Megalopolis: Ο Francis Ford Coppola δεν μπορεί να εφεύρει το σινεμά που ονειρεύεται

Το αν θα εισχωρήσει και το Megalopolis σε αυτή τη λίστα του δημιουργού θα το δείξει ο χρόνος. Ο Coppola πάντως έκανε το έργο πάθους του πραγματικότητα, με τη συνείδηση φαινομενικά ότι η ταινία δεν είχε πολλές πιθανότητες να γίνει μεγάλη εμπορική επιτυχία. Θα στοιχημάτιζα πως, αν τον ενδιαφέρει καν η απόδοση του φιλμ, θα είναι ελάχιστα.

Το Megalopolis είναι τόσο αλλόκοτο, τόσο άκομψο, σε κάποια σημεία όμως κιόλας τόσο λαμπρό, που αν κανείς μισοκλείσει τα μάτια του και πει «ξέρεις τι, εγώ δεν το καταλαβαίνω», έχει υποκύψει απευθείας στην ιδιόρρυθμη στρατηγική του. Η ταινία του Coppola είναι πολλά πράγματα ταυτόχρονα: ένας θρήνος απελπισίας, μία κραυγή συσπείρωσης για τη διάσωση των αρχών της ταλαντευόμενης δημοκρατίας μας, μία διαβεβαίωση ότι εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να ξαναμάθουμε να ζούμε με σκέψη και πρόθεση, και να προκαλούμε ο ένας τον άλλον σε όλο και πιο εκθαμβωτικές πνευματικές προσπάθειες και κατορθώματα δημιουργικότητας.

Είναι πολλά για να χωρέσουν σε μία σχετικά σύντομη, όταν αναμετριέται με τη φιλοδοξία της, ταινία, όμως από την άλλη, το Megalopolis δεν είναι τόσο ταινία όσο vibe.

Πάνω από όλα ίσως, είναι ένα αδέξιο, φανταχτερό μανιφέστο για τον ρόλο ενός καλλιτέχνη στο τέλος μίας αυτοκρατορίας. Εδώ αυτός είναι ο αρχιτέκτονας Cesar Catilina (Adam Driver), που προσπαθεί να δημιουργήσει μία πόλη-ουτοπία ονόματι Megalopolis, με τη βοήθεια μίας ιδιόκτητης ύλη που αλλάζει μορφή, το Megalon. Ο Driver είναι το άβαταρ του Coppola, σε μία ακόμη ερμηνεία του που αξιοποιεί το ανάστημα και την εκπέμπουσα απειλή του, αδειανός από ουσιαστικό, ανθρώπινο συναίσθημα όπως εντοπίζεται στην πλειοψηφία των χαρακτήρων. Η ανάπτυξή τους δεν προχωράει ποτέ βαθύτερα από ό,τι απαιτεί εννοιολογικά το σενάριο του Coppola.

---

Το Megalopolis διαδραματίζεται στη Νέα Ρώμη, το Manhattan ουσιαστικά αν το είχε σουτάρει ο Joel Schumacher για ταινία Batman, και έχει τα πάντα: ταξίδια στο χρόνο, ποπ ντίβες, άνεργους ηθοποιούς, γάμους-τσίρκο, την Aubrey Plaza να κλέβει την παράσταση με το όνομα Wow Platinum, απίστευτα πολλά φεντόρα, και ένα διαδραστικό θεατρικό στοιχείο που συνέβη μονάχα σε ειδικές προβολές, με έναν ηθοποιό να προκύπτει στη σκηνή όσο εκτυλίσσεται η ταινία για να κάνει ερωτήσεις στον Driver ως δημοσιογράφος σε press conference.

Αυτά τα μπρεχτικά στοιχεία διατρέχουν όλη το εκτεταμένο, ακατάστατο Megalopolis, με σκοπό να τραβήξουν την προσοχή στο πολιτικό μήνυμα που ελπίζει να περάσει ο Coppola. Χρησιμοποιεί την αλληγορία της αρχαίας Ρώμης και της πτώσης της αυτοκρατορίας της σε συνδυασμό με τις γνωστές φασιστικές εικόνες, προκειμένου να παραλληλίσει τη σύγχρονη στιγμή μας.

Ο Shia LaBeouf υποδύεται τον Clodio Pulcher, τον gender-bending αποτυχημένο γιο του μεγαλοτραπεζίτη Hamilton Crassus III (Jon Voight) που λατρεύει να παρτάρει, τη στιγμή που προσπαθεί να αποσπάσει την εξουσία από τον ξάδερφό του, τον Caesar, παριστάνοντας τον λαϊκιστή και υποκινώντας αναταραχές ώστε να ανέβει στην πολιτική ιεραρχία.

Παρά τα νεύματά του στο θέατρο όμως, ο Coppola δίνει στον πρωταγωνιστή του την ικανότητα να σταματά τον χρόνο, μία εγγενή ιδιότητα του κινηματογράφου. Το Megalopolis είναι ίσως η πιο τολμηρή από τις πολλές ταινίες του που προτρέπουν το σταμάτημα του χρόνου πριν να είναι πολύ αργά – από το Peggy Sue Got Married και το Youth After Youth, μέχρι το Bram Stoker’s Dracula και το Jack. Όπως πάντα αναγνωρίζει τη ματαιότητα της προσπάθειας, ακόμη και αν οι χαρακτήρες του είναι μερικές φορές λίγο αργοί στην αντίληψη.

---

Το φιλμ του ούτως ή άλλως αφορά περισσότερο τις ιδέες παρά τους ανθρώπους. Τα πάντα σε αυτό μοιάζουν εξωπραγματικά, σα να διαδραματίζονται μονάχα μέσα στο κεφάλι του δημιουργού του. Και βασικά έτσι είναι: Ο Coppola ενδιαφέρεται περισσότερο για τη συζήτηση σχετικά με το μέλλον παρά για την παρουσίαση οποιασδήποτε απάντησης. Το λέει άλλωστε ο ήρωάς του, «έχουμε ανάγκη από μία μεγάλη συζήτηση για το μέλλον». Είναι μία υποτονική δήλωση – οι άνθρωποι μιλούν, ανησυχούν και εκφράζουν ελπίδα για το μέλλον όλη την ώρα – όμως, κυριότερα, είναι αμήχανη. Γιατί ποιος επί της οθόνης καλείται να συμμετάσχει σε αυτή τη συζήτηση;

Έχει αναφερθεί (σωστά) πως υπάρχουν απόηχοι εδώ από την κεντρική σύγκρουση του Metropolis του Fritz Lang, όμως ο Coppola περνάει περισσότερο χρόνο με την ελίτ. Οι πολίτες αναπαριστώνται ως ένας εύκολα παραπλανημένος όχλος μέχρι την τελευταία σκηνή, όταν μεταμορφώνονται σε ένα μουτζουρωμένο ταμπλό από συνωστισμένες μάζες. Το πιο ανησυχητικό πεδίο γύρω από το συμπέρασμα του Megalopolis για την ανάγκη συζήτησης, είναι πως ένα μεγάλο μέρος της ταινίας υποστηρίζει πως κάποιος σαν τον Catilina δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να δίνει εξηγήσεις για την ιδιοφυΐα του.

---

Ο πρωταγωνιστής είναι μία συλλογή στερεοτύπων για τη ριζοσπαστική ευφυΐα – μελαγχολικός, ανυπόμονος, ψωνάρα – με ένα τεράστιο κενό γύρω από το έργο του γιατί η ταινία δεν μπορεί στ’ αλήθεια να το οραματιστεί. Κάθε φορά που το Megalopolis χρειάζεται να εξηγήσει τι είναι η απροσδιόριστα σπουδαία εφεύρεσή του, το Megalon, βλέπουμε ένα χρυσαφένιο φως να φτάνει σε εκτυφλωτικά επίπεδα.

Ενισχύονται λοιπόν ξανά τα μηνύματα για τους πανέξυπνους, μεγαλύτερους από τη ζωή άνδρες που χρειαζόμαστε, ακόμη και αν δεν αναμένεται από αυτούς να δείξουν όλα τα πανέξυπνα, μεγαλύτερα από τη ζωή πράγματα για τα οποία αρέσκονται να μιλάνε.

Ο Coppola δεν μοιάζει να έχει αυτή τη στιγμή τη φαντασία που απαιτείται για να εφεύρει τον νέο κινηματογράφο που η ταινία του επιθυμεί τόσο απεγνωσμένα να δημιουργήσει. Δεν μπορεί να βρει λύσεις για όσα τον ανησυχούν, θέλει όμως να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Έχοντας κερδίσει χίλιες φορές τη θέση του στην ιστορία του κινηματογράφου, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει και αξίζει άπειρα εύσημα για την προθυμία του να υποστηρίξει τις φιλοδοξίες του. Θα είμαστε εκεί και την επόμενη φορά που θα το επιδιώξει.