Η true crime σειρά I’ll Be Gone in the Dark έδωσε στους επιζώντες την τελευταία λέξη

Το I’ll Be Gone in the Dark κράτησε 6 επεισόδια, και στη διάρκειά τους μάθαμε όχι μόνο για τη δράση του λεγόμενου Golden State Killer (o οποίος διέπραξε δεκάδες φόνους και βιασμούς κατά τη διάρκεια των 70s και των 80s) και για τα θύματά του, αλλά και για το πώς η ερευνητική δημοσιογράφος Michelle McNamara ακολούθησε τα ίχνη του δεκαετίες μετά αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον για την υπόθεση. Ήταν, απολύτως δικαιολογημένα, μια από τις καλύτερες σειρές του 2020 για το OneMan.

Το ομώνυμο βιβλίο της McNamara (κυκλοφορεί στα ελληνικά με τίτλο Θα Χαθώ στο Σκοτάδι) κυκλοφόρησε 2 χρόνια αφότου πέθανε στον ύπνο της από ατύχημα υπερβολικής δόσης, αλλά η έρευνά της αποδείχθηκε κεντρικής σημασίας. Όταν η ομάδα παραγωγών του ΗΒΟ, ανάμεσά τους και η σκηνοθέτης Elizabeth Wolff, ξεκίνησαν τα γυρίσματα της μεταφοράς στη μικρή οθόνη, ο σίριαλ κίλερ -κατά κόσμον Joe DeAngelo- συνελήφθη, δίνοντας στο πρότζεκτ ένα απρόσμενο φινάλε.

«Περάσαμε πολύ χρόνο ώστε να είμαστε σίγουροι ότι λέμε την ιστορία από την πλευρά των επιζόντων».

Ένα χρόνο μετά, η ομάδα παραγωγής επιστρέφει με ένα έκτακτο, special επεισόδιο, που λειτουργεί σαν επίλογος. Τόσο για τα θύματα που επέζησαν και είδαν τον σίριαλ κίλερ να συλλαμβάνεται, όσο και για την ίδια την McNamara. Μέσω της επιστροφής στο βιβλίο της, και σε μια άλυτη ακόμα υπόθεση που για εκείνη λειτούργησε ως πρώτη ύλη, ως ένα αληθινό έναυσμα για ασχοληθεί με αυτού του είδους την δημοσιογραφία.

Για να βάλουμε σε σειρά όλα αυτά τα πολύ συναρπαστικά, βρήκαμε στο Zoom την σκηνοθέτη Elizabeth Wolff, με αφορμή την προβολή του special επεισοδίου I’ll Be Gone in the Dark αποκλειστικά στην Ελλάδα μέσα από το Vodafone TV. Η Wolff μας μίλησε για την σημασία του να λες true crime ιστορίες από την πλευρά των θυμάτων, για την κοινή μας κοινωνική εμμονή με αυτές τις σκοτεινές ιστορίες, και για τον Σέρλοκ Χολμς που όλοι κρύβουμε μέσα μας.

***

Τι ήταν αυτό που οδήγησε σε αυτό το special επεισόδιο;

Η σειρά βγήκε πέρσι το καλοκαίρι την ίδια περίοδο που ο Joe DeAngelo έλαβε την ποινή του. Παρακολουθούσαμε αυτές τις 4 μέρες και πιστέψαμε πως αυτό θα ήταν ένας επίλογος για τους επιζήσαντες. Είναι πολύ δυνατό, συναισθηματικό και απελευθερωτικό να βλέπουμε τους επιζήσαντες να αντιμετωπίζουν τον θύτη. Νιώσαμε πως οι θεατές επίσης θα έβρισκαν νόημα σε αυτό. Και θέλαμε να δώσουμε στους επιζήσαντες την ευκαιρία να μας πουν πώς νιώσουν που υπάρχει μια επίλυση.

«Μπορέσαμε να ερευνήσουμε τη δική μας πολιτιστική εμμονή με το σκοτάδι και το έγκλημα και τις σκοτεινές ιστορίες».

Μετά, είχαμε επιπλέον την ιστορία της Kathy Lombardo και το ενδιαφέρον της Michelle McNamara για την υπόθεση του φόνου της Kathy που έγινε σε μια μικρή πόλη έξω από το Σικάγο το 1984. Το έγραψε η Michelle στο βιβλίο της κι ήταν κάτι που θέλαμε να συμπεριλάβουμε στη σειρά. Υπάρχει λίγο στο επεισόδιο 2 της αρχικής σειράς, αλλά είναι τόσο περίπλοκη ιστορία, και θέλαμε να βουτήξουμε βαθιά, με τον τρόπο που κι η Michelle το κάνει στο βιβλίο της. Αυτή ήταν η υπόθεση που θα αναλάμβανε μόλις τελείωνε το βιβλίο. Και νιώσαμε πως ήταν ένας φόρος τιμής σε εκείνη, να ερευνήσουμε βαθύτερα αυτή την υπόθεση που ήταν τόσο σημαντική για εκείνη, και να μοιραστούμε την έρευνά της με τον κόσμο.

Στο επεισόδιο λέμε την ιστορία της έρευνάς της, όπως έγινε με τον Golden State Killer. Είχαμε τρομερό αρχείο, ηχητικά αρχεία, μέιλ… βασικά ακολουθήσαμε τα βήματά της στην έρευνα που διεξήγαγε.

Εξήγησέ μας τι ακριβώς συμβαίνει στην υπόθεση της Kathy Lombardo.

Ήταν μια νεαρή γυναίκα στα 20s της και βρισκόταν σε ένα διαμέρισμα λίγο πιο μακριά από το σπίτι της οικογένειάς της στο Ιλινόι, προάστιο του Σικάγο. Πήγαινε για τζόγκιν σε αυτό που νόμιζε πως ήταν μια ασφαλής γειτονιά, άκουγε μουσική, και ένα μεσημέρι του καλοκαιριού της επιτέθηκε ένας άντρες, την πήρε σε ένα σοκάκι και προσπάθησε να τη βιάσει, τελικά τη μαχαίρωσε και την άφησε νεκρή. Μια ομάδα εφήβων βρήκαν το πτώμα της καθώς έπαιρνε την τελευταία της ανάσα, λίγα λεπτά αφού ο θύτης είχε φύγει.

«Μέσα σε όλους μας ελλοχεύει ένας Σέρλοκ Χολμς».

Αυτή η υπόθεση δεν πήγε πουθενά. Πήρε πολύ λίγη προσοχή στις εφημερίδες της εποχής και την τηλεόραση. Η αστυνομία πήγε στην οικογένεια, τους ρώτησαν ποιος πιστεύουν ότι την σκότωσε, κανείς δεν είχε ιδέα, και σύμφωνα με την οικογένεια δεν πήραν την υπόθεση τόσο σοβαρά. Μετά από 3 μήνες είπαν δεν έχουμε στοιχεία και θα σταματήσουμε την έρευνα εκεί. Η Michelle ηταν έφηβη τότε, έμαθε για την υπόθεση από την μεγαλύτερη αδερφή της και την εντυπώθηκε. Όταν μετακόμισε στο Λος Άντζελες την είχε κατά νου, κι όταν της βγήκε αυτό το πάθος για την ερευνητική δημοσιογραφία, συνειδητοποίησε πόσο σημαντική ήταν αυτή η υπόθεση για την εξέλιξή της.

Το 2013 ξεκίνησε νέα έρευνα. Επικοινώνησε με τα αγόρια που βρήκαν το σώμα της, με αστυνομικούς σε σύνταξη, έψαχνε να δει τι μπορούσε να κάνει για να προχωρήσει η υπόθεση.

Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα σχέση ανάμεσα στο σόου που δημιουργήσατε και στην πραγματικότητα γύρω από αυτό. Ποια είναι η σχέση αυτών των true crime ντοκιμαντέρ με τον κόσμο, και ποια η ευθύνη τους; Βλέπεις στον ρόλο σας μια κάποια υποχρέωση να φέρουν την αλήθεια στο φως;

Αυτή η ιστορία είναι φτιαγμένη από την έρευνα της Michelle. Η Michelle είναι το avatar για εμάς, μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας σε εκείνη, στο πώς γοητεύεται από αυτές τις υποθέσεις, και μπορούσαμε να ερευνήσουμε τη δική μας πολιτιστική εμμονή με το σκοτάδι και το έγκλημα και τις σκοτεινές ιστορίες. Το ότι είχαμε το επίπεδο της ιστορίας της αλλά και την έρευνά της για μια σειρά τόσο περίπλοκων εγκλημάτων, φέρνει κάτι αληθινά πλούσιο στην αφήγηση ώστε να μην είναι απλά ένα λάγνο, εκμεταλλευτικό true crime στόρι.

«Πολλά θύματα είπαν πως τα αποσπάσματα που χρησιμοποιούνται είναι οι στιγμές περιγραφής της επίθεσης. Αλλά είναι σημαντικό το τι γίνεται μετά».

Για εμάς ο στόχος ήταν πώς θα φέρουμε δικαιοσύνη στα θύματα, όπως η Michelle ήθελε να φέρει δικαιοσύνη στα θύματα, ήθελε να επιλυθούν οι υποθέσεις. Όπως ξέρεις, πολλά από τα true crime σόου που βλέπουμε, είναι υποθέσεις που συνέβησαν στον παρελθόν. Βρήκαν τον δολοφόνο και είναι όλα δεμένα ωραία με έναν φιόγκο. Αυτό δεν ενδιέφερε τη Michelle. Την ενδιέφεραν μόνο άλυτες υποθέσεις. Ήταν δυσκολότερο έτσι να πουλήσει τα πρότζεκτ και να κερδίσει την προσοχή, γιατί οι θεατές θέλουν τα πάντα καθαρά και τακτοποιημένα. Στην Αμερική ξέρεις έχουμε το Law & Order, όλα αυτά τα procedurals είναι τόσο εθιστικά και ικανοποιητικά επειδή είναι τόσο καθαρά και τακτοποιημένα. Η Michelle ήθελε να δείξει την ακαταστασία αυτών των υποθέσεων και να φέρει προσοχή στις άλυτες. Δεν την ενδιέφερε κάτι που έχει λυθεί.

Για εμάς ήταν δύσκολο να πούμε μια ιστορία χωρίς επίλυση. Δεν ήταν πρόβλημα στην βασική σειρά του I’ll Be Gone in the Dark, γιατί την πρώτη μέρα γυρισμάτων ο δολοφόνος συνελήφθη. Οπότε είχαμε τέλος για το επεισόδιο 6. Όταν αρχίσαμε λοιπόν το special επεισόδιο, πήγαμε πίσω στο βιβλίο. Στο τέλος του βιβλίου υπήρχαν τα μέιλ που η Michelle έστειλε στον εκδότη προσπαθώντας να τελειώσει το βιβλίο της, και ρωτούσε πώς να τελειώσει μια ιστορία που δεν έχει τέλος. Η απάντηση ήταν, αν το βιβλίο τελειώσει πριν πιαστεί ο δολοφόνος, να καλείς τους πάντες να ενεργήσουν.

Την αστυνομία, τους πολίτες, πώς κυκλοφορεί η πληροφορία για αυτή την υπόθεση και για άλλες που πρέπει να λυθούν. Αυτή ήταν για εμάς η έμπνευση για το πώς να τελειώσουμε το special. Να χρησιμοποιήσουμε λέξεις από το μέιλ της. «Μέσα σε όλους μας ελλοχεύει ένας Sherlock Holmes». Είναι call to action ώστε άλλοι άνθρωποι να πιάσουν από εκεί που το έπιασε η Michelle και να βοηθήσουν να λυθεί η υπόθεση- αλλά και άλλες υποθέσεις που δεν παίρνουν την προσοχή που θα έπρεπε.

Τι προκλήσεις αντιμετωπίσατε στην αναζήτηση στοιχείων;

Στο special επεισόδιο όταν ερευνήσαμε την υπόθεση Lombardo επικοινωνήσαμε με το αστυνομικό τμήμα για να πάρουμε το φάκελο. Πιστεύαμε θα τον μοιράζονταν, αλλά δεν συνεργάστηκαν, οπότε τον ζητήσαμε βάσει του freedom of information act, είναι κάτι που μπορείς να αιτηθείς στις ΗΠΑ, για πρόσβαση σε δημόσιες υποθέσεις. Όταν έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες για μια υπόθεση τότε μπορείς να πάρεις πρόσβαση.

«Η Michelle πέθαινε κάθε μέρα μες στο δωμάτιο του μοντάζ μαζί μας».

Κάθε φορά που το κάναμε όμως, η αστυνομία του Όκλαντ μας έλεγε πως είναι ενεργή υπόθεση, δεν μοιραζόμαστε τίποτα μαζί σας. Οπότε τελικά μηνύσαμε το τμήμα για τους φακέλους και πρέπει να αποδείξουν τώρα στο δικαστήριο πως η υπόθεση είναι ανοικτή, πως την προχωράνε. Είμαι περίεργη τι κάνουν, γιατί δεν λένε σε εμάς τίποτα. Αν δεν κάνουν τίποτα, θέλουμε να το ξέρουμε κι αυτό, γιατί ένας δικαστής θα τους διατάξει να μας δώσουν τους φακέλους, κι ελπίζω να έχουν μέσα πληροφορίες που θα βοηθήσουν κι άλλους να ερευνήσουν την υπόθεση.

Είναι ρεπορτάζ αυτό που κάνουμε, ελπίζοντας να βρούμε λεπτομέρειες. Για τον Golden State Killer η Michelle είχε πάρει τους φακέλους και μπορούσαμε να τους χρησιμοποιήσουμε. Δεν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό με την Lombardo.

Πότε νιώσατε τον ενθουσιασμό του να αποκαλύπτεις κάτι;

Την πρώτη μέρα γυρισμάτων ο DeAngelo πιάστηκε. Πιστεύαμε πως θα λέγαμε όλη την ιστορία χωρίς να είναι γνωστό ποιος είναι ο δολοφόνος. Πρώτη μέρα, και είπα πως τώρα καταλαβαίνω πώς θα ένιωθε η Michelle. Είναι συναρπαστικό! Το να πάρουμε το λάπτοπ της και το τηλέφωνό της και να ενώσουμε τα στοιχεία, να δούμε πάνω σε τι δούλευε. Μπήκαμε στο μυαλό της για να καταλάβουμε σε πόσες κατευθύνσεις ήταν χωρισμένη.

Υπάρχει κάτι που σου αφήνει ένα τέτοιο πρότζεκτ καθώς προχωράς;

Από τη σειρά έμαθα τη σημασία του να έχεις υγιή ισορροπία ζωής και δουλειάς. Πολύ σκοτεινή ιστορία, και δυστυχώς η Michelle είναι μια προειδοποιητική ιστορία του τι συμβαίνει αν δεν δημιουργείς σύνορα για τον εαυτό σου και δεν προστατεύεις τον εαυτό σου όταν πας σε αυτές τις σκοτεινές διαδρομές. Από την αρχή της παραγωγής σιγουρευτήκαμε πως όλο το συνεργείο είχε στήριξη και μπορούσε να κάνει θεραπεία. Όταν τα πράγματα γίνονταν πολύ βαριά και χρειαζόμασταν διάλειμμα, κάναμε διάλειμμα. Στο 4ο επεισόδιο της σειράς που μιλάμε για τον θάνατο της Michelle, η Michelle πέθαινε κάθε μέρα μες στο δωμάτιο του μοντάζ μαζί μας.

Εκτελεστικά, η σειρά και αυτό το επεισόδιο είναι περισσότερο φτιαγμένη από την οπτική γωνία όσων επιβίωσαν. Συνήθως σε αυτά τα πρότζεκτ παρακολουθούμε την ιστορία περισσότερο από την πλευρά του θύτη. Τι τακτική ακολουθήσατε;

Περάσαμε πολύ χρόνο ώστε να είμαστε σίγουροι ότι λέμε την ιστορία από την πλευρά των επιζώντων. Είναι σκόπιμο. Περάσαμε πολύ χρόνο συζητήσεων. Στην κινηματογράφηση, δεν θα δεις στη σειράς μας τίποτα σαν το πόδια του θύτη, ή φακούς στο σκοτάδι ή τίποτα από αυτά. Το βλέπεις από την οπτική του να είσαι μια νεαρή μητέρα στο κρεβάτι και πώς ήταν να ξυπνάς από αυτή την ηρεμία και να αναποδογυρίζει ο κόσμος σου. Χρησιμοποιήσαμε μια τεχνική με την κάμερα όπου αναποδογυρίζει, ως μεταφορά για το πώς ο κόσμος τους διαταράσσεται.

«Συνέχεια λέγαμε: Αυτός ο τύπος δεν θα έχει την τελευταία λέξη».

Είχαμε ίδιες συζητήσεις και με τον συνθέτης μας. Βλέπεις σε αυτά τα σόου και η μουσική είναι γραμμένη λίγο πολύ από την πλευρά του ερεθισμού του δράστη. Θέλαμε εδώ ακριβώς το αντίθετο. Θέλαμε μια μουσική που να αντικατοπτρίζει πόσο αηδιαστικό είναι αυτό. Και να επικοινωνεί τα συναισθήματα των επιζώντων. Όταν τους μιλήσαμε, πολλά θύματα είπαν πως όταν κάνουν συνεντεύξεις για αυτές τις υποθέσεις, τα μόνα αποσπάσματα που χρησιμοποιούνται είναι οι στιγμές που περιγράφουν την επίθεση. Αλλά κατά τη γνώμη μου είναι τόσο σημαντικό να ξέρει ο κόσμος τι γίνεται μετά. Γιατί η ζωή ενός ατόμου συνεχίστηκε 40+ χρόνια μετά και έπρεπε να ζήσουν με αυτό. Το πώς τους φέρθηκε η αστυνομία, πολλά θύματα το περιγράφουν ως δεύτερη επίθεση. Και έπρεπε να ζήσουν με όλα αυτά μέσα τους για την υπόλοιπη ζωή τους. Ήταν πολύ σημαντικά πράγματα στα οποία θέλαμε να εστιάσουμε.

Και στο μοντάζ ακόμα. Έχουμε συνηθίσει τα crime shows να είναι από την πλευρά του θύτη. Θα δεις μια σκηνή να κλείνει στον DeAngelo να μιλάει. Δεν θέλουμε αυτό. Θέλουμε να κλείσουμε με επιζώντες να χειροκροτάνε, να φεύγουνε. Συνέχεια λέγαμε: Αυτός ο τύπος δεν θα έχει την τελευταία λέξη.

*Το special επεισόδιο I’ll Be Gone in the Dark είναι αποκλειστικά διαθέσιμο στην Ελλάδα μέσα από το Vodafone TV.