Το ‘Isle of Dogs’ είναι ένα ακόμη διαμάντι από τον Wes Anderson

Η επιστροφή του Wes Anderson στο stop-motion έγινε επιτέλους στο Βερολίνο και στην ταινία έναρξης της 68ης Berlinale, σχεδόν 9 χρόνια μετά το ‘Fantastic Mr. Fox’ και από τις αλεπούδες του Roald Dahl πάμε στα σκυλιά που φαντάστηκε τώρα από την αρχή ο ίδιος ο σκηνοθέτης, μαζί με το παρεάκι των Roman Coppola, Jason Schwartzman και Kunichi Nomura.

Ξεκινώντας από τον θαυμασμό και την αγάπη των τεσσάρων δημιουργών για τον Ιαπωνικό κινηματογράφο δημιουργών όπως ο Ακίρα Κουροσάβα και ο Χαγιάο Μιγιαζάκι, από τους οποίους το ‘Isle of Dogs’ (που θα βγει στις ελληνικές αίθουσες από την Odeon) αντλεί έμπνευση και ταυτόχρονα τιμά, η ταινία έχει τρεις φορές περισσότερους χαρακτήρες και δύο φορές περισσότερα στημένα sets από το προηγούμενο stop motion animation του Anderson. Και παρότι το ‘Fantastic Mr. Fox’ ήταν ένα adaptation υλικού που υπήρχε ήδη, το ‘Isle of Dogs’ είναι η προσπάθεια για στήσιμο ενός σύμπαντος από το μηδέν.

Βρισκόμαστε σε ένα δυστοπικό μέλλον, εκεί που τα σκυλιά ζουν πια με μπόλικες αρρώστιες και έχοντας εξοριστεί σε ένα νησί που χρησιμοποιείται ως τόπος ρίψης των απορριμάτων και των βιομηχανικών αποβλήτων της μεγαλούπολης Megasaki. Από εκεί ξεκινά για το νησί των σκύλων ένας Ιάπωνας πιτσιρικάς, ο Atari Kobayashi (φανταστικό όνομα) για να βρει τον χαμένο του σκύλο. Ο Atari είναι ο προστατευόμενος του δημάρχου της πόλης κι ανθρώπου που έδωσε τη διαταγή να εξοριστούν τα σκυλιά και, όταν προσγειώνεται στο νησί, κυκλοφορεί η είδηση πως έχει απαχθεί από τα τετράποδα και η ζωή του κινδυνεύει. Τα σκυλιά και ο Atari προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτή τη μεγάλου μεγέθους συνωμοσία που έχει θύματα τους ίδιους.

Το φωνητικό καστ της ταινίας είναι ένα σπουδαίο μάζεμα αστέρων, που ναι μεν το περιμένεις από μια ταινία του Wes Anderson και αρκετοί από αυτούς κρατούν μικρούς ρόλους, αλλά και πάλι, εντάξει, ακούστε ονόματα: Greta Gerwig και Frances McDormand – υποψήφιες για Καλύτερη Σκηνοθεσία και Α΄Γυναικείο αντίστοιχα – Bill Murray, Tilda Swinton, Bryan Cranston, Scarlett Johansson, Jeff Goldblum, Harvey Keitel, Edward Norton, Courtney B. Vance, Bob Balaban, F. Murray Abraham, Liev Schreiber, Ken Watanabe, μέχρι και η Yoko Ono κάνει ένα (φωνητικό) πέρασμα και ο χαρακτήρας της ονομάζεται Yoko Ono. Φοβερά πράγματα.

Βασικός χαρακτήρας της ταινίας πέρα από τον Atari είναι ο Chief του Bryan Cranston, ένας αδέσποτος σκύλος που έχει ένα προβληματικό παρελθόν απέναντι στους ανθρώπους και που βιώνει στο νησί των σκουπιδιών τη δική του λύτρωση, με τη βοήθεια 4 οικόσιτων σκύλων που κάνουν βόλτες ανάμεσα στα σκουπίδια και προσπαθούν να επιβιώσουν με τις μνήμες της προηγούμενης ζωής τους. Η σκηνή στην οποία συζητούν για το αγαπημένο φαγητό του καθενός κάνει εμφανή τη διαφορά των 4 τους από τον Chief.

Όποιος αγαπά τον Anderson ξέρει τι θα δει εδώ μιας και η φιλμική παλέτα του δημιουργού δεν αλλάζει, αλλά η ταινία είναι περισσότερο πολιτική από όσο περιμένει κανείς. Ο ρατσισμός και η περιβαλλοντική καταστροφή βρίσκονται ανάμεσα στις θεματικές της ταινίας, που φυσικά δεν αμελεί να διασκεδάσει το κοινό. Οι ταινίες του σκηνοθέτη είναι άλλωστε το υπέρτατο comfort food, ακόμα κι όταν δεν είναι ακριβώς comforting το περιεχόμενο τους. Πολλές φορές πετυχαίνουν να δώσουν μια ισχυρή συναισθηματική μπουνιά. Στο Isle of Dogs, για παράδειγμα, νιώθεις την αίθουσα να κρατά την αναπνοή της όταν ένα από τα (πολλά) σκυλιά της ταινίας βρίσκεται σκοτωμένο, χωρίς να έχει καταφέρει να αποδράσει από το κλουβί του φτάνοντας στο νησί και παρότι, επειδή βρισκόμαστε στην WesAndersonLand, αυτό αποδεικνύεται ελαφρώς λανθασμένο ελάχιστα λεπτά αργότερα, η επίδραση της σκηνής στο θεατή δεν παύει να χάνει τη δύναμή της.

Πίσω όμως στα θέματα της ταινίας, σημαντικό ρόλο παίζει στο ‘Isle of Dogs’ η δημαγώγηση των πολιτών της Megasaki, με σκοπό τον εξοστρακισμό των σκυλιών. Κι αν αυτό δεν έχει μεγάλη σχέση με τη σημερινή Ιαπωνία, ο παραλληλισμός με τα όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του Anderson δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να γίνει.

Οι άνθρωποι μιλάνε μόνο στη γλώσσα τους, είτε αυτό σημαίνει πως ακούμε αγγλικά είτε πως ακούμε αμετάφραστα ιαπωνικά. Βέβαια ο Anderson έχει σκεφτεί διάφορους τρόπους για να προσπεράσει το εμπόδιο που ο ίδιος έβαλε στον εαυτό του, αλλά η ταινία έχει γραφτεί σε ένα μεγάλο ποσοστό, με τη βοήθεια του Kunichi Nomura που φρόντισε το κοφτό στυλ διαλόγων του Wes Anderson να περάσει και στα ιαπωνικά, στη γλώσσα της χώρας όπου διαδραματίζεται. Από την άλλη, η γλώσσα των σκύλων είναι μεταφρασμένη στα αγγλικά.

Το φιλμ είναι απολύτως αφιερωμένο στα σκυλιά, που δεν είναι απλά “οι καλύτεροι φίλοι του ανθρώπου” αλλά τα πρόσωπα της ταινίας και, αν και αυτοί οι δεύτεροι μέχρι και το τέλος του φιλμ προσπαθούν να σώσουν την κατάσταση (με λιγότερη ή περισσότερη επιτυχία) ή στέκονται εμπόδιο στην αποκατάσταση των αξιαγάπητων τετράποδων και εμπλέκονται στη συνωμοσία, οι ανθρώπινοι χαρακτήρες είναι οι glorified κομπάρσοι σε έναν κόσμο σκύλων.

Ο Anderson έχει επιλέξει να στήσει τις σκηνές του είτε γεμάτες με λεπτομέρεια είτε εντελώς απλές και σχεδόν άδειες σε μια συνεχής εναλλαγή, μια μάχη μεταξύ σκυλιών (όπου το εντελώς low-tech βαμβάκι έχει χρησιμοποιηθεί για να αποδώσει το χαμό της μάχης) ακολουθεί ένας ουρανός χωρίς σύννεφα, μια προσπάθεια ισορροπίας της visual πληροφορίας. Ο περίπλοκος, γεμάτος σκουπίδια κόσμος του Isle of Dogs σηκώνει σίγουρα re-watch, ήδη ανυπομονώ να την ξαναδώ με την έξοδό της στα σινεμά ώστε να πιάσω όλες αυτές τις λεπτομέρειες που χάνει το μάτι στο πρώτο πέρασμα.

Και οι λεπτομέρειες του σκηνοθέτη είναι που κάνουν τη διαφορά. Τα σκυλιά αναφέρονται στον Atari σαν “Little Pilot”, πράγμα που με κάνει να σκέφτομαι τον πιλότο του ‘The Little Prince’, ο Δήμαρχος βγαίνει από το μπάνιο για να αποκαλύψει το τατουάζ ενός άλλου αξιαγάπητου τετράποδου στην πλάτη του, στην ερώτηση του Chief για το γιατί να βοηθήσει τον Atari η Nutmeg απαντά “είναι ένα 12χρονο αγόρι, τα σκυλιά τα αγαπάνε αυτά”. Γιατί τελικά, η αμφίπλευρη αγάπη του σκύλου και του ανθρώπου δεν θα μπορούσε να μη βρίσκεται στην καρδιά αυτής εδώ της ταινίας, ενός ακόμα διαμαντιού στην σχεδόν αψεγάδιαστη φιλμογραφία ενός σπουδαίου σκηνοθέτη.

***

ΜΕ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ

Εμείς βρεθήκαμε στην παγκόσμια πρεμιέρα της νέας ταινίας του Wes Anderson στο Βερολίνο και φέραμε πίσω τα 10 σημεία που αξίζει να κρατήσεις από το αποκλειστικό event μετά την προβολή της ταινίας. Εκεί συμμετείχαν ο Anderson και οι συν-σεναριογράφοι του ‘Isle of Dogs’ Jason Schwartzman, Roman Coppola και Kunichi Nomura. Περισσότερο Wes Anderson θα μπορέσεις να διαβάσεις στο PopCode όταν η ταινία βγει στις αίθουσες από την Odeon:

“Πήγα για πρώτη φορά στην Ιαπωνία το 2004 νομίζω, τότε γνώρισα τον Kun (Kunichi Nomura) και πρακτικά ήμασταν μαζί από το πρώτο δευτερόλεπτο που πάτησα στη χώρα μέχρι που έφυγα. Είμαστε φίλοι από τότε. Ο Jason (Scwartzman) με τον Kun είναι επίσης φίλοι εδώ και χρόνια”.

“Ο καθένας έχει τη δική του μέθοδο με τις ταινίες animation. Ο τρόπος που προτιμώ εγώ είναι να έχω το σενάριο και μετά να ξεκινά το storyboarding. Μετά εγώ ηχογραφώ όλον τον διάλογο στα Αγγλικά στο iPhone μου και ο Kun έκανε τις γιαπωνέζικες φωνές στο δικό του iPhone – ή στο booth που έχει στη ραδιοφωνική εκπομπή που παρουσιάζει. Τελικά ο Kun έπαιξε τον Δήμαρχο στην ταινία γιατί πολύ απλά κανένας δεν μπορούσε να το κάνει όσο καλά το έκανε αυτός. Δεν ήταν μέρος του καστ αρχικά”.

“Όταν να κάνεις έρευνα για μια τέτοια ιστορία υπάρχουν τόσα πράγματα απ’ τα οποία μπορείς να εμπνευστείς. Αυτές τις μέρες παίρνουμε τις πληροφορίες μας γκουγκλάροντας αλλά δεν μπορείς να τα γκουγκλάρεις εάν δεν έχεις καν το σωστό πληκτρολόγιο (γέλια). Οπότε ζήτησα βοήθεια τη βοήθεια του Kun σε μικρό επίπεδο πολλά χρόνια μετά, αλλά τελικά κατέληξε να καθοδηγεί πολλές από τις ερμηνείες. Μετέφρασε και επαναμετέφρασε πολύ από το υλικό και βοήθησε να βρεθεί η σύνδεση της ιστορίας με την Ιαπωνία. Αρχικά δεν υπήρχε η σύνδεση”.

Anderson: “Κάποιες φορές είχαμε διαφορετικούς ανθρώπους να μεταφράζουν και [ο Kun] έλεγε “αυτό είναι σωστό, αλλά δεν ακούγεται σαν την ταινία σου”. Οπότε επαναμετέφραζε με διαφορετική λογοτεχνική φωνή. Αυτό συνέβαινε πολύ τακτικά”. Nomura: “Το σενάριό σου έχει μια συγκεκριμένη χροιά στον τρόπο, ας πούμε, που θέλει να προκαλέσει το γέλιο. Ακόμα και στον σοβαρό διάλογο. Όταν οι Ιάπωνες μεταφράζουν προσπαθούν να κάνουν κάτι μικρό και απλό, αλλά συχνά βρίσκω χάνουν τη γοητεία [του κειμένου]. Εγώ προσπαθώ να την κρατήσω. Αλλά ο Wes πάντα με ρωτούσε “Μπορείς να το κάνεις πιο σύντομο;” (γέλια).

“Μιλήσαμε για το ‘High and Low’, για το ‘Stray Dog’, το ‘The Bad Sleep Well’, το ‘Drunken Angel’ απ’ το οποίο διαλέξαμε και μουσική […] Θέλαμε να το κρατήσουμε ποιητικό. Και θα σκεφτεί κάποιος “μα τι εννοούν;”. Θέλαμε να υπάρχει κάτι απόκοσμο σε όλο αυτό, κάτι ρομαντικό και μυστήριο”.

“Είχαμε μια πρώτη ομάδα με τον Bryan Cranston, τον Edward Norton, τον Bob Balaban. Αυτό ήταν ένα από τα πρώτα πράγματα που κάναμε, να ηχογραφήσουμε την ηρωική αγέλη. Ο Bryan ήταν ο καινούριος του γκρουπ, οι υπόλοιποι είχαμε δουλέψει μαζί με τον έναν τρόπο ή τον άλλον. Ήταν πολύ ωραίο να δουλεύεις μαζί του γιατί ήταν απλά χαρούμενος που ήταν εκεί”.

“Η ισορροπία ήταν σχεδόν τελείως ενστικτώδης. Υπήρχαν στιγμές που προσπαθούσα να μην βάζω παραπάνω πράγματα απ’ ότι έπρεπε μέσα. Ελπίζω όμως αυτό που βρήκαμε μέσα από τη διαδικασία να κάνει την εμπειρία ακόμη πιο ενδιαφέρουσα”.

“Ελπίζουμε να το αποδώσαμε σωστά γιατί θέλαμε να αφορά την Ιαπωνία και συνδυάσαμε πολλά. Ελπίζω ο κόσμος της Ιαπωνίας να νιώσει ότι το έχουμε απεικονίσει με μια αυθεντικότητα, ακόμα κι αν στην πραγματικότητα είναι φαντασία. Είναι φαντασία όμως που ελπίζουμε να αντλεί από την ιαπωνική κουλτούρα και, κυρίως, το ιαπωνικό σινεμά”.

“Τα σκυλιά μας είναι άνθρωποι. Έχουν τις φωνές ανθρώπων. Σκέφτονται σαν άνθρωποι. Η κοινωνία της οποίας είναι μέρος τα στέλνει στην εξορία και τελικά υπάρχει ένα πολιτικό κίνημα εναντίον τους που απειλεί να τα σκοτώσει. Σίγουρα όμως είχαμε στο μυαλό μας και τα πραγματικά σκυλιά, ως ζώα που αποτέλεσαν μέρος της έμπνευσής μας. Για μένα είναι ζώα και άνθρωποι μαζί”.

“Ξέραμε ότι υπήρχε κάτι πολιτικό στην ταινία […] Είναι η δική μας φαντασία για την πολιτική σ’ αυτό το μέρος που δεν υπάρχει. Αλλά επειδή δουλεύαμε πολύ καιρό για την ταινία, ο κόσμος της άρχιζε να αλλάζει και λέγαμε όλοι ότι μοιάζει σωστό για τη στιγμή, οπότε ίσως υπήρξαν μικρά σημεία στη διαδρομή όπου παίρναμε φρέσκια έμπνευση από την πραγματική ζωή”.

Φωτογραφίες: Associated Press

* To ‘Isle of Dogs’ θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από την Odeon