Γιατί η Ανατομία Μιας Πτώσης είναι ένας από τους καλύτερους Χρυσούς Φοίνικες της δεκαετίας

Στην Ανατομία Μιας Πτώσης, το δικαστικό δράμα της Justine Triet που κέρδισε τον φετινό Χρυσό Φοίνικα, πρωταγωνιστεί η σπουδαία Sandra Huller ως συγγραφέας της οποίας ο γιος ανακαλύπτει τον πατέρα του πεσμένο στο έδαφος, έξω από το σαλέ τους κοντά στη Γκρενόμπλ, με αίμα να τρέχει από μία πληγή στο κεφάλι του. Τι ακριβώς συνέβη;

Η επίσημη έρευνα που ακολουθεί και οι σκηνές στη μάχιμη δικαστική αίθουσα εγείρουν αμφιβολίες, ειδικά μετά την εμφάνιση μίας μυστικής ηχογράφησης, όμως ούτως ή άλλως είναι σαφές ότι δεν θα υπάρξει εύκολη λύση σε αυτή τη μάχη αντιλήψεων. Ακόμα και το κατοικίδιο σκυλάκι τους θα χρειαστεί άλλοθι.

Η Ανατομία Μιας Πτώσης ξεκινά με αντικρουόμενες μαρτυρίες, από εκείνη και τον γιο της, για το πότε και εάν μίλησε με τον σύζυγό της πριν από το θάνατό του, και συνεχίζει με αναπαραστάσεις του τρόπου με τον οποίο μπορεί να πέθανε ο σύζυγος. Πήδηξε από τον τελευταίο όροφο; Έπεσε κατά λάθος; Η απλή, χωρίς περιττά στοιχεία, αισθητική και δομή της Ανατομίας υπογραμμίζουν πόσο κοινότοπη, επαναλαμβανόμενη και ακόμη και κουραστική είναι πραγματικά μια έρευνα.

Η ταινία ξεφλουδίζει σιγά-σιγά τα στρώματά της, εξερευνώντας το πώς οι αλήθειες και τα γεγονότα γίνονται (ή μπορούν να γίνουν) μυθοπλασίες στις αναπαραστάσεις τους, είτε λέγονται σε δικαστική αίθουσα είτε σε κάποιο μυθιστόρημα της πρωταγωνίστριας. Τίποτα δεν είναι τόσο αντικειμενικό και ξεκάθαρο όσο θέλουν να προσποιούνται τα πεφωτισμένα σύγχρονα νομικά μας συστήματα. Οι πολιτισμικές μας προκαταλήψεις σχετικά με το φύλο, το συναίσθημα και τη μνήμη αποτελούν μέρος της ιστορίας που λέμε, άρα πόσο αξιόπιστα μπορεί να είναι στην πιο τελική των τελικών αναλύσεων;

 

Η Triet δημιουργεί έντονη ένταση, δυσφορία ακόμα, καθώς κατεργάζεται τις συζυγικές δυναμικές και το πόσο πραγματικά αποκαλύπτει το έργο ενός καλλιτέχνη για τον χαρακτήρα του. Η γραφή της είναι πάντα χαλαρή αλλά ακριβής, αποκαλυπτική για τις προσωπικότητες των χαρακτήρων αλλά πάντα σε εγρήγορση για το περφόρμανς στη συμπεριφορά τους, απολύτως πιστευτή και συναρπαστικά ανθρώπινη. Καθώς η ταινία συνεχίζεται, και πολύ μετά την αρχική σκηνή όπου η πρωταγωνίστρια δίνει – ή προσπαθεί να δώσει – συνέντευξη σε μία δημοσιογράφο με την οποία ελαφρώς φλερτάρει, η δομή συνέντευξης δεν εγκαταλείπεται ποτέ από την Triet. Κάθε επόμενη συνομιλία είναι πάντα με έναν τρόπο μία ανάκριση, κάθε λέξη ένα ακόμη όπλο στο οπλοστάσιο των χαρακτήρων που δεν συνειδητοποιούν απαραίτητα τη δύναμη που ασκούν.

Εκτός από την πρακτική διαδικασία και την εξειδικευμένη δουλειά που αυτή εμπεριέχει – θα ήταν μία πολύ διαφορετική ταινία στα χέρια του David Fincher για παράδειγμα – το φιλμ της Triet είναι εντυπωσιακό ακριβώς λόγω της ανθρωπιάς όλων των εμπλεκομένων που προκύπτει παρά την ψυχρότητα των διαδικασιών.

Η νατουραλιστική χρωματική παλέτα και η ανεπιτήδευτη κινηματογράφηση του Simon Beaufils αποτυπώνουν τον ορθολογισμό όσων εκτυλίσσονται και των ολότελα φυσικών ερμηνειών που αντλεί η Triet από ολόκληρο το καστ της. Είναι μέσα από το χάσμα μεταξύ των δύο, μέσα από την ακαταστασία της καθημερινής ζωής και της ομιλίας, που εισχωρεί η αμφιβολία για την αθωότητα της Sandra. Η χειρότερη για τη Sandra και καλύτερη για τους θεατές εξέλιξη είναι πως ο άνθρωπος που μπορεί να κάνει πραγματικά τη διαφορά είναι ο τυφλός γιος της, ο χειρότερος δυνατός μάρτυρας μιας που οι αναμνήσεις του από εκείνη την ημέρα είναι μπερδεμένες.

Η ήρεμη αμεσότητα της Sandra Hüller ως ηθοποιός είναι αυτή που δίνει στην ταινία την υφή, την ουσία και τη συναισθηματική της ισχύ. Την αγκυροβολεί σε ένα είδος προσιτής πραγματικότητας. Συμπονάς τον χαρακτήρα της εύκολα, χωρίς επιτηδευμένες κατευθύνσεις της ταινίας, ενώ την ίδια στιγμή η Triet δείχνει πως η πρωταγωνίστριά της είναι ικανή να πει ψέματα.

Η Triet συνέγραψε το σενάριο του Ανατομία Μιας Πτώσης με τον Arthur Harrari, καταξιωμένο δημιουργό για το Onoda: 10.000 Nights in the Jungle και σύζυγός της στην πραγματική ζωή. Έχει σημασία γιατί η meta διάσταση της δημιουργίας της ταινίας είναι αναπόσπαστο μέρος της πλοκής. Η ηρωίδα του φιλμ έχει δώσει μία σιωπηρή υπόσχεση στους αναγνώστες της πως η μυθοπλασία της περιέχει υπαινιγμούς αλήθειας, όμως για ποιον καλλιτέχνη δεν συμβαίνει αυτό; Υπάρχουν αποσπάσματα των βιβλίων της που μοιάζουν να προμηνύουν τον φόνο του συζύγου της και απειλούν να την καταδικάσουν στο δικαστήριο της κοινής γνώμης από πολύ πριν ανακοινωθεί η ετυμηγορία, που συνδυάζονται επίσης με τις μεγαλύτερες θεματικές ανησυχίες του Triet και του Harrari.

H Triet είναι μόλις η τρίτη γυναίκα που κερδίζει Χρυσό Φοίνικα μετά την Jane Campion με το The Piano το 1993 και τη Julia Ducournau με το Titane το 2021. Είναι ευτυχέστατο γεγονός λοιπόν ότι μας έδωσε έναν από τους καλύτερους Χρυσούς Φοίνικες της τελευταίας δεκαετίας.