His Dark Materials: Μια ζωντανή, συγκρατημένη μεταφορά ενός έπους

«Όταν μεγαλώσεις, θα καταλάβεις». Η Lyra Belacqua έχει βαρεθεί να ακούει αυτή τη mantra από κάθε ενήλικο που την περιτριγυρίζει, όπως την είχες βαρεθεί κι εσύ όταν ήσουν 12 χρονών. Εσύ, βέβαια (και λογικά), δεν είχες τους πάντες γύρω σου να σου λένε ψέματα από τη στιγμή που γεννήθηκες. Για τους γονείς σου, για τις σπουδές σου, για τον κόσμο που ζεις, για τον αέρα που αναπνέεις. Στο 3ο επεισόδιο λοιπόν, το κορίτσι ξεσπάει: «Έχω σιχαθεί να μου το λένε αυτό όλοι οι μεγάλοι».

Η Lyra ζει σε μια διαφορετική, steampunk, ‘50s επιρροών εκδοχή της Αγγλίας, όπου αντί για κομπιούτερ και κινητά, θα βρεις αερόπλοια και δαίμονες. Οι τελευταίοι είναι ουσιαστικά η ψυχή κάθε ανθρώπου μετουσιωμένη σε ζώο, με τους δαίμονες των παιδιών να αλλάζουν συνεχώς μορφή μέχρι να κατασταλάξουν. Όταν συμβαίνει αυτό, σηματοδοτείται το πέρασμα στην ενηλικίωση. Υπό κανονικές συνθήκες οι δαίμονες δεν αφήνουν λεπτό τους ανθρώπους τους, εκτός κι αν ανήκουν σε μάγισσες. Εκείνες έχουν τη δυνατότητα να τους αποχωρίζονται χωρίς κανένα σωματικό πόνο. Ο Pan (από το Pantalaimon) δεν φεύγει ποτέ από το πλευρό της Lyra κι αυτό πρακτικά σημαίνει ότι συμμετέχει σε όλους τους μπελάδες απ’ τους οποίους προσπαθεί να την αποτρέψει.

Η Lyra μεγαλώνει στο Jordan College, ένα σπουδαστήριο όπου την παρέδωσαν μετά τον θάνατο των γονιών της, όταν ακόμη ήταν μωρό. Έχει πείσμα, μεγάλη φαντασία και δεν νιώθει ότι πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες αν δεν έχουν μέσα τους λογική. Εμπνέεται δηλαδή σύμφωνα με τον τεράστιο Βρετανό συγγραφέα Philip Pullman που τη συνέλαβε, από όλα τα κορίτσια της ηλικίας της που συναναστράφηκε ως δάσκαλος στο Summertown της Οξφόρδης. Η κανονικότητα και το άτακτο πνεύμα της Lyra ζουν στη Dafne Keen που είδαμε για πρώτη φορά στο ‘Logan’ ως X-23, και θα τη βοηθήσουν να γίνει η ηρωίδα της επόμενης μέρας όταν θα κληθεί να αντιμετωπίσει έναν Big Bad διαφορετικό από τους απομονωμένους μεγαλομανείς που έχεις συνηθίσει.

Μιλάμε για το σύστημα του Magisterium, μιας θεοκρατικής, αντιπνευματικής κυβέρνησης που εναντιώνεται στην ακαδημαϊκή σκέψη και την έρευνα, απασχολημένης περισσότερο με τον έλεγχο των πολιτών της παρά με τον θεό τους. Όποιος προσπαθεί να εξερευνήσει τον κόσμο τους σε μεγαλύτερο βάθος βαφτίζεται αιρετικός και καταδιώκεται, κάποιες φορές με αντάλλαγμα την ελευθερία ή και τη ζωή του. Ένας από αυτούς είναι ο θείος της Lyra, ο James McAvoy στον ρόλο του Lord Asriel. Ο Asriel θέλει να μελετήσει την προέλευση της Σκόνης, μιας μυστηριώδους ουσίας που φαίνεται να απειλεί τον κόσμο ή έστω την επιφανειακή του ισορροπία, χάνονται όμως τα ίχνη του λίγο αφότου επισκεφτεί τη μικρή για τελευταία φορά.

Τότε μπαίνει στο σκηνικό η Mrs. Coulter, μια επιβλητική φιγούρα που θα αποκαλούσαμε αινιγματική αν δεν την πρόδιδε διαρκώς το φανταστικό, χαρακτηριστικό μειδίαμα της Ruth Wilson. Όταν το επιστρατεύει, ξέρεις ότι τίποτα στ’ αλήθεια δεν πηγαίνει καλά. Η Coulter καθησυχάζει τη Lyra για την εξαφάνιση του κολλητού της φίλου, Roger, που έχει συμβεί στο μεταξύ όσο η νομαδική φυλή των Gyptians θρηνεί την απώλεια δεκάδων παιδιών της που επίσης έχουν εξαφανιστεί, και την προσκαλεί ως βοηθό της στο Λονδίνο με την υπόσχεση μιας καλύτερης ζωής και, φυσικά, την ανεύρεση του φίλου της.

Το ταξίδι της Lyra μετατρέπεται σύντομα σε μια αποστολή σωτηρίας και επιβίωσης, πλάι σε έναν πιστολά cowboy που υποδύεται ο Lin-Manuel Miranda και σε μία πολική αρκούδα με δική της πανοπλία και αμαρτήματα. Αυτά είδαμε στα 4 επεισόδια του 1ου κύκλου από το ‘His Dark Materials’ που μας έγιναν διαθέσιμα από τη Nova, την ίδια στιγμή που η 2η σεζόν της σειράς γυρίζεται ήδη.

Για τους φαν της ομώνυμης τριλογίας του Pullman, η ανακοίνωση του show από το HBO και το BBC ήταν ανακουφιστική. Μπορώ ακόμα να ανασύρω με μεγάλη ακρίβεια το άδειασμα στο στομάχι μου μετά την ταινία του 2007. Μετά την έκρηξη της φαντασίας στο σινεμά με τον ‘Άρχοντα των Δαχτυλιδιών’ και τον ‘Χάρι Πότερ’, είχε έρθει η ώρα για τα άλλα αγαπημένα μου βιβλία να κάνουν ξανά τα μάγια τους, από τη μεγάλη οθόνη αυτή τη φορά. Είχα τη Nicole Kidman, είχαν την εμπνευσμένη επιλογή της Eva Green στον ρόλο της μάγισσας Serafina, είχα ένα πειστικό τρέιλερ με την πολική μου αρκούδα να βρυχάται, είχα κατά τα φαινόμενα και την τέλεια Lyra στο αμήχανο πειραχτήρι που έπαιζε η Dakota Blue Richards. Τι άλλο μπορεί να ήθελα;

Σίγουρα όχι το άνευρο, άτολμο αποτέλεσμα. Δεν γνώριζα ακόμη τότε ότι η έμπνευση για το Magisterium του Pullman ήταν η Καθολική Εκκλησία – σίγουρα δεν γνώριζα ότι είχε προσπαθήσει να καταργήσει τα βιβλία από τα αμερικανικά σχολεία ή πως η ταινία θα υπέκυπτε στον φόβο αφαιρώντας όσα υπαινίσσονταν παραλληλισμούς μαζί της – ήξερα όμως πως η κούφια ιστορία που είχα παρακολουθήσει δεν ήταν το δικό μου ‘Αστέρι του Βορρά’. Αν ταυτίζεσαι αυτή τη στιγμή με την απογοήτευσή μου, θα σου πω από τώρα πως δεν θα βιώσεις παρόμοια με το ‘His Dark Materials’.

Ο Jack Thorne (This Is England ‘88, The Fades, Harry Potter and the Cursed Child) θέλει να αποδώσει διεξοδικά και με σεβασμό το έργο του Pullman και έχει την αισθητική για να το πραγματώσει. Κανείς δεν θα ζήλευε την υποχρέωσή του να μεταφέρει το περίπλοκο, φορτισμένο με ένα ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο worldbuilding του συγγραφέα, και εκεί είναι που κατά τόπους σκοντάφτει. Στο 2ο και 3ο επεισόδιο ειδικά (ο πιλότος και το 4ο είναι τα standouts) γίνονται συνεχώς παραθέσεις γεγονότων που θα αποκτούσαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν είχαν οπτικοποιηθεί διαφορετικά – η παράλληλη πλοκή ενός πράκτορα του Magisterium που προσπαθεί να εκμαιεύσει βίαια πληροφορίες μοιάζει διαδικαστική και στεγνή – και εκεί όμως υπάρχουν στιγμές που εμπλουτίζουν το σύμπαν, κυρίως όταν ερχόμαστε σε επαφή με τους Gyptians. Η αγωνία του Thorne να μείνει πιστός στο όραμα του Pullman τον οδήγησε, για παράδειγμα, στο να εξηγήσει τι είναι οι δαίμονες στις εισαγωγικές καρτέλες της πρεμιέρας, κλέβοντας έτσι λίγη από τη μαγεία και τον εντυπωσιασμό του θεατή όταν βαδίζει μόνος του για πρώτη φορά στην εμπειρία.

Εκεί που το ‘Dark Materials’ είναι στα καλύτερά του, είναι όταν στρέφει την προσοχή στην αφύπνιση της Lyra σε σχέση με την εξουσία και τα πρόσωπά της, τις τάξεις, την αίσθηση της κοινότητας. Όταν καταφέρνει να διαβάσει το αληθειόμετρό της, τα μηνύματα μιας πολύτιμης συσκευής που σε καθοδηγούν με την πραγματική, σκληρή συχνά αλήθεια που άλλοι ξοδεύουν χρόνια για να αποκωδικοποιήσουν, αυτό που τελικά πετυχαίνει είναι να ανακαλύπτει σιγά-σιγά τη δική της, προσωπική ταυτότητα. Μπορεί μεγαλώνοντας να χάνουμε την τόλμη ή τη φαντασία που έχουμε ως παιδιά, αλλά ο Pullman πιστεύει πως η γνώση είναι θεμελιωδώς καλή. Είναι καλό να μαθαίνουμε, να ωριμάζουμε, κι ας φοβόμαστε. Ευτυχώς, το ‘His Dark Materials’ πιστεύει το ίδιο.

To ‘His Dark Materials’ θα προβληθεί τη Δευτέρα 4/11 στις 04.00 στο Novacinema4HD και την Τρίτη στο prime time στις 22.00, ξανά στο Novacinema4HD.

***

Και τώρα, πάμε μια βόλτα στο 1999 με το διαχρονικό twist της “Έκτης Αίσθησης”. Στο πλαίσιο του αφιερώματός μας για το θρυλικό σινεμά του 1999, δες το νέο μας επεισόδιο POP για τις Δύσκολες Ώρες, με καλεσμένο τη Μίνα Μπιράκου.