H Mary Shelley ήταν πιο κουλ στα 19 της απ’ ό,τι θα είσαι ποτέ στη ζωή σου

Aπό σήμερα κυκλοφορεί στις αίθουσες το ‘Mary Shelley’, η ταινία για τη σύλληψη του ‘Frankestein’, μιας από τις καλύτερες και πιο εμπνευσμένες ιστορίες τρόμου όλων των εποχών, η οποία γράφτηκε από ένα 18χρονο κορίτσι. Το ‘Frankenstein’, η γνωστή σε όλους μας ιστορία ενός πλάσματος που το ξαναφέρνει με ανορθόδοξο τρόπο στη ζωή ένας γιατρός -κανονικά το όνομα του γιατρού είναι Frankenstein παρόλο που έχει επικρατήσει να λέγεται έτσι το πλάσμα- είναι έργο της Mary Shelley. H ταινία, με πρωταγωνίστρια την Elle Fanning, προσπαθεί να μεταφέρει τα γεγονότα που οδήγησαν τη Mary στη σύλληψη της ιστορίας και όλο το παρασκήνιο πίσω από αυτή. Η ταινία παρόλα αυτά μένει σε μια πολύ επιφανειακή προσέγγιση (διαβάστε και το δριμύ κατηγορώ του Θοδωρή Δημητρόπουλου εδώ), μας αρκεί όμως η αφορμή για να πούμε και εμείς την ιστορία όπως την ξέρουμε.

H Mary Godwin (όπως ήταν το πατρικό όνομα της Mary Shelley) γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου του 1797. Πατέρας της ήταν ο πολιτικός φιλόσοφος και πρωτεργάτης της αναρχικής θεωρίας, William Godwin, και μητέρα της η φιλόσοφος Mary Wollstonecraft, που το έργο της αποτελεί μία από τις πρώτες θεωρητικές βάσεις του φεμινισμού.

Η μητέρα της πέθανε 11 μέρες μετά την γέννησή της και αυτό είχε μεγάλη επίδραση στη μικρή Mary, η οποία μεγάλωσε θαυμάζοντας και μελετώντας ευλαβικά το έργο της.

Εκτός από τη Mary, η μητέρα της είχε γεννήσει ακόμη μία κόρη, εκτός γάμου, τη  Fanny Imlay, τρία χρόνια νωρίτερα. Όταν η Mary ήταν τεσσάρων, ο πατέρας της παντρεύτηκε τη γειτόνισσα, η οποία είχε επίσης μια κόρη εκτός γάμου, την Claire Clairmont.

Το 1814 στα 16 της, η Mary έκανε σχέση με τον 21χρονο ποιητή και πολιτικό ακόλουθο του πατέρας της, Percy Shelley, ο οποίος όμως ήταν παντρεμένος με την Harriet Westbrook και είχε μαζί της και μία κόρη. Ο Shelley είχε αρχίσει να αλληλογραφεί συχνά με τον William Gοdwin και από ένα σημείο και μετά να επισκέπτεται το σπίτι του και να τον βοηθά να ξεπληρώσει τα χρέη του. Και οι τρεις αδελφές τον ερωτεύτηκαν. Εκείνος λέγεται ότι σύναψε κάποιου είδους σχέση και με τις τρεις, αλλά τον συνεπήρε η Mary και μάλιστα την απειλούσε ότι θα αυτοκτονήσει, αν δεν του ανταποδώσει τον έρωτα. (Αυτό συνηθιζόταν εκείνη την εποχή. Αντίστοιχα και η γυναίκα του Shelley, για να τον πείσει να την κλέψει και να την παντρευτεί για να τη γλιτώσει από ιδιωτικό σχολείο στο οποίο ήταν εσώκλειστη, τον απειλούσε ότι θα αυτοκτονήσει. Ακόμα και η φεμινίστρια μητέρα της Mary, η Wollstonecraft είχε κάνει δύο απόπειρες αυτοκτονίας, όταν την απέρριψε ο πατέρας της Fanny Imlay).

Όταν ο William Godwin, πατέρας της Mary, έμαθε για τον δεσμό της με τον Percy Shelley, νευρίασε πάρα πολύ, αλλά δεν μπορούσε να κάνει πολλά, γιατί ήταν χρεωμένος και ο Shelley ήταν πρόθυμος να του παρέχει χρήματα.

(πορτρέτο του Percy Shelley)

Tον Ιούλιο του 1814 ο Percy παράτησε την Ηarriet, η οποία ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί τους, και μαζί με τη Mary και την εξ αγχιστείας συνομήλικη αδελφή της, Claire Clairmont, σάλπαραν για τη Γαλλία και από κει ταξίδεψαν ως την Ελβετία διαβάζοντας Σέξπιρ, Ρουσό και τα κείμενα της μητέρας της Mary και φανταζόμενοι τους εαυτούς τους ως ήρωες των μυθιστορημάτων της εποχής του Ρομαντισμού. Η μεγαλύτερη αδελφή τους έμεινε πίσω και αυτό την στεναχώρησε πολύ, γιατί ήταν και εκείνη ερωτευμένη με τον Percy Shelley. Όταν πια επέστρεψαν στην Αγγλία, η Mary ήταν έγκυος. Ο πατέρας της την ξέγραψε, γέμισαν χρέη και η κόρη τους γεννήθηκε πρόωρα και πέθανε. Γρήγορα όμως ξαναέμεινε έγκυος και τον Ιανουάριο του 1816 γέννησε έναν γιο.

Στα μέσα του 1816 ο Shelley, η Mary και το μωρό τους πραγματοποίησαν ένα ακόμη ταξίδι στην Ελβετία μετά από προτροπή της αδελφής της, Claire Clairmont. Η Claire είχε σχέση με τον Lord Byron, τον γνωστό μας Φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα δηλαδή, και προέτρεψε το ζεύγος να πιάσουν διπλανά σπίτια στη Λίμνη της Γενεύης. Στην παρέα ήταν και ο John William Pollidori, συγγραφέας, φίλος και γιατρός του Lord Byron.

Για τον Lord Byron, η Claire αργότερα είπε ότι της έδωσε λίγα λεπτά ευτυχίας και μια ζωή προβλημάτων.

Και εδώ φτάσαμε στο πιο σημαντικό σημείο της ιστορίας μας. Εκείνο το καλοκαιρι ήταν που η Mary συνέλαβε την ιδέα του ‘Frankenstein’.

Η γκροτέσκα αυτή ιστορία δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί σε πιο ταιριαστή εποχή. Ήταν ένα καλοκαίρι που ήταν σαν να μην ήταν καλοκαίρι. Το 1816 έχει βαφτιστεί ως “Έτος χωρίς καλοκαίρι” (στα αγγλικά αναφέρεται ως ‘Year Without a Summer’ ή ‘Poverty Year’ ή ‘Eighteen Hundred and Froze To Death’) .

Το 1815, το ηφαίστειο Tambora στην Ινδονησία εξερράγη, στη μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη στην καταγεγραμμένη ιστορία, εκτοξεύοντας τεράστιες ποσότητες τέφρας στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Η τέφρα τύλιξε τον πλανήτη ρίχνοντας κατακόρυφα τη θερμοκρασία. Αυτό ήταν αρκετό για να φέρει στην Ευρώπη τον χειρότερο λιμό του 19ου και 20ού αιώνα από φυσικά φαινόμενα, αφού οι χαμηλές θερμοκρασίες και οι έντονες βροχοπτώσεις κατέστρεψαν τη συγκομιδή.

Έβρεχε συνεχώς και η ατμόσφαιρα ήταν μουντή. Όταν δεν έβρεχε η παρέα έβγαινε βαρκάδες, ενώ όταν έβρεχε περνούσαν την ώρα τους γράφοντας, συζητώντας και φιλοσοφώντας. Ένα από εκείνα τα βράδια, διάβαζαν γύρω από το τζάκι το ‘Fantasmagoriana’, μια ανθολογία από γερμανικές, παραδοσιακές ιστορίες φαντασμάτων και ο Lord Byron πρότεινε να γράψουν ο καθένας από μία δική τους. Τις πρώτες μέρες η Mary δεν είχε καθόλου έμπνευση και είχε αγχωθεί ότι δεν θα ανταποκριθεί στη πρόκληση. Μια μέρα του Ιουνίου οι φιλοσοφικές αναζητήσεις της παρέας στράφηκαν στη φύση της ζωής. Έτσι η Mary σκέφτηκε ότι ένα πτώμα θα μπορούσε να ξαναέρθει στη ζωή. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, έπεσε για ύπνο και δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Τότε σε μια κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, ονειρεύτηκε την ιστορία του Frankenstein.

Ξεκίνησε να το γράφει με σκοπό να είναι μια μικρή νουβέλα, με την προτροπή όμως του Shelley το εξέλιξε σε μυθιστόρημα. Εκείνο το καλοκαίρι η Mary είπε ότι ένιωσε για πρώτη φορά ότι έγινε από παιδί γυναίκα.

Στην ίδια παρέα οφείλεται και η πρώτη ιστορία βαμπίρ που δημοσιεύτηκε ποτέ. O Polidori εμπνεύστηκε από τον ήρωα που κατασκεύασε ο Lord Byron για τη δική του ανατριχιαστική ιστορία, και αργότερα έγραψε το ‘The Vampyre’. Εξ αιτίας αυτού, ο Polidori θεωρείται ο δημιουργός της βαμπιρικής λογοτεχνίας.

Επιστρέφοντας στην Αγγλία, η Mary, o Percy και η Claire πήγαν και μείναν όλοι μαζί στο Bath, προσπαθώντας να κρύψουν την εγκυμοσύνη της Claire. Στο μεταξύ η τρίτη αδελφή, η Fanny Imlay τους έστελνε γράμματα και τους παρακαλούσε να πάει να μείνει μαζί τους εξηγώντας πόσο δυστυχισμένη είναι. Τον Οκτώβριο του 1816 η 22χρονη Fanny Imlay, αδελφή της Mary και της Claire, αυτοκτόνησε με την πιο πιθανή αιτία να ήταν ο ανεκπλήρωτος έρωτάς της για τον Shelley, αλλά και το ότι οι αδελφές της δεν δέχονταν να πάει να μείνει μαζί τους για να γλιτώσει από την κακιά ατμόσφαιρα που υπήρχε με τη μητριά της στο σπίτι.

Δύο μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του 1816, αυτοκτόνησε και  η Harriet, η γυναίκα του Shelley, επειδή νόμιζε εσφαλμένα ότι ο καινούριος εραστής της την είχε εγκαταλείψει. Η Mary και ο Percy παντρεύτηκαν τρεις εβδομάδες μετά και θεωρώντας ότι έτσι αποκαταστάθηκε κάπως η φήμη της, ο πατέρας της Mary άρχισε να της ξαναμιλά.

Τον Ιανουάριο του 1817 η Claire γέννησε την κόρη της με τον Byron, την Allegra και το Σεπτέμβριο γέννησε και η Mary το τρίτο της παιδί με τον Percy, την Clara.

Στο μεταξύ η Mary oλοκλήρωσε το μυθιστόρημα ‘Frankenstein; or, The Modern Prometheus’, το οποίο εκδόθηκε ανώνυμα για πρώτη φορά το 1818. Ο Percy Shelley είχε γράψει τον πρόλογο στο έργο και έτσι όλοι νόμιζαν ότι ήταν δικό του. Το όνομά της τυπώθηκε για πρώτη φορά στη δεύτερη έκδοση του βιβλίου το 1823.

(από το ‘Young Frankenstein’)

Φοβούμενοι μην ο Percy καταδικαστεί σε φυλάκιση εξ αιτίας του χρέους του, αλλά και μην χάσουν την κηδεμονία των παιδιών τους (ο Percy είχε ήδη χάσει την κηδεμονία των δύο παιδιών του με τη Harriet), αποφάσισαν να φύγουν για πάντα από την Αγγλία.

Πρώτα πήγαν στη Βενετία και άφησαν την κόρη της Claire στον Lord Byron, γιατί η Claire πίστευε ότι θα έχει καλύτερο μέλλον μαζί του. Ο Lord Byron είχε συμφωνήσει να την κρατήσει αρκεί να μην ξαναείχε καμία επαφή με την Claire, την οποία αντιπαθούσε πλέον για κάποιο λόγο σφόδρα. Η Claire του την άφησε διστακτικά και όπως θα δούμε παρακάτω, ήταν σωστό το προαίσθημά της.

Από τότε και μετά, το τρίο όλο ταξίδευε και δεν κάθονταν για πολύ σε ένα μέρος. Ο καιρός που πέρασαν στην Ιταλία ήταν συγγραφικά ο πιο δημιουργικός της ζωής τους. Η Mary βέβαια πολλές φορές μελαγχολούσε εξ αιτίας του θανάτου και των δύο της παιδιών, του William και της Clara, μέσα σε ένα χρόνο. Ο ερχομός του τέταρτου παιδιού τους, του Percy Florence, του μόνου που εν τέλει επέζησε, την αναζωογόνησε, ποτέ όμως δεν ξεπέρασε τελείως τον θάνατο των υπόλοιπων παιδιών της.

Το 1819 βρίσκονταν στη Νάπολη και ο Percy δήλωσε ως δικό του και της Mary ένα νεογέννητο κορίτσι. Υπάρχουν όμως φήμες ότι το παιδί ήταν δικό του και της Claire Clemont, με την οποία διατηρούσαν όπως φαίνεται όλο τον καιρό σχέσεις, ή εκείνου και κάποιας άλλης γυναίκας. Το σίγουρο είναι ότι δεν ήταν της Mary. Το μωρό πέθανε ένα χρόνο αργότερα.

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στη Ρώμη.

(η Claire Clairmont, αδελφή εξ αγχιστείας της Mary)

Και ο Percy και η Mary δεν πίστευαν στην αποκλειστικότητα στον γάμο, έτσι σύναπταν συχνά εξωσυζυγικούς δεσμούς είτε ερωτικούς είτε πλατωνικούς. Μία εκ των σχέσεων της Mary ήταν και ο (δικός μας) Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος έμεινε για κάποιο διάστημα με το ζευγάρι στην Πίζα, φεύγοντας εσπευσμένα με το που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση για να προμηθευτεί πολεμικό εξοπλισμό στη Μασαλία.

To 1822, και ενώ η Mary ήταν πάλι έγκυος, εγκαταστάθηκαν μαζί με τον Percy, την Claire και το φιλικό τους ζευγάρι, Edward και Jane Williams σε μια απομονωμένη βίλα στο παραθαλάσσιο Λέριτσι της Βόρειας Ιταλίας. Σε αυτό το διάστημα της διαμονής τους, η μία τραγωδία διαδεχόταν την άλλη. Αρχικά η Claire έμαθε ότι η κόρη της με τον Byron πέθανε από τύφο, κάτι για το οποίο κατηγόρησε τον Byron και τον μισούσε για όλη της τη ζωή (ο Lord Byron είχε στείλει το κοριτσάκι εσώκλειστο σε μοναστήρι με κακές συνθήκες διαβίωσης και ταυτόχρονα δεν άφηνε την Claire να την πάρει πίσω ούτε να τη δει).

Λίγο μετά η Mary απέβαλε και κόντεψε να πεθάνει από αιμορραγία. Σε όλο αυτό το διάστημα στο Λέριτσι ο Percy περνούσε πιο πολύ χρόνο με τη φίλη τους, Jane Williams, από ό,τι με τη Mary, και τα ποιήματα που έγραψε εκείνο τον καιρό ήταν φανερά προορισμένα για την Jane. Στα επόμενα χρόνια, όπως λέγεται, και η Mary είχε αναπτύξει ερωτικά αισθήματα για την Jane Williams.

Η μεγαλύτερη τραγωδία όμως συνέβη την 1η Ιουλίου, όταν ο Percy, ο Edward και ένας καπετάνιος πήραν το ιστιοπλοϊκό τους και αποφάσισαν να ταξιδέψουν ως το Λιβόρνο. Στη διαδρομή βρήκαν μεγάλη κακοκαιρία και δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. Δέκα μέρες αργότερα, η θάλασσα ξέβρασε τα πτώματα και των τριών στο Βιαρέτζιο. Ο Percy Shelley ήταν μόνο 29 χρονών.

H Mary γύρισε στην Αγγλία. Η υπόλοιπη ζωή της κύλησε λιγότερο περιπετειωδώς και το κύριο που την ενδιέφερε ήταν ο γιος της. Αρχικά έζησε μαζί με τον πατέρα, τη μητριά και τον γιο της. Ο πεθερός της ήταν σκληρός μαζί της και τη βοηθούσε ελάχιστα οικονομικά. Εργάστηκε ως συγγραφέας και επιμελήτρια και προσπάθησε να προωθήσει το έργο, που είχε αφήσει πίσω του ο άντρας της.

Ζούσε με τις φεμινιστικές αρχές της μητέρας της βοηθώντας όσο μπορούσε γυναίκες περιθωριοποιημένες από την κοινωνία. Μητέρες με παιδιά εκτός γάμου, λεσβίες ή γυναίκες που είχαν απατήσει τους συζύγους τους και αντιμετώπιζαν την έχθρα του περίγυρού τους. Είχε εραστές και φλερτ, αλλά δεν ξαναπαντρεύτηκε.

Τα τελευταία της χρόνια τα πέρασε με τον γιο της και τη σύζυγό του, με την οποία είχαν πολύ καλές σχέσεις. Πέθανε το 1851 σε ηλικία 53 ετών.

(πορτρέτο της Mary Shelley το 1840)

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

Η κριτική μας για την ταινία