‘Lovers Rock’: Η νύχτα ανήκει στους εραστές

***

Μια σαββατιάτικη νύχτα στο Λονδίνου των ‘80s, μια νεαρή κοπέλα ξεμυτίζει κρυφά από το σπίτι της, ελπίζοντας να μην την καταλάβει η θρήσκα μητέρα της. Το επόμενο πρωί έχουν πρωινό ξύπνημα για να πάνε στην εκκλησία, αλλά απόψε η Martha θα ζήσει μια άλλη συλλογική εκστατική εμπειρία, και ποιος μπορεί να πει πως δεν εμπεριέχει κι αυτή κάτι το θρησκευτικό;

Η Martha με την φίλη της φτάνουν σε ένα σπίτι σε μια συνοικία του Λονδίνου και αφού περάσει τον άτυπο πορτιέρη, θα βρεθεί σε έναν διαφορετικό κόσμο, σα να πέρασε κάποια από εκείνες τις μαγικές πύλες που οδηγούν σε κάποια Νάρνια. Μέσα στους τέσσερις τοίχους αυτού του σπιτιού, σε αυτό το προστατευμένο καταφύγιο από τον έξω κόσμο, θα βιώσουμε μαζί με την Martha ένα από αυτά τα πάρτυ για τα οποία αξίζει να ζεις.

Μακριά από έναν κοινωνικό περίγυρο που τους αποβάλλει καθημερινά με κάθε μικρή ή μεγάλη συμπεριφορά, μέλη της κοινότητα των Δυτικών Ινδιών, μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς χορεύουν, τραγουδάνε, πλησιάζουν, απομακρύνονται, ερωτεύονται, θυμώνουν, τρομάζουν, φιλιούνται, κουνιούνται, ονειρεύονται, ζούνε. Η κάμερα του Steve McQueen ακολουθεί θαμώνες με προσοχή, με σεβασμό, αλλά και σαν τίποτα να μην είναι κρυφό. Τους ψηλαφίζει, τους χαϊδεύει, τους κοιτάζει με θαυμασμό και έρωτα και μέθη. Εκεί, στο καταφύγιο, όπου η διαρκής απειλή μιας εχθρικής κοινωνίας είναι εκμηδενισμένη, οι άνθρωποι μοιάζουν απόλυτα ελεύθεροι σε βαθμό, ναι, σχεδόν θρησκευτικό. Ο McQueen βρίσκει αρμονία και έκσταση μες στον περιορισμό.

Οι συμπεριφορές είναι απαλλαγμένες από αγωνίες και φόβους και φορετές ταυτότητες, τα πάντα μοιάζουν πιο αγνά και πιο οργανικά. Από την πρώτη στιγμή του φιλμ, όταν οι διοργανωτές του πάρτυ ετοιμάζουν και σκανάρουν τον χώρο μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες όπου το πάρτυ έχει αποσυντεθεί σε σωματίδια ερωτισμού, ιδρώτα και σβησμένου ρυθμού, τα πάντα μοιάζουν τόσο πλούσια σε υφή παρά την σχεδόν ολοκληρωτική απουσία πλοκής ή δραματικού τόξου. Ή ίσως και λόγω αυτής.

O Steve McQueen γράφει το σενάριο του ‘Lovers Rock’ μαζί με τον τζαμαϊκανής προέλευσης συγγραφέα Courttia Newland, ως το μοναδικό fictional κομμάτι του όλου ‘Small Axe’ πρότζεκτ. Όμως παρότι επίσημα δε βασίζεται σε μία συγκεκριμένη αλήθεια, μοιάζει ίσως ζησμένο συνάθροισμα πολλών. Οι εραστές και οι χορευτές χάνονται σε αυτό τον προστατευμένο τους νυχτερινό κόσμο συμπαρασύροντας την κάμερα μαζί τους, είτε φλερτάρουν με τις κινήσεις του σώματός τους είτε ξεφεύγουν σε μια ανατριχιαστική a cappella απόδοση του ‘Silly Games’.

Το κλασικό κομμάτι της Janet Kay είναι από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του lovers rock υπο-είδους της ρέγκε, το οποίο γνώρισε μεγάλη διάδοση στο Λονδίνο των ‘70s. Παραλλαγή της ρέγκε με μεγαλύτερες επιρροές από τον ερωτισμό της σόουλ και αποτελώντας μια φαινομενικά σαφώς πιο απολιτίκ στροφή σε σχέση με την παράδοση του είδους, το lovers rock εκπροσωπείται στην εντέλεια από ετούτη την κινηματογραφική του αποτύπωση.

Γιατί όπως και η ίδια εκείνη η μουσική, έτσι κι αυτό το πάρτυ, ένα τυχαίο βράδυ σε ένα τυχαίο σπίτι, με τυχαίες παρέες απλώς να χορεύουν, απλώς και μόνο υπάρχοντας αποτελεί πολιτική κραυγή. Όπως λέγαμε και για το ‘Mangrove’ την περασμένη εβδομάδα, υπό κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες η παραμικρή συνηθισμένη και απλή πράξη, αποτελεί πράξη αντίστασης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πνευματικών και πολιτικών διαστάσεων ύπαρξη του ‘Lovers Rock’ κατέχει στο σύνολο του ‘Small Axe’ την ίδια θέση με το ίδιο το σπιτικό πάρτυ που απεικονίζει. Μέσα σε ένα περιβάλλον ασφυκτικά αληθινών ιστορικών γεγονότων καταπίεσης, διακρίσεων και βίας, το ‘Lovers Rock’ είναι η fictional (αλλά παντελώς πραγματική, τελικά) χαραμάδα απόδρασης. Έξω από το σπίτι, όπως και γύρω από αυτό το επεισόδιο, ο πραγματικός κόσμος παραμονεύει, περιμένει, ακονίζει τα δόντια του.

Αλλά αυτό το βράδυ, ανήκει στους εραστές.

***

Ο Steve McQueen μας μιλάει για το ‘Lovers Rock’

Για το κοινωνικό background αυτών των μπλουζ πάρτυ:

«Δεν είναι ακριβώς αληθινή ιστορία αλλά είναι χτισμένο από πραγματικότητες. Είναι για μένα η μητέρα μου που πήγαινε στα μπλουζ πάρτυ των ‘60s, είναι εμπειρίες της μητέρας και της θείας μου από ‘70s και ‘80s. Αυτό που έγινε στην Αγγλία ήταν ότι οι μαύροι δεν ήταν καλοδεχούμενοι στα κλαμπ κι ακόμα κι αν ήταν, υπήρχε ποσοστό σε πόσους θα επιτραπεί η είσοδος. Και είπαν, ξέρεις τι; Θα κάνουμε το δικό μας.

Οι άνθρωποι ζουν για το weekend, αν έχεις μια δουλειά που μισείς, αλλά με τους μαύρους υπήρχε και επιπλέον ο ρατσισμός. Τρώγανε όλα τα σκατά, δουλεύανε για το weekend, για το μπλουζ. Και σε αυτό το περιβάλλον που είχαν κατασκευάσει μπορούσαν να είναι απολύτως ο εαυτός τους. Γιατί ήταν άνθρωποι σαν αυτούς, που τους καταλάβαιναν. Υπάρχει κάτι αληθινό, μια αίσθηση ελευθερίας. Αλλά ακόμα και σε αυτό το πάρτυ ήταν περικυκλωμένοι, από καρχαρίες και κροκόδειλους».

Για την τέχνη του να αφήνεσαι, και για το ‘Silly Games’:

«Κάποιες φορές όλη η δουλειά ενός σκηνοθέτη γίνεται πριν φτάσουμε στο σετ. Ως καλλιτέχνες είμαστε σαν αθλητές, που προπονούνται 4 χρόνια για να είναι στη γραμμή εκκίνησης των 100 μέτρων. Όλη η δουλειά έχει γίνει χρόνια πριν, στην προπόνηση. Όταν ήμουν σε αυτό το δωμάτιο με τους ηθοποιούς κάναμε πρόβες με τη μουσική για το πώς θα ήταν οι άνθρωποι στα τέλη των ‘70s. Αλλά σε αυτό το δωμάτιο οι πάντες μπορούσαν να συνδεθούν. Γιατί συχνά δεν συμβαίνει αυτό- σε ένα σετ ως μαύρο άτομο δεν συναντάς εκεί τόσους άλλους μαύρους ανθρώπους.

Μπορούσαν όλοι να είναι ο εαυτός τους, είχαν ελευθερία να επικοινωνήσουν. Κάποιες φορές ως καλλιτέχνης ή σκηνοθέτης είσαι απλά προσκεκλημένος στο περιβάλλον που δημιουργείς. Χάρηκα που συνέβη, έγιναν πράγματα που δεν μπορούσα να περιμένω. Το ‘Silly Games’ a cappella δεν ήταν κάτι που είχε γραφτεί. Ήλπιζα να γίνει, αλλά δε μπορούσα να το εκβιάσω. Απλά συνέβη, και ήταν τόσο όμορφο. Η τέχνη έχει να κάνει με το να μπορείς να αφήνεσαι. Είχε να κάνει με εμένα, να βγω από τη γαμημένη μέση».

Για τη σημασία της μουσικής στο ‘Small Axe’:

«Η μουσική είναι το καύσιμο αυτών των 5 φιλμ. Κι είναι εκεί που οι μαύροι άνθρωποι πάνε για καταφύγιο, για να διατηρήσουν τα λογικά τους, είναι η αύρα που χρειαζόμαστε για την επιβίωση. Στο ‘Lovers Rock’ έχουν ανθρώπους που τρώνε τόσο ρατσισμό στη διάρκεια της εβδομάδας, που ζουν για τα μπλουζ, για τα μπλουζ πάρτυ όπου μπορούσαν να είναι αυτοί που ήθελαν να είναι, να αποβάλουν όλο το βάρος των ζωών τους και να είναι οι άνθρωποι που ήθελα να είναι. Κι αυτό μέσω της μουσικής.

Δύο κομμάτια είναι για μένα πολύ σημαντικά. Το ‘Kunta Kinte’ και το ‘Silly Games’. Ήξερα πως ήθελα το συγκεκριμένο track, αλλά αυτό που έγινε όταν γυρίσαμε αυτή τη σκηνή, ως καλλιτέχνης κι ως σκηνοθέτης ήμουν τυχερός που ήμουν καλεσμένος σε αυτό το πάρτυ. Ήταν μια κατάσταση αρμονίας, και απλά ζητάς από ανθρώπους να ερμηνεύσουν σε αυτό το πλαίσιο. Οι ηθοποιοί ήταν φοβεροί, μέσα σε αυτούς τους περιορισμούς βρήκαν ελευθερία. Εγώ ήμουν απλά καλεσμένος, κι αυτό που γινόταν μπροστά στην κάμερα γινόταν και πίσω από την κάμερα, αντησούσε σε όλο το συνεργείο, η προοπτική ήταν 180 μοιρών. Ήμουν καλεσμένος στον χορό.

Ήταν πνευματικό, ήταν πνευματικό, ήταν πνευματικό! Αυτό δεν συμβαίνει κάθε μέρα».

Περισσότερα από τον Steve McQueen στη μεγάλη συνέντευξη στο Oneman.

Οι πρωταγωνιστές Amarah-Jae St Aubyn και Michael Ward για το ‘Lovers Rock’

Ο Michael Ward για τον ρόλο του Franklyn και την παγκόσμια αλήθεια του φιλμ:

«Ως ηθοποιός ήθελα να πω την αλήθεια που είναι κοντά σε εμένα. Και ήθελα και ένα λαβ στόρι. Κι αυτά ήρθαν σε έναν ρόλο, για τον οποίον κατάφερα να δουλέψω με τον Steve McQueen, τον σπουδαίο. Και η ιστορία ήταν αληθινή- όταν διάβασα το σενάριο δεν ένιωσα πως είχε τίποτα βεβιασμένο ή πως προσπαθούσε να κρατήσει ανθρώπους και να τους επεξηγήσει πράγματα.

Διασκεδάζαμε τότε, και διασκεδάζουμε και τώρα και αυτά που είναι τα πράγματα που προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε. Η αγαπημένη μου σκηνή ήταν στο γκαράζ μετά το πάρτυ. Γιατί είναι απλά κάτι νορμάλ. Αυτά δεν αλλάζουν, είναι τα ίδια πράγματα. Γνωρίζεις ένα κορίτσι και θες να συνεχίσεις τη νύχτα! Κοίτα, κι εμείς έχουμε πεταλούδες στο στομάχι, κι εμείς ερωτευόμαστε, κι εμείς πανηγυρίζουμε, κι εμείς αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες στην άλλη πλευρά. Είναι όμορφο».

Η Amarah-Jae St Aubyn για το φιλμικό ντεμπούτο της ως Martha και για το γεμάτο αλήθεια mood του φιλμ:

«Ζωντάνεψε τη μητέρα μου μπροστά μου. Τη μητέρα μου και τη θεία μου. Εγώ και τα ξαδέρφια μου βλέπαμε τη μητέρα μου να χορεύει και απορούσαμε! [γελάει] Ο τόνος στο πάρτυ ήταν σαν να είμαι εκεί σε αυτό ακριβώς που μου διηγόντουσαν ο πατέρας κι η μητέρα μου. Κι ο Michael μου έδωσε χώρο στο σετ να είμαι άνετη και να εμπιστευθώ.

Κι ο Steve με άφησε να δουλέψω στο λουκ. Ανακάλυψα τι αρέσει και τη δεν αρέσει στη Martha, δουλέψαμε με mood boards και με το στυλ της εποχής κια πήραμε πολλές ιδέες. Όσο για τα μαλλιά, την μεγάλη την άφρο, κάποια στιγμή διάλεξα μια από τις πολλές περούκες και όταν το έδειξα στη μαμά μου είπε “αυτό μοιάζει ακριβώς σαν εμένα!” Και στο Φεστιβάλ Λονδίνου ήταν στο κοινό ένας παλιός οικογενειακός φίλος και όταν τελείωσε ήρθε και μου είπε, “αυτή ήταν η Κάρολ! Έτσι έκανε η μαμά σου τα μαλλιά της παλιά όταν βγαίναμε!” Όμορφη διαδικασία, αληθινή».

*Η σειρά από 5 φιλμ του Steve McQueen με τίτλο ‘Small Axe’ προβάλλεται αποκλειστικά κάθε Δευτέρα μέσα από την on demand υπηρεσία COSMOΤΕ TV PLUS αμέσως μετά την προβολή του στο BBC. Κάθε εβδομάδα θα σχολιάζουμε την κάθε ταινία μαζί με τον Steve McQueen και τους πρωταγωνιστές της σειράς.