Ξενύχτησα διαβάζοντας το The Circle

‘Η συμμετοχή (στο sharing) είναι υποχρεωτική’. Αυτό είναι το κεντρικό concept του νέου βιβλίου του 43χρονου Dave Eggers, μόνιμου κάτοικου San Francisco και γνωστού από βιβλία όπως το ‘Α Heartbreaking work of staggering genius’, με ηρωίδα την Mae Holland που καταφέρνει να προσληφθεί στην The Circle, την πιο ισχυρή ιντερνετική εταιρία του πλανήτη.

Το βιβλίο την ακολουθεί από την πρώτη στιγμή που πατήσει το πόδι της στο λαχταριστό Καλιφορνέζικο campus της εταιρίας, με τα ντιζαινάτα open space γραφεία με τους γυάλινους τοίχους, το gourmet δωρεάν φαγητό στην καντίνα, τα πεντακάθαρα δωμάτια για όποιον εργαζόμενο επιθυμεί να περάσει εκεί τη νύχτα, τα ολονύκτια parties και τα συχνά events με διάσημους ροκ σταρ να παίζουν unplugged στο γρασίδι.

Όλα μοιάζουν ιδανικά.

Όπως όλα, χωρίς να αναφέρεται πουθενά, θυμίζουν την Google. (σ.σ. ο συγγραφέας πάντως επιμένει πως δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένη εταιρεία, δεν έχει επισκεφθεί ποτέ κανένα campus και δεν έχει μιλήσει με υπαλλήλους των εταιρειών)

Άλλωστε δεδηλωμένος στόχος του The Circle είναι επίσης να ενώσει όλα τα προσωπικά στοιχεία των χρηστών (e-mails, τραπεζικοί λογαριασμοί, social media) σε ένα universal σύστημα ώστε να τσιμεντώσει την ψηφιακή του ταυτότητα και να βοηθήσει ώστε να ανατείλει μια νέα εποχή απόλυτης διαφάνειας.

Εννοείται πως τα πράγματα δεν είναι όπως δείχνουν. Tα κακά σημάδια φαίνονται ήδη από το ‘χέρι’ που της βάζουν οι προϊστάμενοι της επειδή γενικά τα Σαββατοκύριακα δεν έχει έντονη online δραστηριότητα, επειδή σηκώθηκε και πήγε να βοηθήσει τον πατέρα της που πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας χωρίς να ενημερώσει μέσω social media τους συναδέλφους της ή επειδή τόλμησε να πάει να κάνει καγιάκ χωρίς να ποστάρει κάτι σχετικό οπουδήποτε.

Μάλιστα ως μοναδική εξήγηση για την έλλειψη ενθουσιασμού στο sharing εκ μέρους της δίνεται το ότι έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση. Ότι δηλαδή δεν πιστεύει ότι αυτά που γράφει ή νοιώθει ενδιαφέρουν τους υπόλοιπους.

Είπαμε. Η συμμετοχή στον θαυμαστό νέο κόσμο που ετοιμάζει το Circle είναι υποχρεωτική. Και ολοκληρωτική.

Κάτι στο οποίο έρχεται να συμβάλει ένα συγκλονιστικό νέο προϊόν, μια φθηνή wireless άθραυστη κάμερα σε μέγεθος γλειφιτζουριού με μπαταρία που κρατάει χρόνια που μπορείς να την βάλεις όπου θέλεις (από το μπροστινό σου γρασίδι, την πλαγιά πάνω από τον αυτοκινητόδρομο για να τσεκάρεις αν έχει κίνηση πριν ξεκινήσεις την επιστροφή σπίτι ή την πλατεία Τιεν Αν Μεν στο Πεκίνο.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι οι φίλοι σου στα social media μπορούν να σου επιτρέψουν πρόσβαση στις δικές τους κάμερες. Κάτι που σημαίνει ότι τελικά κάθε δευτερόλεπτο της πραγματικότητας καταγράφεται και, στην ουσία, ότι ‘ουδέν κρυπτόν από τον ήλιο’.

Και μετά τα πράγματα παίρνουν μια πραγματικά άσχημη τροπή και το όλο θέμα μετατρέπεται σε θρίλερ.

Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που θέτει το ερώτημα ‘τι θα συνέβαινε αν η Google ήταν πραγματικά διαβολική’. Το άκρως αντίθετο δηλαδή από αυτό που είδαμε στην κωμωδία Internship, με τους Vaughn και Wilson να γίνονται, στα 40 φεύγα τους, μαθητευόμενοι στην Google.

Κάτι που αποτελεί και ένα είδος καρμικής ειρωνείας καθώς, ως γνωστόν, το ανεπίσημο motto της Google είναι το ‘Don’t be evil’.

Το πιο εντυπωσιακό (ή αναμενόμενο, όπως το δει κανείς) από όλα είναι ότι ο ίδιος ο συγγραφέας, που έχει καταφέρει να απεικονίσει τόσο αποτελεσματικά/εκφοβιστικά μια εταιρική κουλτούρα non stop συμμετοχής δεν χρησιμοποιεί καν το internet στο σπίτι, επειδή θεωρεί ότι τον αποσπά υπερβολικά εύκολα.

Αυτή δεν είναι προφανώς η πρώτη φορά που κάποιος ασχολείται με την σατανική πλευρά του ίντερνετ και της νέας συμμετοχικής κουλτούρας που αυτό επιβάλλει. Η διαφορά είναι ότι ο Eggers καλύπτει έντεχνα την τεχνο-φοβία του πίσω από μια συναρπαστική υπόθεση που είμαι σίγουρος ότι ήδη κάποιος πασχίζει να μετατρέψει σε κινηματογραφική ταινία.

Ενδεχομένως με την Jennifer Lawrence πρωταγωνίστρια.

Συνολικά το βιβλίο, χωρίς να είναι αριστούργημα ή ιδιαίτερα έγκυρο τεχνολογικό, είναι γεμάτο πανέξυπνες ιδέες όπως π.χ. η πρόταση να υποχρεωθεί νομικά κάθε πολίτης να έχει λογαριασμό στο Circle.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι, με το που το τελειώσετε, θα θέλετε να το συζητήσετε με κάποιον. Μόνο που, έστω και στιγμιαία, θα διστάσετε να το κάνετε online.

Γιατί ο Μεγάλος Κύκλος όλα τα βλέπει, όλα τα ακούει και όλα τα αρχειοθετεί.

Ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που διαβάζοντας το αποφάσισαν να ακυρώσουν τους λογαριασμούς τους στα social media.

Κάτι που αποτελεί κομμάτι υπερβολή. Άλλωστε όπως επιμένουν οι ιδρυτές του Circle ‘το να μοιράζεσαι σημαίνει ότι νοιάζεσαι’ και ‘το να έχεις μυστικά ισοδυναμεί με το να λες ψέματα’.