John Fante, κάτι πολύ περισσότερο από πρόγονος του Charles Bukowski
Μία σύντομη λογοτεχνική γνωριμία με έναν γίγαντα των αμερικανικών γραμμάτων που σιγά-σιγά αποκτά τη θέση η οποία του αξίζει στο μεγάλο βιβλίο της λογοτεχνίας.
- 22 ΑΥΓ 2021
«Ξαφνιαστήκαμε και οι δύο που είδαμε παρκαρισμένο και το άλλο αμάξι, ένα Πακάρντ του 1940, μια αυθεντική αντίκα που ανήκε στον Ντόμινικ, τον μεγάλο μας γιο, τον ύψιστο ξεφτίλα της οικογένειας». Ωχ, τι έχουμε εδώ; Μόλις στη σελίδα με αριθμό έντεκα του μυθιστορήματος Ο σκύλος μου ο ηλίθιος (εκδ. Δώμα) δεν ξέρεις αν πρέπει να ξεκαρδιστείς με αυτό που διαβάζεις ή να ντραπείς για λογαριασμό του αφηγητή. Σε κάθε περίπτωση ο συγγραφέας αντιμετωπίζει το συμβάν ανερυθρίαστα.
Σημαντική σημείωση: ο αφηγητής είναι το ίδιο πρόσωπο με τον συγγραφέα. Ένας ιδιαίτερα επιτυχημένος σεναριογράφος που όμως μισεί τη δουλειά του. Ακριβώς, δηλαδή, ό,τι ίσχυε και για τον John Fante· έναν χαρισματικό συγγραφέα που έμεινε μάλλον στην αφάνεια και έβγαζε το ψωμί του από τα σενάρια.
Ποιος ήταν, λοιπόν, ο εν λόγω κύριος που πετάει πάνω στο χαρτί την αλήθεια του χωρίς να κοιτάξει αριστερά και δεξιά για το αν τον επικροτεί ή όχι ο περίγυρος;
Στον αστερισμό του John Fante
Ας πατήσουμε όμως το rewind και να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Ο ιταλικής καταγωγής John Fante γεννήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα στο Ντένβερ του Κολοράντο, έζησε όμως στη Δυτική Ακτή εξυπηρετώντας το Χόλιγουντ με τα σενάριά του. Επί της ουσίας, αν δεν ήταν ο Charles Bukowksi, ο οποίος τον ανακάλυψε τυχαία σε μια βιβλιοθήκη της πόλης, ίσως να τον είχαμε ξεχάσει τελείως.
Κι όμως, πρόλαβε, εκεί γύρω στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, να γνωρίσει μια μίνι λογοτεχνική επιτυχία στηριζόμενος σε δύο κείμενα που αποτελούν μέρους αυτού που έμελλε να ονομαστεί The Bandini Quartet προς τιμήν του κεντρικού ήρωα. Στη χώρα μας δεν έχουν μεταφραστεί όλα. Μόνο το ένα από τα αυτά κυκλοφόρησε στα 80s και μεταφράστηκε ξανά, πολύ πρόσφατα, το 2017, με τίτλο Ρώτα τη σκόνη από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Μικρή σημασία όμως έχουν αυτά. Όπως, αντίστοιχα, μικρή σημασία έχει το γεγονός ότι για όσους λατρέψαμε τον Charles Bukowski στα φοιτητικά μας χρόνια, η «Τετραλόγια του Bandini» υπήρξε κάτι σαν το Άγιο Δισκοπότηρο -με έμφαση στη λέξη ποτήρι, όπου ποτήρι ίσον αλκοόλ. Κάτι αμετάφραστο, κάτι μαγικό, κάτι που θα μπορούσε να καλύψει την έλλειψη που νιώθαμε, καθώς έχοντας ολοκληρώσει τα πεζά κείμενα του σπουδαίου Χανκ, βιώναμε ένα τεράστιο κενό.
Ψέματα. Όλα αυτά ήταν ψέματα, αφού ο John Fante αποτελεί ένα ξεχωριστό, μοναδικό κεφάλαιο στην αμερικανική λογοτεχνία που διαβάζεται απνευστί και που, ευτυχώς, το ανακαλύπτουμε ξανά μετά από δεκαετίες.
Υπήρξε ένας σημαντικός και αυτόφωτος Αμερικανός λογοτέχνης και σε καμία περίπτωση απλά ένας πρόγονος του Charles Bukowski. (Είναι λίγο βαρύγδουπα όλα αυτά, συγννώμη). Απλά διαβάστε John Fante, αξίζει.
Γιατί να διαβάσει κανείς Fante;
Ήρθε η ώρα να περάσουμε στο πραγματικό ζουμί της υπόθεσης Fante: όπου ξεφυλλίζοντας, ή μάλλον διαβάζοντας προσεκτικά τις σελίδες του Ο σκύλος μου ο ηλίθιος ανακαλύπτεις ένας συγγραφέα με απολαυστικό χιούμορ που κλείνει το μάτι σε μια επιφανειακή κυνικότητα, η οποία κρύβει αληθινή δίψα για ζωή/ελευθερία/έρωτα/αγάπη.
Κυρίως, όμως, γράφει πράγματα που κάνεις δε θα τολμούσε να πει επιδεικνύοντας ένα σπάνιο συγγραφικό σθένος, αφού παραδέχεται κρυφές σκέψεις και επιθυμίες που δοκιμάζουν τις αντοχές του αναγνώστη.
Ο ήρωας του λατρεύει το γεγονός ότι ο σκύλος του ξεσκίζει στους καυγάδες όλα τα αλλά αρσενικά της γειτονιάς ενώ συμπεριφέρεται σαν τέρας στις θυληκές. Παράλληλα, μάλιστα, παραδέχεται ότι η πιο οργιαστική συνεύρεση που βίωσε ο ίδιος με γυναίκα χρειάστηκε αρκετά γραμμάρια μαριχούανα – τόσα ώστε εκείνη να είναι σχεδόν λιπόθυμη για να μπορεί εκείνος να κάνει ό,τι θέλει.
Σεξιστής η αγροίκος; Ελάχιστη σημασία έχει, αφού έρχεται αντιμέτωπος με φριχτές αλλά αληθινές σκέψεις. Με τις πρωτόγονες ορμές του. Άλλωστε, αν δεν παραδεχθείς τι (άθλιο) νιώθεις, πώς άραγε μπορείς να το ξεπεράσεις; Τελικά, ο δρόμος για να λυθεί ένα πρόβλημά είναι -πρώτα από όλα- η παραδοχή του. Κάτι δηλαδή που ο Fante το κάνει μια χαρά πριν από εμάς για εμάς. Όχι, με κάποιον 20χρονο επιβήτορα αλλά με τον πατέρα τεσσάρων παιδιών.
Έτσι, αν ο κεντρικός χαρακτήρας από το Ο σκύλος μου ο ηλίθιος θα ήθελε να είναι αξιοσέβαστος αλλά δεν είναι, στο Το Όργιο (εκδ. Δώμα), που κυκλοφόρησε πρόσφατα, ο πιτσιρίκος ο οποίος πρωταγωνιστεί θα ήθελε ο μπαμπάς του να είναι πρότυπο αλλά -τι κρίμα;- δεν είναι. Μέσα, λοιπόν, σε λιγότερες από 100 σελίδες η έννοια του πατέρα αποκαθηλώνεται με τον πιο στυγνό (αλλά και αληθινό) τρόπο.
Μη φαντάζεσαι κάποια σκληρή φροϋδική ανάλυση, εδώ έχουμε να κάνουμε με «εκλαϊκευμένη» αμερικανική λογοτεχνία στα καλύτερά της. Η ψυχολογική ανάλυση πάει σε βάθος χωρίς όμως φιλοσοφικές έννοιες και μεταμοντέρνες τεχνικές. Απλά, μέσα από μια ιστορία για έναν Ιταλοαμερικανό εργολάβο και τις εξωσυζυγικές του περιπέτειες στη σκιά ενός εγκαταλελειμμένου ορυχείου.
Τελικά, όμως, γιατί να διαβάσει κανείς John Fante; Πολύ απλά επειδή ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας κατάφερε να γίνει αυτόπτης μάρτυρας της ανθρώπινης φαρσοκωμωδίας μέσα από τα γραπτά του. Τόσο απλά, τόσο χιουμοριστικά, τόσο υπέροχα, τόσο κυνικά. Αυτό μόνο και τίποτα άλλο. Ή όπως διαβάζουμε στη σελίδα 54 της νουβέλας: «Έκλεισα το βιβλίο μαγεμένος, εμπνευσμένος. Είχα συντονιστεί με τη μελωδία της αθανασίας».
