Η αστυνομική λογοτεχνία ρίχνει φως στα πιο σημαντικά προβλήματα της εποχής

Μήπως όμως λείπουν οι βασικές λεπτομέρειες; Από την εποχή των πρώτων whodunnit μέχρι σήμερα έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Τα σύγχρονα crime novels είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο, πολύ πιο ευρύ, πολύ πιο ζωντανό. Ναι, η αστυνομική λογοτεχνία ρίχνει φως στα πιο σημαντικά προβλήματα της εποχής μας, ακόμα και όταν δεν θέλουμε να τα κοιτάξουμε στα μάτια.

Δε χρειάζεται να πάμε μακριά, αρκεί να εξετάσουμε ένα ζήτημα που εδώ και μήνες ταλανίζει την ελληνική κοινωνία. Το κίνημα του ελληνικού MeToo γιγαντώθηκε όταν οι καταγγελίες για παραβιαστική συμπεριφορά διαδέχονταν η μία την άλλη. Τι σχέση όμως μπορεί να έχουν τα αστυνομικά με αυτό;

Αστυνομική λογοτεχνία, ένας μεγεθυντικός φακός για την κοινωνία

Στο νέο μυθιστόρημα της Χίλντας Παπαδημητρίου με τίτλο Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου (εκδ. Μεταίχμιο) ο αναγνώστης βλέπει από κοντά τον εφιάλτη του trafficking – τον τελευταίο κρίκο σε μία διαχρονική αλυσίδα γεμάτη από εγκλήματα ενάντια στο γυναικείο φύλο. Πώς όμως συμβαίνει αυτό; Ο πρωταγωνιστής γνωρίζει την Ιωάννα Κωνσταντίνου, μία ψυχολόγο η οποία διευθύνει έναν ξενώνα για κακοποιημένες γυναίκες.

Όταν η τελευταία δολοφονηθεί, εκείνος μαζί με τη βοήθεια της εκκεντρικής αστυνόμου Αΐντας Μητροπούλου θα βρεθεί να ψάχνει ανάμεσα σε ανθρώπινα συντρίμμια· στον κόσμο των άστεγων, των τοξικοεξαρτημένων αλλά και των κοριτσιών που το σώμα τους έχει μετατραπεί σε εμπόρευμα.

Ταξιδεύοντας πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, σε μία απόκοσμη πεδιάδα έξω από το Ρέικιαβικ, βρίσκουμε τον Τόπο Εκτέλεσης (εκδ. Μεταίχμιο) της Ισλανδής Yrsa Sigurdardottir. Εκεί ένα ιστορικό μνημείο το οποίο έχει μετατραπεί σε τουριστική ατραξιόν ζωντανεύει ξανά με τον χειρότερο τρόπο, όταν ένας άντρας βρίσκεται δολοφονημένος. Υπάρχει, όμως, κι άλλο ένα σοβαρό και πολύπλοκο ζήτημα που ακούει στο όνομα «παιδικά τραύματα».

Ο άνθρωπος-κλειδί στην υπόθεση είναι ένα τετράχρονο αγόρι που περιμένει, τελείως μόνο, στο σπίτι του δολοφονηθέντα. Έχει κάποια σχέση μαζί του ή όχι; Πού βρίσκονται οι γονείς του παιδιού; Κυρίως, όμως, τι δηλώνουν οι ζωγραφιές αυτού του τραυματισμένου ψυχικά αγοριού; Για να λυθεί το μυστήριο, ο επιθεωρητής Χούλνταρ θα χρειαστεί την πολύτιμη βοήθεια της παιδοψυχολόγου Φρέιγια.

Δεν είναι, όμως, μόνο τα σημερινά εγκλήματα που απασχολούν τις κοινωνίες μας. Είναι και οι πληγές του παρελθόντος που παραμένουν ανοιχτές. Στο μυθιστόρημα Η σιωπή δεν σε κρατά ζωντανό (εκδ. Μεταίχμιο) του Τάσου Παπαναστασίου, το οποίο κυκλοφορεί στις 22 Απριλίου, ο ιδιόρρυθμος αστυνόμος Απτόσογλου θα επιστρέψει στην ενεργό δράση μετά από ένα σύντομο διάλειμμα.

Διερευνώντας έναν φόνο θα έρθει αντιμέτωπος με την ίδια την ιστορία: με τα καλά θαμμένα μυστικά της Θεσσαλονίκης που αγγίζουν τόσο τον Εμφύλιο όσο και το Ολοκαύτωμα. Τελικά, το ερώτημα που έρχεται στο φως είναι το εξής: ποιος αντέχει να μη γίνει μέρος του Κακού, αν αυτό θα τον κρατήσει ζωντανό;

Επιστρέφοντας στο σήμερα, βρίσκουμε το νέο μυθιστόρημα του Stuart Neville με τίτλο Λόγια Νεκρών (εκδ. Μεταίχμιο) στα γνώριμα για αυτόν λημέρια του Μπέλφαστ. Η αφορμή για την ανατρεπτική ιστορία είναι η αυτοκτονία ενός επιχειρηματία που πάσχει από βαριά αναπηρία. Τα πραγματικά φαντάσματα όμως κρύβονται αλλού, αφού τα μυστικά μίας τοπικής κοινωνίας δείχνουν ικανά να κατασπαράξουν τόσο την αλήθεια όσο και την πρωταγωνίστρια Σερίνα Φλάναγκαν.

H αρχιεπιθεωρήτρια της αστυνομίας παθαίνει εμμονή με την υπόθεση, ο άντρας της απομακρύνεται, τα παιδιά τους είναι πιο δυστυχισμένα από ποτέ. Θα πρέπει να λύσει το μυστήριο όχι μόνο για τη δουλειά της αλλά και για την οικογενειακή της ευτυχία. Πόσο συχνά άραγε, όλοι μας, θυσιάζουμε την προσωπική μας ζωή στον βωμό της καριέρας; Πόσα σπίτια χαλάνε χωρίς τα ζευγάρια να καταλάβουν καν τι συμβαίνει;

Μάλιστα, δεν είναι μόνο η κοινωνία αυτή που νοσεί. Υπάρχει και κάτι άλλο που πολύ συχνά λερώνει τις ψυχές μας: οι ανθρώπινες, οικογενειακές σχέσεις και τα δεκάδες ταμπού που τις συντροφεύουν. Πώς νιώθει άραγε μία μάνα -προερχόμενη από προβληματική οικογένεια- όταν δυσκολεύεται να αγαπήσει το παιδί της; Η Καναδή Ashley Audrain βάζει το μαχαίρι στο κόκαλο με το μυθιστόρημα Το ένστικτο (εκδ. Μεταίχμιο), θέτοντας σκληρά ερωτήματα που αναζητούν ακόμα πιο δύσκολες απαντήσεις.

Γιατί, πραγματικά, τι μπορεί να κάνει η πρωταγωνίστρια Μπλάιθ όταν ο γιος της Σαμ χάνει τη ζωή του σε ένα τραγικό δυστύχημα, για το οποίο είναι σίγουρη ότι ευθύνεται η κόρη της Βάιολετ, ένα κορίτσι που έχει δείξει και παλιότερα τρομερές τάσεις προς τη βία;

Η απάντηση σε αυτή τη σκληρή ερώτηση, αλλά και σε άλλες πολλές που μας απασχολούν δίνονται συχνά μέσα από την αστυνομική λογοτεχνία. Παρέχει, λοιπόν, το είδος αυτό λύσεις για την κοινωνία; Όχι απαραίτητα, ανοίγει όμως γόνιμες συζητήσεις.