Kneecap: Τα παιδιά της συνθηκολόγησης του IRA

Στο Μπέλφαστ, μέχρι πριν δυο δεκαετίες, αν ήθελαν να πουν κάτι ενάντια στους Βρετανούς, το έλεγαν με σφαίρες. Η Ιρλανδία δεν φημίζεται για τη χιπ χοπ κουλτούρα της. Κόντρα στην παράδοση, ένα ραπ συγκρότημα που δημιουργήθηκε το 2017 έγινε γρήγορα δημοφιλές μέσα από δύο δίσκους και πρόσφατα μια ταινία. Ο λόγος για τους Kneecap.

Θέλετε να διαβάσετε μερικούς από τους στίχους τους; Ίσως να μην καταλάβετε τίποτα, γιατί ραπάρουν στα Gaeilge – την κυνηγημένη γλώσσα των Ιρλανδών.

Με τη βοήθεια του Κώστα Σαββόπουλου, διδάκτορα Πολιτικών Επιστημών και ερευνητή της χιπ χοπ κουλτούρας, επιχειρούμε να καταλάβουμε πως συνδέεται η γλώσσα και το τραύμα, με το ραπ και τις βόμβες του Ιρλανδικού Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού.

Η γλώσσα και οι βόμβες του IRA

Τα Gaeilge, μια αρχαία γλώσσα δύο χιλιάδων ετών, αναγνωρίστηκαν επίσημα μόλις το 2022. Οι Ιρλανδοί ως παγανιστές είχαν, όπως οι περισσότερες αρχαίες κουλτούρες, μια πολύ έντονη προφορική παράδοση μεταφοράς της ιστορίας τους. Όταν οι πρώτοι αποικιοκράτες έκαναν την εμφάνιση τους απαγόρευσαν τη γλώσσα, ώστε να κόψουν το νήμα της παράδοσης.

Στην Ιρλανδία, οι δύο πιο ισχυρές τάσεις είναι οι Καθολικοί και οι Προτεστάντες. Οι Καθολικοί χαρακτηρίζονται ως Ρεπουμπλικάνοι και επιθυμούν μια Ιρλανδική Δημοκρατία. Από την άλλη, οι Προτεστάντες – αποκαλούμενοι και Ulsters – είναι υπέρμαχοι της μοναρχίας και μιας Ιρλανδίας που θα είναι ενωμένη με τη Βρετανία. Η έχθρα των δύο έχει μακρά ιστορία και κρατά περισσότερο από έναν αιώνα.

O Κώστας Σαββόπουλος, διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών, μας μιλά για τη σχέση του ραπ με την εθνοτική γλώσσα, με αφορμή τη σύγκρουση Ulsters-Provos, που παρουσιάζει μεταξύ άλλων η ταινία Kneecap:

«Στη Βόρεια Ιρλανδία, όσοι μιλούσαν τη γλώσσα κυνηγήθηκαν αρκετά, γιατί πίστευαν ότι αν μιλάς Ιρλανδικά, είσαι Provo [σ.σ. από το Provisional Irish Republican Army] ή υποστηρικτής τους. Η τελευταία περίοδος σύγκρουσης Ulsters και Provo είναι η επονομαζόμενη περίοδος των Ταραχών (The Troubles, 1966-1998).

Η Βόρεια Ιρλανδία έγινε ένα πεδίο μάχης για 30 χρόνια, σε ένα αντάρτικο πόλης που εκτιμάται ότι ευθύνεται για τουλάχιστον 3.000 νεκρούς. Σε μια μικρή κοινωνία, με λιγότερο από 2 εκατομμύρια κατοίκους, πρόκειται για μια συνθήκη που άφησε το αποτύπωμα της στους δρόμους και στις ψυχές των ανθρώπων.

Τα Gaeilge

Η εισαγωγή των Gaeilge, και του ζητήματος της γλώσσας από τους Kneecap, δεν είναι ξένο στο ραπ. Έχουμε παραδείγματα πολλών ράπερς που έχουν χρησιμοποιήσει, ας πούμε τα Πατουά (Patois), μια γλώσσα που μιλούσαν οι μαύροι σκλάβοι μεταξύ τους στις φυτείες.

Υπάρχει μια αυθύπαρκτη ριζοσπαστικότητα στο να μιλάς τη γλώσσα. Είναι μια δήλωση παρουσίας, για τη διατήρηση και την κατοχύρωση της πολιτισμικής ταυτότητας. Εγώ μιλάω αυτή τη γλώσσα και άρα υπάρχει, δεν είναι νεκρή. Παράλληλα, αφού εγώ τα μιλάω, υπάρχω και εγώ μέσα απ’ αυτά».

Τα γεγονότα της εποχής των Ταραχών συνοδεύονται από δυο απεργίες πείνας των φυλακισμένων κρατουμένων του IRA τη δεκαετία του 1980. Ο Bobby Sands ξεκινά απεργία πείνας, εκλέγεται βουλευτής μέσα από τη φυλακή, και τελικά πεθαίνει, καθώς η βρετανική κυβέρνηση δε συμβιβάζεται με τα αιτήματα των απεργών. Μέχρι την εκπλήρωση των αιτημάτων τους, τον Οκτώβρη του 1981, θα πεθάνουν μέσα στο καλοκαίρι του ίδιου έτους άλλοι 9 απεργοί πείνας του IRA.

Το 1994, ο Ιρλανδικός Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός (IRA) καταθέτει τα όπλα και σταματά το αντάρτικο. Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής ολοκληρώνει μια περίοδο 30 ετών ανταλλαγής πυροβολισμών και βομβιστικών επιθέσεων.

Την ίδια περίοδο, ο Mo Chara και ο Móglaí Bap, οι ράπερς των Κneecap, γεννιούνται στο Μπέλφαστ.

Η επεξεργασία του τραύματος στη Βόρεια Ιρλανδία

Για τον Κώστα Σαββόπουλο, οι Kneecap είναι κάπως παιδιά αυτής της συνθηκολόγησης: «Με ελληνικούς όρους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι τα παιδιά της Συνθήκης της Βάρκιζας. Όχι στην ίδια ένταση, αλλά και στις δύο περιπτώσεις, αυτοί που προηγουμένως είχαν τα όπλα και πολεμούσαν, κλήθηκαν να συνυπάρξουν με τους διώκτες τους.

Αυτού του είδους η ένταση, η οποία στην πραγματικότητα δεν κορυφώθηκε, αλλά έσβησε απότομα με τη συνθηκολόγηση, εκφράζεται σήμερα από τους Kneecap μέσα από τη ραπ. Χρησιμοποιούν τη μουσική, ως έναν τρόπο επεξεργασίας αυτού του τραύματος.

Μπορεί κάποιοι στίχοι των Kneecap να μην είναι ίσως του γούστου μας, για παράδειγμα η χρήση ναρκωτικών. Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι τα ναρκωτικά πολλές φορές δεν είναι μόνο συστημικό εργαλείο, αλλά και μια διαφυγή από ένα πολύ βίαιο τραύμα. Διέξοδος, εν προκειμένω, είναι και η μουσική που ενσωματώνει τη βία αυτού του τραύματος.

Αν το δούμε μουσικολογικά, ο ήχος των Kneecap είναι μια βίαιη μουσική. Τα beats τους και οι στίχοι τους, μπορεί να μην περιέχουν τη βία, ωστόσο σου δημιουργούν ένταση. Στη βρετανική μουσική σκηνή επικρατούν είδη όπως jungle, drum and bass και garage. Οι Kneecap, ως τέκνα της βρετανικής κουλτούρας, έχουν τις αναφορές τους στην drum and bass. Τα beats τους και ο ήχος τους παραπέμπουν σε κλαμπ, μια μουσική βάρβαρη – δεν είναι μελωδία.

Η μεταφορά του τραύματος

Οι Kneecap δεν είναι μια παραδοσιακή ραπ μπάντα. Δηλαδή οι αμιγώς οπαδοί της ραπ δεν θα γουστάρουν πιθανότατα τη μουσική τους. Ο λόγος είναι ότι η ραπ θεωρείται μια αμιγώς μαύρη μουσική, το οποίο ισχύει ως ένα βαθμό. Ωστόσο, απ’ ότι φαίνεται μάλλον υπάρχουν περισσότερα συνεκτικά στοιχεία.

Η ραπ δεν είναι αυθύπαρκτη μουσική, αλλά ένα κολάζ μουσικών επιρροών και πολιτισμικών ρευμάτων. Η εξιστόρηση των αγώνων της μαύρης κοινότητας διαπερνά πάρα πολλά μουσικά είδη, την μπλουζ, την τζαζ και τη φανκ. Μαύρη μουσική, σημαίνει μουσική των καταπιεσμένων, που περιστρέφεται γύρω από το διαγενεακό τραύμα. Έτσι με μια έννοια, παρ’ ότι λευκοί Ιρλανδοί, είναι πολύ χιπ χοπ και πολύ ραπ αυτό που κάνουν».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ