Γιατί τα βιβλία κάνουν καλό κατά τη διάρκεια του lockdown

Μάλιστα, σε όλη τη διάρκεια των τελευταίων δώδεκα δύσκολων μηνών, τα διεθνή Μέσα φρόντιζαν πολύ συχνά μέσα από ρεπορτάζ να επισημαίνουν το πόσο σημαντικό είναι το διάβασμα στην Covid-19 εποχή. Πρόσφατα, η Wall Street Journal επανήλθε με ένα πολύ αναλυτικό άρθρο, το οποίο είχε τον χαρακτηριστικό τίτλο: Η θεραπευτική δύναμη του διαβάσματος. Ήδη από τις πρώτες σειρές, η κεντρική ιδέα φωσφόριζε σαν να ήταν γραμμένη με neon γράμματα: «τα βιβλία κάνουν καλό στον εγκέφαλο και τα οφέλη τους είναι πιο σημαντικά από ποτέ τώρα». Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

«Τα βιβλία διευρύνουν τον κόσμο μας, μας δίνουν μία διέξοδο διαφυγής, μας προσφέρουν νέες εμπειρίες, εκπλήξεις, ενθουσιασμό και ενισχύουν την ντοπαμίνη που εκκρίνουμε» αναφέρει χαρακτηριστικά η συντάκτης. «Διευρύνουν τους ορίζοντές μας και μας βοηθούν να αποκτήσουμε ενσυναίσθηση του τι συμβαίνει γύρω μας. Μπορούν, μάλιστα, να βελτιώσουν την κοινωνική μας ζωή, αφού μας δίνουν ένα χόμπι ικανό να μας συνδέσει με άλλους ανθρώπους».

30 λεπτά διαβάσματος, 30 λεπτά ηρεμίας

Αντίστοιχα, σε εργασία που δημοσιεύτηκε το 2015 στο Journal of Applied Social Psychology, το βασικό συμπέρασμα είχε να κάνει με την πολύ θετική επίδραση που έχουν τα βιβλία στα παιδιά. Οι επιστήμονες παρατήρησαν πως οι περιπέτειες του Harry Potter βοηθούσαν τους νεαρούς μαθητές να αποβάλλουν αρνητικά συναισθήματα και ρατσιστικές αντιλήψεις που τους είχε περάσει η κοινωνία όσον αφορά τους πρόσφυγες. Σήμερα, με την πανδημία να στέλνει όλες τις χώρες σε μία επικίνδυνη εσωστρέφεια, κάτι τέτοιο μοιάζει πιο σημαντικό από ποτέ.

Αυτά, όμως, έχουν να κάνουν περισσότερο με την κοινωνική δραστηριότητα. Μία ζωή, δηλαδή, που μοιάζει λίγο με απομακρυσμένο όνειρο κατά τη διάρκεια των lockdowns. Όχι άδικα, όλοι ψάχνουμε μερικές πιο άμεσες λύσεις. Η ψυχολογία, άλλωστε, βρίσκεται στα τάρταρα με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας όσο εμείς παραμένουμε ασφυκτικά κλεισμένοι στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μας.

«Τριάντα λεπτά διαβάσματος μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της πίεσης του αίματος, των καρδιακών παλμών αλλά και να μειώσουν το ψυχολογικό στρες που νιώθουμε» αναφέρει μία άλλη έρευνα του Journal of College Teaching and Learning, η οποία αναφερόταν στο πόσο βοηθητικά υπήρξαν τα βιβλία για τους νεαρούς μαθητές κατά τη διάρκεια της πανδημίας του 2020. «Κι όχι μόνο αυτό: το διάβασμα ενισχύει την αγάπη για την έρευνα, τη φυσική περιέργεια, τη δημιουργικότητα, την αντίληψη και την αναλυτική σκέψη».

Ας κάνουμε ένα πείραμα: πόσο δύσκολο σου είναι να αποκοπείς από την τοξική καθημερινότητα; Έχεις τη δυνατότητα να αφήσεις στην άκρη το σκάνδαλα για το #metoo, την αστυνομική αυθαιρεσία αλλά και την εργασιακή αβεβαιότητα που δημιουργεί η πανδημία; Δεν είναι εύκολο για κανέναν μας. Έτσι, αναγκαστικά χρειάζεσαι ένα διάλειμμα. Σίγουρα, αυτό μπορεί να είναι η γυμναστική. Δυστυχώς, όμως, η γυμναστική δεν μπορεί να γυμνάσει και το μυαλό.

Το καθημερινό διάβασμα μπορεί να λειτουργήσει ως μία μορφή γιόγκα και διαλογισμού. Κάτι, δηλαδή, που θα πάρει τα μάτια σου από την οθόνη και το μυαλό σου από τα άγχη της καθημερινότητας. Το να διαβάζεις με μανία τίτλους στο ίντερνετ, μπορεί κάποιες φορές να είναι χρήσιμο (όταν δεν γίνεται, βέβαια, εμμονή), δεν είναι όμως πάντα λειτουργικό. Αντίθετα, 30 λεπτά διαβάσματος τη μέρα μπορούν να σε βοηθήσουν με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.

Βιβλία, αναλυτική σκέψη και μειωμένο στρες

Μία βιογραφία ενός ποδοσφαιριστή, ένα βιβλίο για την οικονομία του σήμερα, ένα κλασικό λογοτεχνικό έργο, κάτι, οτιδήποτε. Τα βιβλία έχουν σχεδόν μαγικές δυνάμεις, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του lockdown. Θα ξεκουράσεις τα μάτια σου, θα ηρεμήσεις το μυαλό σου, θα χαθείς για λίγο, θα βρεθείς να ταξιδεύεις (ενώ κανονικά δεν μπορείς να πας ούτε 2 χλμ. μακριά από το σπίτι σου).

Υπάρχει τρομερή φασαρία εκεί έξω και τρομερή κλεισούρα εδώ μέσα. Έτσι το διάβασμα είναι μία άριστη λύση για να επανέλθεις -όσο δύσκολο και αν είναι- σε κάποια προσωπική κανονικότητα. Μάλιστα, εκτός από το μειωμένο στρες, ίσως εκεί βρίσκεται και κάτι πιο σημαντικό: η αναλυτική σκέψη. Ή αλλιώς η ικανότητα να δομείς τα επιχειρήματά σου με αρχή, μέση και τέλος, κάτι δηλαδή που συνήθως απουσιάζει στα κοινωνικά δίκτυα.

Στην εποχή της Covid-19, όπου τα μοναδικό πράγμα που πηγαίνει με ευκολία περίπατο μοιάζει να είναι ο ορθός λόγος, τα βιβλία παραμένουν ο καλύτερος τρόπος για να κλείσεις έστω για λίγο τα αυτιά στον θόρυβο. Ένα πολύ καλό μαξιλάρι ηρεμίας για να επιστρέφεις κοντά του κάθε φορά που σταματάς τη δουλειά. Λιγότερο στρες, περισσότερο αναλυτική σκέψη – καθόλου άσχημα με άλλα λόγια.