Το πώς θα εκτιμήσει κανείς μια πολιτική ταινία έχει σίγουρα σε μεγάλο βαθμό να κάνει και με τις πεποιθήσεις του (ας πούμε ξέρουμε σίγουρα ποιοι δε θα εκτιμήσουν το τελευταίο βίντεο αυτής της λίστας) αλλά όχι απόλυτα. Οι καλύτερες εξ αυτών των ταινιών προσφέρουν όχι απαραιτήτως ματιά πάνω σε συγκεκριμένα γεγονότα, όσο οπτικές του κόσμου. Της πεποίθηση του ρόλου που πρέπει να παίζει ένας πολιτικός, ας πούμε, ή ολόκληρη κοσμοθεωρία πάνω στο αν η ισχύς διαφθείρει ή αν βγάζει καλά στοιχεία από μέσα μας.

Κάποιες από αυτές τις ταινίες είναι ρεαλιστικές καταγραφές της περιπλοκότητας και των συμβιβασμών και της πάλης που κουβαλάει μέσα του το πολιτικό παιχνίδι, κάποιες άλλες είναι συναισθηματικά παραμύθια πάνω στον κόσμο που θα θέλαμε να έχουμε και στους ανθρώπους που θα θέλαμε να πιστεύουμε. Άλλες βλέπουν την πολιτική με σατιρική ματιά, άλλες σαν φρενήρη όπερα.

Και οι 10 είναι απαραίτητες.

Wag the Dog

Προκειμένου να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού και των media από ένα σεξουαλικό σκάνδαλο, οι άνθρωποι του Προέδρου προσεγγίζουν έναν Χολιγουντιανό παραγωγό ώστε να στήσει έναν εικονικό πόλεμο στην άλλη άκρη του κόσμου, τον οποίο θα λύσει υποτίθεται πετυχημένα ο Πρόεδρος. “Η πολιτική στα καλύτερά της,” όπως λέει κι ένας σύμβουλος σε ένα σημείο του φιλμ, απολαμβάνοντας στην πραγματικότητα την πολιτική ως το show στο οποίο έχει μετατραπεί. Κοφτερή σάτιρα σε αυτή τη συνάντηση DeNiro-Hoffman δίχως κανείς από τους δύο να βαριέται που βρίσκεται εκεί, σε έναν από τους πιο θέλω-να-ξύνω-το-κεφάλι-μου-από-περιέργεια-μέχρι-να-ματώσει Ελληνικούς τίτλους όλων των εποχών (“Ο Πρόεδρος, Ένα Ροζ Σκάνδαλο κι Ένας Πόλεμος”).

Ο Υποψήφιος

Μοτίβο που συναντάμε συχνά σε αυτού τους είδους τις ταινίες, η αναζήτηση ενός φρέσκου, αθώου προσώπου από τις σκοτεινές δυνάμεις που θέλουν να τον εκμεταλλευτούν για τους δικούς τους σκοπούς. Η διαφθορά των ‘από πάνω’ είναι πάντοτε δεδομένη, αλλά το ενδιαφέρον μας πάντα πέφτει πάνω στο πώς ο εν λόγω καθαρός νεαρός υποψήφιος αντιδρά στις πιέσεις. Ο Μπιλ Μακέι που υποδύεται εδώ ο Robert Redford κερδίζει αρχικά τον κόσμο ακριβώς επειδή είναι αφελής και αθώος, όμως καθώς η εξουσία αρχίζει και γίνεται πραγματικό ενδεχόμενο, αρχίζει να κινείται προς ασφαλείς πολιτικές μεθόδους διαφθοράς και εξαπάτησης.

Il Divo

Διόλου συνηθισμένη πολιτική βιογραφία, ακολουθεί τα χρόνια ανάμεσα στην έναρξη της 7ης θητείας του Ιταλού πρωθυπουργού Giulio Andreotti μέχρι τη δίκη του λίγα χρόνια αργότερα, σε μια σοκαριστική καταγραφή διαφθοράς και δεσμών με το έγκλημα που είναι αφελής όποιος πιστέψει πως είναι μοναδική. Η ιστορία ξετυλίγεται στην οθόνη σαν πολιτική όπερα, υπογραμμίζοντας συνεχώς το πώς κάθε έγκλημα συνέβαινε σχεδόν σα να μην είχε σημασία, σα να ήταν απλώς μια δουλειά της καθημερινότητας που έπρεπε να συμβεί, σαν τα ονόματα και οι λεπτομέρειες να μη μετράνε καν. Η φράση κλισέ είναι πως “η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα”, όμως ποτέ αυτό το κλισέ έχει αποδοθεί με τόση σημασία στην οθόνη όσο σε αυτό το αριστούργημα.

Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου

Στη διάρκεια των σπουδαίων κινηματογραφιών ’70s, o Alan Pakula ήταν ο άνθρωπος που γύριζε τα καλύτερα θρίλερ μέσα από ιστορίες πολιτικών παιχνιδιών. Γύρισε πολλές που αξίζει να δεις (τo “The Parallax View” είναι επίσης απαραίτητο) αλλά καμία δεν άφησε εποχή όπως αυτή η ιστορία δύο δημοσιογράφων που έριξαν φως σε ένα ολόκληρο διεφθαρμένο καθεστώς. Σημαντικό όχι απλώς επειδή εξακολουθεί να θεωρείται η κατεξοχήν απεικόνιση του σκανδάλου Watergate και του τέλους της προεδρίας του Nixon, αλλά κι επειδή βάζοντας και τους δημοσιογράφους στο παιχνίδι, άφησε ιστορικό προηγούμενο πάνω στο τι εννοούμε όταν μιλάμε για τα ιδανικά ενός (πολιτικού) ρεπόρτερ. Εμβληματικού οι Redford και Hoffman.

Bulworth

Από τα φιλμ όπου ο ρεαλισμός δίνει τη θέση του σε ξεκάθαρες storytelling υπερβάσεις, όπως το high concept πως ένας πολιτικός που έχει βαρεθεί πια τη ζωή του και τη δουλειά του, αποφασίζει να προσλάβει εκτελεστή για τον καθαρίσει. Δίχως πια να τον νοιάζει τίποτα, περνάει τις τελευταίες του μέρες λέγοντας όλο και περισσότερες αλήθειες, ραπάροντας στους λόγους του, ερχόμενος σε επαφή με τον αληθινό κόσμο (κάτι που οι πολιτικοί παραδοσιακά δεν έχουν ιδέα πώς να κάνουν), κάτι που ειρωνικά τον κάνει πιο σημαντικό από ποτέ. Επίσης, Halle Berry. Άσχετο με το θέμα μας, αλλά είπα να το τονίσω κι αυτό. Ξέρεις.

Election

Τι έχουμε εδώ; Έναν ακόμα υποψήφιο για το βραβείο του τι-σκεφτόταν-ο-μεταφραστής-θε-μου; Μα ναι! “Σκάνδαλα στα Θρανία” ο πρωτότυπος ελληνικός τίτλος της ευφυούς σάτιρας του Alexander Payne, λες και δεν πρόκειται για μια πανέξυπνη ταινία πάνω στη δυναμική συμπάθειας-αντιπάθειας και προσωπικής εμμονής που κρύβει μέσα της κάθε εκλογική διαδικασία, αλλά είναι ας πούμε καμιά εφηβική σαπουνόπερα του καναλιού CW. Όχι ότι μας πειράζουν οι εφηβικές σαπουνόπερες του CW, απλώς: Άλλο πράγμα. Η Reese Witherspoon χαρήκαμε όταν πήρε Όσκαρ μόνο και μόνο επειδή υπήρξε κάποτε η Τρέισι Φλικ, ο Matthew Broderick είναι απεγνωσμένα απολαυστικός, κι ο μετέπειτα Οσκαρικός Payne δείχνει από εδώ κιόλας πόσο σπουδαία πένα διαθέτει, πετυχαίνοντας φανταστικές ισορροπίες.

Όλοι οι Άνθρωποι του Βασιλιά

Ο Γουίλι Σταρκ είναι ένας δικηγόρος που προσλαμβάνεται από τους αντιπάλους (πάλι το γνώριμο μοτίβο δηλαδή) απλώς για να λειτουργήσει καταστροφικά – όμως κερδίζει τις εκλογές και ξεχύνεται σε ένα ατελείωτο παιχνίδι ισχύος, καθώς ο ίδιος όχι απλώς λέει διαρκώς ψέμματα και πηδά από τη μία παρανομία στην επόμενη, αλλά ακόμα χειρότερα, έχει πείσει τον εαυτό του πραγματικά πως ό,τι κάνει, είναι για το καλό. Η κατεξοχήν ιστορία διαφθοράς από την εξουσία.

Ο Κύριος Σμιθ Πάει στην Ουάσινγκτον

Κι αυτό στην κατηγορία του “Υποψήφιου” που λέγαμε παραπάνω, θέλει τον χαρακτήρα του Jimmy Stewart να στρατολογείται ακριβώς επειδή οι Σκοτεινές Δυνάμεις της Πολιτικής πιστεύουν πως είναι τόσο αφελής που θα κάνει ό,τι θέλουν. Εδώ όμως διαψεύδονται με χαρακτηριστικά Frank Capra-ικό τρόπο, καθώς ο σπουδαίος δημιουργός ενός κατεξοχήν συναισθηματικά ουτοπικού κινηματογραφικού σύμπαντος, στηρίζει όλη του την αφήγηση πάνω σε έναν πιο-Jimmy-Stewart-από-ποτέ Jimmy Stewart, και μας υπενθυμίζει με ζεστασιά και, ναι, αφέλεια, πως το καλύτερο μπορεί να κρύβεται ακόμα μέσα μας. Είναι πολύ δύσκολο να μη το δεις κυνικά απορρίπτοντάς το κατά συνέπεια, όμως ο Capra δε στοχεύει στο ρεαλισμό, ποτέ δε στόχευε στο ρεαλισμό. Απλώς πιστεύει πως κάπου υπάρχει ένας Κύριος Σμιθ μέσα μας, κι αυτή η πίστη -ειδικά με την συνέπεια με την οποία υπηρετείται εδώ- θα μας είναι πάντα απαραίτητη.

In the Loop

Και για τον τρίτο μας τι-τίτλος-είναι-αυτός-ρε-παιδιά ελληνικό τίτλο, έχουμε τον “Πόλεμο Εκτός Προγράμματος”! Ναι, ΟΚ. Δεν έχει σημασία. Η ουσία σε αυτό το μανιωδώς βιτριολικό περίπου-spin-off της διάσημης πολιτικής σάτιρας “The Thick of It”, είναι πως δεν υπάρχει καμία ουσία. Στην πολιτική δηλαδή. Κάθε υπεύθυνος άνθρωπος της κυβέρνησης που συναντάμε σε αυτό το ξεκαρδιστικό φιλμ δεν έχει ποτέ ιδέα για τίποτα, καμία άποψη, πεποίθηση ή ιδεολογία, παρά είναι όλοι τους απλώς παραιτημένα γρανάζια σε μια κυνική μηχανή που συνεχίζει να κινείται επάπειρον, βρίσκοντας καύσιμο στις ανούσιες λεπτομέρειες του καθημερινού τηλεοπτικού πολιτικού ριάλιτι που ξέρεις απλώς να διαμελίζει κάθε κίνηση και λέξη, χάνοντας παντελώς την ουσία του πράγματος. Απολαυστικό, θα σε κάνει να πεθάνεις από το γέλιο, και μετά θα θες να κοπανάς το κεφάλι σου στον τοίχο.

Ο Μεγάλος Δικτάτορας

Τίποτα δε μάθαμε Τσάρλι μου. Τίποτα.