάρια.  

Το αποτύπωμα της απεργίας 

Με τους σεναριογράφους να σταματούν να εργάζονται σε κάθε έργο που εμπίπτει στη δικαιοδοσία του WGA, προκαλείται ένα ντόμινο αναταράξεων στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, που επηρεάζει τους πάντες (ηθοποιούς, σκηνοθέτες, ηλεκτρολόγους), όλους όσους δουλεύουν στην ίδια εκπομπή/σειρά και μένουν ξαφνικά χωρίς εργασία.

«Δεν επηρεάζει μόνο τους συγγραφείς», δήλωσε προ ημερών ο παρουσιαστής Seth Meyers του Late Night. «Επηρεάζει όλο το απίστευτο μη συγγραφικό προσωπικό σε αυτές τις εκπομπές. Και θα ήταν πραγματικά δύσκολο αυτό που θα περάσουν οι άνθρωποι, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα βιώνουμε τις συνέπειες αυτής της απαίσιας πανδημίας. Για να καταλήξει: «Είμαι περήφανο μέλος του WGA και τα αιτήματα του κλάδου δεν είναι σε καμία περίπτωση παράλογα». 

Τα πιο άμεσα αποτελέσματα της απεργίας θα γίνουν αισθητά στα μεταμεσονύχτια talk shows, όπως αυτό του Meyers, που χρησιμοποιούν ομάδες συγγραφέων για να επινοήσουν τα αστεία τους.

Το Saturday Night Live, για παράδειγμα, το οποίο είχε προγραμματιστεί να μεταδώσει ένα νέο επεισόδιο το προσεχές Σάββατο, θα ξεκινήσει να προβάλει επαναλήψεις παλαιότερων εκπομπών. 

Επίσης, η απεργία θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστέρηση της φθινοπωρινής τηλεοπτικής σεζόν, για την οποία η συγγραφή ξεκινά κανονικά τον Μάιο ή τον Ιούνιο, με τις σειρές είτε να παίρνουν αναβολή ή όπως συνέβη πριν από 15 χρόνια να βγαίνουν στον αέρα με ελάχιστα επεισόδια, μικραίνοντας ουσιαστικά τις σεζόν τους. 

Αν κρίνουμε πάντως από την ανακοίνωση του HBO, ανεπηρέαστες θα μείνουν οι σειρές που τα σενάρια όλων των επεισοδίων τους έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Για παράδειγμα, η 2η σεζόν του House of the Dragon θα συνεχίσει κανονικά γυρίσματα.

Όσον αφορά το Netflix, ο Ted Sarandos, ο CEO της εταιρείας, δήλωσε πριν μερικές ημέρες, προτού δηλαδή γίνει πράξη η απεργία ότι η πλατφόρμα έχει προετοιμαστεί καταλλήλως, καθώς έχει στο περιεχόμενό της πολλές εκπομπές που δε χρειάζονται σενάριο, όπως είναι τα ριάλιτι σόου και παραγωγές από άλλες χώρες. 

Ενδεικτικό είναι ότι στην απεργία του 2007, τα ριάλιτι και οι ζωντανές ψυχαγωγικές εκπομπές μεσουράνησαν κι αυτό δεν είναι καθόλου καλό σημάδι.