‘Luxo Jr.’: Πριν 30 χρόνια, η λάμπα της Pixar άλλαξε το σινεμά
- 17 ΑΥΓ 2016
Το 2014 το Αμερικάνικο Κογκρέσο προσέθεσε το ‘Luxo Jr.’ στο National Film Registry αποφασίζοντας πως αποτελεί έργο “πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντικό”, μια διάκριση που σίγουρα δεν θα περίμενε ο John Lasseter πως θα ερχόταν όταν, σχεδόν 3 δεκαετίες νωρίτερα, πειραματιζόταν με μια νέα τεχνική computer animation, βάζοντας μια λάμπα να κυνηγά μια μπάλα και μια μεγαλύτερη λάμπα, τον πατέρα της μικρής, να παρακολουθεί.
Μπορεί να ήταν κι η μητέρα της, ο Lasseter δεν είναι σίγουρος.
“Αν ήταν μητέρα δε θα άφηνε το μωράκι να χοροπηδά στην μπάλα. Ο πατέρα του λέει ‘έλα, πήδα πάνω στη μπάλα, πέσε, σπάσε το γλόμπο σου, θα μάθεις κάτι.’ Εγώ πάντα την σκεφτόμουν ως πατέρα, αλλά είναι βασισμένη στη μητέρα μου.”
Οπότε τώρα ξέρεις.
***
Το 1986 η Pixar αποχώρησε από το τμήμα της Lucasfilm στο οποίο ανήκε και, χάρη εν πολλοίς στην επένδυση του Steve Jobs, εξελίχθηκε σε αυτόνομο animation στούντιο. Η κοινή αγάπη του Jobs και του John Lasseter (τότε και νυν και αεί, αφεντικού της Pixar) για τον εξανθρωπισμό της τεχνολογίας, τους έδωσε όχι μόνο ένα κοινό δημιουργικό σημείο αναφοράς, αλλά και την αφετηρία για αυτό που θα γινόταν σύντομα ένα ριζοσπαστικό καρτούν.
Το πρώτο φιλμ της ανεξάρτητης πλέον Pixar θα ήταν το ‘Luxo Jr.’, που θα παρουσιαζόταν στο συνέδριο computer graphics SIGGRAPH του 1986. Όταν η Pixar αυτονομήθηκε οι άνθρωποί της θέλησαν να δείξουν ένα φιλμ στο συνέδριο, σαν δήλωση, σαν κάτι που να δείξει στον κόσμο πως είμαστε εδώ και θέλουμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Τα μεγάλα κεφάλια ασχολήθηκαν ο καθένας με ένα διαφορετικό τομέα, ο Eben Ostby ας πούμε δούλεψε σε μια τεχνική που λέγεται procedural animation, μια τεχνική που ουσιαστικά αφήνει τον υπολογιστή να δημιουργήσει animation σε αληθινό χρόνο συμπεριλαμβάνοντας πολλές παρεκκλίνουσες κινήσεις που χειροκίνητα θα έπρεπε να δημιουργηθούν μία-μία. (Σκέψου μια μπάλα που κυλάει σε ένα γραφείο, ας πούμε. Αντί οι animators να σχεδιάσουν καρέ-καρέ την κίνηση, την αναλαμβάνει αυτή η τεχνική, αφήνοντάς τους να εστιάσουν σε κάτι άλλο.)
Ο Lasseter λοιπόν ήθελε να δουλέψει με λάμπες. “Σχεδιάσα μια λάμπα Luxo,” λέει σε μια εκπληκτική του συνέντευξη από το 1989, “και μετά ένας φίλος μου ήρθε να με επισκεφθεί με το παιδί του. Και μετά συνέχισα να δουλεύω με τη λάμπα και αναρωτήθηκα πώς θα έμοιαζε η λάμπα ως μωράκι. Μίκρυνα διάφορα μέρη της: τα ελατήρια έχουν ίδια διάμετρο αλλά είναι κοντύτερα. Η σκιά είναι μικρή αλλά ο γλόμπος έχει ίδιο μέγεθος. Ο λόγος που ο γλόμπος έχει ίδιο μέγεθος είναι επειδή είναι κάτι που αγοράζεις σε ένα μαγαζί ηλεκτρικών- δεν μεγαλώνει.”
ΔΕΝ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ. Ο John Lasseter βάζει τη λογική του εξανθρωπισμού μέσα σε ένα παντελώς πεζό, νεκρό σκηνικό, κάνοντάς σε να συμφωνήσεις εντελώς φυσικά, με μια σκέψη που ποτέ δε θα σου πέρναγε από το μυαλό. Αν απορούσες ποτέ πώς ένας άνθρωπος σκέφτηκε να γυρίσει το ‘Toy Story’, τώρα ελπίζω να έχεις λιγότερες απορίες. Στα γεννητούρια του computer animation, οι πάντες (φυσιολογικά) σκέφτονταν την τεχνολογία, μα ο Lasseter δεν ξέχασε ποτέ πως τα πάντα επιστρέφουν στην ιστορία και τους χαρακτήρες, μια ιδέα που παραμένει ως σήμερα στην καρδιά της αποστολής της Pixar. “Αυτό που ήθελα να κάνω με το ‘Luxo Jr.’ ήταν να κάνω τους χαρακτήρες και την ιστορία το πιο σημαντικό πράγμα, όχι το ότι είχε φτιαχτεί με computer graphics.”
Το ‘Luxo Jr.’ προβλήθηκε στη SIGGRAPH και πήρε standing ovation, οι άνθρωποι εκεί έβλεπαν κάτι εντελώς καινούριο μπροστά τους. “Πολλές φορές είναι computer graphics για computer graphics nerds,” λέει ο Lasseter μιλώντας για το συνέδριο. “Οι άνθρωποι ενθουσιάζονται αποκλειστικά επειδή κάτι έχει δημιουργηθεί από κομπιούτερ. Εγώ ήθελα άνθρωποι που δεν είχαν δει καν υπολογιστή πριν, να το δουν και να το απολαύσουν ως φιλμ.”
Εξηγεί το πώς η κάμερα του μικρού μήκους έργου δεν κινείται αχρείαστα, απλά για να κάνει επίδειξη των τεχνολογικών δυνατοτήτων τους. Υπάρχει αληθινή -κινηματογραφική!- σκέψη πίσω από το πώς μοιάζει το κάθε τι.
Μετά την προβολή ένας από τους πρωτοπόρους του πεδίου , ο Jim Blinn πλησίασε τρέχοντας τον Lasseter θέλοντας να του μιλήσει. Ο Lasseter ήταν σίγουρος πως θα τον ρωτούσε για τα τεχνικά θέματα του φιλμ, κάτι που τον άγχωνε, κάτι που δεν ήταν καν ο τομέας του.
“John, πρέπει να σου κάνω μια ερώτηση!,” του είπε ο Blinn. “Ο γονιός-λάμπα, ήταν μητέρα ή πατέρας;”
***
Όλα αυτά δε σημαίνουν πως το ‘Luxo Jr.’ δεν είναι όντως ένα μεγάλο τεχνικό επίτευγμα. Το procedural animation που λέγαμε παραπάνω; Που δώσαμε για παράδειγμα μια μπάλα που κυλά; Η πρώτη του χρήση έγινε στο ‘Luxo Jr.’, στη μπάλα που κυλά. Ναι.
Επίσης αποτέλεσε τη βάση για πολλά σημαντικά κομμάτια του DNA της Pixar. Οι χαρακτήρες και η ιστορία. Αυτή η εντελώς πεζή, βαρετή, κουραστικά καθημερινή και συνηθισμένη εικόνα της καθημερινότητάς μας (ένα γραφείο, δυο λάμπες) που παίρνει ζωή και γίνεται κάτι συναισθηματικό και ανθρώπινο και ενθουσιώδες.
Το ‘βουβό’ στοιχείο: Πηγάζοντας από την επιθυμία του Lasseter να μην κάνει ταινίες σαν όλους τους άλλους συμφοιτητές του, όταν σπούδαζε στην Καλών Τεχνών της Καλιφόρνια, όταν όλοι έκαναν ταινίες με διάλογο. “Ήθελα να κάνω ταινίες χωρίς λόγια, να αφήσω το φιλμ να παίξει μόνο του. Ήταν πρόκληση.” Το έκανε με τα φοιτητικά του φιλμάκια, και ύστερα το εφάρμοσε στο ‘Luxo Jr.’. Το βλέπεις ακόμα παντού, από το πιο σιωπηλό μικρού μήκους μέχρι το πιο πολυλογάδικο μεγάλου μήκους της Pixar. Αυτή η έμφαση στις εκράσεις, στη σωματικότητα του animation, στην αίσθηση πως ακόμα κι αν κλείσεις τον ήχο, έχεις μια ιστορία έχει να δεις.
“Το ‘Luxo Jr.’ είναι χωρίς αμφιβολία το αγαπημένο μου,” έλεγε ο Lasseter στην ίδια εκείνη συνέντευξη, στα τέλη του ‘80. “Είναι το αγαπημένο των πιο πολλών ανθρώπων, γιατί είναι απλά αυτό το μικρό, απλό πράγμα, και είναι ολοκληρωμένο από μόνο του.” Το μεγαλείο της απλότητας που συνεχίζει να συντροφεύει το στούντιο στα πιο επιτυχημένα του βήματα, ακόμα κι όταν σε στιγμές μοιάζει έτοιμο να χαθεί στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του γίγαντα-Disney, και πάντα, ακόμα, επιστρέφει.
Το φιλμ έκανε την πρεμιέρα του στο συνέδριο SIGGRAPH στις 17 Αυγούστου του 1986, σαν σήμερα 30 χρόνια πριν, βάζοντάς μας έτσι στην εποχή της Pixar. (Στις αίθουσες εμφανίστηκε πρώτη φορά το Νοέμβριο του 1999, ως προπομπός του ‘Toy Story 2’.) Στο μεταξύ, η λάμπα που κυνηγάει τη μπάλα έχει εξελιχθεί σε σύμβολο της εταιρείας.
Μα το ‘Luxo Jr.’ δεν είναι ιστορικής σημασίας απλά επειδή χάρισε στο σπουδαιότερο αμερικάνικο στούντιο των τελευταίων 40 χρόνων το έμβλημά του. Είναι ιστορικής σημασίας επειδή του χάρισε την ψυχή του.
ΚΙ ΑΛΛΗ PIXAR