Maja Lunde, μία συγγραφική φωνή ενάντια στην καταστροφή του πλανήτη
- 6 ΙΟΥΝ 2021
Η ιστορία των μελισσών (εκδ. Κλειδάριθμος) ήταν το πρώτο μέρος μίας τετραλογίας με την υπογραφή της Maja Lunde που έμελλε να προκαλέσει αίσθηση στην παγκόσμια αγορά. Ποιος περίμενε ξαφνικά η eco-fiction να γίνει best-seller;
Το μικρό αμφιθέατρο της εκδήλωσης απέχει 7,5 χιλιάδες χιλιόμετρα από το δωμάτιο ξενοδοχείου στη Νορβηγία που βρίσκεται η συγγραφέας. Πριν έναν χρόνο τέτοιο είδους press events έμοιαζαν βγαλμένα από μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, τώρα αποτελούν τη νόρμα.
Μια φωνή ενάντια στην κλιματική αλλαγή
«Πάντα στο τραπέζι υπήρχαν κουβέντες για το περιβάλλον. Έτσι, μεγάλωσα» αναφέρει χαρακτηριστικά. Πολύ πριν τη Νορβηγίδα συγγραφέα, μία μεγάλη κυρία του sci-fi, η Ursula Le Guin είχε βάλει σε πρώτο πλάνο την καταστροφή του περιβάλλοντος. Αν όμως η Αμερικανίδα είχε σχεδόν προφητικές ικανότητες, για τη Lunde τα πράγματα είναι δυστυχώς πιο απλά: αρκεί να ρίξει μία ματιά στο ίντερνετ για να δει ότι κάτι δεν πάει καλά.
«Σε ευχαριστώ που λες ότι οι Νορβηγοί κάνουμε τόσα πολλά για το περιβάλλον. Αν ρωτήσεις όμως εμένα θα σου πω ότι η χώρα μου κάνει απλά πολύ λιγότερα από όσα θα έπρεπε». Είμαστε οκτώ δημοσιογράφοι με μάσκες, αποστάσεις, και κάποια μικροπροβλήματα στη σύνδεση αλλά η Lunde δε χάνει το κέφι της ούτε μασάει τα λόγια της. «Τι πιστεύω για την Greta Thunberg, αυτό με ρωτάς;» λέει, πλησιάζοντας στην κάμερα για να ακούσει καλύτερα, πριν συνεχίσει: «Όπως η ίδια έχει πει, μακάρι να μη χρειαζόταν να κάνει όσα κάνει, αλλά φαίνεται πως οι πολιτικοί του πλανήτη χρειάζονται “ενθάρρυνση”».
Είναι φανερό πως θεωρεί πραγματική ακτιβίστρια τη νεαρή Σουηδή και όχι απλά ένα σημείο των καιρών. «Ξέρεις τα νέα παιδιά φοβούνται, βλέπουν τον πλανήτη τους να καταστρέφεται».
Συγγραφέας, όχι απλά μπεστσελερίστα
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΛΟΓΩΝ
Οι εικόνες όπου όλα έχουν πάει τελείως στραβά στο μέλλον δεν είναι σπάνιες στα βιβλία της Lunde. Το αντίθετο. Απλά, στο τέλος, με έναν όχι μαγικό αλλά ειλικρινά ανθρώπινο τρόπο έρχεται μία λύση – ή έστω μία κάποια λύτρωση. Στην Ιστορία των αλόγων (εκδ. Κλειδάριθμος) παρακολουθούμε τρεις διαφορετικές αφηγήσεις: την προσπάθεια ενός ζωολόγου να σώσει τα άλογα Πρεζβάλσκι από τον αφανισμό στα τέλη του 19ου αιώνα, ύστερα τον αγώνα στη σύγχρονη εποχή να επιστρέψουν τα άγρια και περήφανα αυτά ζώα στις στέπες, και, τέλος, μία εικόνα από το κοντινό μέλλον όπου η Ευρώπη καταστρέφεται από την κλιματική αλλαγή.
Θα μπορούσε να είναι ένα page-turner αλλά δεν είναι ακριβώς. H Maja Lunde είναι μία πραγματική συγγραφέας. Τα δικά της κείμενα διαθέτουν αυτό που αδόκιμα ονομάζεται «λογοτεχνικότητα». Σε πιο απλά λόγια: πρόκειται για μία μπεστσελερίστα που ξέρει να γράφει.
«Στα βιβλία μου πάντα προσπαθώ να συνδεθώ με τον άνθρωπο για τον οποίο γράφω» αναφέρει χαρακτηριστικά, πριν συνεχίσει: «Οι ιστορίες μου ξεκινούν σχεδόν πάντα με τους ήρωες. Έτσι, όταν στο Η ιστορία του νερού (εκδ. Κλειδάριθμος) παρακολουθούμε έναν άντρα να περπατά σε ένα ερημικό τοπίο, από πίσω υπάρχει η δικά μου προσπάθεια να νιώσω τα ίδια συναισθήματα που ένιωσε εκείνος. Μάλιστα, όποτε κάθομαι να γράψω ακολουθώ την ίδια τακτική: δε λέω πρέπει να γράψω 1000 λέξεις, αλλά αντίθετα πρέπει να συγκεντρωθώ για δύο ώρες, να μπω πραγματικά μέσα στην ιστορία που περιγράφω».
Η Maja Lunde δεν ενδιαφέρεται για ταμπέλες
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το εξής φαινόμενο: κυκλοφορούν αρκετά βιβλία, συνήθως περιπέτειες, τα οποία θυμίζουν περισσότερο ταινία καταστροφής όπου η κλιματική αλλαγή παίζει τον βασικό ρόλο. Η σχέση τους όμως με το αντικείμενο μοιάζει επιδερμική. Μήπως, λοιπόν, το eco-fiction έχει γίνει μόδα και για λάθους λόγους; «Προσωπικά, δε θέλω να κατηγοριοποιώ τα βιβλία μου. Είναι πρώτα από όλα μυθιστορήματα και μετά ίσως αποτελούν κομμάτι του cli-fi ή της eco-fiction. Βέβαια, δεν έχω πρόβλημα να το κάνει κάποιος άλλος αυτό για μένα» αναφέρει, βάζοντας τα γέλια στο τέλος.
Επανέρχεται όμως με πιο σοβαρό ύφος: «Στη Νορβηγία λέμε ότι κάνουμε κάτι εκεί που καίει. Στην παρούσα φάση το πλέον καυτό ζήτημα είναι αυτό της κλιματικής αλλαγής οπότε είναι απόλυτα λογικά οι συγγραφείς να καταπιάνονται με αυτό. Προσωπικά, διαβάζω αρκετό eco-fiction και πρέπει να πω ότι μέχρι στιγμής βρίσκω πάρα πολλά πράγματα που να μου αρέσουν». Σε τελική ανάλυση, ακόμα και αν πρόκειται για συγγραφικό trend, σίγουρα μπορεί να φανεί κάπου χρήσιμο. Ακόμα και αν δε διεκδικεί δάφνες ποιότητας.
Πώς όμως προσεγγίζει εκείνη τη δουλειά της; «Είμαι αρκετά nerd» λέει, χαμογελάει, πριν προχωρήσει σε μία μικρή παύση. «Κάνω εξονυχιστική έρευνα για τα βιβλία μου, θα έλεγα ότι πέφτω με τα μούτρα. Κάτι, δηλαδή, που συνέβη και για το Η ιστορία των αλόγων (εκδ. Κλειδάριθμος) όπου έπρεπε να ψάξω πολύ για το τι ακριβώς συνέβη με τα άγρια άλογα Πρζεβάλσκι. Πώς δηλαδή σχεδόν εξαφανίστηκαν το 1880 από τις στέπες της Ρωσίας για να εμφανιστούν ξανά ύστερα από την επίμονη προσπάθεια κάποιων ανθρώπων που διαφύλαξαν τη ράτσα σαν κόρη οφθαλμών».
Εκτός, όμως, από την έρευνα, πού ακριβώς βρίσκει τα υλικά για να χτίσει την ατμόσφαιρα των κειμένων της; «Υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που αγαπώ. Διαβάζω πάντως και συγκεκριμένα πράγματα για συγκεκριμένες ανάγκες, όπως για παράδειγμα Leon Tolstoi. Ήθελα να μπω για τα καλά στο κλίμα της Ρωσίας του 19ου αιώνα για το τελευταίο μου βιβλίο, και αυτός ο κλασικός συγγραφέας με βοήθησε να τα καταφέρω όσο κανείς άλλος. Βέβαια, την ίδια στιγμή -το ξέρετε όλοι- ο Tolstoi είναι καταπληκτικός!».
Η λογοτεχνία ως μάθημα ζωής
H 45χρονή Maja Lunde είναι μία πολύ επιτυχημένη συγγραφέας. Γράφει παιδικά, γράφει μυθιστορήματα για ενήλικους, συνεχίζει να γράφει σενάρια. Είναι μητέρα τριών παιδιών με ένα πολύ γεμάτο πρόγραμμα. Μάλιστα, μέσα σε όλα αυτά, πρέπει να βρίσκει χρόνο και για τα press events. Έτσι, όσο μιλά, απαντά, και αποκαλύπτει πτυχές του εαυτού και του έργου της, πίνει μερικές γουλιές από κάτι που μοιάζει υπερβολικά πολύ με ουίσκι. Είναι πρωί. Όλοι το σκεφτήκαμε, μόνο μία δημοσιογράφος τόλμησε να ρωτήσει.
«Είναι τσάι του βουνό από την Ελλάδα, το παρήγγειλα με αφορμή την ελληνική συνέντευξη τύπου» λέει, γελώντας και χωρίς να χάσει ούτε για μία στιγμή το χιούμορ της. «Δεν πίνω ποτέ όταν δουλεύω. Άλλωστε, πιστεύω ότι το αλκοόλ σου κλέβει αυτό που ζητάς περισσότερο. Στη δικιά μου περίπτωση, τη δημιουργικότητα».
Τελικά, όμως, για να επανέλθουμε στο θέμα μας, όσο καλό και αν είναι ένα βιβλίο eco-fiction, τι ρόλο μπορεί να παίξει στον αγώνα ενάντια στην καταστροφή του πλανήτη; «Κατά τη γνώμη μου, η λογοτεχνία μπορεί να συμπληρώσει τα κενά που αφήνουν η επιστήμη και η δημοσιογραφία. Οι αναγνώστες μπορούν να παρακολουθήσουν πιο εύκολα τις αφηγήσεις χωρίς να βαρεθούν, να καταλάβουν την ουσία του προβλήματος, και να νιώσουν όσα βιώνουν οι ήρωες». Κάτι, δηλαδή, σαν μάθημα ζωής.