Φεστιβάλ Λοκάρνο: Και ινδονησιακά revenge θρίλερ, και Terminator στην κεντρική πλατεία

***

Όταν ο Gionna Nazzaro, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ του Λοκάρνο, είχε αναλάβει τα νέα του καθήκοντα πέρυσι, είχα την χαρά να μιλήσω μαζί του σχετικά με το τι όραμα έχει. Τι ταινίες; Τι κατεύθυνση; Από όσα μου είχε πει, θυμάμαι αυτό το συγκεκριμένο παράδειγμα: «Kiarostami και Speed».

Και το ουμανιστικό ιρανικό αβάν γκαρντ, και οι εντυπωσιακά κατασκευασμένες αμερικάνικες περιπέτειες «από αυτές που δεν γυρίζονται πια». Λίγες μέρες μες στο φετινό Φεστιβάλ του Λοκάρνο, και μπορώ με σιγουριά να πω ότι αυτό το όραμα έχει εκπροσωπηθεί στις μεγάλες οθόνες.

Λέει ο Nazzaro πως «το Λοκάρνο είναι ένα μέρος όπου υποθετικά απομακρυσμένα στοιχεία πλέκονται δίνοντας ζωή σε νέες πιθανότητες», αναφερόμενος σε ένα από αυτά τα φαινομενικά σχιζοφρενικά double features της Piazza Grande: «Ανάμεσα σε ένα ιστορικό και εξπρεσιονιστικό μπλοκμπάστερ σαν το Hinterland και σε μια ταινία καταστροφής (αλλά επίσης ανθρώπινη κωμωδία) σαν το Sinkhole, το σινεμά αναδεικνύεται ως ένα στοιχείο που φέρνει μαζί ως τώρα ανεξερεύνητες πιθανότητες».

Το Hinterland είναι μια περιπέτεια εποχής για έναν αιχμάλωτο πολέμου που επιστρέφει σπίτι για να βρει όλους τους συντρόφους του δολοφονημένους κι αποφασίζει να κυνηγήσει τον δολοφόνο τους. Γυρισμένο με πίνακες ως φόντο που δίνουν μια άκρως αιχμηρή και αποπροσανατολιστική αίσθηση χώρου, σαν πρώιμο Tim Burton αν έβλεπε πραγματικά σκοτεινούς εφιάλτες πάνω στην αποπνικτική φύση της βίας. Αμέσως μετά προβλήθηκε το κορεάτικο φιλμ καταστροφής Sinkhole, όπου μια ολόκληρη πολυκατοικία βυθίζεται στο έδαφος στα καλά καθούμενα, με την ταινία να ακολουθεί με χιουμοριστική όσο και συναισθηματική διάθεση μια γεωγραφία δράσης που διαρκώς μεταβάλλεται.

Διαφορετικές όχι μόνο ως είδη, αλλά και ως στυλιστικές προσεγγίσεις, με το Hinterland να κρεμά τις ιδέες του στο αισθητικό του περιβάλλον περιμένοντας από αυτό να πει την ιστορία, και το Sinkhole να διαθέτει ιδέες αλλά οπτικά να μένει κάπως πεζό. Και τα δύο ωστόσο ήταν ταινίες που είχαν πράγματα να αναδείξουν μπροστά στο κοινό χιλιάδων της open air Piazza Grande, όσο κι η μία σε σχέση με την άλλη.

Αυτή την εξερεύνηση τη συναντά κανείς όπου κι αν κοιτάξει στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Στο Διαγωνιστικό βρίσκουμε ταινίες όπως το After Blue του Bertrand Mandico (των αγαπημένων Wild Boys), για έναν πλανήτη όπου μόνο γυναίκες επιβιώνουν, και μια από αυτές απελευθερώνει μια τρομακτική μάγισσα που καταστρέφει τα πάντα, υποχρεώνοντάς την να ξεκινήσει την αναζήτησή και την εξόντωσή της. Όμως η νεαρή ηρωίδα δεν είναι σίγουρη πώς νιώθει απέναντι σε αυτό το απόκοσμο πλάσμα. Πολύχρωμο, χειροποιήτο σινεμά-φετίχ από έναν δημιουργό που βλέπει κάθε σώμα, κάθε αντικείμενο και κάθε ιδέα ως κάτι το εν δυνάμει σεξουαλικό, όσο και τρομακτικό. Δεν έχει ιδέα πού είναι τα όρια, κι αυτό κάνει την ταινία ενδιαφέρουσα, όσο και πανέμορφη, όσο και ηθικά αμφίβολη ως προς το βλέμμα απέναντι στα γυναικεία σώματα.

Καλύτερο όλων ως τώρα είναι το Ινδονησιακό Vengeance Is Mine, All Others Pay Cash, μια ιστορία εκδίκησης που έχει ως σημείο εκκίνησης κάποια b-movie των Αμερικάνικων ’80s, ανατρέποντας όμως στην πορεία όχι μόνο τις συμβάσεις αλλά και τις ίδιες τις ιδέες που θέτει για τον εαυτό της. Ο πρωταγωνιστής, ένας μαχητής που δεν αποφεύγει ποτέ τη σύγκρουση, έχει ως κινητήριο δύναμη την ίδια του την ανικανότητα- όταν όμως ερωτεύεται μια γυναίκα δυνατή όσο κι ο ίδιος, τα πράγματα θα περιπλακούν με τρόπους που δύσκολα περιγράφει κανείς σε μερικές γραμμές. Ένα φιλμ τρυφερό όσο κι αστείο, σκληρό όσο και βίαιο, με την αφήγηση να στρίβει, να ανατρέπεται και να μεταπηδά εκεί που δεν το περιμένεις και καλογυρισμένη δράση εμπνευσμένη από την τοποθεσία και από το στόρι, όσο κι από τις ταινίες δράσης του Χονγκ Κονγκ.

Ταινίες σαν αυτές περιβάλλει ένα πρόγραμμα γεμάτο προτάσεις που φτάνουν ως το Χόλιγουντ, και μερικά από τα πιο επιδραστικά του, κλασικά αριστουργήματα του περασμένου αιώνα. Στην μεταμεσονύκτια προβολή της Piazza Grande, όπου όλα τα καθίσματα είναι ακόμα υγρά από την καταρρακτώδη βροχή και όπου ψιχάλες ακόμα επιμένουν, καθόμαστε για να απολαύσουμε τον Terminator του James Cameron, που προβάλλεται στο πλαίσιο του αφιερώματος στην παραγωγό (και συν-σεναριογράφο του φιλμ) Gale Anne Hurd. Είναι σίγουρα ένα πράγμα το να βλέπεις το Terminator, μια τέλεια ταινία, ξανά και ξανά, και είναι κάτι άλλο να βλέπεις την παγωμένη, καθηλωτική δράση του TechNoir νάιτκλαμπ μπροστά σε μια ανοιχτή πλατεία και με ελαφρά βροχή ακόμα να επηρεάζει την ορατότητα.

Ήταν κάτι σαν όνειρο.

https://www.instagram.com/p/CSUxpFBKZpv/

Πριν την προβολή του Terminator έκατσα σε ένα τραπέζι με την Gale Anne Hurd και συζητήσαμε για την εξέλιξη του χολιγουντιανού μπλοκμπάστερ, για ιστορίες από την εποχή που ξεκινούσε ως βοηθός του Roger Corman και στη συνέχεια έγινε μια από τις σημαντικότερες παραγωγούς της νέας στουντιακής εποχής, και για το πώς αυτό που σήμερα έχουμε στο μυαλό μας ως ένα καθοριστικό αμερικάνικο μπλοκμπάστερ, τότε δεν ήταν παρά ένα lo-fi στοίχημα 6-7 εκατομμυρίων το οποίο κανένα στούντιο δεν ήθελε να αγγίξει.

Η Hurd ήταν μία μόνο από τις πολύ σημαντικές προσωπικότητες με τις οποίες συζητήσαμε στη διάρκεια αυτού του Φεστιβάλ. Άλλος ένας σπουδαίος τεχνίτης του Χόλιγουντ, ο Phil Tippett, βρέθηκε στην Ελβετία για να παραλάβει την τιμητική διάκριση του Φεστιβάλ για την προσφορά του στο σινεμά. Ο Tippett έχει βραβευτεί με 2 Όσκαρ οπτικών εφέ και έχει φέρει επαναστατικές τεχνικές στο stop motion animation, έχοντας δουλέψει από την ορίτζιναλ τριλογία του Star Wars μέχρι το Jurassic Park, κι από το RoboCop μέχρι το Starship Troopers.

Οι δύο τελευταίες ταινίες προβλήθηκαν και στο Λοκάρνο, με τον Tippett να τις παρουσιάζει μιλώντας για τη συνεργασία του με τον Verhoeven. «Το Starship Troopers ήταν η τελευταία καλή ταινία στην οποία δούλεψα», λέει με μια χαμογελαστή πίκρα στο πρόσωπό του πριν ξεκινήσει η προβολή. Η προβολή των δύο αριστουργημάτων του Verhoeven στο πλαίσιο ενός τέτοιου Φεστιβάλ σημαίνει πολλά, για τους λόγους που αναφέρουμε και παραπάνω. Ταινίες που συχνά κατατάσσονται απλουστευτικά σε έναν σωρό άμυαλων μπλοκμπάστερ, ταινίες ακόμα και παρεξηγημένες στην εποχή τους, παραμένουν άκρως ανατρεπτικές και πολιτικά αιχμηρές σάτιρες μέχρι και σήμερα και κερδίζουν τη θέση τους σε ένα τέτοιο αυστηρά σινεφιλικό πλαίσιο.

Ο Tippet είναι εδώ για να παρουσιάσει και το Mad God, ένα εκπληκτικό stop motion προσωπικό δημιούργημα το οποίο παλεύει να ολοκληρώσει εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες. Μια πυρετώδης κατάβαση στην κόλαση που στοχάζεται πάνω στην κυκλική φύση της ιστορίας και στον υπαρξιακό εφιάλτη της ύπαρξης, το Mad God δεν χρησιμοποιεί διάλογο και παρουσιάζει μια ελλειπτική αφήγηση που γεννά αμέτρητες ιδέες σε κάθε σκηνή- ένα πραγματικό, ατελές, καθηλωτικό, αξέχαστο όραμα ενός αληθινού τεχνίτη του σινεμά.

Μίλησα με τον Tippett λίγο πριν φύγει από την Ελβετία- είναι πάντα συναρπαστικό να μιλάς με ανθρώπους σαν αυτόν ή την Hurd, που έχουν ζήσει τη βιομηχανία από μέσα για δεκαετίες και δεν σου μιλάνε έχοντας αυστηρά να προμοτάρουν κάτι συγκεκριμένο, παρά μιλάνε με ειλικρίνεια και απόσταση για όσα ήταν και (δεν) είναι σήμερα το εμπορικό σινεμά, και για τη συνεργασία του με θρύλους σαν τον James Cameron, τον Lucas, τον Corman, τον Verhoeven.

Τις συζητήσεις μας και με τους δύο (όπως και με τους σκηνοθέτες των After Blue και Vengeance Is Mine) θα μπορέσετε να διαβάσετε σύντομα στο OneMan στο πλαίσιο της κάλυψης του Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Αλλά και μόνο η συνύπαρξη τόσο διαφορετικών μεταξύ τους καλλιτεχνών, τόσο ακραία -φαινομενικά- αντιφατικών κομματιών του τι είναι και τι μπορεί να είναι το σινεμά, είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν τέτοια κινηματογραφικά Φεστιβάλ. Γιατί, τα έχουμε ξαναπεί, το σινεμά είναι ένα.

*Ευχαριστούμε το Φεστιβάλ του Λοκάρνο για τη φιλοξενία.