Η χρυσή 12άδα των ταινιών μπάσκετ

Η αλήθεια είναι πως από όλα τα μεγάλα “αμερικάνικα” αθλήματα, το μπάσκετ είναι αυτό που δυσκολεύεσαι περισσότερο να βρεις πολλές καλές ταινίες. Θα επιλέξουμε να πιστεύουμε πως πρόκειται για τυχαίο γεγονός, και θα ξεχωρίσουμε παρόλ’αυτά μια 12άδα από αυτές. Μια 12άδα ταινιών που είτε για τους χαρακτήρες, είτε για την απεικόνιση urban καταστάσεων, είτε απλώς για την κινηματογραφικά όμορφη απεικόνιση ενός αγαπημένου μας αθλήματος, έχουμε λόγο να τις θυμόμαστε.

Μαζί μας απόψε στο πάνελ έχουμε τον Θοδωρή Δημητρόπουλο που θα μας θυμίσει τις ταινίες, και τον διακεκριμένο μπασκετάνθρωπο Στέφανο “Big Rose” Τριαντάφυλλο που θα μας μιλήσει για τις μπασκετικές ικανότητες του Μάικλ Τζ. Φοξ. Και μερικά ακόμη πράγματα.

Hoosiers (1986)

Η ταινία: Προπονητής με προβληματικό παρελθόν (είχε χάσει τη δουλειά του ως καθηγητής όταν χτύπησε έναν μαθητή) φτάνει σε σχολείο της Ιντιάνα και αναλαμβάνει την ομάδα μπάσκετ με μεγάλη πίεση να καταφέρει να κερδίσει τον τίτλο. Η ταινία είχε ελληνικό τίτλο “Πάθος για το Μπάσκετ” αλλά απλά αρνούμαστε.

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο ο Gene Hackman είναι εξαιρετικός, ενώ ο Dennis Hopper κέρδισε υποψηφιότητα Όσκαρ για το ρόλο του μέθυσου βοηθού του. Το καστ είναι γενικά πολύ καλό και το δράμα χτυπάει ταβάνι καθώς όλοι οι χαρακτήρες καλούνται να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους και τις διαφορές της όταν η ομάδα βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο. Όχι άδικα, η χαλαρά βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα του 1954 ταινία, θεωρείται από πολλούς ως η κορυφαία αθλητική ταινία όλων των εποχών, και σήμερα υπάρχει ολόκληρη υποκατηγορία ταινιών “τύπου Hoosiers”.

Το μπάσκετ: Τίμια. Στη φράση “ταινία μπάσκετ” είναι η πρώτη που μου έρχεται στο μυαλό. Αρκετά ρεαλιστική και αληθοφανής. Έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι οι τέσσερις από τους πέντε (και όχι το αστέρι της ομάδας!) έπαιζαν μπάσκετ στην ομάδα του γυμνασίου τους. Εντάξει, έκαναν κάποια πράγματα λάθος, όπως τα βήματα άμυνας ή τις σκαστές πάσες με χέρια να ενώνονται στο τέλος, αλλά ΟΚ, ούτως ή άλλως το μπάσκετ του ’50 είναι πολύ διαφορετικό άθλημα από αυτό που παίζεται στις μέρες μας.

Glory Road (2006)

Η ταινία: Ίσως η καλύτερη σύγχρονη “τύπου Hoosiers” ταινία, για τον προπονητή που οδήγησε την πρώτη αποκλειστικά μαύρη αρχική 5άδα του κολλεγιακού μπάσκετ στον τίτλο. Ο κόουτς είναι εδώ ο Josh Lucas στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του (όχι ότι λέει κάτι αυτό βέβαια, αλλά είναι πολύ καλός) αλλά όλα τα λεφτά είναι η σωστή εκτέλεση του γνωστού μοτίβου της ομάδας που κανείς δε γουστάρει/παίρνει στα σοβαρά αλλά στο τέλος ανταπεξέρχεται ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια, με τα μέλη της να γίνονται ένα. Εμψυχωτικό, συγκινητικό, καλοφτιαγμένο, τα γνωστά.

Το μπάσκετ: Εξαιρετική ιστορία, εξαιρετικό και το μπάσκετ (αν και υπερβολικά… θεαματικό/κινηματογραφικό) που βλέπουμε σε αυτή. Φυσικά παίζει ρόλο ότι είναι και σχετικά πρόσφατη, αν και κυρίως αυτό πιστώνεται στον πρώην προπονητή των Μπουλς (και βοηθό του αληθινό Ντον Χάσκινς), Τιμ Φλόιντ, που ήταν ο “σύμβουλος για τις μπασκετικές σκηνές”.

Coach Carter (2005)

Η ταινία: Σαν συνδυασμός του “Hoosiers” με την “Ασυμβίβαστη Γενιά”, με τον κόουτς Carter του τίτλου (τον υποδύεται ο Samuel Jackson στην πιο αταίριαστα σοβαρή ερμηνεία της cult καριέρας του) να αποδεικνύεται φαν της ρήσης νους υγιής εν σώματι υγιή. Όταν οι παιχταράδες του (που πάνε φυσώντας στο πρωτάθλημα) αρχίζουν να αποτυγχάνουν στο ακαδημαϊκό κομμάτι, ο κόουτς “C” τα παίρνει στο κρανίο, κλειδώνει το γυμναστήριο και βασικά τα βάζει με όλους και όλα.

Το μπάσκετ: ΟΚ, κόουτς Κάρτερ το πιάσαμε το νόημα. Αλλά χαλάρωσε λίγο τη φάση σου. Το μπάσκετ μοιάζει περισσότερο βγαλμένο για video game και δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό, ενώ οι τακτικές του στην προπόνηση θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμες και αποδοτικές για πεζοναύτες και όχι για μπασκετμπολίστες. Δεν δικαιολογείται πουθενά το πως δίνοντας γυναικεία ονόματα στις άμυνες και βάζοντας συνεχόμενα καμικάζι (suicides αμερικανιστί) κάνεις μια ομάδα καλύτερη. Καμία ανοχή για προπονητή που φοράει… κουστούμι στην προπόνηση.

Blue Chips (1994)

Η ταινία: Νιώθεις ότι κάπου το έχεις ξαναδεί το σκηνικό: Προπονητής σε κολεγιακή ομάδα προσπαθεί να προστατέψει τους παίκτες του, να ανατρέψει τα προγνωστικά και να βγει νικητής. Η διαφορά εδώ βρίσκεται στο ότι η ταινία αποφεύγει διάφορα κλισέ του είδους (δεν είναι όλοι οι παίκτες παιδιά με χρυσή καρδιά, δεν οδηγούνται όλα με ζαχαρένιο τρόπο στο happy end) και φυσικά ότι έχει τον τρομερό Nick Νolte στο ρόλο του κόουτς που βρίσκεται παγιδευμένος σε μια σειρά από ηθικά διλήμματα. Το αν θα ενδώσει στους πειρασμούς, σε νοιάζει εξίσου (αν όχι περισσότερο) από το αν η ομάδα του θα νικήσει.

Το μπάσκετ: Ναι έχει καλό μπάσκετ μέσα. Λογικό πάντως αφού παίζουν ο ΣΑΚΙΛ Ο’ΝΙΛ και ο ΠΕΝΙ ΧΑΡΝΤΑΓΟΥΕΪ. Αρκετά ρεαλιστικές οι σκηνές στο παρκέ, αν και υπάρχει σαφής προσπάθεια να φανεί “πόσο ταλέντο έχουν οι συγκεκριμένοι παίκτες”. Υπερβολή η σκηνή γνωριμίας με τον Σακίλ Ο’Νιλ (Νίον) που παίζει σε μπασκέτα πιο κοντή από αυτή που είχα στο δωμάτιο μου. Το πιο αληθινό κομμάτι της ταινίας ωστόσο ήταν το πόσο πολύ μοιάζει ο ρόλος του Νικ Νόλτε στον μεγάλο Μπόμπι Νάιτ (που κάνει τον εαυτό του στην ταινία).

Οι Λευκοί Δε  Μπορούν Να Πηδήξουν (1992)

Η ταινία: Περιέργως είναι η πιο διάσημη από όλες τις ταινίες αυτής της λίστας στις οποίες δεν πρωταγωνιστούν ο Michael Jordan ή/και ο Μπαγκς Μπάνι. Περίεργο γιατί εδώ το σπορ δεν έχει κάποιο δραματικό ρόλο, είναι απλώς το μέσο με το οποίο δυο απατεωνίσκοι επιλέγουν ώστε να ξεγελούν κόσμο και να βγάζουν κανά φράγκο. Η ιδέα απλή: Ο (λευκός) Μπίλι εκμεταλλεύεται το στερεότυπο του λευκού που αποκλείεται να είναι καλύτερος στο μπάσκετ από μαύρους αντιπάλους, και βάζει κόσμο να ποντάρει.

Το δίδυμο των Woody Harelson και Wesley Snipes είναι απολαυστικό, η Rosie Perez κλέβει την ταινία στον ξεκαρδιστικό ρόλο της Πορτορικάνας φίλης του Μπίλι, ο ρυθμός είναι γρήγορος, οι ατάκες έρχονται με ρυθμό πολυβόλου και το κωμικό timing αποτελεί υπόδειγμα. Αλλά ενδιαφέρον έχει και η λεπτοδουλεμένη δουλειά του σκηνοθέτη Ron Shelton πάνω στο πώς η παρουσίαση συχνά επηρεάζει τον τρόπο που λειτουργούμε. Τελικά όχι, δεν είναι καθόλου περίεργο που η ταινία παραμένει διάσημη.

Το μπάσκετ: Η “βίβλος” των μπασκετικών ταινιών, ίσως γιατί προβλήθηκε την κατάλληλη εποχή. Μ’ αυτή μεγαλώσαμε όλοι. Έχει πλάκα, αλλά όχι-όχι-όχι. Αυτά που βλέπουμε στις ταινίες είναι υπερ-υπερβολικά. Ο Ουέσλι Σνάιπς μεταμορφώνεται ξαφνικά στον ΛεΜπρόν Τζέιμς και ο Γούντι Χάρλεσον μοιάζει με τον Λάρι Μπερντ στα (πολύ) καλά του. Και ξαφνικά οι δύο αυτοί τύποι βάζουν στα καλάθια αντιπάλους που μοιάζουν με την φροντ-λάιν των Ντιτρόιτ Πίστονς. Και με τον Χάρλεσον κάτι πάει και έρχεται. Έπαιξε και λίγο μπάσκετ στο κολέγιο. Ο Σνάιπς ήταν τελείως άσχετος και αυτό φαίνεται σε κάποιες σκηνές. Απόδειξη του δεν έχει σημασία πόσο καλός είσαι, αλλά πόσο καλό σκηνοθέτη έχεις. Επίσης, καλό είναι τα παιδιά να μην δοκιμάζουν τέτοια πράγματα σπίτι τους. Όχι μπάσκετ-αλάνας σε παρκέ και κλειστά γυμναστήρια όπως θα έλεγε και ο γλάρος.

He Got Game (1998)

Η ταινία: Σαν την “Ανήθικη Πρόταση” αλλά αντί για τον Robert Redford είναι το κολέγιο, αντί για τα λεφτά είναι μικρότερη ποινή φυλάκισης, κι αντί για την Demi Moore είναι ο Denzel Washington και ο Ray Allen. Ο συνδυασμός Milla Jovovich/Rosario Dawson σκοτώνει.

Το μπάσκετ: Κι αυτή έχει περάσει στο πάνθεον. Και όχι μόνο γιατί παίζει η Μίλα Γιόβοβιτς, αλλά και επειδή πρωταγωνιστεί ο παίκτης με τα περισσότερα τρίποντα στην ιστορία του ΝΒΑ (απλά). Αρκετά αληθοφανές το επίπεδο μπάσκετ, αλλά ΟΚ αυτό είναι κάτι που περιμένεις όταν παίζει ο Ρέι Άλεν. Η φάση, όμως, που πατέρας και γιος παίζουν “μονό” είναι ρεαλιστική. Διόρθωση: είναι αληθινή. Μετά από ενθάρρυνση του Σπάικ Λι ο Άλεν και ο φιλότιμος -πλην άτεχνος- Ουάσινγκτον έπαιξαν κανονικά στα “15”.

Space Jam (1996)

Η ταινία: Είναι από αυτές τις διασκεδαστικότατες σαχλαμάρες που δεν έχεις πρόβλημα να χαζέψεις κάθε φορά που την πετυχαίνεις μεσημέρι μετά το φαγητό. Βασικά τα Looney Tunes στρατολογούν τον Jordan και λοιπούς επίλεκτους για να βοηθήσουν σε έναν αγώνα για την ελευθερία τους (μας) απέναντι σε εξωγήινους. ΟΚ, είναι κι αυτός ένας τρόπος για να λύνεις τις διαφορές σου, φαντάζομαι.

Το μπάσκετ: Αυτά δεν τα κάνει ούτε ο Τζόρνταν.

Basketball Diaries (1995)

Η ταινία: Από τους πρώτους ρόλους του DiCaprio, όταν ακόμα προσπαθούσαμε να αποφασίσουμε αν είναι ένα babyface που γουστάρουν τα κοριτσάκια ή αληθινός ηθοποιός (εν τέλει διαπιστώσαμε πως το ένα δεν αποκλείει το άλλο) – εδώ παίζει το μέλος μιας σχολικής ομάδας μπάσκετ, που βλέπει τη ζωή του να καταρρέει. Πολύ δυνατό αυτοβιογραφικό δράμα πάνω στο τι μπορεί να σημαίνει το να μεγαλώνεις.

Το μπάσκετ: Περισσότερο basketball έχει ο τίτλος, παρά η ίδια η ταινία. Και γενικά έχει ψιλοκακό μπάσκετ, τύπου ο παίκτης κάνει αμέριμνος μπάλα και ξαφνικά χάνει τη μπάλα ή σουτάρει πάνω στο χέρι του αντιπάλου σαν τις “σκηνοθετημένες τάπες” που κάναμε εναλλάξ μικροί. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο δεν πείθει ως μπασκετμπολίστας (λογικό) και όταν παίζει μοιάζει σαν μαστουρωμένος. Χμ; Ε; Ααααα…. I see what they did there.

Teen Wolf (1985)

Η ταινία: Ένας μαθητής λυκείου ανακαλύπτει ότι είναι λυκάνθρωπος και, τι πιο λογικό, εκμεταλλεύεται τις δυνάμεις του (μεταξύ άλλων) για να σκίσει στο μπάσκετ. Κλασική εφηβική κωμωδία που έκανε σταρ τον Michael J. Fox και περιέργως βλέπεται ακόμα.

Το μπάσκετ: Ναι, σε οποιοδήποτε γήπεδο και να κοιτάξεις θα δεις είτε παίκτες να τρώνε τάπα από τη στεφάνη, είτε λυκάνθρωπους να καρφώνουν κάνως τριπλό λουπ και διπλό άξελ. Μπροστά σε αυτό, το Space Jam μοιάζει βασισμένο σε αληθινά γεγονότα.

Ανακαλύπτοντας τον Φόρεστερ (2000)

Η ταινία: Ο σκηνοθέτης του “Λος Άντζελες Εμπιστευτικό” δείχνει άλλη μια φορά την αγάπη του για τη λογοτεχνία, στο πλαίσιο μιας κλασικής ιστορία τύπου Πυγμαλίωνας. Ο Sean Connery γίνεται μέντορας ενός πιτσιρικά αθλητή που όμως κρύβει ένα ακατέργαστο συγγραφικό ταλέντο. Δε θα σου αλλάξει τη ζωή, αλλά τίμιο είναι.

Το μπάσκετ: Καταρχήν αυτή η ταινία μου άρεσε πολύ. Αναμενόμενο αφού έχει Σον Κόνερι και μπάσκετ. Βέβαια, η πορτοκαλί μπάλα πρωταγωνιστεί περισσότερες φορές α) στο διαμέρισμα του Φόρεστερ (Κόνερι) β) στο δρόμο γ) στο ανοιχτό γήπεδο του Μπρονξ δ) στο κλειστό της γυμνασιακής ομάδας. Όπως θα έλεγαν στην Αμερική, όμως, φαίνεται ότι “the boy got game”. Κάτι κάνει. Ειδικά το stride stop και η αλλαγή χεριού ανάμεσα σε δύο αμυντικούς.

Ο άσχετ-μπολ (2008)

Η ταινία: Πίσω από τον φρικτό τίτλο κρύβεται το “Semi-Pro” σε περίπτωση που αναρωτιόσουν για ποια ταινία μιλάμε. Δηλαδή μια ακόμα από τις αθλητικές παρωδίες με τον Will Ferrell, εδώ στο ρόλο ενός παίχτη-προπονητή-ιδιοκτήτη στο δρόμο για τη δόξα.

Το μπάσκετ: Και οι σκηνές μπάσκετ; Παρωδία. Η σκηνή που ο Ουίλ Φέρελ σουτάρει βολές με κουτάλα (το ότι σούταρε έτσι ο Ρικ Μπάρι δεν είναι επιχείρημα) τα λέει όλα. Και πάλι εμφανίζεται ο Γούντι Χάρλεσον, που όπως φάνηκε και στο “οι λευκοί δεν μπορούν να πηδήξουν” το μπηστάει το τόπι.

Hoop Dreams (1994)

Η ταινία: Σπουδαίο ντοκιμαντέρ πάνω στην προσπάθεια δύο νεαρών μαύρων πιτσιρικάδων που αγωνίζονται για να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα – να γίνουν δηλαδή πετυχημένοι αθλητές στο κολεγιακό πρωτάθλημα, με απώτερο σκοπό φυσικά το ΝΒΑ. Φανταστικό πορτρέτο του αγώνα και της προσπάθειας των εφηβικών ονείρων, με background την καθημερινότητα της μεγάλης πόλης (το Σικάγο, εν προκειμένω) και μια συναρπαστική εξέλιξη μέσα στην αλήθεια της.

Το μπάσκετ: Τώρα μάλιστα! Ατόφιο μπάσκετ, ρεαλιστικό, αληθινό. Μιλάμε, εξάλλου, για ένα ντοκιμαντέρ (υποψήφιο για όσκαρ, μάλιστα, αλλάζοντας παράλληλα τους κανόνες τις Ακαδημίες γύρω από τη σχετική κατηγορία), με κανονικούς παίκτες, που παίζουν κανονικό μπάσκετ και ζουν μια κανονική ζωή.